हम्मम्म.......... का...य?,शीर्षकावरून अंदाज आला असेलच ना..??? काय म्हणताय??? गाणं........? ''छो हो...! ते ऐकण्यापलिकडे माझा आणी त्याचा संमंधही नाहिये हो...'' मग गोड आणी काटा म्हणजे नवकाव्य किंवा पाककृती वगैरे........? मग मी म्हणेन-''राम राम राम...आपला आणी त्याचाही काहि संमंध नाहि हो....'' मग आहे तरी काय???'' ---
हांsssssssss
अत्ता खर्री मज्जा येणार सांगायला....! अवो,आज संक्रांत आहे ना...!, मंग ह्यो गोड...काटा म्हणजे,आपला साखर/तीळ हलव्याचा काटा हो......! हां,अता संक्रांतीला तस बरेच काटे न वरा आणी काय को???,,,आपलं सॉरी...ते..हे.. बाय को...(तरी गॅप पडली...)तर..तसे बरेच काटे, नवरा आणी बायको ...यांच्यात यायचे.
पूर्वी काळ्या साड्या(अत्यंत उठावदार काळ्या शेड्स निवडून) आणल्या/घेतल्या जायच्या... हल्ली काय काय होत असावं बरं.......??? आंम्ही काय सांगणार.आमचं ते क्षेत्र (म्हणजे विवाहित असण्याचं ) निर्माणच नाही झालेलं अजून ;-).तरी सामान्यतः काहि ना काहि खरेदीच्या निमित्तानी हे काटे उभयता येत असणारच.नवविवाहितां चे प्राचीन हळदी/कुंकू समारंभ आता इतर रुपानी साजरे होत असणार.काळ भराभर बदलला,तरी मूल्य माणसाबरोबरच बदलतात...असो.
मला ना ह्या काटेरी हलव्याबद्दल लहान पणा पासून कुतुहल होतं....एकतर खाण्याचीच गोष्ट करायची झाली तर,ह्या काटेरी हलव्यात खाण्यापेक्षा तो शक्यतो दुसर्यांना देऊन,त्याबदल्यात तिळगुळाचे लाडू/वड्या या मिळविण्याकडे कल असायचा. आणी आंम्ही अजुन येक बेरकीपणा करायचो.संक्रांतिच्या दिवशी संध्याकळी १/२ रुपायची ही हलव्याची पुडी,आमच्या ग्यांगमधे प्रत्येकी १ घेतली जायची.आणी २ रुपायचं साधारण किलोभर खडेमीठ सगळ्यांमधे वाटून दिलं जायचं...गल्लीत अंधार पडला की समोरच्याकडून तिळगुळ/हलवा असं जे काहि मिळेल ते उकळायचं आणी देणारा किंवा री मर्जीतली नसली की अंधारात परत हलव्याच्या जागी खडेमीठ टेकवायचं...आणी सटकायचं.त्यामुळे ते खडेमीठ खरोखर ''जिरवणे'' ह्या एकाच कामासाठी तेंव्हा वापरलं जायचं. त्यामुळे माझ्यातरी या हलव्याबद्दलच्या अठवणी अगदी मोहक वगैरे नसल्या,तरी अगदीच काटेरीपण नाहियेत. तरी वर मी म्हटलेलं काट्यांबद्दलच कुतुहल होतच.आणी या वर्षी ते कुतुहल सुटायचा योग आला.
पर्वा मंडई मधे विड्याच्या पानांचा गाळयातून पानं घेतली आणी मधल्या गोलाकडे जाणार्या पायर्यांजवळचा १ तास करंट देणारा आमचा ''कट्टर च्या...'' मारला आणी बाहेर पडलो..तर सहजच लक्ष एका जुन्या गुडदाणीच्या गाडिकडे गेलं.कच्च्या अखंड शेंगदाण्याची साखरेतली चिक्की इथे अनेकदा घेतलेली. आज तिच्याबरोबर कडेलाच हि हलव्याची पाकिटं रचलेली पाहिली.आणी पावलं तिकडे सरकली.आमची पेटंट पावशेर साखर/दाण्याची चिक्की घेतली आणी त्या वयस्कर गुडदाणीवाल्यांना (श्री.ढेंबे) विचारलच मी, ''काय हो ? हा काटेरी हलवा,साधा आणी रंगीत करताना...रंग नंतर मारतात की पाक करताना त्यात टाकतात?'' गुडदाणीवाल्या अजोबांनी माझ्याकडे पाहिलं,आणी,''चौकस गिर्हाइक आलं...'' अश्या नजेरेनी माझ्याकडे बघुन त्यांच्या कसबा पेठेतल्या गुडदाणी/काटेरी हलवा/राजगिरालाडू+वड्या इत्यादी प्रकार करण्याच्या कारखान्याचं व्हिजिटिंग कार्ड माझ्या हतात ठेवलं. मग काय इचारता...मी लगेच पुढच्या एका दिवशी न्यूज रिपोर्टरच्या वेशात नसलो,तरी त्या आवेशात तडक तिकडे निघालोच...मग तो कसब्यातला कारखाना,आणी त्या अजोबांचा व्यवसाय पुढे हिमतिनी चालवणारा त्यांचा मुलगा (श्री.महेश ढेंबे) यांना गाठलं,नमस्कार चमत्कार जाहले...आणी त्यांच्या कडून एकंदर या व्यवसायाची जमेल तितकी माहिती,या हलवा बनविण्याच्या पूर्वीच्या आणी चालू प्रोसेस सकट त्यांच्याकडून मिळवली.त्याही माणसानी मला अगत्यानी माहितिही दिली आणी आत कारखान्यातले फोटोही...! (रिपोर्टरचं बेअरिंगच आपण तसं पकडलवतं भें.....डी!!! )
चला तर अता आपण पाहू ह्या काटेरी हलव्याची छोट्टिशी प्रोसेस... पूर्वी हे काम कोळश्याची छोटि शेगडी घेऊन केलं जायचं...आधी लालबुंद कोळश्याच्या चुल/शेगडीवर एक पितळ्याची परात ठेवायची.नंतर ती चांगली तापली की त्यावर बिनसाली/पांढरे तीळ टाकायचे मग ते तडतडायला/उडायला लागले की नंतर त्यात साखरेचा हळूहळू दाट करत अणलेला पाक एका बाजूनी हळूहळू सोडायचा आणी त्याच वेळी पसरट हतानी वरच्यावर तो पाक तीळांभोवती लगडत असताना हलवायचा. हां...!!! फार पटकन होणारी गोष्ट वाटते की नै..? पण तसं नाय हां.यातलं तंत्र फार डेंजर हाय...
१)आधी त्या पाकात तयार होताना काटा चांगला पडावा आणी हलवा शुभ्ररंगाचा व्हावा म्हणून लिंबू सत्व आणी हायड्रो पावडर या २ गोष्टी मिसळणे हे पहिलं तंत्र.
२)आणी नंतर तीळ जळू न देता एका वेळी परातिभोवती चार/चार बायका हात भाजत भाजत आळीपाळीनी हा हलवा चांगला कडक काटेरी होई पर्यंत करत असत...हे दुसरं तंत्र....
ही दोन यातली महत्वाची तंत्र जमली तर तयार होतो तो हलवा,नायतर मात्र उरतो,तो काटाच....! अता ही जुनी पद्धत बाद झाली आहे.कारण तापत्या तांब्याच्या गोलाकार भट्टीत हा खेळ एकत्रच होतो... कसा ते बघू आपण. (ही भट्टी बनवण्याची कल्पना-महेश ढेंबे यांच्या वडलांचीच...)
सर्वात अधी मोठ्ठ्या गॅस चुल्हाण्यावर पाक करायला घेतात
साखर विरघळेपर्यंत पाक करण्याची क्रीया मात्र संथ असते,दमाचं काम हाय त्ये...!
मग पाक पहिली तार धरत आला की त्यात लिंबू सत्व आणी हायड्रोपावडर टाकतात...
मग बघा पाक कसा ट्रान्स्फरंट पा.........क होतो ते.
अता आपण त्या महाकाय काँक्रीट मिक्सर सारख्या-कढईचं दर्शन घेऊ...
केव्हढी आहे ना...!? मी पण बसेन आत
ह्या फिरत्या कढईच्या खाली मोठ्ठा गॅस बर्नर लागलेला आहे...
नंतर तापलेल्या कढईत तीळ टाकून हा असा पाक त्यात ''लावला'' जातो.
आणी मग जरा वेळानी तीळावर कोटींग होत होत तयार होतो. तो हा अस्सा पांढरा शुभ्र...काटेरी हलवा
अता या हलव्या पासून तयार होणारे हार/दागिने पहा....
शिवाय इथे होणारे तिळ गुळाचे लाडू
आणी हा..........रंगीत हलवा.
गोडाऊन मधे लागलाय ...मार्केटला जायला...
असा हा गोडवा वाढवणारा तिळगूळ आणी काटेरी हलवा. दिवसेंदिवस महागाईचा काटेरी मुकुट घालून आपल्याकडे येत असला,तरी तोंडात टाकल्यावर जो पर्यंत गोड लागतो आहे,तो पर्यंत त्या(महागाई)चा ''काटा'' सहन करायला हरकत नाही....नाही का???
=========================================================================
सही. पहिल्यांदाच पाहिलं हे.
सही.
पहिल्यांदाच पाहिलं हे.
ओ तुस्सी ग्रेट हो... हे असं
ओ तुस्सी ग्रेट हो...
हे असं काही संकलन अन् लेख तुम्हीच लीहू जाणे
जबरदस्त...!!
आत्मा तृप्त झाला बघुन
आत्मा तृप्त झाला बघुन
मस्तय. छान माहिती. पण ते
मस्तय. छान माहिती.
पण ते रंगीत हलवे कसे करतात???
सही ! मस्त लिहिलय..
सही ! मस्त लिहिलय..
भारी आहे हे!
भारी आहे हे!
@सस्मित -पण ते रंगीत हलवे कसे
@सस्मित -पण ते रंगीत हलवे कसे करतात???>>> तयार पांढर्या हलव्याला, खायचा रंग पाण्यात घालुन,त्यातुन काढलं जातं...रंग डायरेक्ट पाकात घालत नाहीत.
ओके
ओके
मस्तच...
मस्तच...
मस्तच !!!!
मस्तच !!!!
भारी, पहिल्यांदा ही पद्धत
भारी, पहिल्यांदा ही पद्धत पाहिली. तसे रंगीत काटा जास्त आवडीचा
मस्तच..!! पहिल्यांदाच पाहिलं.
मस्तच..!!
पहिल्यांदाच पाहिलं.
मस्त माहिती. हलवा खायला आवडत
मस्त माहिती.
हलवा खायला आवडत नाही. पण दिसतो मात्र छानच .
माझी आत्या घरी पितळी परातीत
माझी आत्या घरी पितळी परातीत (वर लिहलय तस) करायची हलवा!
सही!
सही!
मस्त आणि भारीच इंटरेस्टिंग
मस्त आणि भारीच इंटरेस्टिंग माहिती. धन्यवाद. प्रचि छानच आहेत.
श्री. ढेंब्यांचही कौतुक. तुमचं कुतुहल जाणून त्यांनी इतक्या सहजपणे तुम्हाला कारखान्याची वाट दाखवली.
अरे वा! छान आहे लिखाण आणि
अरे वा! छान आहे लिखाण आणि फोटोही! पूर्वी खूप घरातून हलवा व्हायचा!
मस्तच एकदम
मस्तच एकदम
मस्त!!
मस्त!!
<< भट्टी बनवण्याची
<< भट्टी बनवण्याची कल्पना-महेश ढेंबे यांच्या वडलांचीच >> आवडले.
मस्त महिती. प्रथमच बघते आहे.
मस्त महिती. प्रथमच बघते आहे.
मस्तच आहे हे मी पण
मस्तच आहे हे
मी पण पहिल्यांदाच पाहतोय.
धन्यवाद!!!!
मी सोलापूरला असताना भांडे
मी सोलापूरला असताना भांडे गल्लीच्या जवळपास कुणाकडेतरी अशी ही पद्धत पाहिली होती. त्यांचा लाह्या, चणे-फुटाण्याचा घरगुती व्यवसाय होता. गुढी पाडव्याच्या आधी साखरेच्या गाठी आणि संक्रांती साठी रेवड्या, हलवा सुद्धा ते तयार करून विकत असत. नाव विसरले पण त्यांच्या आजी मोठ्या लोखंडी पाटीमधे थोडे थोडे तीळ टाकून, मग पाक टाकून हाताने हलवा करत बसायच्या. फार कौशल्याचं काम हे.
हे फोटो पण आवडले. मस्त माहिती. आत्मा तृप्त झाला!!
अरे व्वा ! आज भरपूर जणं तोंड
अरे व्वा ! आज भरपूर जणं तोंड गोड करुन गेली...बरं वाटलं
सही आहेत फोटो. फोटोंवरून
सही आहेत फोटो. फोटोंवरून जाणवलं, हलवा करणं मेहेनतीचं काम आहे!
लेखही मस्त.
मस्त. हलवा खायला आवडतो पण कसा
मस्त. हलवा खायला आवडतो पण कसा करायचा माहित नव्हतं.
त्या एवढ्या मोठ्या चुलीला एवढासा बर्नर पुरतो?
छान! मेहेनतीचं काम
छान! मेहेनतीचं काम आहे!अत्रुप्त आत्मा छान लिहिता तुम्हि!
चांगली माहिती. ते परातीत
चांगली माहिती.
ते परातीत हलवा करायचा एकदा बघितलं होतं. साक्षात दंडवत वगैरे घालन्यासारखी कामं आहेत ती...
बागेश्रीला
बागेश्रीला अनुमोदन.
अप्रतिम...
हलवा तयार करणे खरोखरीच अतिशय
हलवा तयार करणे खरोखरीच अतिशय जिकीरीचे काम.पण माझी आई अजूनही घरी करते आणि मला आयता पाठवते. याशिवाय आमच्या घरची व्हेरिएशन म्हणजे मेव्याचा हलवा. काजू, बदाम, पिस्ता आदि वस्तूंचे बारीक तुकडे करून असाच काटा आणायचा. खूप चटके देणारे काम आहे ते. माझी आई आणि साबांमधे काँपिटिशन असते आणि मधल्यामधे आळशी मला छान खायला मिळतं.
Pages