समाज

या विषयावर मी लिहीन असं मला वाटलं नव्हतं. पण मनीमोहोर यांचा लेख वाचला आणि काही गोष्टी आठवल्या, म्हणून लिहितोय. या रूढार्थाने बकेट लिस्ट नसतील कदाचित. काही गोष्टी तर अशा आहेत, की अशी उद्दिष्टे ठेवायची असतात हे माहीतही नव्हतं.

गणेशोत्सव संपताना एक कल्पना मनात आली म्हणून हा संकलन धागा उघडत आहे.

मराठी माणसे अनेक क्षेत्रांमध्ये कार्यरत आहेत. अशी काही माणसे आपापल्या क्षेत्रांमध्ये चांगले यश मिळवतात. हे यश सर्वांसमोर यावे या उद्देशाने सामाजिक पातळीवर त्यापैकी काहींचे गौरव होतात, तर काहींना पुरस्कारही मिळतात. अशाप्रकारे गौरव झालेल्या सर्व मराठी माणसांच्या बातम्यांचे संकलन येथे व्हावे अशी कल्पना आहे.

मी डी मार्ट मधे खरेदीला जाणार आहे. तरी खरेदी लवकरात लवकर आटोपून नंबर लवकर लागणे व बिल कमी येणे यासाठी काय काय करावे याची जाणकारांकडून माहिती हवी आहे. अनावश्यक खरेदी टाळण्यासाठी उपयुक्त टीप मिळाल्या तर उत्तमच. पार्किंगला पैसे द्यावेत कि न द्यावेत ? बाहेर आल्यावर आईस्क्रीम / सॉफ्टी खावी कि न खावी ?
डी मार्ट मधे मस्ट असा कोणता आयटेम घेतला पाहीजे ? कोणता टाळला पाहीजे ?
कृपया माहिती द्यावी ही नम्र विनंती.

भूक लागली असताना खाणं ही आणि प्रकृती आणि संस्कृतीही.
दुसर्याला जरूर द्या मग त्याकरिता मुद्दामून जास्त बनवा.
भूक लागली असताना ती चहा/कॅाफी/ तत्सम पेयांनी मारणं ही विकृती.
भूक लागली नसताना खाणं ही ही विकृतीच.
किती खावे- पोट म्हणेल तितके.
कधी खावे-भूक लागली असताना.
काय खावे-ताजे
कसे खावे-शांतपणे बसून.

ह्या, आयुष्य इतके सोपे असते तर काय हवे होते….

अफगाणिस्तानातल्या जलालाबाद शहरालगत गेल्या काही वर्षांत एक नवी वस्ती उभी राहिली आहे. वस्ती कसली, एक लहानसं खेडंच म्हणायला हवं. खेड्यात एका जेमतेम गिलावा केलेल्या छोट्या घरात ६० वर्षीय हलिमा बीबी आपल्या तीन तरूण मुलांसह राहते. त्यांतल्या एकालाही नोकरी नाही. हलिमा बीबीची प्रकृती वयोमानापरत्वे खालीवर होत असते. पण गावात कोणतेही वैद्यकीय उपचार उपलब्ध नाहीत. गावात अशी आणखी पाचशे-सहाशे कुटुंबं सहज असतील. त्यांची संख्या सतत वाढते आहे. गावाच्या सीमा विस्तारत चालल्या आहेत. चिंतेने ग्रासलेली हलिमा बीबी म्हणते, ‘इथे अवघड परिस्थिती आहे. आमचे नातेवाइक, मित्रमंडळी सगळे तिकडेच आहेत.

अचानक त्वचेवर प्रलयपात झाले,
बटांचे तुझ्या रेशमी घात झाले. 
 
सखे ठेव ताब्यात ती लांब वेणी,
किती ठार प्रत्येक झोक्यात झाले.
 
कसे तरसलेले खुळे हे दिवाणे,
तुझा गंध धरण्या पुढे हात झाले.
 
परम भाग्य तू माळल्या मोगऱ्याचे,
अमोदित तुझ्या पुष्पगंधात झाले.
 
तुझ्या अस्मितेचाच ताऱ्यांस हेवा,
जळजळून ते उजळ गगनात झाले.
 
निघालीस बाहेर या निग्रहाने,
जुने पुरुषप्राधान्य हे मात झाले.
 
जरी काल हरलीस तू ती लढाई,
तुझे शौर्य विश्वात विख्यात झाले.
 
गुलामी लथडलीस तू कुंडलीची,

कर्नाटकी शास्त्रीय गायक टी. एम. कृष्णा यांनी कला, कलासाधना यासंदर्भातली सहसा चर्चा न होणारी एक मिती या पुस्तकात सुस्पष्टपणे मांडण्याचा प्रयत्न केला आहे. लोकानुनय, रसिकानुनय, आनंद, विरंगुळा - कलाविष्कारांवरचे असे जगमान्य पापुद्रे काढून टाकून जगण्याचा शोधक प्रवास म्हणून कलेला आपलंसं केलं पाहिजे; कलेला जातीभेद, वर्गभेद, धर्मभेद यांच्या चौकटीत अडकवून ठेवता कामा नये; कला ही त्यापलिकडचीही एक वेगळी जाणीव आहे; असं ते ठासून सांगतात. हे सांगत असताना त्यांनी आपल्या अनुभवांतून आलेली काही खणखणीत विधानं केली आहेत.

सफाई कामगार, ड्रेनेज मध्ये उतरून साफसफाई करणारा, मैला साफ् करणारे हे समाजातील दुर्लक्षित घटक आहेत.
समाजाने केलेली घाण साफ् करण्याचे काम ते करतात.
मात्र त्याबद्दल तुटपुंजा मोबदला व समाजाच्या तिरस्कृत नजरा त्यांना झेलव्या लागतात.

महात्मा गांधी व गाडगेबाबा ह्यांनी स्वच्छतेचे महत्व लोकांना पटवून देण्याचे कार्य केले.कुठलेही काम हलके नसते अशी शिकवण आपल्या विचारसरणीतून दिली त्या मागे प्रसिद्धी लोलुपता नव्हती खरी तळमळ होती.

"and yet I found in this dome a lot of love, kindness, spirit, life, moments - and pure art... I felt: yes, I am a citizen of the world and I have a safe place."

-- माजिद आदिन, इलस्ट्रेटर, इराण

-----