मुलं - काही नोंदी

तू नुसत्या घटना न लिहीता, त्यावर समुपदेशक म्हणून तुझी थोडी टिपणी (जरी तुला असं वाटलं की तुझी टिपणी काहींना रुचेल काहीना नाही तरीही तू लिहावीस हे माझं मत) <>>> सहमत.

जसा लहान मुलांचा वार्षिक शारिरीक वेलनेस चेकअप असतो तसेच त्यांच्या मानसिक आरोग्याचाही वेलनेस चेक अप अधून मधून करून घेता येणे शक्य आहे का? म्हण्जे समस्या अगदी ठळकपणे लक्षात आल्यावर उशीरा समुपदेशकाकडे जाण्याएवेजी समस्या initial stages मधेच लक्षात येऊ शकेल ?

या अश्या गोष्टी पहिल्यांदाच वाचतेय असं नाही, पण दरवेळी पोटात तुटतंच त्या बिचार्‍या लेकरांसाठी. :(.
मितान खरंच अकु म्हणतेय ते मनावर घे नक्की.

मितान

एकेक उदाहरण 'केसस्टडी' स्वरूपात मांडणं शक्य आहे का? म्हणजे जनरलायझेशन करावं लागणार नाही.

मितान प्रथम तुम्हाला धन्यवाद कि अश्या विषयावर इथे लिहुन तुम्ही तुमचे मन मोकळे केलेत. तसेच इतरांना देखील यावर विचार करण्यास प्रेरणा दिलीत.

तुम्ही दिलेले प्रत्येक उदाहरण, त्यावर तुम्ही केलेले उपाय, असे प्रकार होउ नयेत म्हणुन घ्यायची काळजी याविषयी सविस्तर लेखमाला लिहु शकाल का? मला वाटते याचा येथील वाचकांना चांगला उपयोग होईल.

आताच्या काळात जीवन जगणे इतके जलद झाले आहे कि कोणत्याही गोष्टीला जास्त वेळ देता येत नाही. इथे लोकांना शारिरिक तक्रारी गोंजारायला वेळ नसतो तिथे मानसिक तक्रार तर कोणी गृहितच धरत नाही किंबहुना तसे काही असते हेच मुळी आता आता कुठे लोकांना कळु लागले आहे.

तुम्ही दिलेल्या बहुतेक उदाहरणातील मुले हि उच्चवर्गिय आहेत. ज्यांचे आईवडिल सो कॉल्ड सुशिक्षीत, स्वतःचे मत असणारे, आर्थिक स्थिती मजबुत असणारे व मुलांना आवश्यक तसेच अनावश्यक देखील गरजा लाडापोटी पुरवणारे आहेत. तरी मुलांच्या मानसिक गरजा मात्र कुणालाच नेमक्या कळल्या नाहीत. इथे तुमच्या मार्गदर्शानाची व समुपदेशनाची नितांत गरज आहे. कृपया वेळ काढुन या विषयावर सविस्तर लेखमाला लिहिलीत तर बरे होईल.

एकंदर सार्‍या प्रतिक्रिया वाचून मला तरी असे वाटले की पालक व शिक्षक यांनाच समुपदेशनाची नितांत गरज आहे. मुलं तर काय ओल्या मातीचा गोळा - कोण कोण व कसे कसे संस्कार करतात यालाच जास्त महत्व आहे खरं तर ...
घरात आई-वडिलांना मुलांशी बोलायला वेळ नसेल तर अवघडच आहे अशा मुलांचे...
आणि शाळेत एकाच वर्गात फार मुले असतील तर शिक्षक कोणा-कोणाला वेळ देणार ???

एक सत्यघटना सांगतोय (माझाही आधी विश्वासच बसत नव्हता यावर...) - मुलीसाठी डेन्टिस्टकडे गेलो होतो - तिच्या दातांमधे कॅल्शिअम कमी असल्याने तिच्या वरच्या व खालच्या सगळ्याच दातांसाठी कवळी सारख्या फ्लेक्झिबल कॅप्स केल्या होत्या - ज्यात ती कॅल्शिअमयुक्त पेस्ट घालून काही काळ दातांवर लावायची असते.
मी डेन्टिस्टला विचारत होतो की या अशा कॅप्स अजून कशासाठी वापरतात - त्याने सांगितले की घोरणार्‍या मंडळींसाठी व
दुसरे कारण हायपर मंडळींसाठी - मला वाटले की लहान मुले हायपर असतात त्याकरता असेल तर डेन्टिस्ट म्हणाला हायपर मुलांसाठी नाही - "हायपर शिक्षकांसाठी" - हे ऐकून मी पडलोच पार ......

शिक्षकाची भूमिका इतकी महत्वाची असते की काही अतिशय चांगल्या शिक्षकांमुळे मुले छान घडतात तर काही विचित्र शिक्षकांमुळे त्या मुलांच्या बालमनावर इतके ओरखडे उमटतात की जे पुढे आयुष्यभर तसेच रहातात..... (मधे इथे मा बो वर कोणी तरी एक धागा काढला होता - बालपणीच्या शिक्षकांच्या आठवणी - ज्यात काही जणांनी हे स्पष्टपणे लिहिले होते की अमुक अमुक शिक्षकांनी मला कारण नसताना शिक्षा दिलेली मी अजून विसरु शकलो/ले नाहीये....)

त्यामुळे - मला तरी असे वाटले की पालक व शिक्षक यांनाच समुपदेशनाची नितांत गरज आहे.

मितान.. आपल्या पुढील लेखांच्या प्रतिक्षेत !!!

अरे बापरे.....मितान किती स्ट्रेस्फुल पण महत्वाचं आहे तुझं काम.
यातले खूपसे प्रॉब्लेम्स अगदी कल्पनेच्या पलिकडचे आहेत........ज्याच्यातून ही मुलं जाताहेत.
तुला शुभेच्छा!

मितान , अजून लिहित रहा.
ह्या घटना आपल्या घरात घडणारच नाहीत, आपल्या घरातल वळण चांगलच आहे ह्या ग्रुहितकाना धक्का बसवणार्या बर्याच घटना अगदी घरी ,जवळाच्या घरातिल मुलांबाबत पाहिल्या. खडबडून जाग आली.
आपलं लहान्पण , त्याकाळातल एक्स्पोजर, स्पर्धा, दडपणं आणि आताच्या मुलांची अवस्था ह्यातच मुळात कितीतरी फरक आहे.
मला माझ्या आईवडिलांनी दिलेली स्पेस, मोकळीक मी माझ्या मुलाला देतेय का ह्याच उत्तर चक्क नकारार्थी आलं. माझ्याच नाही तर माझ्या आजुबाजुच्या घरातही. माझ्या आजुबाजुच्या अश्या काही पालकांनी एकत्र चर्चा करावी अस मी सुचवल होतं , पण प्रतिसाद मिळाला नाही. त्यांच्याच भाषेत, स्पोर्टस, स्टडीज, म्युझिक , सब क्लास में भेजते है , आने जाने के लिये गाडी है, जो कुछ हमे नही मिला वो सब हमारे बच्चे के लिये करवाके रखा है.
मितान , तुमच काम खरच फार महत्वाच आहे.

जबरदस्त लिहिले आहे.
मुलांचे निरिक्षण करायला वेळ नाही हा समान धागा आहेच पण त्या वेळेची, वस्तूरुपाने भरपाई करु हे लॉजीकही कारण आहे.
मी काम करतो त्या निवासी शाळेत, प्रत्येक वर्षाच्या सुरुवातीला नव्या विद्यार्थ्यांच्या फाईल्स वाचणे मस्ट आहे. त्यांच्या पूर्वायुष्याबद्दलची थोडि माहितीही खूप मदत करते हा माझा अनुभव. कोणतेही ग्रह न बाळगता, लेबल लावायची घाई न करता, त्यांना बारकाईने पाहिले, अनौपचारीक गप्पा मारल्या तरी फार फायदा होतो.
'हेल्प मी टू हेल्प यू' हे मी तयार केलेले सूत्र आहे.

'हेल्प मी टू हेल्प यू' .>>> +१

'हेल्प मी टू हेल्प यू' हे मी तयार केलेले सूत्र आहे.>>चांगला अ‍ॅप्रोच

मितान, खूप महत्वाचे काम करत आहेस. लिहित रहा.
'हेल्प मी टू हेल्प यू' .>>> हे फार आवडले.

मितान, फार उत्तम काम आहे तुमचे, खरच कौतुकास्पद. आणखी वाचायला आवडेल.
आगाऊ +१

अतिशय महत्वाचा विषय. पण एका गोष्टीचे आश्चर्य वाटले. इथे बर्‍याच लोकांना या गोष्टी खुपच शॉकिंग वाटल्या, (असे त्यांच्या प्रतिसादावरुन वाटले.) म्हणजे या गोष्टी "आपल्या आजुबाजुला घडताहेत आणि आपल्याला त्याचा गंधही नाही" असे एक चित्र तयार झाले. असो.

मध्ये एका धाग्यावर नक्कि आठवत नाही पण चौथीत शिकनार्‍या कोल्हापुरातील एका मुलाच्या आत्महत्येबद्दल चर्चा केली होती आणि त्याचा अ‍ॅप्रोच असा होता कि १० वर्षाच्या मुलाला आत्महत्या करावी असे का वाटत असावे.

हा विषय सरळसोपा नसुन कॅल्क्युलस पेक्षाही क्लिष्ट आहे. एकच नियम सगळ्यांना लागु होणार नाही किंबहुणा व्यक्ती तितके वेगवेगळे नियम आणि ते देखिल परेस्थितीनुरुप बदलणारे असतील. सरसकट एक जनरल दृष्टीकोनातुन बघितले (म्हणजे आपल्याकडे एखादी घटना घडली कि त्यात चुक कोणाची / दोष कोणाला द्यायचा, याला जबाबदार कोण अश्या उत्तरापर्यंत पोहोचले की बर्‍याचजणांना वाटते कि चला प्रश्न मिटला) कि यात दोष कोणाचा?

कोणाला वाटेल पालकांचा, काय हे मुलांना वेळ देत नाहित म्हणजे काय? सगळ्या भौतिक गरजा भागव्ल्या म्हणजे झाले का? अजुन गावाकडे आलात तर, "आई बाप पैश्यापाठी लागलेत" इत्यादी इत्यादी....

कोणाला वाटेल याला जबाबदार शाळा / शिक्षक. मुले तर दिवसभर शाळेतच असतात. उगाच त्यांच्या अव्वाच्या सव्वा फिया भरतो का आपण. मुल्यशिक्षणाची जबाबदारी नाही का त्यांची. आणि इतके सगळे करायचे पैसे कमी पडु द्यायचे नाहीत मग जास्त काम करावे लागते, थोडं शेड्युल होतं बिझी, पण बाकि कुठे काही कमी पडु दिलयं का? इत्यादी इत्यादी....

यापुढे जाउन काहिना वाटेल, याला कारणीभुत समाज आहे समाज. सगळा समाजच (म्हणजे नक्की कोण?) बिघडला आहे. या टीव्ही सिनेमाने सगळं वाट लावली आहे. त्यात अजुन इंटरनेट... ... आमच्या वेळी असं काही नव्हतं इत्यादी इत्यादी.

यात अजुन बर्‍याच गोष्टींची भर घालता येइल. चर्चा तर अखंड कित्येक वर्षे करता येइल. पण ही लुज-लुज सिच्युएशन आहे. (काहिही झालं तर लॉस हा ठरलेला आहेच). तुम्ही जर आजुबाजुला बघितलतं तर अशी अनेक उदाहरणे दिसतील. मितान यांनी फक्त येथे शेअर केली आहेत त्यांच्या (समुपदेशक नजरेतुन).

हे जरा विस्कळीत झालं आहे. अजुन मनातलं सगळ लिहता आलेलं नाहीय.

पण एक गोष्ट नक्कि. या गोष्टी संसर्गजन्य आहेत. अगदी सर्दी सारखं. एक उदा. देतो. सगळं छान पैकी सुरु असलेल्या एका घरातील मुलगा अचानकच हट्ट करु लागला कि मला टचस्क्रिन मोबाइल पाहिजे नाहितर मी दिवाळीला घरी येणार नाही. मोठा मुलगा फायनल इयर मध्ये हा फर्स्ट इअर मध्ये. मोठ्या भावाने खुप समजाउन सांगुन बघितले. पण हा बधला नाही. त्याच्या वडिलांनी मोबाइल द्यायचे कबुल केले, घेउन दिलाही. नंतर मोठ्या भावाने या गोष्टीचा छडा लावला. दिवाळीला घरी न यायच्ची धमकि द्यायची आयडिया ही त्याच्याच वर्ग मित्राची होती. त्याच्या बाबतीत १०० % यशस्वी ठरली म्हणुन यानेही वापरली आणि आता येथुन पुढे वापरत राहिल. अजुन त्याचे मित्रही वापरतील. या उदाहरणामध्ये एकच वाटते, कि लसीकरण (व्हॅक्सिनेशन) ( याचे डिटेल्स नंतर देइन) चांगले झाले नव्हते. प्रश्न मोबाइलचा नसुन ज्या पध्ह्तीने ब्लॅकमेल केले त्याचा आहे.

जाता जाता आपण लहान होतो तेंव्हा आपण असं करत नव्हतो का? / करायचा प्रयत्न केला नव्हता का? आणि तसे केल्यावर आपल्या पालकांनी काय काय केले होते त्याचा आढावा खुप काही शिकवुन जाइल आणि बर्‍याच प्रश्नांची उत्तरे देखिल मिळतील. (हां त्यावेळ्ची परीस्थिती वेगळी होती हे उत्तर थोडा वेळ बाजुला ठेवु)

जाता जाता आपण लहान होतो तेंव्हा आपण असं करत नव्हतो का? / करायचा प्रयत्न केला नव्हता का? आणि तसे केल्यावर आपल्या पालकांनी काय काय केले होते त्याचा आढावा खुप काही शिकवुन जाइल आणि बर्‍याच प्रश्नांची उत्तरे देखिल मिळतील. (हां त्यावेळ्ची परीस्थिती वेगळी होती हे उत्तर थोडा वेळ बाजुला ठेवु)>>>>>>> पटलं.

फर्स्ट इयरचे मुल हे असे ब्लॅकमेल करायला धजावत असेल तर बरेच काही मुळातच चुकलयं असे म्हणावे लागेल.

सुन्न करणार्‍या केसेस आहेत. 'मनाच्या जंगलात हरवलेली मुलं' हे विशेषण वाचूनही तुटतं आतमधे कुठेतरी.

निवांत पाटील : पोस्त खूप छान विश्लेषक आहे.. विचार पटतात ..

अशी खूप उदाहरणे बघितली आहेत...

समाजातील सगळ्या स्तरांमध्ये मुलांकडे दुर्लक्ष होऊन मुले बिघडणे ( अपवादात्मक केसेस मध्ये घडणे ) हे सर्रास दिसून येतंय..

कारण: आमच्यावर 'तशी' वेळ अजून आली नाही हि शेखी मिरवणे. आम्हाला मुलांना द्यायला तेव्हढा वेळ नाही.. आणि आम्ही चांगले आहोत तर आमची मुलं कशी वाईट होतील हा गैर विश्वास ..

मानवी स्वभाव हा काहीसा उपजत असतो अन काहीसा घडलेला असतो.. 'घडणे' अविरत चालू असते.. त्याला योग्य मार्ग मिळतोय का नाही हे बघणे प्रत्येक पालकाचे कर्तव्य आहे...२४ तास ही जिथे मुलांबरोबर सार्थकी लावायला कमी पडतात, तिथे आज काल नोकरी करणाऱ्या आई-वडिलांना असा कितीसा वेळ मिळतो?? ह्याला उत्तर ज्याचे त्यानी शोधावे..

मितान, तुम्ही खूप महत्वाचे काम करत आहात.. फक्त दुर्दैव एव्हढाच कि या कामाची गरज आज काल घरात आई-वडिलांकडून नाही तर बाहेरून भागवली जाते ... ( तुमच्या कामाबद्दल वैयक्तिक आकस नाही.. परिस्थिती बद्दल वाईट वाटते ! )...

>>दुर्दैव एव्हढाच कि या कामाची गरज आज काल घरात आई-वडिलांकडून नाही तर बाहेरून भागवली जाते ...>>

नाही पटले. गरज पूर्वीही होती. पण अशी गरज आहे हे मान्यच केले जात नसे. खरे तर पालक मुलांच्या समस्यांसाठी असे काउंसेलरकडे जात आहेत हे देखील आशादायक आहे.

नाही पटले. गरज पूर्वीही होती. पण अशी गरज आहे हे मान्यच केले जात नसे. खरे तर पालक मुलांच्या समस्यांसाठी असे काउंसेलरकडे जात आहेत हे देखील आशादायक आहे. >>> +१

>> फक्त दुर्दैव एव्हढाच कि या कामाची गरज आज काल घरात आई-वडिलांकडून नाही तर बाहेरून भागवली जाते ... >>

पूर्वीही ही गरज होतीच पण ती भागवायला बरीच माणसे (भावंडे, आई वडील, नातेवाईक, अगदी घरचेच असे हक्काचे मित्र-मैत्रिणी) असायची. हल्लीच्या काळात तिघा - चौघांचे एक कुटुंब असते. सगळे नातेवाईक दूर/ बिझी असतात. त्यामुळे बाहेरच्या माणासाची मदत लागते. मला तरी त्यात काही गैर वाटत नाही. बदलत्या समाजरचनेमुळे निर्माण झालेली गरज आहे ती.
फक्त ती गरज आहे हेच बरेचजण मान्य करत नाहीत.

माझ्या मते प्रत्येकानेच असे काऊन्सेलरशी मधुन मधुन बोलणे गरजेचे आहे. मुलांच्या बाबतीत तर नक्कीच. अगदी "सगळे व्यवस्थित तर आहे, काहीच प्रॉब्लेम नाही मला / माझ्या मुलाला" असे वाटत असले तरी.

लेख काल वाचला होता पण काय प्रतिक्रिया द्यावी हे कळत नव्हतं. मुलांबद्दल वाईट वाटतंच, पण तुम्ही म्हणालात तसं याला काही 'वन साइझ फिट्स ऑल' सोल्यूशन नसतं. वेळ देऊ न शकणं, संवाद साधू न शकणं हा त्यातल्या त्यात समान धागा असावा. पण त्यात कोणाला काही चॉइस असतो असं मला खरंच वाटत नाही. कुठलेच आईवडील काही हौसेने मुलापासून तासन्तास लांब राहणार नाहीत. पूर्वीही खुद्द आईवडील किती लक्ष द्यायचे कोण जाणे, पण एकत्र/मोठ्या (अनेक भावंडं इ.) कुटुंबांत समवयस्क/समविचारी/आयडॉल/मार्गदर्शक म्हणून आपलं विश्वासूच कोणीतरी भेटणं जास्त सहज घडत असावं की काय असं वाटतं. असो.

तुम्ही फार मोलाचं काम करत आहात.

@ मितान, तुम्हि हा database कसा गोळा केला?? तुम्हि थेरापिस्ट आहात का??
माझा मुलगा ५.५ वर्षाचा आहे अजुन बोलत नाहि. स्पिच, occupational, remedial therapy and special education चालु आहे. दोन वर्ष झालि परंतु अजुनहि पाहिजे तशी improvement नाहि.

पूर्वीही ही गरज होतीच पण ती भागवायला बरीच माणसे (भावंडे, आई वडील, नातेवाईक, अगदी घरचेच असे हक्काचे मित्र-मैत्रिणी) असायची. >>>

एकदम मान्य..

माझं मत एव्हधच आहे की "आज काल" ही मदत घराबाहेर्च्या व्यक्तिन्कडून जास्त मिळते... घरातुन नाही...(भावंडे, आई वडील, नातेवाईक, अगदी घरचेच असे हक्काचे मित्र-मैत्रिणी)...

यावर उपाय काय?? इथे पण 'आउट्सोर्सिंग' हाच एक उपाय आहे का?
सर्सकट सगळ्या नाही.. पण अश्या केसेस घडनार्या बर्याच घरंमधून 'संवाद' हरवत चालाला आहे...
म्हणुन मुलं मनाच्या जंगलात हरवत्तात....

आगाउ, तुला शक्य असेल तर तू पण मुलांशी संवाद साधण्याबद्दल लिही. मितान नि तू दोघेही मस्त काम करत आहात.

तू नुसत्या घटना न लिहीता, त्यावर समुपदेशक म्हणून तुझी थोडी टिपणी (जरी तुला असं वाटलं की तुझी टिपणी काहींना रुचेल काहीना नाही तरीही तू लिहावीस हे माझं मत) , तू योजत असलेले उपाय योजना (अगदी सविस्तर नाही पण निदान तुला ह्यात पालकांचा काय सहभाग अपेक्षित आहे त्याबद्दल) >>>>
या लेखनाच्या प्रतीक्षेत

मितान , फार चांगले काम करीत आहात तुम्ही. पालकांनी मुलांना तुमच्यापर्यंत आणण्याची पहिली स्टेप तरी घेतली हे महत्वाचे आहे.