माझे ड्रायव्हिंग व्हेकेशन - लेह लडाख - भाग ३

आजचा प्लान होता बटिंडा ते श्रीनगर!

बटिंडावरून सकाळी नाश्ता करून निघालो. (काल ती चूक केली होती.) तिथूनही दोन मार्ग जातात. एक व्हाया अमृतसर व दुसरा जालंदर. मग अमृतसरच्या गोल्डन टेंपल मंदिरात जावे की जालंदर वरून जम्मूकडे जावे ह्यावर टॉस करून निर्णय घ्यायचा ठरविले. गोल्डन टेंपलला प्रज्ञाला जायचे होते तर मी म्हणत होतो की आपण गोल्डन टेम्पल परत करू. नाहीतरी आपले एक घर दक्षिण काशी ( नांदेड) मध्ये आहेच तर तेथील गुरुद्वारा आणि हा, ह्यात काही फार फरक नाही. मग अमृतसर कॅन्सल करून मी माझ्या गाडीच्या जीपीस वर भरवसा ठेवून आजचे डेस्टीनेशन श्रीनगर, जम्मू अ‍ॅन्ड काश्मिर असे टाकले. आज केवळ ६३३ किमी जाणार होतो. तुलनेने रोजपेक्षा ३०० किमी कमी प्रवास ह्या आनंदात आम्ही होतो ! लिटल डिड आय नो, की आपण आज पटनीटॉपलाच पोहचू शकतो.

तर आम्ही जे BSNL कार्ड घेतले होते ते एव्हाना अ‍ॅक्टीव्हेट झाले होते असा SMS माझ्या एअरटेल वर आल्यामुळे आम्ही प्रज्ञाच्या फोनमधील सीम बदलून हे नवीन सीम टाकायचा विचार केला आणि तिच्या फोनमधून तिने कार्ड काढले खरे, पण दुसरे कार्ड स्लॉट मध्ये जायलाच तयार होत नव्हते. तो स्लॉटच खराब झाला होता ! म्हणजे अब कार्ड तो तीन और चलनेवाला फोन एकच. आणि तो पण फुल सीम कार्ड वाला नाही तर माझा आयफोन. म्हणजे आता सीम कार्ड साठी फोन विकत घ्यावा लागणार वा तो स्लॉट दुरूस्त करण्यासाठी २-३ तास वाट पाहावी लागणार. Time was at premium! मग काय एक ड्युअल सीमवाला
नोकियाच घेतला आणि दोन्ही सीम (रादर तिन्ही) सुरू झाले. टाईम टू एन्जॉय. मग जालंदरच्या अलिकडील एका ढाब्यावर यथेच्छ ताव हाणला.

Map my India च्या जीपिसमध्ये (निदान महिंद्रा व्हर्जन) "टेक बायपास" असा ऑप्शन नसावा बहुदा. त्या बाईने आम्हाला तीनदा गावात नेले आणि आम्ही १-१ तास गावात गरज नसताना अडकून पडलो. जालंदरमध्ये तर दोन तास अडकलो कारण एक ट्रेन तशीच थांबून राहिली.आणि आम्ही भरगावात गेट वर. मग माझ्या फोन मधील GPS च्या अंत्यत भरवश्याच्या अशा गुगल मॅप्सचा आधार घेऊन आम्ही जालंदरचे दिव्य पार केले. तिथून आम्ही पठानकोटच्या रस्त्याला लागलो तेंव्हा हुश्श वाटले.

पठानकोट १ तासावर असताना आम्हाला पहिला मिल्ट्री कॉन्व्हॉय लागला. वॉट अ साईट. ४० एक स्टॅलियन गाड्या एका रेषेत काश्मीर खोर्‍यात चालल्या होत्या. पठानकोटच्या अलिकडे एक टोल नाका आहे. तिथे कडक चेकिंग चालू होते.आणि आम्ही परत अडकलो. योगायोगाने आमच्या समोरचा सॅन्ट्रोवाला हा हरयानवी पोलिटिशन होता. ( तेच पांढरे कपडे, तीच दाढी, तसाच चष्मा वगैरे वगैरे) त्याला घाई होती, त्याने आणि एका मिल्ट्रीवाल्याने मग जुगाड करून जॅम मधून रस्ता काढला. आमची XUV देखील त्या पाठी निघाली ! आम्ही टोलनाका चुकवून मस्त पिक्चर मध्ये जसे शेत दाखवतात तश्या रस्त्यातून तो टोल नाका बाय पास करून जम्मूच्या रस्त्याला लागलो आणि जम्मू मध्ये प्रवेश करते झालो. बायदवे पंजाब मधील शेतं खरेच लोभस आहेत. एकदम जबरी साईट असते ती.

पठानकोटच्या एका फुल टू मॉडर्न धाब्यात आदित्य खेळताना.

आजचा खरा प्लान होता श्रीनगर गाठायचा. पण आम्ही आत्ता कुठे लखनपुरपाशी येऊन पोचलो. टोल देतो न देतो तोच अनेक काश्मिरी विक्रेत्यांनी घेरले आणि वस्तू विकावयास सुरूवात केली. सोललेल्या नारळापासून ते वॉलनट,बदाम ते चेरी ते क्रिकेटच्या बॅट्स हे सर्व लखनपुरच्या टोल नाक्याजवळ मिळते. आम्ही पण ट्रीपची भवनी म्हणून बदाम, चेरी, आक्रोड इत्यादी खरेदी केले. इथे घासाघीस केली नाही तर तुम्ही लुबाडले जाल.

टोल नाका पार करेपर्यंत चारएक वाजले. तेथून जम्मू कडे सुसाट वेगाने NH1 वरून गाडी धावत होती. श्रीनगरला जाता येईल असे आत्ताही वाटत होते कारण केवळ ३५४ किमी असा बोर्ड दिसत होता. जम्मूला चहा घेऊन पुढे गेलो. जम्मू बायपास घेतला की सुरू झाली हिमायलन चढाई! आता हा हिमायल पुढचे अनेक दिवस सोबत राहणार होता. पार किरतपुर पार करे पर्यंत! हिमायलाची अनेक रुपं ह्या प्रवासात बघायला मिळणार होती. देवदार आणि पाईन ट्री मधील हिरवा हिमालय, अमरनाथाला तयार करणारा पांढरा हिमायल आणि लडाख मधील ग्रे हिमालय, ज्यावर गवत सुद्धा दिसत नाही तो हिमालय !

जम्मू ते श्रीनगर मधील अंतर कमी करण्यासाठी आता मोठ्या वेगाने ह्या हिमालयात खोदकाम, बांधकाम चालू आहे. आम्ही पोचलो तेंव्हा रात्र होती तरीही लाईट लावून बांधकाम चालू आहे. मोठे मोठे बोगदे आणि फ्लायओव्हर बांधणे चालू आहे. हे झाले की जम्मू ते श्रीनगर अंतर केवळ अर्ध्या वेळात कापता येईल. त्याला अजून निदान ५ वर्षे लागतील असे दिसते.

जम्मू पासून काश्मीर खोर्‍याला दुर करते ते पटनीटॉप आणि जवाहर टनेल. पटनीटॉप 2,024 m (6,640 ft) ह्या उंची वर आहे. मी जेंव्हा गेलो तेंव्हा अमरनाथ यात्रा चालू असल्यामुळे चोवीस तास ट्रॅफिक होती. ह्या पूर्ण घाटात बंपर टू बंपर ट्रॅफिक असल्यामुळे गाडी जोरात हाकणे कठीण झाले होते. त्यातच धुक्याला सुरूवात झाली.

आणि बघता बघता ते धुके असे गडद होत चालले होते.

हळू हळू एकेक फुटांवरचे दिसणे कठीण होत गेले आणि डेड स्पिड मध्ये गाडी पुढे जायला सुरूवात झाली. एका बाजूला देवदार वृक्षांच्या दर्‍या तर दुसर्‍या बाजूला डोंगर असे आम्ही वरच वर चाललो होतो. मग सर्वानुमते आज श्रीनगर 'नको' तर केवळ पटनीटॉप गाठू अन ९ वाजे पर्यंत झोपू असा विचार आम्ही केला. तेंव्हा पटनीटॉप होते केवळ ३० किमी आणि वाजले होते साडेसात. Never underestimate mother nature! पटनीटॉपचे हॉटेल गाठायला आम्हाला रात्रीचे ११:३० झाले ! केवळ ३० किमीला फक्त ४ तास !

तिथे जाऊन आम्हाला हॉटेल शोधायचे होते. एक दोन ठिकाणी शोध घेतला तर अगदी बकवास रूम्स होत्या. मग अजून शोध घेऊ असे ठरवून मी JKTDC च्या हॉटेल मध्ये गेलो. तिथे रूम नव्हतीच. पण मध्यरात्री तिथे त्या जागी दोन मुलं भेटली, जी रात्री रिव्हर्स मध्ये गाडी घेत होती. त्यापैकी एक जण खिडकीत काचा खाली करून बसला होता व त्याचे अर्धे शरीर बाहेर होते. त्याने आम्हाला एक विनंती केली.
"भैय्या इधर रूम नही मिला तो कोई नही, सामने जगह है, पर आप एकदम आरामसे चलाना, आपके साथ फॅमिली है"
मी : हो
तो : एकदम ० की स्पिडसे चलाना.
दुसरा : अबे ० की स्पिडसे गाडी चलेगी क्या? कुछबी बकता है!
मी : ठिक है.
तो : मेरी बिनती है.
मी : ठिक है.
तो : मेरी बिनती है.
मी : ठिक है.
दुसरा: जादा पि रख्खी है

खरेतर दोघांनी पण खूप चढवली होती.

ह्या विनोदामुळे आमचे ते ४-५ तास धुक्यातून बंपर तू बंपर गाडी चालवल्याच्या ताण कुठच्या कुठे पळाला. पुढे दोन दिवस "० की स्पिड" वर माझी मुलगी तुफान हसत होती. असे करता करता आम्हालाही हॉटेल मिळाले व वी हिट द सॅक. फक्त रात्रीचा १ वाजला होता.

हा दिवस श्रीनगर न येताच गेला. दुसर्‍या दिवशी मस्त नाश्ता वगैरे घेऊन आम्ही १० वाजता निघालो. श्रीनगरला केवळ उतरायचे होते आणि जवाहर टनेल पार करायचा होता. पण रोड मात्र जबरीच होता.

अमरनाथ यात्रेमुळे अनेक खायचे स्टॉल रस्तात होते. आम्ही मस्त छोले-पुरी-शिरा असे जेवण एका लंगर मध्ये बनिहालला केले. आणि पुढे निघालो. बनिहालमध्येच मागच्या महिन्यात आपल्या पंतप्रधानांनी एका टनेलच उदघाटन केले तो देखील बघितला. मिल्ट्री, J&K पोलिस ह्यांसोबत प्रज्ञा व मुलांनी फोटो काढले, जवाहर टनेल पार करून आम्ही श्रीनगर खोर्‍यात पोचलो.

मग श्रीनगर जवळ आम्हाला, यु आर गोईंग थू ग्रीन टनेल" असा बोर्ड लागला. रस्त्याच्या दोन्ही बाजूला उंच देवदारांच्या कमानी होत्या. अतिशय सुंदर ड्राईव्ह. असे मजल दर मजल करत आम्ही श्रीनगर मुक्कामी पोचलो.

प्रज्ञाला श्रीनगर पाहायचेच होते, मला श्रीनगर सोडून कधी एकदा सोनामर्गला (लेहच्या रस्त्यावर) जातो असे झाले होते, पण ह्या लढाईत विजय अर्थात प्रज्ञाचा झाला आणि आम्ही मग आधी एक रात्र राहू असे करून तिथे दोन रात्री मुक्काम केला. पहिली संध्याकाळ अर्थातच दाल लेक मध्ये घालविली.

दाललेक मध्ये तुम्ही शिकारा राईड घेतली की लोकं कश्ती घेऊन अनेक गोष्टी विकायला येतात.( राईडची किंमत १००० रू) एकही मिनिट तुम्ही एंजॉय नाही करू शकत. तो शिकारावाला तुम्हाला त्याच्या ठरलेल्या लोकांकडे घेऊन जाणारच. पूर्ण जुने श्रीनगर ही "लेक सिटी" आहे. मग ऑफकोर्स आम्हीही खरेदीदार झालो आणि एका लेकसाईड दुकानात जाऊन काश्मिरी ड्रेसेस गिफ्ट आणि इतर अशी भरपूर खरेदी केली. तुमच्या कडे पैसे नाहीत? नो प्रॉब्लेम, ते लोक ५०० रू घेऊन व्हिपीपी ने देखील पाठवतात ! अर्थात आम्ही क्रेडीट कार्ड दिले, जे त्याकडे चालत होते. शिकार्‍यामध्येच (खरेदीसहीत) आम्ही ४ एक तास घालवले. आजचा दिवस असाच संपला !

दुसर्‍या दिवशी अर्थात मला इ स पूर्व स्थापना झालेल्या शंकराचार्यांच्या मंदिरात मला जायचे होते. प्रज्ञाने मंदीर परत चालत येण्यापेक्षा रेस्ट घेणे पसंत केले. मग मी आणि यामिनी आम्ही दोघे मंदीरात गेलो. तिथे ही गर्दी! सगळ्या अमरनाथ यात्रेकरूंना श्रीनगरला यावे लागतेच. ते सर्व इथेही गर्दी करतात. शिवाय रांग वगैरे लावण्याच्या प्रश्न नाहीच. मग मी आणि एका मुलीने ( ती ही मराठीच) ह्या सर्वांवर दादागिरी करत त्यांना एकच लाईन लावायला लावली. आमचेही दर्शन व्यवस्थित झाले. हे मंदीर आणि त्या बाजूचे टिव्ही टॉवर "मिशन काश्मीर" मध्येही पाहायला मिळेल.

इथून दिसणारे श्रीनगर.

मग दुपारी निवांत झालो आणि संध्याकाळी एका अद्वितीय राईड्साठी तयार झालो. श्रीनगर ही लेक सिटी आहे. अनेक तलाव एकमेकांना जोडलेले आहेत. शिकारा राईड तर घ्यायचीच होती पण दाल लेक मध्ये नको. एकतर हजरतबाल दर्गा लेकला जाऊन तिथे दर्शन घेणे किंवा नगीना लेक राईड असे दोन पर्याय ३ तासांच्या राईड साठी शिकारा मालकाने ठेवले. सिक्युरिटीमुळे आम्ही हजरतबल टाळला. मला जायचे होते. मग आम्ही एक सुंदर लेक नगीना लेक राईड घेतली. ही राईड लोक सांगत नाहीत कारण महाग आहे. ( २५०० रू , आदल्या दिवशीचाच शिकारावाला होता म्हणून आम्हाला १८०० ) शिवाय सर्व जण दाल लेक मध्ये समाधानी असतात. पण तुम्ही काही हटके आहे का? हे विचारल्यावर ही राईड सांगीतली जाते. दाल लेक मध्ये भारतीय तर नगीना मध्ये फॉरेनर्स अस्तात. तिथे कोणीही मध्येच काहीही विकायला येत नाही. अतिशय सुंदर राईड! ही ओल्ड सिटी मधून जात असल्यामुळे काश्मीरी पंडितांची जुनी घर पाहायला मिळतात. अर्थात ती आता तेथील लोकांनी बळकावली आहेत.

नगीना लेक एकेकाळी पूर्ण पारदर्शी होता असे शिकारा चालविणार्‍यांचे म्हणणे होते. हा लेक दाल पेक्षा अतिशय स्वच्छ अन सुंदर आहे.

श्रीनगर मध्ये आणखी बघण्यासारखं काय तर तेथील गार्डन्स. शालिमार, निशान, चष्मेशाही वगैरे. आम्ही शालिमारला गेलो. ही सर्व गार्डन ओव्हरहाईप्ड आहेत. तिथे जाऊन भ्रमनिरास होण्यापेक्षा न गेलेले चांगले. अर्थात शालिमार मध्ये मी फुलांचे अनेक मॅक्रो काढले पण ते मला इथे सारसबागेत देखील काढायला मिळाले असते.

तर हे दिवस तसे निवांतच गेले. दुसर्‍या शिकारा राईड मुळे श्रीनगरची प्रतिमा आमच्या मनात नक्कीच चांगली झाली अन्यथा दाल लेकमुले त्याला तसा तडा गेला होता. आता मला वेध लागले होते झोझिला पासचे. सोनमर्ग पार केल्यावर लगेच झोझिला लागतो. तो पास म्हणजे ड्रायव्हिंग स्किल आहेत की नाही? ह्याची परिक्षा होती. जरा लवकर उठू असा विचार करून आम्ही ह्या दिवसाला (की रात्रीला कारण ११ वाजले होते) रामराम केला ! स्वप्नातही झोझिला दिसलाच !

भाग एक

भाग दोन

भाग चार