मला चुकीची ऐकू आलेली गाणी

जून का मौसम मस्त महिना
चांद सी गोरी एक हसीना
आंख मे काजल मुह पे पसीना
ऐसे मे मुश्किल कर दे जीना याल्ला याल्ला दिल ले गयी

टवळी

"नको नको आई नको, बाई अशी.......आलेरे बकुळ फुला...."

मला बराच काळ ह्या गाण्यात "घाई" नको ऐवजी "आई" नको ऐकु यायचे....... "आई नको बाई अशी"...हाहाहा.

"सन्त फार पन्ढरीत"......... त्यावेळी स्वभाविक वाटायचे हे......आता पन्ढरीत सन्त "फार" असणारच.

मग कधीतरी कळले......."सन्त भार पन्ढरीत..."

आर्या धन्यवाद योग्य बोल सांगितल्याबद्दल! पण "पवळी" म्हणजे काय? "पोवळ्या" सारखे ओठ असं काहीसं आहे का? काय अर्थबोध च होत ना॑ही.

माझा मित्र असे गाणं म्हणायचा "रेशमाच्या रेघानी लाल काळ्या धाग्यानी कर्नाटकी कशिदा मी फाडिला" मग मी त्याला सांगिअतलं की "काढिला" आहे. वास्तविक "काढिला" या शब्दाचे तिथे प्रयोजनच कळत नाही. कारण नेसला, वगैरे शब्द ठिक आहे. कशिदा काढला म्हणजे अंगावरुन काढ्ला कि आणखी काय ते आजपर्यंत कळले नाही बुवा मला!

kulu, बहुतेक पोवळ्यासारखे लालचुटुक ओठ असा अर्थ अभिप्रेत असेल. कशिदा काढला ह्याचा अर्थ साडीवर कशिदा काढला म्हणजे विणला.

कुलु, कशिदा म्हणजे वस्त्र नाही, तर कापडावरील नक्षीकामाचा कामाचा एक प्रकार...चित्र काढले तसे कशिदा काढला.

छडी लागे छम छम, हृदयनाथ ने गायले आहे. त्यांनी ही चर्चा वाचली, तर अख्खा सारेगमा चा एपिसोड, वाया घालवतील.
कशिदा, हे खास कर्नाटकचे भरतकाम आहे. मला नीट आठवत असेल, तर तो दोन्ही बाजूनी सारखाच दिसतो.
बाकी, होनाजी बाळा, शांता शेळके यानी हे वाचले, तर काहि खैर नाही.
रच्याक ओठाना, पोवळ्यांपेक्षा आणखी कसली उपमा देत असत माहित आहे ? पिकलेल्या तोंडल्याची.
बिंबाधरा, म्हणजे जिचे ओठ पिकलेल्या तोंडल्यासारखे लालभडक आहे ती. (वेलीवर पिकलेले तोंडले एकदा बघाच, म्हणजे हि उपमा किती योग्य होती ते कळेल.)

घाई नको बाई अशी, आले रे बकुळफूला
देते जलसंजीवन, बंधुजीव आसुसला
कळे न काही, का अशोक हिरमुसला
थांब जरा मंदारा, विसरले न मी तूला

असे शब्द आहेत ना त्या गाण्याचे ?
धाडिला राम तिने का वनी ?
या नाटकातले पद आहे ते. आशा खाडिलकर त्यात सीतेची भुमिका करत असत, तर रजनी जोशी कैकयीची.
त्यात अरंविंद पिळगांवकर आणि नारयण बोडस पण असत. संगीत पं. जितेंद्र अभिषेकींचे होते.

घाई नको बाई अशी...बाकी सगळी नावे आली...गीतकार राजा बढे.

अरेरे काय हे चार चौघात आमच्या अकलेचे वाभाडे मला आज पर्यंत कशिदा हे वस्त्र च वाटत होते
अहो दिनेशदा पिकलेले तोंडले? शी: किती लिबलिबीत असते ते. आणि तसे ओठ. ओठांचा अल्सर झाल्यावरच तसे ओठ होणार काय तुलना आहेत एकेक? थोडं विषयांतर होइल पण मी इथे पोवळ्यांवरच संशोधन करतोय. इतका घाण आणि असह्य वास येतो त्याचा सुरुवातीला पाण्यातुन बाहेर काढल्यावर. शी: तिच्या ओठाना पोवळ्याच्या रंगा बरोबर वास पण असेल तर तिच्या पासुन मैल भर अंतरात कोणी टिकायचे नाहीत
आता अजुन एक गाणे म्हणजे "अजि मी ब्रम्ह पाहिले". त्यात "अग्णित सुरवर परिणि काठी करी उटणे सम चरण विठे वरी" अशी काहिशी ओळ आहे.ती तशीच आहे का? त्यचा अर्थ सांगण्याची तसदी कोणी घेईल का? ते गाणे रेडिओ वर ऐकलेय. पण त्याची रेकॉर्डिंग फारच अस्पष्ट आहे.

ते सैफ अली खानचं नवं गाणं काय आहे?
शुक्रनलाह, यहिदमला~~ शुक्रनलाह यहिदमला.. ?? काही कळतच नाही..

गाणं ऐकायला मस्त वाटतं पण....

अजुन एक गाणं लहानपणी ऐकायचो... ऋषी कपुर वाटतं...
"शम्मा पेपर वाले को क्या~~ " असं काहीतरी..

बिंबाधरा ह्या सुंदर शब्दाचा अर्थ जिचे ओठ पिकलेल्या तोंडल्यासारखे लालभडक आहेत ती असा आहे? बाप रे! तोंडलं हा प्रकार आवडीचा नसल्याने मलाही ही उपमा झेपली नाही.

मला पण नीट आठवत नाहीत ते शब्द.
अजि मी ब्रम्ह पाहिले, अजि मी ब्रम्ह पाहिले

अगणित सुरगण वर्णिती ज्यासी
कटी कर नटसम चरण वीटेवरी, उभे राहिले

एकनाथाच्या भक्तीसाठी, धावत आला तो जगजेठी
खांदी कावड, आवड मोठी, पाणी वाहिले

चोख्यासंगे ढोरे ओढीता, शिणला नाही तो तत्वतः
जनीसंगे दळीता कांडीता, गाणे गाइले

दामाजीची रसीद (?) पटविली, कान्होपात्रा ती उद्धरीली
अमृतराय म्हणे, ऐसी माऊली, संकटा धावली

आशाने गायलेले बरेच जुने गाणे आहे हे. आठवले तसे लिहिलेय, पण बर्‍याच शब्दांबाबत मला खात्री नाही.
पुर्वी उपमा खर्‍याच फार कल्पनारम्य असायच्या. तोंडल्याचा तो केवळ रंग,
केळीच्या खांबासारखे पाय, गजगति, सिंहकटी, आकर्णनयन (कानापर्यंत डोळे, कधी कधी कृष्णाचे चित्र असेच काढलेले असते. )

कुलु, (विषयांतर ) पोवळ्याबद्दल सविस्तर मलाही वाचायला आवडेल.
बरेच पोवळे खरेदी केले आहेत मी. तशी निसर्गातली निर्मिती प्रक्रिया माहिती आहे
पण पुढचे काहीच माहित नाही

आणखी सहज जाता जाता,
खडी हे एका प्रकारच्या छपाईचे नाव आहे. कुठल्या गाण्यात आलाय हा शब्द, सांगा बरं.
पदराच्या टोकाला, शेव असाही शब्द आहे, तो पण शांता शेळके यानी एका गाण्यात वापरलाय.
आठवतेय ?

ऋयाम : इथे बघ

खडी हे एका प्रकारच्या छपाईचे नाव आहे. कुठल्या गाण्यात आलाय हा शब्द, सांगा बरं.
पदराच्या टोकाला, शेव असाही शब्द आहे, तो पण शांता शेळके यानी एका गाण्यात वापरलाय. आठवतेय ?
दिनेशदा शेव रेशमाच्या रेघांनी मधेच अहे की...तुम्ही माझ्या पदराचा शेव का हो ओढीला?

एका ठिकाणी 'दामाजीची रसद भरली' असे वाचायला मिळाले.

वहिनीला नेसायला अंधाराची साडी..
अंधाराच्या साडीवर चांदण्याची खडी!
कस्स्लं गोड गाणं आहे हे! धन्स भरत.

ओठांना उपमा देताना पोवळ्याच्या आणि तोंडल्याच्या फक्त रंगाचाच आधार घेतलाय. उगाच बाकीचे गुण का चिकटवताय ? सिंहकटी, गजगामिनी, धनुष्यासारख्या आकाराचे ओठ, मृगनयना.... आणखी लिहित नाही...इच्छुकांनी विद्याधर गोखले, किर्लोस्कर यांची नाट्यपदे ऐकावीत....सौभद्र शाकुंतल, इ. नाटकातली.

कुंदकळ्यांसारखे दात आणि...
तुझ्या व्हटाचं डाळींब फुटलं!

हे राहीलं की.....

हो भरत,
शेव हा शब्द, घाल घाल पिंगा वार्‍या, माझ्या परसात मधे पण आहे.

दामाजीपंतानी राजाचा पैसा, गरिबांसाठी वापरला. तर त्याच्यातर्फे पैसे विठोबाने भरले अशी कथा.
या कथानकावर, झाला महार पंढरीनाथ, असा चित्रपट आला होता.
सुधीर फडक्यांचे, निजरुप दाखवा हो, हरिदर्शनास द्या हो, हे गाणे त्यातले.

चला, खुपच विषयांतर झाले.

डोळ्याची कमळं उघडा, व्हटाची डाळींबं ... हे पण एक.

याला विषयांतर नाही गोष्टीवेल्हाळ पणा म्हणायचे!

हे कसं वाटतंय..
काकडीचा बांधा तुझा मिरचीचा तोरा
मुळ्यावानी कडू तरी रंग गोरा गोरा
लिंबावानी कांती तुझी बीटावानी व्हट
टमाट्याचे गाल अन भेंडीवानी बोटं!!

युवती मना दारुण रण रुचिर प्रेम से,
झाले रणभजना संसारी असे अमर से...

काही म्हणता काहीही समजत नाही. जाणकार मंडळी कृपया अर्थ सांगतील का ?

ते ...
झाले युवती मना दारुण रण रुचिर प्रेम से
केले रण भजना संसारी असे अमर मी.

असे आहे. नाटकातली नायिका पुरुष वेश धारण करून युद्धास जाते, बहुधा नायकाला तिथे भेटता येईल म्हणून. आता काही अर्थ लागतोय का? मी नाटक पाहिलेले वाचलेले नही, पण एवढे माहित आहे.

विकल मन आज झुरत असहाय
नाही मज चैन
क्षण क्षण झुरती बैल

तेव्हा नैन वगैरे शब्द झेपत नव्हते. उगाच काहीही ऐकलेले म्हणायचे

कर हा करी धरीला शुभांगी
गृहिणी रमा कांता समोरी....

नक्की काय ओळी आहेत? मला तर कितीतरी वर्षे कर हाकरी, म्हणजे कर हाकलतोय, हाकरतोय वगैरे असे काहीतरी वाटायचे....

कर हा करी धरिला शुभांगी
सुदिनी रमाकांता समोरी

हे सुंदरी, आजच्या शुभदिनी रमाकांताच्या(विष्णुच्या) देवळात तुझा हात मी हाती घेतो.

गृहिणी रमाकांता समोरी वाचून मूळ ओळ काय हे मीही विसरलो!!

<गृहिणी रमा कांता समोरी....>

वा अरुन्धती.......म्हणजे शुभान्गीचा हात हातात घेतलाय्...आणि समोर "गृहिणी रमाकांता साक्षात समोर उभी आहे"...........