चित्रपटांची सौंदर्य-कला समिक्षा (फायनर पॉइन्ट्स)

नीधप | 9 February, 2010 - 07:03
हुड,
जर दावा नसेल तर मग प्रत्येक गाडीचा नंबर अगदी ठरवून यूपीचा करण्याची तरी काय गरज आहे?

आणि तिथे लॉ-ऑर्डरचा प्रश्न असला तरी चित्र बघून निदान थोडी मिळतीजुळती लोकेशन्स शोधण्याइतकं डोकं वापरायला काय हरकत आहे?
मलातरी ते खटकलं.

प्रतिसाद रॉबीनहूड | 9 February, 2010 - 07:13
खटकण्यासारखं आहेच ते यात दुमत नाही.तू मागे लिहिल्याप्रमाणे(एका नेपथ्य काराच्या स्टोरी प्रमाणे) हाडाच्या कलावन्ताला चुकीचे बारकावे देखील बोचणे साहजिक आहे. कारण 'नजर' तयार झालेली असते. पण काही लोकांच्या बाबतीत मेन्दूतली काही बटणे तरी ऑफ करणे आवश्यक असते नाही का? आता चित्रपटाच्या गाण्याबाबत लिप मूवमेन्ट हा प्रकारच गायब झाला आहे. पूर्वी नूतन सारख्या गायकीची जान असणार्‍या अभिनेत्रींच्या गळ्याच्या नसादेखील फुगलेल्या दिसायच्या गाण्याच्या प्रसंगात. जाऊ दे. झालं...

नीधप | 9 February, 2010 - 07:45
मुद्दा एवढाच आहे की उत्तर प्रदेशातला ग्रामीण भाग आणि पश्चिम महाराष्ट्रातला ग्रामीण भाग यात व्हिज्युअली खूप फरक आहे रंग, पोत, वनस्पती, मातीचा प्रकार, घरांची पद्धत सगळंच... तर कथा जिथली आहे तिथल्याप्रमाणेच सगळं दिसलं तर परिणामकारकता वाढते.

वाईच्या माणसाला गोरखपूरचा दाखवल्याने वाईच्या माणसाला वाईट वाटते की नाही हा मुद्दाच यायचा संबंध नाही इथे.

पण केवळ सोयीचं असल्याने ही एवढी मोठी तडजोड केली जाते. प्रेक्षक एवढा थोडंच विचार करतात? कोण एवढं बघतंय? चल जाता है! असं म्हणत प्रेक्षकाचा निर्बुद्धपणा गृहीत धरला जातो आणि गंमत म्हणजे प्रेक्षकालाही प्रॉब्लेम नसतोच.

अश्विनीमामी | 9 February, 2010 - 10:17
नी पट्लं. या द्रुष्टिकोनातून फ्लिन्ट्स्टोन्स व फ्लि. इन रॉक वेगास सिनेमे आवड्तात. अटेन्शन टू डिटेल जबरदस्त आहे. आपल्या कडे स्क्रिप्ट चा पत्ता नाही तर बाकी रिसर्च कसला डोंबल करणार हिन्दी वाले.

हल्ली कॉमन थीम असणार्‍या चित्रपटाचेही पन्जाबीकरण झाले आहे ते बहुधा पन्जाबी एन आर आय डोळ्यासमोर ठेवून बहुधा...>> अगदी अगदी. माझा नवरा करवा चौथ ला कड्बा चाउत म्हणत असे.
ते चाळणीतून नवरा बघणे, लेह म्हण्णे, हाय ओ रब्बा करणे, पैरी पौना खास त्या पब्लिक साठीच असते. लै
वैताग येतो ते बघताना.

माधव | 10 February, 2010 - 01:42

नीरजाने म्हणल्याप्रमाणे लहान लहान गोष्टींनी किती फरक पडतो. 'उत्सव' (तोच रेखाचा) मध्ये एक गाणे आहे - 'मेरे मन बाजे' त्यात सगळ्या माणसांना पिवळ्या रंगाचे कपडे दिले आहेत costume designer ने - अर्थात हे मला चंदेरी मधला लेख वाचल्यावर जाणवले होते. असे का केले? तर ते गाणे वसंत ऋतुच्या काळातले आहे (गाण्याची चाल पण त्यानुसारच बांधली आहे लक्ष्मी-प्यारेंनी) आणि त्या काळात पिवळ्या रंगाचे साम्राज्य असते निसर्गावर. त्याकरता म्हणूनच त्यांनी तो रंग निवडला. इतका विचार करणारे कलाकार असतात तेंव्हाच उत्कृष्ठ कलाकृती घडते. नाहीतर आहेतच आपले खानचाचा - सब घोडे बारा टके वाले!

प्रतिसाद नीधप | 10 February, 2010 - 02:28
उत्सव संपूर्ण व्हिज्युअल डिझाइनच्या बाबतीत मास्टरपीस आहे. हॅटस ऑफ टू जयू आणि नचिकेत पटवर्धन. म्हणून तर रेखा ही रेखा न दिसता वसंतसेना दिसते.. तिच्या कपड्यांना ग्लॅमर आहे पण ते रेखाचं/ बॉलिवूड अभिनेत्रीचं नाही तर वसंतसेनेचं...
तोच मौर्यपूर्व काळ असलेली अशोका मात्र तद्दन बाजारू आणि भुक्कड दिसते.

प्रतिसाद प्राची | 10 February, 2010 - 02:39
चल जाता है! असं म्हणत प्रेक्षकाचा निर्बुद्धपणा गृहीत धरला जातो >>> अगदी अगदी. थोडं बाफच्या विषयाशी विसंगत आहे,पण लिहिते.
'शौर्य' बर्‍याचजणांनी बघितला असेल. त्यात जावेद जाफरीचे जे घर दाखवले आहे, ते बघून आम्ही थक्क झालो. अशी घरं मिळतात मेजर्सना? आम्हांला तर नाही मिळालं कधी? अशी मोठी घरं असतात पण ती वरच्या पदावरील ऑफिसर्सना मिळतात. पण तीही एवढी well furnished नसतात.
दुसरी गोष्ट, जावेद जाफरी आपल्या प्रेयसीबरोबर त्या घरात राहताना दाखवलाय. रात्री ते एकत्र झोपताना दाखवलेत. आणि मज्जा म्हणजे कोणीच काहीही हरकत घेताना दाखवले नाहीये. आर्मीत जर असं काही घडलं तर त्या ऑफिसरचे काय होईल याची कल्पनाच न केलेली बरी.
मिनिशा सरळ मनाला येईल तेव्हा आर्मी कॅम्पसमध्ये शिरते, चौकशी करते, तेही श्रीनगर कॅण्ट मध्ये? जिथे प्रत्यक्ष ऑफिसरलाही आपली पुर्ण ओळख पटवून मगच आत प्रवेश मिळतो, तिथे? हद्द आहे.

मग जे प्रत्यक्षात कधीच घडत नाही, ते चुकीचे प्रसंग का दाखवायचे?
हे एक उदाहरण झाले, पण असे बरेचदा होते. जेव्हा असे काहीतरी मुर्खासारखे दाखवले जाते, तेव्हा खूप राग येतो.

प्रतिसाद प्रविणपा | 10 February, 2010 - 13:03
परंतू शौर्य मधील के के मेनन च्या अभिनयासाठी एकवेळ हा चित्रपट पहायलाच हवा. खास करून शेवटच्या कोर्ट रूम मधील सीन साठी.

प्रतिसाद पग्या | 10 February, 2010 - 21:12
प्रेक्षकालाही प्रॉब्लेम नसतोच. >>>> मला एक कळत नाही इथे सामान्य प्रेक्षकाला दोष का दिला जातोय ? व्हिजुअल डिझाईन हा माझ्या* अभ्यासाचा विषय नाही की व्यवसायाचा भाग नाही. मी वाईला गेलेलो नाही आणि गोरखपुरला पण नाही वास्तवीक माझं खेडेगावात इतकं वास्तव्यच नाही की नुसतं चित्रपटात (ते ही पात्र, कथा, संवाद, संगीत ह्याच्या पलिकडे) पाहून मला समजेल की ते उत्तर प्रदेशातलं आहे की पश्चिम महाराष्ट्रातलं की आणखीन कुठलं. तुम्हाला ह्या गोष्टी खटकल्या कारण तुम्ही त्या दृष्टीने चित्रपट माध्यमाकडे पाहू शकता कारण तुमचा तेव्हडा अभ्यास आहे आणि तो तुमचा व्यवसाय आहे.
प्राची, तुम्ही दिलेलं एक उदाहरण तुम्हाला खूप पटलं कारण तुमचा त्या क्षेत्राशी जवळून संबंध आलेला आहे. मला माहितच नाही की मेजरला कसं घर मिळतं तर मी त्याच्यावर आक्षेप कसा काय घेणार?

मी आयटी मधे काम करतो त्यामुळे एखादं application बघून म्हणतो ह्यात हे हे design issues आहेत.. म्हणून मला ते आवडत नाही पण तुम्हाला एक सामान्य user म्हणून ते आवडू शकतं कारण तुम्हाला त्याच्यात design issues आहेत हे कळणार नाही.. कळायचा प्रश्न नाही.. शेवटी एक अनुभव म्हणून तुमच्या अपेक्षा पूर्ण होत असतील तर तुम्हाला त्यातले design issues कसे दिसत नाही असं मी म्हणू नये.

Perfection ची अपेक्षा बाळगण्यात गैर काहीच नाही. पण एक सामान्य प्रेक्षक म्हणून जर चित्रपटातल्या गोष्टी इतक्या बारकाईने बघण्याची आणि समजून घेण्याची माझी कुवत नसेल आणि मुख्य म्हणजे कथा, अभिनय, संगीत, कलाकार आणि एक संपूर्ण अनुभव ह्या पलिकडे इतक्या तपशीलात शिरण्याची मला गरज वाटत नसेल तर त्यावर तुमचा आक्षेप असणं चूकीचं आहे असं मला वाटतं. मागे एकदा क्लासेस आणि मासेस ह्यावर चर्चा झाली होती. तसा हा चित्रपट आमच्यासारख्या मासेस साठी आहे असं समज..

* - इथे "मी" हे प्रातिनिधीक आहे.

प्रतिसाद अश्विनीमामी | 10 February, 2010 - 21:35
उत्सव खरेच मास्टरपीस आहे. त्यात रेखाचे दागिने वा वा. खूप शोधून मला कट्क मध्ये ती कानामागे लावते तसे फूल असते तशी अंगठी मिळाली आहे. त्यांनी वेजिटेबल डाइज वापरले होते कपड्यांसाठी. ब्राह्मणीचे कपडे, रेखेचे कपडे सर्वच बघण्यासारखे. त्याचे संगीतही अप्रतीम आहे. आता वीकेंड्ला परत बघणार. प्रेमदिवसा निमित्त.

शौर्यबाबत अनुमोदन. तसेच लक्ष्य मध्ये पण खूप त्रुटी आहेत. अगदी साधे, सीनीअर ऑफिसरच ड्रायवर च्या शेजारी बसतो. प्रविणपा, शौर्यमध्ये सुरुवातीला राहुल बोस एका जंप बद्दल बोलत असतो व ग्रॅविटी डिफाय केली असे म्हणतो. लगेच एक आंटी ग्रॅविटी, मुझे मालूम है मैने ग्रिहशोभिका मे पढा था इससे स्किन खराब होती है इसलिये हमे पनीर क्रीम खाना चाहिये वगैरे चालू करते व राहुल चा चेहरा पड्तो. अतिशय मस्त विनोद आहे तो. केके चा अभिनय मस्त आहे. तो म्हणतो ना अपनी चाय खतम करके जाना तो पूर्ण संवाद छान आहे. शेवट्चा पण. अगदी काटा येतो. मी १५- २० वेळा पाहिला आहे. ( राहुल बोस यू नो ) मिनिशा ही स्त्री फक्त बघणे बल असून तिचे बोलणे सहन होत नाही, सापासारखे फुत्कार टाकत बोलते.

एक लास्ट नोटः दीवार मध्ये अमिताभ आइ व भाउ देवळात जातात ते परत येइपरेन्त बाहेर थांबलेला असतो मग तो कामाला जाणार असतो. त्याच्या हातात एक चपटा स्टील चा ड्बा आहे लंच चा हे फार अक्युरेट आहे. आजच्या बॅग बास्केट ट्परवेअर टिफिन्सक्राउड्ला ते समजणार नाही. पण एके काळी असेच ड्बे लोक नेत असत. परवा मला तसला ड्बा भेट्ला तर मी आनंदाने आणला व घरी शेअर करायचा प्रयत्न केला ( आइ वेडी आहे असे लूक आजकाल जास्त मिळतात मला!) मी तो कपाटात ठेवला आहे. गाण्यांच्या वही बरूबर.

प्रतिसाद फारएण्ड | 10 February, 2010 - 21:39
मामी, त्या शॉट नंतर तो व शशी कपूर वेगवेगळ्या रस्त्याने कामावर निघून जातात तो ही मस्त आहे ना?

प्रतिसाद नीधप | 10 February, 2010 - 22:05
मला एक कळत नाही इथे सामान्य प्रेक्षकाला दोष का दिला जातोय ?<<
प्रेक्षकाला दोष द्यायचा नाहीये. प्रेक्षकाची व्हिज्युअल सेन्सिबिलिटी किंवा चित्रपटासंदर्भाने चांगल्या दर्जाबद्दलचं एक्स्पोजर हे मर्यादीत ठेवण्यासाठी निर्मातेच जबाबदार आहेत. कारण ते त्यांच्यासाठी सोयीचं आहे.

>>व्हिजुअल डिझाईन हा माझ्या* अभ्यासाचा विषय नाही की व्यवसायाचा भाग नाही.
मला माहितच नाही की मेजरला कसं घर मिळतं तर मी त्याच्यावर आक्षेप कसा काय घेणार?<<
तुम्ही आक्षेप घेतला पाहीजे किंवा नाकारलं पाहीजे ही अपेक्षा नाहीचेय माझी. दिग्दर्शकांनी प्रेक्षकांना 'चलता है!' प्रकारचं गृहीत धरणं याबद्दल आक्षेप आहे.

>>शेवटी एक अनुभव म्हणून तुमच्या अपेक्षा पूर्ण होत असतील तर तुम्हाला त्यातले design issues कसे दिसत नाही असं मी म्हणू नये.<<
सॉफ्टवेअरमधले डिझाइन इश्यूज आणि इथले डिझाइन इश्यूज ह्यांची तुलना नाही होऊ शकत. चित्रपटातले डिझाइन इश्यूज हे अनुभवावर परिणाम करणारे असतात. पण अनुभवाची उच्च तीव्रता (इन्टेन्सिटी) आपण अनुभवलीच नसेल तर आपल्याला कसं कळेल की अनुभवाच्या पातळीवर अमुक एक कलाकृती कमी पडते?
मेजरला जसं घर मिळतं तसं दिसण्याने, उत्तर प्रदेशातली कथा दिसतानाही उत्तर प्रदेशातलीच दिसल्याने निश्चितच परिणामकारकता वाढते. अनुभवाची पातळी वाढते.
ती परिणामकारकता आपल्याला माहीत नसते किंवा हिंदी सिनेमा आहे तो तेवढाच असा प्रेक्षकांचा दृष्टीकोन असतो. ते मला पटत नाही. माझा पूर्ण आक्षेप निर्माते दिग्दर्शकांच्या ह्या सरकवणे वृत्तीला आहे.

>>मागे एकदा क्लासेस आणि मासेस ह्यावर चर्चा झाली होती. तसा हा चित्रपट आमच्यासारख्या मासेस साठी आहे असं समज.. <<
तेव्हाही आणि आजही माझं असं म्हणणं आहे की हे क्लासेससाठी, मासेससाठी असं काही नसतं. चित्रपट प्रामाणिकपणे, काटेकोरपणे केलेला असतो किंवा नसतो. प्रामाणिकपणे केलेली कलाकृती मासेस ना नको असते, दर्जा नको असतो असं अजिबात नाही. आणि मासेसला आवडलेली कलाकृती ही कलाविष्कार नसतेच किंवा तिला दर्जा असूच शकत नाही असंही काही नाही.

परत एकदा माझ्या एका प्रोफेसरचं महत्वाचं वाक्य.. Audience can not read it, but they can feel it.
या फील इट साठी करणार्‍याने काम करणं गरजेचं असतं.