मराठी मोजमापे

गजानन खुपच मस्त आणि उपयुक्त माहिती दिलीस. जुनी मापं तर ऐकायला पण मिळत नाहीत. गुंजभर सोन्याचा वजन खरच गुंजा एवढं असतं का ? तसं असेल तर ९६ गुंजांच वजन तोळाभर सोन्यापेक्षा जास्त भरेल , अ.म.वा. , चुभुद्याघ्या?

विदर्भाच्या काही भागात मात्र वेगळीच मोजमापे प्रचलीत होती/आहेत. जसे की

दोन पैसे = एक ढब्बू पैसा
तीन ढब्बू पैसे = एक आणा

चार आणे = एक चाराणी
दोन चाराणी = एक आठाणी

दोन आठाणी = सोळा आणे = एक रुपया

............................................................

धान्य मोजण्याची आमच्याकडे जी पायली असते ती जवळपास १ किलो धान्य मावेल अशा आकाराची असते.

आठ पायली = एक कुडव

वीस कुडव = एक खंडी

हे पान मी लगेच प्रिंट करुन घेतलं

चिपटी मापटी ही वजने आजीच्या तोंडून ऐकलेली

माहिती अगदी मस्त... कुठे मिळत असले तर या मापांचे फोटूही टाका..:) माझ्या आजोळी शेराचे माप होते काळ्या लाकडाचे बनवलेले. तेव्हा त्यानेच सगळे मापले जायचे.

ते उंबरठ्यावरच माप ओलांड्तात लग्नानंतर [शिणुमात] ते कोण्तं?

ते उंबरठ्यावरच माप ओलांड्तात लग्नानंतर [शिणुमात] ते कोण्तं? >> चिपटं किंवा मापटं असतं बरेचदा.

अहो गजानन ही माप बाजारात कुठे मिळतील ?

मस्त. छटाक पण असायचं ना एक?

धान्य मोजण्याची आमच्याकडे जी पायली असते ती जवळपास १ किलो धान्य मावेल अशा आकाराची असते.

आठ पायली = एक कुडव

वीस कुडव = एक खंडी>>

मुटे साहेब,

थोडसं अ‍ॅड करतो.

चार शेर= एक पायली
आठ पायली= एक कुडव
आठ कुडव= एक गिध
वीस कुडव= एक खंडी.

छान माहिती!

ह्म्म हे पायली आणि कुडव मी पण ऐकले. मला ते नेहमी कुडू असेच ऐकायला आलेय. पण हे एक पायली किंवा कुडव्/खंडी वगैरे किलोच्या हिशोबात किती बसते ते कोण सांगेल काय? खंडी तर आपल्या नेहमीच्या बोलण्यात असते, खंडीभर सापडतील.. वगैरे वगैरे.. पण एक खंडी म्हणजे नेमके किती किलो??

एक पायली म्हणजे एक किलो धरले तर एक खंडी म्हणजे जवळपास १६० किलो होईल. पण मग

सोळा पायल्या = एक मण
वीस मण = एक खंडी

ह्याचा हिशोब जुळत नाही.

छान!

साधना एक शेर म्हणजे जवळपास ८५० ग्रॅम. एक पायली म्हणजे ४.५ कीलोला थोडे कमी भरते. मी आजीबरोबर खेड्यात राहील्याने हे सगळं अगदी परीचयाचं आहे. आणि हो पुर्वीची मोजमापे आजकालच्या मोजमापात तोलु नकोस कारण ही दोन्ही परीमाणं वेगवेगळी आहेत.

सहीये जीडी, मला चौथीचा स्कॉलरशिपचा अभ्यास आठवला

एक शेर म्हणजे जवळपास ८५० ग्रॅम. एक पायली म्हणजे ४.५ कीलोला थोडे कमी भरते.>> अरे ईकडची पायली वेगळी दिसते. आमच्याकडे पायली किलोच्या जवळपास (थोडी जास्त बहुतेक) असते.
या दोन पायल्या मधे असा फरक का येतोय?
जाणकारानी खुलासा करावा.

छान माहिती गजानन! माझ्या आजीच्या तोंडून ह्यातली ४-५ मापं मी ऐकली होती.

चांगली माहिती.
पण मी ६ पैसे = १ आणा असं शिकले होते. आणि १६ आणे = १ रुपया.

छान माहिती. माझ्या वडीलांनी सांगितल्याप्रमाणे, तिरकी असे पण एक नाणे होते. तिरकी म्हणजे एक पैश्याचा तिसरा भाग. एक तिरकीची चहा पावडर, एक तिरकिचे दूध आणि एक तिरकीची साखर, मिळून चार जणांचा चहा होत असे.

सोन्याला आगीत जाळून कसाला लावण्याचे दु:ख नाही तर गूंजेबरोबर तूलना होते, याचे दु:ख होते, अश्या आशयाचे एक संस्कृत वचन ऐकले होते.

गजाननराव,

तर्‍हेतर्‍हेची खुप मोजमापे आहेत हो.

पण माणसातील माणुसकी मोजण्यासाठी काही मोजमापे आहेत काहो?

पुर्वी चार पैशांचा आणा असायचा (संदर्भ - सारे प्रवासी घडीचे)...
पायली/कुडव हे आकारमान मोजण्याची साधने आहेत, आणि किलो हे वस्तुमान.. त्यामुळे काय मोजाल त्यावर.
पण बहुतेक धान्यामधे शेर ८००/८०० ग्रॅम भरतो असं पाहिलं आहे...

छान माहिती, धन्यवाद गजाभाऊ

उपयुक्त माहीती .....:)

१ - एक
१० - दहा
१०० - शंभर

हे वाचुन मला असे वाटले कि १०, १००, १००० हे तर सगळ्यानाच माहित आहे,
पण काल मी तीला म्हटले, अग उजवीकडे वळयचय.... तर म्हणाली "लेफ्ट की राईट ?"

(^_^)

मस्त माहिती!

काही दिवसांपूर्वी मला इमेल मधून एक माहिती आली होती, त्यात दिलेली अंकांची परिमाणे थोडी वेगळी आहेत. ज्या पुस्तकातून ती माहिती घेतलीय त्याचं स्कॅन केलेलं पानही आहे. इथे असलेल्या इमेज साईज लिमीट मुळे ३ भागात माहिती देतोय:

यापैकी सगळ्यात लक्षात राहीलेलं परिमाप म्हणजे यार्ड!

कारण: टेपवरचे आकडे पुसले गेले असल्यानं म्हशीचं झाडापासूनचं अंतर कधी १०० फूट तर कधी २५ यार्ड भरत होतं!

गजानन उत्तम संकलन! मंदार अतिशय उपयुक्त माहिती! खरंच ते पुस्तक सापडायला हवे.

अजून एक छोटी माहिती. बर्‍याच जणांना माहित असेल पण तरीही सांगतोय

पूर्वीचा जुना रुपया ६४ पैशांचा होता आणि त्यात
१ आणा = ४ पैसा हे सूत्र असल्याने ४ आणे (०.२५ रुपया), ८ आणे (०.५ रुपया), १२ आणे (०.७५ रुपये) आणि १६ आणे म्हणजे पूर्ण रुपया असे हे गणित होते.

मला वाटते ईंग्रजांच्या राजवटीत (चु.भू. घे. दे.) दशमान पद्धत आल्यावर रुपया १०० पैशांचा झाला

आणि कॅल्क्युलेशन च्या सोयीसाठी १ आणा म्हणजे ६ नवे पैसे असे म्हटले जाऊ लागले अर्थातच त्यात अपूर्णांक नव्हते पण व्यवहारच्या सोयीसाठी ते केले गेले होते.

असेच बदल इतर परिमाणातही झाले त्यामुळे लोकांनी त्याचे closest approximation घेतले.