मी आणि बिडाचा तवा.....
सध्याच्या सक्तीच्या सुट्टीच्या काळात बारीक बारीक कामं करायचा सपाटा लावलाय आणि तेच करताना स्वयंपाकघर थोडं आवरायला घेतलं आणि लॉफ्टवर एक जुना तवा दिसला,त्याचं रंगरुप जरा कठीण दिसलं आणि म्हणून त्याच्याकडे कानाडोळा करुन बाकीचं आवरुन टाकलं.रात्री परत एकदा तवा डोळ्यासमोर आला. लग्नानंतरच्या काळात अनेक नवी भांडी घेतली गेली आधीची खूप असूनही.हा तवा का घेतला असावा? जमाना नॉन स्टिक भांड्यांचा असताना हा जडशीळ नग मी का घेतला असावा.आई अशीच बिडाची भांडी वापरायची ,मलाही वापरायला सांगायची.पण तेंव्हा नॉनस्टिक भांड्यांचा जमाना आला होता आणि मग लक्षात आलं की हा तवा खूप वर्षांपूर्वी कोल्हापूरहून येताना वारणानगरच्या अनवट रस्त्यावरच्या एका दुकानात अचानक मिळाला होता,तो आईला मनात आठवून घेतला होता.मोठया हौसेनं घेतला आणि नंतर तो मागे पडला.ह्या नवीन घरात येऊनही बारा वर्षं झाली. आजवर एकदाही वापरला नाहीये ह्या भावनेनं अस्वस्थ आणि अपराधी वाटलं.
सकाळी लगेच तो काढून नीट पाहिला तर धूळ आणि गंज चढला होता अगदी घट्ट.मग हात धुवून(आत्ताच्या दिवसात हा शब्द अगदी खरा आहे)त्याच्या मागे लागले.दोन तीनदा चांगला घासला, धुतला,पुसला तरी त्याचं रुपडं फार काही पालटेना. मग लिंबू मीठ लावून पाहिलं, पितांबरी लावली.थोडं उजळलं पण अजून मनासारखं नाही.दुसऱ्या दिवशी व्हिनेगर घालून ठेवलं मग गंज निघाला आणि त्याचं खरखरीत काळंकुळं रुप दिसायला लागलं. तसाच ठेवून दिला,अजून काही कमी आहे असं वाटत होतं. त्याच दिवशी योगायोगानं अचानक एक व्हिडिओ पाहिला.बिडाचा तवा कसा "तयार"करायचा!दाखवणाऱ्या काकू एकदम भारी होत्या, त्याला बिडं कसं करायचं ते सांगत होत्या,वर्षानुवर्षं अन्नपूर्णेप्रमाणे स्वयंपाक करणाऱ्या असाव्यात.अगदी साध्यसुध्या आणि खऱ्या, अभिनिवेश नसलेल्या! झालं त्यांच्या सल्ल्यानुसार दुसऱ्या दिवशी सुरुवात केली. पहिल्यांदा हा तवा चांगला सणसणीत तापवायचा मग त्यावर कुठलीही तेल घालून ठेवायचं.मग गार झाल्यावर ते पुसून टाकायचं. असं वारंवार करायचं.मी जवसाचं तेल घातलं, पाचंच मिनिटांत बाकी मेंबर डोळे चुरचुरताहेत म्हणून म्हणायला लागले मग गोडं तेल लावून काम पूर्ण केलं. दुसऱ्या एका क्लिप मध्ये तेल तापवून त्यात कांदा पार काळा होईपर्यंत परतायचा असं सांगितलं आणि एकात खोबरं काळं होईपर्यंत परतायला सांगितलं.खोबरं थोडं कमी होतं आणि सध्या मिळत नसल्यामुळे कांद्यावर काम भागवलं आणि दोनदा तेल लावून उन्हात ठेवल्यामुळे हा बीडाचा तवा एकदम काळा कुळकुळीत आणि छान गुळगुळीत झाला.असेच अनेक विडिओ परदेशातलेही आहेत."how to season cast iron pots"तेही बघितले त्यात जवसाचं तेल लावून तवा साध्या ओव्हनमध्ये बराच काळ तापत ठेवायचा असं सांगितलं, माझ्या ओव्हनमध्ये हा चांगला भल्या मोठ्या आकाराचा तवा काही मावेना पण त्यांचेही काही नुख्सें करून पाहून देशी विदेशी बरेच उपाय करुन,सात आठ दिवस त्याच्या मागे लागून त्याला पूर्ण तयार केलं किंवा आईच्या भाषेत "रुळवलं" आणि आज त्याच्यावर घावन घातलं आणि अहाहा काय जाळी पडली, काय खमंग चव आली की विचारता सोय नाही.आई सांगायची आणि आता सगळे सांगतात तसे revamp your kitchen, हे सगळं झटक्यात आठवलं.
मला ह्या सगळ्या प्रक्रियेत एकदम छान वाटलं,एकदम झेन फीलिंग म्हणतात तसं.काहीतरी नवीन चांगलं करतोय ही भावना मनात येऊन उत्साही वाटलं. खरंतर हात भरुन आले तरी त्यातून एक छान काहीतरी होतंय हे जाणवायला लागल्यावर जरा अधिक प्रयत्न केले.तव्याला खसखसून घासताना,गंज काढताना, त्याला रुळवताना एक शांतपणा, एक स्वस्थता आली आपोआप.काही गोष्टी अतिशय सावकाश, निगुतीनं कराव्या लागतात ह्याची प्रकर्षानं जाणीव झाली.ज्याचा त्याचा वेळ त्याला द्यायला लागतो. प्रयत्न केला तर हळुहळू एखाद्या गोष्टींमध्ये सुधारणा होत जाते हा समज अधिक पक्का झाला आणि आजच्या परिस्थितीशी तुलना करताना खूप काही हातात गवसलं.हे लक्षात आलं की आपली अवस्था बिडाच्या तव्यासारखीच झालीये.आपलं आत्मन खूप मागे पडलं आहे,दुर्लक्ष झालं आहे,गंजलंय! मुद्दाम नाही, अहेतुक, आणि आपल्या जाणीवा,आपली मूल्यं ,आपलं राहणीमान ह्या सगळ्यावर चांगलाच राप बसला आहे, काहीतरी घासून पुसून लख्ख करायची वेळ आली होती, आली.आपोआप आच लागली आहे आणि सगळी रंध्रं उघडली आहेत, आणि त्यावरअनेक स्निग्ध भावनांचा लेपही चढला आहे,एकदा आणखी एकदा,अनेकदाआणि परत सगळ्या जुन्या, खणखणीत, काळाच्या कसोटीला उतरेल, पिढ्यानपिढ्या टिकेल, काळाच्या कसोटीवर खरं उतरेल असं काहीतरी घणसर ह्या हाती गवसलं .पुन्हा बॅक टू बेसिक्स हा प्रवास सुरू झाला खरा!गुगलवर बॅक टू बेसिक्स म्हणजे 'मूलभूत गोष्टींकडे परत' असा शब्दकोशातला अर्थ दिसला आणि त्याचबरोबर हे कसं करता येईल त्याच्या काही मार्गदर्शक दिशाही वाचनात आल्या,त्या अशा...
Simple Living: Back to Basics
Know your values and vision
Be mindful of your mental space
Be intentional with your time.
Learn to say "No"
Question the stories you tell yourself
Implement systems and your routines.
Pause and Reflect.
Accept slow progress and let go of perfectionism..
आणि सगळे जुने दिवस आणि जुनी माणसं आठवली. महिन्याच्या सामानाबरोबर बांधून येणारा दोरा गुंडाळून ठेवणारी पिढी ती.किमान साधनांच्या मदतीनं उत्तम राहणारी,देशभक्तीसारख्या उच्च ध्येयानी प्रेरित झालेली आयुष्यं.स्वतःबरोबर दुसऱ्याचा विकास व्हावा असा विचार करणारी माणसं.जगातल्या चांगल्या गोष्टींवर आणि माणसाच्या चांगुलपणावर विश्वास ठेवणारी ,श्रद्धाळू माणसं आणि त्यांच्यालेखी शिस्तप्रियता, काटकसर, शारीर कष्ट, स्वास्थ्य ,नात्यांची घट्ट वीण ह्याला असणारं अनन्यसाधारण महत्व आणि त्यातून त्यांच्या वाट्याला आलेलं सुखदुःखासकट पण तरीही साधं ,सुलझलेलं आणि चांगल्या पध्दतीनं व्यतित होणारं आयुष्य.आपण ह्याच वातावरणातून तर मोठे झालो,आणि पाहता पाहता झपाट्याने अमर्याद वेगाने बदलणाऱ्या विश्वात आपण स्वतःला लोटून दिलं. त्या प्रवाहात चक्क वाहून आलो.ऐहिक गोष्टींचा नको इतका मोह केला आणि स्वतःच स्वतःला विसरलो.असा एक समज निर्माण झाला की प्रवाहाबरोबर गेलो नाही,त्या वेगात राहिलो नाही तर मागे पडू, दुर्लक्षिले जाऊ.लुप्त होऊ पण त्यात माझं ते आत्मन कुठे गेलं ते कळलं नाही.ठीक आहे आता मात्र सावरायची संधी मिळाली आहे.तनहाईयां ह्या एका मालिकेत नायिका तिच्या धाकट्या बहिणीला सांगते"कुछ चिज़ें इनसान खुद सिखता हैं, कुछ जिंदगी सिखा देती है,खुदा न करे तुझे जिंदगी सिखा दे"पण बहुतेक धडे हे परिस्थिती देत असते,नियती देत असते आणि ते कडू वळसे गिळावे लागतात पण त्यातून काहीतरी खूप चांगलं हाती लागतं हे नक्की.
बिडाचा तवा चांगला रुळवला गेला आणि माझं निजत्व.बीडच्या तव्यासारखं रुळवायला कष्ट आहेत पण त्यात आनंद आहेच.तशीही चांगल्या वाईट अर्थानी निर्लेप तव्यासारखी माणसं आहेत आयुष्यात, असो!
ह्या सगळ्यातून सही सलामत बाहेर पडताना मला थोडं आणखी माणूसपण गवसू दे म्हणजे झालं.Paulo Coelho म्हणतो तसं it's the simple things in life that are most extraordinary हे मला आत्ता जाणवतंय,ती जाणीव टिकू दे म्हणजे सगळं मिळालं. बिडाचा तवा रुळवायच्या आधी आणि नंतरचे फोटो काढले नाहीयेत पण मनात ती आधीची प्रतिमा आहे आणि ती कायम राहिली तर बरं आणि आत्ताची तर समोर आहे.हे खरंतर फार सोपं आहे. आणि आत्ताच्या संक्रमणाच्या काळात, एकांतवासात ,एक प्रकर्षानं जाणवलं की घरच्या प्रेमाच्या माणसांबरोबर दोन आणखी गोष्टीही बरोबर आहेत माझ्या साथीला.मी आणि बिडाचा तवा..
मायबोलीचे मोबाईल अॅप (अँड्रोईड + आयओएस) सर्वांसाठी उपलब्ध आहे.
अतुलजी किती सुंदर प्रतिसाद,
अतुलजी किती सुंदर प्रतिसाद, धन्यवाद
मस्त लिहील आहे!
मस्त लिहील आहे!
अलिकडेच भारतातुन आलेल्या बीडाच्या/लोखंडाच्या तव्याने आयुष्य परिपुर्ण केलं आहे
त्यामुळे तुमचा हा लेख खुप भावला!
छान!
छान!
लॉकडाऊनमधे बिडाच्या तव्याचे आणि स्किलेटचे इतके कौतुक ऐकलेय की बिडाच्या तव्याशिवाय तरणोपाय नाही याची खात्री पटलिये.
Tumche..lekh manala bhidtaat.
Tumche..lekh manala bhidtaat..khup chhan..
लॉज कंपनीचे कास्ट आयन तवे
लॉज कंपनीचे कास्ट आयन तवे फालतु असतात.
आपल्याकडे मिळणारे पारंपारीक तवे मस्त टिकतात आणि सतरा पंधरा वेळा सिझन नाही करावं लागत.
अमेरीकेत असताना आवड म्हणून खुप गोळा केले, इथे येताना देवोइन टाकले.
आईने, तिच्याकडचे सर्व कलेशकन मधले एकेक असे दिले.
एक दोन हँडलचा, एक अप्पे करायला, एक फोडणीला, एक चौकोनी. तिला सुद्धा हिच आवड म्हणून दोन, दोन घेतलेले , तिच्या आईने दिलेला असून सुद्धा.
मला अजून, आजीचा १०० वर्षे जुना असलेला बिडाचा तव्यावर नजर आहे.
आई आणि मी अजिबात सिझन करत नाही. फक्त काम झाल्यावर धुवत व पुसुन ठेवते.
लॉजचे तवे, दर वेळा सिझन करावे लागत, त्यात ती थंड हवा व कॉइल स्टोव.. वैताग नुसता.
घावणे फक्त आणि फक्त बिडाच्या‘च’ तव्यावरचे खावे. नॉन्स्टीक तवे नाहीच मुळी चांगले...
हा असा वरच्यासारख्या तव्यावर, घावणे , आंबोळी, उत्तापे, पुरणपोळी मस्तच होतात.
मदुराइच्या मीनाक्षी
मदुराइच्या मीनाक्षी मंदीराच्या बाहेरून आईने, जे तवे घेतलेले , तेच मला दिले, आजीने तिला दिलेले नाही दिले.
स्॑हेली, तुमच्या दुकानदाराने तिथूनच पाठवले काय?
मला , मासे तळायला एक घ्यायचाय.
सीजन कसे करतात? वाड्याला एकदा
सीजन कसे करतात? वाड्याला एकदा सुक्या काजूची टरफले, तेल आणि कांदा एकत्र शिजवताना पहिले होते. घावन खाताना कच लागली किंवा सतत मोडत राहिले म्हणून तसे करीत होते. नवीन बिडे (काहीजण भिडेही म्हणतात का?) घेतले की दीड दोन महिने शेणकईत टाकून ठेवण्याचे प्रकार ऐकले. काम नसेल तेव्हा चपचपून तेल लावून प्लास्टिक पिशवीत बांधून ठेवतात म्हणे.
mazayakde talnichi kadhai pan
mazayakde talnichi kadhai pan ahe.. talun zhale ki jastiche tel bajula kadhun thevte.. n tych kadhait bhaji phodnila takte..tya bhajichi chavach vegli aste....
season kase kartat .. mi
season kase kartat .. mi kadhi kele nahi..
१०० वर्षे कसा काय टिकला तवा?
१०० वर्षे कसा काय टिकला तवा? आमचा पस्तीस वर्षांपूर्वी खाली पडून फुटून गेला तेव्हापासून कधी आणलाच नाही.
लेख आवडला.
लेख आवडला.
लेख खूप छान लिहिला आहे.
लेख खूप छान लिहिला आहे. सगळ्यांच्या तव्याला कान आहेत. माझ्याकडे 80 वर्षांपूर्वीचा तवा आहे पण त्याला कान नाहीत. गम्मत म्हणजे अजून एकदाही कुणीही हा तवा वापरला नाही. माझे पणजोबा वैद्य होते. त्या काळी प्रत्येकजण फी म्हणून पैसे देत नसत. तर असा एकाने फीच्या मोबदल्यात तो तवा पणजोबांना दिला. वाडा संस्कृती आणि मोठं कुटुंब त्यामुळे आजीच्या संसारात तवे पहिल्यापासूनच होते. हा तवा 14 खोल्यांच्या दोन मजली वाड्यात अडगळीत पडला. हळुहळू कुटुंब लहान व्हायला लागलं, अर्धा मातीचा मजला ही ढासळला. तेव्हा तवा आईच्या संसारात आला. आईकडे पहिल्यापासून नव्या संसारासाठी म्हणून घेतलेला तवा होता. हा खूप जड म्हणून बाजूला च राहिला. आजीला जाऊन 23 वर्षे झाली. आजीची आठवण म्हणून मी 2 वर्षांपूर्वी हा तवा माझ्या संसारात घेऊन आले. एक दोनदा वापरून बघितला पण नीट काही होईना म्हणून परत बाजूला ठेवला. हे सिझनिंग वगैरे मला काही माहीत नव्हतं.
हा लेख वाचून वापरावासा वाटतोय. म्हणून तुनळीवर व्हिडीओ ही बघितले.
लेख आवडला. वर्णीता तुमचा तवा
लेख आवडला. वर्णीता तुमचा तवा तर एक हेरीटेज आहे.
१०० वर्षे कसा काय टिकला तवा?
१०० वर्षे कसा काय टिकला तवा? आमचा पस्तीस वर्षांपूर्वी खाली पडून फुटून गेला तेव्हापासून कधी आणलाच नाही.>> त्यांचा खाली पडला नसेल
माझ्याकडे आहे लॉज कंपनीचा तवा..... २-३ वेळा सीजन करून वापरायचा प्रयत्न केला पण अयशस्वी झाले.
ते लॉज बीज सगळं मिथ्या आहे...
ते लॉज बीज सगळं मिथ्या आहे.... भारतातून मस्तपैकी सीजन केलेल्या बीडाच्या वस्तू घेऊन जा पुढच्या वेळी.... दोन लॉजच्या किमतीत आख्खा सेट येईल
मराठी आंतरजालावर अजून एक बाई लॉज लॉज करतात त्यांना पण हेच सांगितलं होतं...
वर्निता mazya aaikade pan
वर्निता mazya aaikade pan asach tava ahe..ti ajunahi vaprate toch.. dose.. kaap.. thalipeeth.. puranpoli.. sagle tya tavyavarach karte..
स्॑हेली, तुमच्या दुकानदाराने
स्॑हेली, तुमच्या दुकानदाराने तिथूनच पाठवले काय?>>◆ होय, तिथलाच आहे तो दुकानदार.
वर्णिता, असे बिनकानाचे तवे आताही मिळतात. मी घेतला होता एक साताठ वर्षांपूर्वी.
Filmy खूप सोपं आहे सीझनिंग. खूप ब्लॉग आणि व्हिडिओ पण उपलब्ध आहेत.
वर्णिता, साबांनी २
वर्णिता, साबांनी २ वर्षांपूर्वी घेतला असाच तवा. पण तेव्हा आम्ही दोघींनी तो तयार करण्यासाठी फार कष्ट घेतले नाही, त्यामुळे तो तसाच पडून होता. आता लॉकडाऊनमुळे मे महिन्यात, मी तवा सिझन करायला घेतला होता. पण सध्या जरा दुर्लक्ष झालंय पुन्हा. त्यामुळे अजून तयार नाही झालाय.
आता हा लेख वाचून परत सुरुवात करणार आहे.
हो खरेच, लॉज फालतु आहेच.
हो खरेच, लॉज फालतु आहेच.
तवा कशाला फुटेल.. खाली पाडाच कशाला?
सिझन वगैरे काय कठिण नाही,
माझ्या आईने सांगितलेली पारंपारीक पद्धतः
सरळ स्वच्छ धुवायचा काथ्याने घासून.
मग चिंचेने घासायचा. धुवायचा , पुसायचा आणि भरपूर तेल घालून तापला की, बारीक चिरलेला कांदा परतत रहायचं जोवर काळा होत नाही.
मग तवा थंड करायचा. थंड झाला की, परत नुसताच धुवायचा. पुसून गरम करून पातळ लेयर तेल लावून ठेवायचा.
ते नेटवर कैच्याकै ( भरपूर) आहेत उपाय.
दूध उअकळा, तांदळाचा स्टारच लावा, पाण्यात डुबवा...
प्रत्येकांचे पद्धाती आहेत..
वर्णिता, तुमचा एकदम विंटेज
वर्णिता, तुमचा एकदम विंटेज तवा आहे. तुम्ही जपा तो.
नकोच असेल तर मला द्या.
ते नेटवर कैच्याकै ( भरपूर)
ते नेटवर कैच्याकै ( भरपूर) आहेत उपाय. ----- हो ना, हा करू की तो करू की सगळेच करू असे होतंय. झंपी , तुमच्या पारंपरिक पद्धतीने करून बघते. नक्कीच जपणार तवा झंपी .
बीडच्या तव्यावर तेल घालून गरम
बीडच्या तव्यावर तेल घालून गरम करायचे.नंतर मिठाच्या पाण्यात budavlelala कांदा तव्यावर फिरवायचा.परत थोडेसे तेल घालायचे.असे 3- 4 दिवस करायचे.तवा हल्ल्याने धुवयाचा.
लॉक डाऊन मध्ये बि.तव्याला ऊर्जितावस्था आली.
वर्णिता माझ्याकडे सेम तवा आहे
वर्णिता माझ्याकडे सेम तवा आहे दोन्ही बाजूनं वापरता येतो तो. पाठीमागल्या बाजूने गूळपोळी करते मी.
आमच्या घरी पण आहे माञ गॅस
आमच्या घरी पण आहे माञ गॅस ऐवजी चुलीवर घावण केले तर मस्त खरपूस होतात. अजुनही गावाकडील लोक घावण करण्यासाठी बिडाचा तवा वापरतात.
नवीन तांदूळाचे घावण छान होतात.
घावण असा शब्द आहे का घावन
घावण असा शब्द आहे का घावन असा? मी घावन असा ऐकला आहे पण आमच्याकडे हा पदार्थ होत नाही. आणि आम्ही साधारणपणे धिरडं म्हणतो ह्याला. पण इथं ब-याच ठिकाणी घावण असं वाचल्यामुळे मूळ शब्द काय असावा ह्याबद्दल कुतुहल आहे.
आमच्याकडे घावण. पुल्लिंगी .
आमच्याकडे घावण. पुल्लिंगी . अनेकवचनही घावण.
आमच्याकडे घावन. पुल्लिंगी.
आमच्याकडे घावन. पुल्लिंगी. अनेकवचनही घावनच.
कोकणात घावन म्हणजे शक्यतो
कोकणात घावन म्हणजे शक्यतो तांदळाचेच. बाकीच्या पिठांची केली तर धिरडी.
माझी आत्या डोश्यालाच घावन
माझी आत्या डोश्यालाच घावन म्हणायची ते आठवलं. स्वीट होम मधे घावन खायला जाऊ अशी फर्माईश असायची तिची.
तव्यावर (बिडाचा) आता घावण
तव्यावर (बिडाचा) आता घावण/घावन करत कशाची भेंडोळी (rap) ताटात काय पडत बघू...
Pages