आनंदछंद ऐसा - स्वाती२

Submitted by स्वाती२ on 28 February, 2020 - 08:43

मी जेव्हा लहानपणीच्या आठवणीत मागे मागे जाते तेव्हा मला कायम आजोबा, मामा, आई, गडीमाणसे यांच्यासोबत आजोळच्या किंवा माहेरच्या आवारात लूडबूड करणारी मी दिसते. कोकणात रहाताना बागकाम हा जगण्याचाच एक भाग होता मात्र त्याचे खर्‍या अर्थाने छंदात रुपांतर झाले ते अमेरीकेत आल्यावर. भारतात असताना मला कुणी विचारले असते की तुझे छंद काय तर मी वाचन, विणकाम, हस्तकला वगैरे यादी दिली असती. पण म्हणताना आपण एखाद्या गोष्टीपासून दुरावल्याशिवाय तिचे महत्व जाणवत नाही तसे काहीसे माझे झाले. इथे अमेरीकेत लग्न होवून आले, दोन महिन्यात नव्याची नवलाई संपली, पानगळ सुरु झाली आणि काहीतरी टोचू लागले. खरे तर हाताशी भरपूर वेळ होता, वाचनाचा छंद पुरवायला सुरेख लायब्ररी होती, विणकाम-हस्तकलेसाठी भली मोठी दुकाने होती पण कसलीतरी कमी जाणवत राहीली. मिडवेस्टमधला पहीला विंटर बर्‍याच जणांना कठीण जातो तसेच काहीसे असावे असे म्हणत मी स्वतःला अभ्यासात बुडवून घेत माझ्या परीने जीव रमवत होते.
बघता बघता वसंतऋतूची चाहूल लागली आणि गावच्या सुपरमार्केटच्या एका भागाची एकदम कायाच पलटली. माती, खताची पोती, छोटी छोटी बियाणांची पाकिटे, पिटुकली रोपं, पाणी घालायच्या झार्‍या, हातमोजे, खुरपी ..., बघूनच जीव हरकून गेला. पिटुकली क्रोटोन आणि स्नेक प्लांटची रोपटी, त्यांना हात लावत मी थेट आजोळीच पोहोचले आणि एकदम लक्षात आले अरे हेच ते हरवलेले! त्या कुंड्यांमधे माहितीचे लेबल खुपसलेले होते. हाऊसप्लांट म्हणून कशी काळजी घ्यायची तेही लिहिलेले होते. आजोळी मागल्या अंगणात तसरीत वाढणारी झाडे हाऊसप्लांट? गंमतच वाटली. तेव्हा आम्ही भाड्याच्या सदनिकेत रहात होतो. तीन रोपांची खरेदी झाली. आजोळच्या अंगणाचा कोपरा माझ्या विंडोसीलवर सामावला. भारतात असताना कधी हाऊसप्लांट हा प्रकार नव्हता. लायब्ररीत जाऊन भले मोठे हाउसप्लांटचे पुस्तक घेवून आले. एक वेगळेच हिरवे जग उलगडले. नवे बाळ, नवी नोकरी, सदनिकेतले रहाणे यासोबत एकीकडे उन्हाचे कोपरे शोधत हाउसप्लांटची बाग वाढू लागली. हळू हळू त्यात उन्हाळ्यात डेकवर ठेवायला फुलझाडांच्या कुंड्या आल्या. छोट्याशा झारीने त्यांना पाणी घालणार्‍या लेकाचे कौतुक आईला, मामीला सांगताना मी जुन्या आठवणीत रमले.
लेक चार वर्षांचा झाला आणि आम्ही नव्या गावात रहायला आलो. इथेही भाड्याची सदनिकाच होती मात्र छान ऊन येणारा मोठा खाजगी पॅटीओ होता. प्लेडेटसाठी आलेली लेकाच्या मित्राची आई म्हणाली ' सो यू लव हाऊसप्लांट्स!' मी जेव्हा तिला सांगितले की इथे सदनिकेत तेवढेच शक्य आहे तेव्हा ती म्हणाली , 'अगं किती मोठा छान पॅटिओ आहे, कंटेनर वेजीटेबल गार्डन का करत नाहीस?' कुंडीतली भाजी? त्याआधी शहरातल्या नातेवाईकांकडे कुंडीत फक्त मोगरा, गुलाब, तुळस आणि कढीपत्ता वाढताना बघितला होता. पुन्हा लायब्ररीला शरण गेले. महिन्याभरात पानगळ सुरु होणार होती. पुढल्या वर्षी नक्की असे म्हणत माझे प्लॅनिंग सुरु झाले. उन्हाळ्यात कुंडीतले सॅलड ग्रीन्स, मटार, टोमॅटो, झुकिनी , हलपिनो पेपर्स अशी भाजीची बाग डौलात वाढली. दरवर्षी यात नव्याने भर पडत होती. यथावकाश याच गावात स्थानिक व्हायचे ठरवून घर बांधले आणि मला मातीत मनसोक्त खेळायला चिमुकला हक्काचा अर्बन लॉट मिळाला. मात्र त्यासोबत आला 'लॉन' नावाचा नवा धडा! बिल्डरने पुढल्या आवारात इंस्टंट लॉन लावले, बाजूचे, मागले आवार ही आमची जबाबदारी होती. बागकामाच्या या परीक्षेत मात्र मी सपशेल नापास झाले. फॉल-स्प्रिंग परीक्षेच्या वार्‍या सुरु होत्या, काठावर पास-नापास सुरु होते. समरमधे छोटा भाजीचा वाफा, फुलबाग डौलाने वाढत होती, भरपूर ऊन येणार्‍या खिडक्यांत घरातली झाडे ही जोमाने वाढत होती पण लॉन? निगराणीसाठी कंत्राट करुनही केविलवाणेच होते. अशातच गावात पर्ड्यू एक्सटेंशनतर्फे मास्टर गार्डनरचा कोर्स चालवला जातो असे कळले. मी जाऊन नोंदणी केली. ऑगस्टमधे कोर्स सुरु झाला, पहिल्या दिवशी ओळख कार्यक्रमात कळले की तीसातले वीसजण माझ्यासारखे 'लॉन चॅलेंज' वाले होते. हिरव्यागार , चित्रासारख्या लॉनचा मोहातून सुरु झाला आमचा निसर्गाच्या सोबतीने जगण्याचा एक प्रवास. या प्रवासाने नौसैनिकापासून ते नर्सपर्यंत विविध कार्यक्षेत्रं असलेले जीवाभावाचे मैत्र दिले, कम्युनिटी गार्डनमधे काम करताना श्रीमंत अमेरीकेतल्या अन्न असुरक्षितेबाबत शिकवले, रासायनिक खते-किटकनाशके यांकडे डोळे उघडून बघायला भाग पाडले, सुंदर फुलपाखरे, पक्षी यांच्या पलीकडे जावून इतर किटकांशी दोस्ती करवली. स्नोमधे बी रुजवायला शिकवले आणि नांगरणी न करता भाजीपाला पिकवायलाही शिकवले. बागकाम करता करता मी माझ्या गावासाठी ग्रांट्स शोधायला, हिरव्या जागा वाढवायला शिकले. माझ्यात गावच्या चौकात उभे राहून प्रात्यक्षिक देता येइल इतपत धिटाई आली. निसर्गसाखळीतल्या सगळ्याच कड्या महत्वाच्या हे उलगडत गेले तसे चित्रासारख्या हिरव्यागार लॉनचा मोहही गळून पडला. आता स्वप्न आहे ते पर्माकल्चरच्या तत्वांच्या सोबतीने शाश्वत बागकामाचे, उपकारकारक किटकांसाठी सुरक्षित अधिवासाचे.

विषय: 
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

वा! किती सुरेख लिहिलंयस स्वाती. मी देखिल बाल्कनीतून झाडं, भाज्या लावल्या आहेत आणि बागकामाचा आनंद लुटला आहे. सध्या ज्या घरात राहते तिथे शक्य नाही म्हणून सगळं बंद आहे.

छान !
बागकामाचा आनंद लुटत राहा , शुभेच्छा !

किती मस्त लिहलय. एकदम मनातून खास असे काही इथे उलगडून दाखवल्यासारखे लिहीले आहे. Happy

हिरव्या अंगठेबहाद्दरांचे मला नेहमीच कौतुक वाटते. Can I ever change my Brown thumb with green असेही वाटते कधी कधी

किती सुरेख चित्रित केला आहे तुमचा प्रवास.
येथील आनंदछंदचे लेखन वाचून माझा छंद शोधायचे प्रयत्न वाढवायला पाहिजे असे वाटले.

खूप छान लिहिलंय..
आवडलं...
अशा लागवडीची मलाही आवड असल्यामुळे विशेष भावलं..

सुंदर, लिहीले आहेत स्वाती.
मी असे ऐकले आहे की बी एकदमच, नुसती ओलसर मातीत टाकण्याऐवजी, भिजवुन, तिला ओल्या कागदी टॉवेलात गुंडाळुन मोड येउ द्यावा व मग ती मातीमध्ये रुजवावी. ते खरे आहे का?
एकदा मी फुलांच्या काही कोरड्या बिया थेट कुंडीतल्या, मातीत टाकलेल्या होत्या पण त्या रुजल्याच नाहीत.

सर्व वाचक आणि प्रतिसादकांचे आभार. सध्या माझी बाग हिवाळ्याची झोप घेत आहे. फॉलमधे नव्या डेकचे काम झाल्याने यावर्षी नव्याने मांडणी आहे. जशी बाग आकाराला येइल तसे बागकाम अमेरीका धाग्यावर फोटो आणि नोंदी टाकत जाईन.

सामो,
बीया कसल्या आहेत त्यावर रुजण्यासाठी कसली मदत होते ते बदलते. काही बियांना आधी भिजवून रुजवले तर रुजायचा वेग वाढतो. उदा. कडधान्ये, भोपळा वर्गातल्या बीया. काही बीयांना रुजणे सोपे जावे म्हणून थोडे खरचटावे लागते, काही बीयांना दमट आणि थंडगार वातावरणात काही काळ घालवणे गरजेचे असते, तर काही बीयांना कोमट पाणी आवडते. पालक, गाजर, लेट्युस, झेंडू, झिनीया वगैरेच्या बीया न भिजवता थेट रुजतात तर कढीपत्याची बी अजिबात कोरडी पडून चालत नाही, पिकलेल्या फळातून काढून लगेच भिजत घालावी लागते.

अरे वा ही माहीती काहीही नव्हती.
>>>>>>काही बीयांना रुजणे सोपे जावे म्हणून थोडे खरचटावे लागते>>> हेही मजेशीरच आहे.
माहीतीबद्दल धन्यवाद स्वाती.

काय सुंदर लेख आहे.
अगदी जिव्हाळ्याचा विषय.
मलाही बागकामाची खूप आवड. पण पुरेशी जागा मिळालीच नाही. आहे तेवढ्यात एका कोपऱ्यात करते. अजून शिकतेच आहे.

पारिजातकाच्या बिया कशा रुजवाव्या?

छान लिहलंय.

> हिरव्यागार , चित्रासारख्या लॉनचा मोहातून सुरु झाला आमचा निसर्गाच्या सोबतीने जगण्याचा एक प्रवास. > याबद्दल अधिक सविस्तर जाणून घ्यायला आवडेल.

वा. एक नवी द्रुष्टी मिळाली तुम्च्या वर्णनातून.
परसातली बाग म्हणजे आपले स्वतःचे extended अस्तित्वच जणू...

किती छान!!
मला ग्रीन थंब अजिबात धार्जिणा नाहीये... तरी जमेल तशी गॅलरीतली बाग करत असते.

खूप छान स्वाती!
इथे एकेका मायबोली कराच्या छंदांच्या गोष्टी वाचून असलं भारी वाटतंय.

अगदी जिव्हाळ्याचा विषय.>>+१
लेख आवडला, स्वाती.
लेखातले बागकामाचे / lawn चे बरेचसे अनुभव अगदी सेम टू सेम! भारतातल्या बागकामाचा मला मर्यादित अनुभव होता. अमेरिकेत बागकाम करताना ससे, खारी आणि फुलांच्या कळ्या खाणाऱ्या पक्ष्यांच्या उपद्रवाला कंटाळून दर वर्षी मी 'पुढच्या वर्षी बागकाम बंद!!' असे घरात जाहीर करत असे. तो निश्चय अमलात आणणे कधीही जमले नाही!
वसंत ऋतूची चाहूल लागली की मातीत खेळायला हात शिवशिवायला लागतात. आता बागकामाच्या छंद आनंद देतोच आणि माझा संयम आणि स्थितप्रज्ञताही वाढवतो. (वय वाढल्याचाही परिणाम असेल Happy )

खूप छान स्वाती!
इथे एकेका मायबोली कराच्या छंदांच्या गोष्टी वाचून असलं भारी वाटतंय.+++1111111

Pages