शब्दछटा

हे मस्त धागा आहे हा

छान धागा मामी , उलगणे , उकलणे असेही नाजूक शब्द आठवले

आशिकाजी यांच्या 'मारणे' शब्दावरून सुचलेला संवाद -

बाबा- काखोटीला कसलं पुस्तक मारून उभा राहीलाहेस ?
मुलगा - बाबा, प्रगति पुस्तक आहे. सही मारून द्या ना.
बाबा- बाळा, 'सही करून द्या', म्हणावं.
मुलगा- पण तुम्ही मारूनच सही करणार ना !
बाबा - कां? असं काय घोडं मारलं आहेस तूं ?
मुलगा- बाबा, यावेळीं पेपरांत मास्तरानी जाम 'गुगली' मारले होते.
बाबा - मग प्रगतिपुस्तकांत तूं किती 'गोल' मारले आहेस ?
मुलगा- बाबा, 'मारणं' शब्द 'मरणा'वरून आला आहे का हो ?
बाबा - उगीच वेळ मारून नेवूं नकोस ! पुस्तक बघूं.
मुलगा- मुलांच्या जिज्ञासेवर अशी काट मारणं.......
बाबा - गप्पा मोठ्या मारतोस.. आण तें प्रगतिपुस्तक ...
मुलगा - बाबा, मुलांनीं मन मारून इतका अभ्यास करायचा ...
बाबा- मुलांचं नको सांगूस. तूं अभ्यासाला टांग मारत होतास तें बोल.
मुलगा - बाबा, 'टांग मारणें' व 'टांच मारणें' यांत काय फरक आहे ?
बाबा - अरे, तें कळण्यासाठींच बैठक मारून अभ्यास व वाचन कर असं सांगतो ना मीं तुला !
मुलगा [हंसून] - बाबा, उत्तर माहीत नाहीं म्हणून आतां कल्टी मारताय तुम्ही ...
बाबा - 'कल्टी' ?
मुलगा - जावूंदे तें बाबा. तुम्हाला नाही कळणार तें. पटकन सही मारा बघूं इथें.

मस्त संवाद लिहिलायंत भाऊ.

अवलोकन संपादन
शशिकांत ओक | 8 July, 2014 - 02:05
शब्द छटा

खडा

मित्रांनो,
टाईम पास चा हा विरंगुळा!
घाला भर शब्दांची, अर्थ होऊ द्या खुळा!!

भाताचा घास तोंडात जातो तोच गालावर हात ठेवून चेहरा रागिट झालेला पाहिला की समजावे, 'खडा' लागला आहे!
कधी कधी तरूणींच्या डोळ्यांची फडफड पाहिली की तरुणांना 'खडा ' टाकायची हुक्की येते.
ज्वेलरीच्या दुकानातून 'खडा' ऐटीत अंगठीत खुलताना दिसतो.
दगडाचा छोटा कठीण तुकडा अनेक छटांनी सामोरा येतो. त्याला 'खडू' केला की सानेगुरूजींसारखा मवाळ होऊन होऊन सर्वांग झिजवत फळ्यावर जीव देतो.
ख नंतर 'ड' ला डा डकवला तर इतरांसाठी खणलेल्या खाईत कधी कधी आपल्याला कपाळ मोक्ष घडतो.
डी केले तर तोंड गोड करायची शर्करा मुखी येते.
पारशी बाबाजी मुंबईत उभा खडा राहीला आहे.
ख ला खा चा खो दिला तर कामाची गैरहजेरी सामोरी येते.
खा पुढे डी समुद्राशी सलगी करते.
खु शी डा ने जमवून घेतले तर फुलावर आफत येऊन झाडाशी नाते संपते.
डा मागे खो केले तर अडकाठी करून पडायची भिती वाटते.

अशी ही खड्याची शब्दार्थ छटा!

मेस चा खाडा राहिला सांगायचा. खड्डाही
खरं तर खड्याशी खोडा, खाडी, खोडी इ. चा संबंध नाही.

मला एक प्रश्न पडला आहे. कुणी मदत करू शकेल काय?

'दोन ओळींची कविता' या अर्थाने 'द्वीपदी' हा शब्द बरोबर आहे की 'द्विपदी'?

हार्दीक हा शब्द जास्त बरोबर आहे की हार्दिक?
कुणी सांगू शकेल काय?

हार्दिक

'पाश्चात्य' आणि 'पाश्चिमात्य' हे दोन वेगळ्या अर्थाचे वेगळे शब्द आहेत की कसे?
दोन्ही शब्द बर्‍याच ठिकाणी 'पश्चिमेकडील' अशा एकाच अर्थाने वापरल्याचे दिसतात. पण काही ठिकाणी पाश्चात्य 'जुने/फार पूर्वीचे/गतकाळातील' अशा अर्थाने सुद्धा वापरलेला पाहिला आहे.
कृपया जाणकारांनी अधिक माहिती द्यावी.

पाश्चिमात्य
वि. (पौर्वात्य शब्दाप्रमाणेंच हा चुकीचा प्रयोग आहे) पश्चिमेकडील.
https://bruhadkosh.org/words?shodh=%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B6%E0%A5%8D%...

धन्यवाद कुमार, तुमच्या प्रतिसादातून मला कळाले ते असे,
'पाश्चिमात्य' हा पश्चिमेकडील ह्या अर्थाने वापरण्यासाठी चुकीचा शब्दप्रयोग आहे आणि 'पाश्चात्य' हा शब्द पश्चिमेकडील आणि गतकाळातील अशा दोन्ही अर्थाने वापरायचा.
(असेच ना?)
मग पाश्चिमात्य असा शब्दच नाही की त्याला अजून काही वेगळा अर्थ आहे.

हा ब ,
याबाबतीत जरा गंमतच आहे .मागे मी एकदा एका भाषातज्ञांचे अगदी या विरुद्ध मत वाचले होते. त्यांच्या मते पाश्चात्य हा संदिग्ध शब्द आहे, तर पाश्चिमात्य हा शब्द अर्थ अधिक स्पष्ट करतो !
??

“गोल्ड स्टॅंडर्ड” साठी मला कुणी सुरेख अर्थवाही मराठी शब्द सुचवेल काय ?
संदर्भ सांगतो.

समजा, एखाद्या रोगनिदानाच्या चार चाचण्या आहेत. त्यातील जी सर्वोत्तम असते, ती 'गोल्ड स्टँडर्ड' धरली जाते. बाकीच्यांचा दर्जा तिच्याशी तुलना करून ठरवतात.