सुर्योदय

Submitted by मुग्धमानसी on 23 July, 2013 - 03:33

"ए चला आता. पुरे झालं. अंधार पडूनही फार वेळ झालाय. परतूया आता. हला." - आकाश आता अगदी निर्वाणीच्या सूरात म्हणाला.

शुभ्र कोर्‍या कॅनव्हासवर एखाद्या सुंदर चित्राची कल्पना करत असतानाच कुणीतरी त्यावर भस्सकन् वेडीवाकडी शाई ओतून द्यावी तसं झालं राजसला. मनातल्या मनात वैतागून त्यानं क्षितीजाकडे लागलेली त्याची नजर पुन्हा पायाखालच्या रेतीत घुसळली.

आकाशच्या चेहर्‍यावर त्या अंधारातही स्वराला काकूळती, वैताग, कंटाळा, काळजी आणि अजून काहितरी अगम्य... जे तिला अजूनही शब्दात पकडता आलेलं नव्हतं.... असं सगळं मिसळलेला एक ’टिपिकल’ भाव अगदी स्पष्ट दिसत होता. तिच्या कपाळावर गहिरी आठी उमटली. पण ती काहीच बोलली नाही. आकाश आता उठून उभाच राहीला होता.

"बस यार जरा. काय जाऊया जाऊया? पिकनिकला आलोय ना आपण इथं? मग एन्जॉय कर रे.... बस इथं. समुद्र ऐक जरा. तिथं पुण्यात नळाचं पाणी ऐकत असशील रोजच. इथं समुद्र ऐक जरा... मोठा आहे तो... मोठी माणसं बोलत असताना लहानांनी फक्त ऐकायचं असतं! शिकवलं नाही का कुणी तुला?" - राजस म्हणाला आणि अचानक कारंज्यातून तुषार फस्सकन् हवेत उंच उडावेत तशी मृणाल हसली. पाठोपाठ स्वरासुद्धा हसली. आकाश पुन्हा मुकाट्याने रेतीवर अर्धामुर्धा बसला.
"तसं नाही रे राजस. अनोळखी ठिकाण, अंधारून आलेलं, अशी निर्जन जागा... सोबत दोन बायका....."
"ए... बायका काय बायका?" - स्वरा फ़ुत्कारली आणि मृणालचं कारंजं पुन्हा हवेत उसळ्या मारून आलं.
"कूल यार आकाश... रात्रीच्या अशा शांततेतच समुद्र ऐकायला मजा येते. जिथे गोंगाट हवा तिथं गोंगाट... पण जिथं शांतता हवी तिथं शांतताच हवी यार. तुझ्या टेन्शनचं गाठोडं डोक्यावरून उतरून ठेव त्या गार रेतीत जरा वेळ. इथं मुक्काम नाही करायचा आपल्याला. थोड्या वेळानं जाऊयात रे. ज....रा वेळ बस फक्त." राजस अधिकाधिक समजूतदारपणा आवाजात आणायचा प्रयत्न करत म्हणाला. इथं आकाशच्या जागी दुसरं कुणी असतं तर त्यानं त्याचं मुस्काट घट्ट दाबून त्याला गप्प केलं असतं. पण आकाशची आणि त्याची काही फार मैत्री नव्हती. तशी पुरेशी ओळखही नव्हती. गेली चार-पाच वर्षं ते माहीत होते एकमेकांना ते केवळ स्वरामुळे. आपल्या सगळ्यात जवळच्या मैत्रिणीचा नवरा असं अवघड नातं असल्यामुळे नक्की कितपत मोकळेपणा ठेवावा या विचारात राजसची भंबेरीच जास्त उडाली होती. स्वराला मजा येत होती. आताही ती राजसकडे पाहून फक्त त्यालाच कळेल असं हसली.
नेमकं त्याचवेळेस आकाशनं ’मदत’ अशा आशयाने स्वराकडे पाहिलं. पण ती राजसकडे पाहून हसत होती म्हणजे तिलाही इथं जरा वेळ थांबायचं आहे हे जाणवून आकाश मुकाट झाला. हिरमुसल्या चेहर्‍याने बसून राहिला. पण त्याची अस्वस्थ नजर... आजूबाजूच्या अंधाराचा कानोसा घेणारी अस्वस्थ हालचाल... बेचैन चुळबूळ... राजसच्या मनाला कायम भुरळ पाडणारी ती शांतता आता नष्ट झालीच होती.

"मृणालला भूक लागली असेल..." - आकाश पुन्हा काही क्षणांनी म्हणाला आणि स्वरा अंगात आल्यासारखं ताडकन् उभी राहिली.
"राजस, चल निघूया. समजतंय का तुला? अरे आठ वाजलेत आठ! गणपतीपुळ्याला असलो म्हणून काय झालं? पिकनिक असली म्हणून काय झालं? आठ वाजले तरी आपण घराबाहेर हे वाईट असतं अरे! आठ वाजले तरी जेवण नाही? शक्य आहे का? चला चला निघा..." म्हणून स्वरा ताड-ताड चालायला लागली. तिच्या मागून धडपडत आकाश "अगं अंधार आहे... एकटी जाऊ नकोस..." म्हणत धावला.
त्या पाठमोर्‍या दोघांकडे हताशपणे बघत राजस काही क्षण हललाही नाही. शेवटी मृणालले त्याच्या दंडाला धरून हलवलं आणि म्हणाली - "चल आता... गेले ते दोघं. आपण थांबायचंय का अजून?"
"हं...." एक लांब निःश्वास टाकत राजस उठला आणि म्हणाला... "चला..."
लहान मुलीच्या उत्साहाने मृणाल उठली आणि राजसच्या दंडाला जवळ जवळ लोंबलळत चालू लागली.
"राजस.... मला ना... खरोखरच भूक लागलीये...." मृणाल म्हणाली आणि राजस तिच्याकडे पाहून वेगळंच हसला. दोघेही समुद्राकडे पाठ फिरवून अंधारात स्वरा आणि आकाश गेले त्या दिशेने चालू लागले.
_______________

गणपतीपुळ्याच्या खारट हवेत रात्रीच्या गार वार्‍यात MTDCच्या त्या शांत, निवांत परिसरात स्वरा आणि राजस त्यांच्या रूम्सच्या बाहेर हिरवळीवर पाय पसरून बसले होते. दिवसाने कधीच निरोप घेतलेला. रात्र चढत चाललेली... समुद्र उधाणत चाललेला... आणि त्याच्या रुद्र, धीर-गंभीर आवाजाने भारलेला तो सगळाच परिसर त्या दोघांसकट स्वतःत नकळत विरघळत चाललेला. सगळी वेळच अशी भारलेली... धुंद. अशा वातावरणात रात्र ’चढणं’... राजससाठी नेहमीचंच.

"राजस...." यावेळी राजसची तंद्री भंग करणारा आवाज स्वराचा होता. तोच कोवळा, विलक्षण आर्त आवाज! स्वराचा हा खास ठेवणीतला आवाज राजसला भयंकर आवडायचा. तो म्हणायचाही तिला अनेकदा.... ’तु कधीकधी अशी बोलतेस ना.. की वाटतं जणू खोल खोल दरीतून कुणीतरी माझ्याशी आग्रहानं बोलतं आहे!’ हा आवाज.... इतक्या दिवसांनीही... अगदी तस्साच आहे! राजसच्या चेहर्यावर हसू पसरलं...

नाम गुम जाएगा... चेहरा ये बदल जाएगा.... मेरी आवाज ही पेहेचान है... अगर याद रहे....

"राजस.... तुझ्याशी बोलतेय मी."
"माहितीये मला. अजून कुणी आहे का इथे?"
"पहिल्या हाकेला ओ देण्याची सवय अजूनही नाही लागली तुला. मला वाटलं लग्नानंतर बदलला असशील."
"मी? बदलणार? शक्य आहे का गं? रोज अंगावरचे कपडे बदलावेत तितक्या सहजतेनं माझ्यातल्या मला मीच हजारदा बदलतो... मला इतर कुणी, अगदी परिस्थितीही... बदलणार म्हणजे नक्की काय करणार? माझं बदलणं थांबवणार?" राजस खट्याळपणे म्हणाला. स्वरा हसली.
"तुझं बोलणंही अगदी तसंच आहे. बोलण्यात कोण मागे टाकणार तुला?"
"हं...."
"किती छान वाटतंय ना इथे! किती वर्षांनी असे निवांत सुंदर क्षण अनुभवतीये मी माहितीये?"
"स्वरा.... किती वर्षांनी आपण दोघं असं रात्रीचं गप्पा मारत बसलोय माहितीये?"
"अं... एक वर्ष, तीन महिने आणि अं.... सहा दिवसांनी."
"आयला स्वरा... पोरिंना खरंच तारखा वगैरे लक्षात रहातात राव."
"अरे असं काय? तुझ्या लग्नाच्या आदल्याच्या आदल्या दिवशी आपण सगळे जुने मित्र तुझ्या घरी रात्रभर दंगा करायला जमलेलो नैका..."
"अगं हो... आणि नेहमीसारखं रात्री दोन-अडिच वाजेपर्यंत एक-एक करत सगळ्यांच्या विकेट्स पडल्या आणि आपण दोघंच पहाटेपर्यंत गप्पा मारत जागे होतो. पहाटे पाच-साडेपाचला झोपलो आणि दुसर्या दिवशी मी माझ्याच लग्नघरात विरक्त संन्याशासारखा तांबरट डोळ्यांनी फिरत होतो."
स्वरा हसली. "हो... तुझ्या आईला तर रात्री आपण ओली पार्टी वगैरे तर नाही ना केली असा संशय पण येत होता. पण मुलीपण होत्या ना सोबत... त्यामुळे काकूंनी उघड काही विचारलं नाही. पण लग्नाच्या आदल्या रात्री मात्र आपापल्या घरी रवानगी झाली सगळ्यांचीच."
राजस मनापासून हसला. "हं... ते शेवटचं नै स्वरा? त्यानंतर गप्पांची तशी मैफल परत जमलीच नाही!"
"हं... त्यानंतर आताच. फार खास वाटतंय राव! अगदी लहान लहान झाल्यासारखं वाटतंय." स्वरा स्वतःवरच फार खूश झाली होती. काही क्षण दोघेही चांदण्यांनी भरलेल्या आकाशाकडे बघत राहिले. स्वतःशीच हसत राहिले.

"राजस...."
"अं...."
"ऐक ना...."
"अगं बोल ना... क्षणभर काय मला आकाश समजलीस की काय? ऐक ना वगैरे..."
"गप रे. आणि आता जे बोलणारे ना मी... त्यानंतर तुला खात्रीच पटेल की मी तुला तू सोडून काहीच समजलेले नाही. आकाश तर नैच नै."
"ए बाई... पटकन बोलतेस का काय ते.... किती फूटेज खातेस?"
"सांगते रे. ऐक नं... दारू आहे आत्ता तुझ्याकडे? निदान बिअर?"
"क्काय?" राजस टण्णकन हिरवळीवर उठून बसला.
तेवढ्यात समोरच्या रूमचं दार उघडून मृणाल आली आणि दोघांच्याही नजरा तिच्या दिशेनं वळल्या.
"अरे काय हे... राजस... माहितीये का तुला रात्रीचे बारा वाजून गेलेत. कधी संपणारेत तुमच्या गप्पा?" राजसला खेटून हिरवळीवर बसत मृणाल म्हणाली. स्वरा जराशी अवघडली.
"अगं तू का उठलीस?"
"जाग आली म्हणून..."
"हो? आमच्यात तर जाग न येताच उठतात बुवा..." राजस तोंडाचा चंबू करत मृणालकडे पहात म्हणाला. मृणालने एक जोरदार चापट त्याच्या दंडावर दिली आणि लाडिकपणे त्याच्या खांद्यावर डोकं ठेवून डुलत राहिली.
स्वराने उगाचच इकडे तिकडे पहात आपल्या रूमकडे नजर टाकली. दरवाजा बंद होता आणि लाईट्स बंद होते. आकाश आता सकाळशिवाय उठणार नाही. आजवर... गेल्या पाच वर्षांत... त्याला कधी अशी अधेमधे रात्री अवेळी जाग आलेली पाहिलं नाही.
"तुम्ही अजून त्या नाटकाविषयी बोलताय?" मृणालने स्वराकडे पहात प्रश्न टाकला.
"कुठल्या गं?" राजसच म्हणाला.
"ते... काईतरी... व्हाईट नाईटी...."
"अगं येडे असं काईतरी बोलून लाज काढू नको माझी चार-चौघांत. ’व्हाईट लिली अॅण्ड नाईट राईडर्स’ असं नाव आहे त्या नाटकाचं. आपणच गेलो होतो ना बघायला?" राजस मृणालच्या केसांत हात घुसळत म्हणाला. मृणाल हिरमुसली. स्वरासमोर राजसने तिला असं म्हटलेलं तिला आवडलं नाही. त्यातून स्वरासुद्धा समोर हसत होती राजसच्या बोलण्यावर. मृणालच्या डोळ्यांत क्षणभर पाणी तरळलं. स्वराला लक्षात आलं तसं तिनं हसणं बंद केलं आणि विषय बदलत म्हणाली,
"अगं मृणाल त्यानंतर कितीतरी विषय बोलून झालेत आमचे. तुला माहितीये? रात्र-रात्रभर अशाच खूप सार्‍या विषयांवर बोलत रहायचो आम्ही पूर्वी. खूप दिवसांनी हा योग जुळून आलाय बघ परत. आत्ता तेच बोलत होतो आम्ही. बरं झालं तूही आलीस. आता गप्पा आणखीन रंगतील."
"म्हणजे तुम्ही रात्रभर अशाच गप्पा मारत जागणार आहात?" मृणालने डोळे मोठ्ठे करत राजसला विचारलं. तिच्या डोळ्यांतले निरागस भाव पाहून राजसला हसू आलं. तिचं नाक धरून हलवत तो तिला म्हणाला, "चालेल ना तुला?" आणि मग तिच्या कानाशी ओठ नेऊन हळूच कुजबुजला "की येऊ तुला झोपायला कंपनी द्यायला?"
मृणालचे गाल तांबूस झालेले स्वराला त्या अंधारातही दिसले. "चल..." म्हणत तिनं राजसला उगाचच दूर लोटलं आणि राजस हसू लागला. मृणाल विलक्षणच बावरून गेली. स्वरा अवघडून गेली आणि ’मी काहिच ऐकलं नाही’ असं भासवायचा उगाचच प्रयत्न करत राहिली. राजस मात्र हसत होता. कधी मृणालकडे तर कधी स्वराकडे बघत होता. जणू त्या दोघींचेही विचार त्याला ऐकू येत होते.
"तुमच्या गप्पा चालुदेत. मी जाते झोपायला." मृणाल पुटपुटत म्हणाली. वाक्याच्या शेवटी तिनं राजसकडे रागिट कटाक्ष टाकला.
"अगं थांब ना मॄणाल. राजसकडे काय लक्ष देतेस? नवर्‍या लोकांचं बोलणं अजिबात सिरियसली घ्यायचं नसतं अगं..." स्वरा म्हणाली.
"वा! छान शिकवताय हो माझ्या बायकोला! तरिच मी म्हणतोय तो बिचारा आकाश असा वैफल्यग्रस्तासारखा का दिसतो नेहमी." राजस थट्टेच्या सूरात म्हणाला आणि उत्तरादाखल स्वराने एक गवताची काडी त्याच्या दिशेले भिरकावली.
"तुला फार काळजी आहे रे त्याची? मगाशी चार-पाच तासांतच त्यानं तुलाच वैफल्यग्रस्त केलं होतं. समुद्राकाठी... विसरलास काय? आणि मी गेली पाच वर्षं सोबत राहतेय त्याच्या.... आणि तरिही तोच बिचारा होय रे?"
"अगं हो गं स्वरा... आकाश रागावला का गं मगाशी? तुमच्यात काही भांडण नाही ना झालं आमच्या... आय मीन या दुष्ट राजसमुळे?" मॄणाल राजसला दंडावर चापट मारत म्हणाली.
"वेडी आहेस का मृणाल? नाही म्हणजे राजस दुष्ट आहे हे मान्य आहे मला..." या वाक्यानंतर राजसने गवताची काडी नाचवत एक हात छातीवर ठेऊन किंचित वाकून अभिवादन स्विकारल्याचे हावभाव केले आणि मृणालकडून अजून एक फटका खाल्ला.
"आणि माझ्यात आणि आकाशमध्ये भांडण लावता आले तर त्याला परमानंद होईल याचीही कल्पना आहे मला..." पुन्हा राजसने हा सन्मान स्विकारला...
"पण... पण हे सगळं तो त्याच्या बोलाच्या कढीत आणि भातात कालवायला वापरतो. प्रत्यक्षात का...ही...ही हिंमत नाही याच्यात." स्वरा हासली आणि पाठोपाठ मृणालचं कारंजंही पार आकाशाला भिडून आलं. राजसचं विमान धाडकन् जमिनीवर अवतरलं.
"जाडे... प्रत्यक्ष कृतीवर उतरलो ना तर काय होईल माहितीये का? असला इतिहास-भुगोल बदलून ठेवेन ना सगळा की तुझा नवरा माझेच आभार मानेल... तुझ्या रुपात त्याच्या आयुष्यात उगवलेल्या या भयंकर संकटातून त्याला सोडवल्याबद्दल."
"अरे जा रे..." - स्वरा.
"राजस... काहीही काय बोलतोस?" - मृणाल.
"मॄणाल... तू खरोखर मनावर घेतेयस की काय आमच्यातलं हे संभाषण? तू जास्त विचार करू नकोस हं.... वेडी होशील. आम्ही एकमेकांशी हे असंच बोलतो." स्वरा मृणालला हसत म्हणाली.
"हं. माहितीये तसं हे मला. राजस सांगतो मला बरेचदा तुमच्यातले संवाद. पण अजून सवय नाही ना... असो. चालू दे तुमचं. मी खरंच झोपते आता. मला झोप येतेय. आणि तुमचे विषय मला फारसे कळतही नाहित. सो... गूड नाईट."
मृणाल उठली. राजसने तिच्याकडे बघून गूड-नाईट केलं. रूमच्या दरवाजातून आत गडप होईपर्य़ंत स्वरा आणि राजस तिला पहात होते. ती जाऊन रूमचा दरवाजा पाठोपाठ बंद होताच राजस स्वराकडे वळला आणि म्हणाला... "काय म्हणत होतीस तू मगाशी?"

स्वरा मिष्किल हसत म्हणाली.... "दारु...."
_________________________

"च्यायला तुला माहित होतं की काय माझ्याकडे बाटली आहे ते? मृणाललाही बोललो नव्हतो मी."
"छे रे... मला माहित कसं असेल? पण उगाच आपलं वाटलं... तुला पण असंच काहितरी वाटलं असणार म्हणून ही बाटली ठेवलीस ना सोबत? नाहितर बायको, मैत्रिण आणि तिचा सोवळ्यातला सोज्वळ नवरा असली कंपनी असताना तुला ही स्फोटक वस्तू सोबत ठेवायची बुद्धी का बरं झाली तुला?"
"अगदी हाच विचार करत होतो बघ मी ही बाटली बॅगेत लपवताना. तीनदा बॅगेतून काढून ठेवली आणि परत भरली. आपल्याला सुगावाही नसलेलं बरंच काय काय आपल्या आतल्या कुणालातरी ठावूक असतं बहुतेक."
"त्याला ना... सब-कॉन्शस माईंड म्हणतात. किंवा असंच काहितरी. पण मला अनुभव येतो याचा खुपदा. नाहितर आकाशपासून अवघ्या काही हातांच्या अंतरावर मी रात्री दोन वाजता दारू पित बसलेय.... you cant imagine the thrill I am experiencing right now..."
"खरंच गं. आता आकाश उठला आणि त्याने तुला असं पाहिलं तर?"
"फेफरं येईल त्याला. दारू तर जाऊचदेत... अंड्याचं सुद्धा नुसतं टरफल अंगावर पडलं तरी आंघोळ करतो तो. आणि अशा सात्विक माणसाची बायको.... दारू पीत बसलीये... तेही मित्रासोबत... तेही अनोळखी ठिकाणी रात्रीच्या दोन वाजता! बाप्परे!"
"कठिणे. जास्त घेऊ नकोस बाई. तुझा नवरा नाहितर यापुढे माझ्या सावलीलाही तुझ्यापर्यंत पोचू देणार नाही."
"तसं काही होत नसतं रे. तो ना अशा वेळी स्वतःलाच त्रास करून घेणं पसंत करतो. माझ्यावर रागवतो पण भांडत नाही. त्याचा पांगळा राग कुठल्या ना कुठल्या तर्हेने माझ्यापर्यंत पोचावा म्हणून केविलवाणे प्रयत्न करत रहातो. तो चांगला वागत राहिला तर एक दिवशी मी बदलेन अशा भाबड्या आशेवर रहायला त्याला आवडतं. मग मीही त्याला तसंच आशेवर राहू देते. दुसरं काय करणार मी? तो तोंडावर भांडला तर किमान भांडता भांडता माझे मुद्दे तरी त्याला सांगू शकले असते... पण तो निमुटपणे सहन करत राहिल्याच्या आवेशात माझ्याकडून त्याला अपेक्षित असलेल्या वर्तणूकीची अक्षरशः भीक मागतो आणि त्या वेळेस तो मला अत्यंत केविलवाणा दिसतो. तेंव्हा माझ्या मनातून तो अजून काही सेंटिमीटर खाली उतरतो. मग पुन्हा त्याला न पटणारं तेच करण्याची इच्छा नकळत अजून प्रबळ होते. हे असं सगळं दुष्टचक्र आहे. काय करायचं सांग."
"बापरे... भयंकर वाटलं ऐकताना तू हे जे काही बोललीस ते." राजस प्लॅस्टिकच्या चहाच्या ग्लासमधून दारू पोटात ढकलत म्हणाला.
"अनुभवणं त्याहून जास्त भयंकर आहे. माणूस वाईट असला तर ठिक असतं रे... म्हणजे त्याचा वाईटपणामुळे होणारा त्रास उघड असतो. त्याला शिक्षा देता येते, काही नाही तर गेला बाजार थोडिशी सहानुभूती तरी मिळवता येते. पण अशा प्रमाणाबाहेर चांगल्या असणार्या माणसांचं काय करायचं? त्यांच्यामुळे होणारा त्रास हा विषयच नसतो कुणाच्या सिलॅबस मध्ये. उलट जगासाठी आपण फार फार लकी असतो रे... हे जामच त्रासदायक आहे. विशेषतः तेंव्हा जेंव्हा आपण तितके चांगले नसतो. किंबहूना आपण खरेतर वाईटच असतो."
"ह्म्म्म. यू आर राईट."
"माझं जाउ देत रे. तुझी मृणाल मात्र गोड आहे अगदी. तुमचं ट्युनिंगही छान जमलेलं दिसतंय..."
"ह्म्म्म."
"ह्म्म्म काय? बोल ना तिच्याविषयी काहितरी. की अजून थोडं चढण्याची वाट बघायचीये?" स्वरा हसली. मग राजससुद्धा.
"मृणाल.. छान आहे. लहान आहे अजून."
"लहान? अरे वयाने माझ्याहूनही मोठी आहे ना ती?"
"वयाबद्धल कोण म्हणतंय? मी म्हटलं की ती लहान आहे अजून. बस्स."
"म्हणजे...?"
"अं.... म्हणजे आता जर मॄणाल इथे आली आणि तिनं आपल्याला असं पिताना पाहिलं, तर तीला काय वाटेल माहितीये?"
"तिला राग येईल, ती भांडेल तुझ्याशी."
"अंहं. तिला माझा अजिबात राग येणार नाही. ’बास आता’ वगैरे म्हणेल ती मला, पण वरवर. मुळात मी जे काही करतो ते योग्यच असतं अशी श्रद्धा असते तिची. उलट ’तेच’ कसं योग्य आहे हे स्वतःच्या मनावर बिंबवून घेते ती."
"अरे वा! म्हणजे फॅन आहे ती तुझी असं म्हणायला लागेल. किंवा भक्त म्हणता येईल." स्वरा हसत म्हणाली.
"ह्म्म्म. पण त्यामुळे काय होतं ना... माझी जाम गोची होते गं. म्हणजे आम्ही एकत्र असताना कधी मी एकदम मोठ्ठा होतो. तिला जवळ घेऊन समजवतो वगैरे... वडिलांसारखं. आणि कधी कधी मी अगदी लहान होतो. तेंव्हा ती माझी आई होते आणि मला समजून घेते, समजावते वगैरे. दोन्ही रोल्स मध्ये ती एकदम खूश असते. तिच्यातलं लहान मूलही सुखावतं आणि स्त्री म्हणून तिच्यात अंगभूत असलेलं आईपणही सुखावतं. आणि तिचं हे ’सुखावलेपण’ मला आवडतं म्हणून मी माझी भूमिका बदलत रहातो. पण एक जाणवत रहातं की हे माझ्याच्याने काही सहज घडत नाहीय्ये. तिच्यासारखं माझ्यात असं अंगभूत काहिही नाही. म्हणजे माझं सगळं असणं, वागणं-बोलणं वगैरे... फक्त तिला दिलेली प्रतिक्रीया आहे कि काय असं वाटत रहातं. कळतंय ना तुला मी काय म्हणतोय ते?"
"हम्म्म... कळतंय."
"काय?"
"हेच की तुला हळू हळू चढायला लागलीये."
चमकून राजसनं स्वराकडे पाहिलं आणि स्वरा एकदम फस्स्स्कन हसायला लागली. राजस तिच्याकडे फक्त पहात राहिला. तिला डोळे मिटून खळाळून हसताना पाहून त्याच्याही ओठांवर नकळत अलवार हसू फुटलं. पण ते काहिसं बिच्चारं वाटलं त्याचं त्यालाच. आणि त्यानं चटकन् ते पुसून ’राग’ आणला.
"तुडवलं पाहिजे गं स्वरा तुला. एवढं गहन काहितरी बोलतोय मी तुझ्याशी. तू पार उतरवली यार."
स्वरा अजून हसत होती. हसता हसताच म्हणाली, "पण काही म्हण राजस... रात्री अडिच वाजता, गणपतीपुळ्याच्या गार खारट मस्त हवेत, बर्यापैकी चांदण्यात, गार गार दंवानं ओलेत्या गवतात बसून चहा प्यायच्या प्लॅस्टिकच्या कपातून बिसलेरीचं पाणी मिसळून दारू पित बसले आहे मी... माझ्या ’मित्रा’सोबत. लाईफटाईम अॅचिव्हमेंट आहे ही माझ्यासाठी. ही अनुभूती फक्त तुझ्यामुळेच मिळायची होती यार मला. दोस्त नसला असतास तर शतशः आभार मानले असते तुझे."
राजस हसला. नकळत स्वराच्या जवळ जाऊन त्यानं तिच्या खांद्याभोवती हात टाकून तिला हलवलं आणि मग तिच्या पाठीत दोन मस्त गुद्दे हाणले. स्वराला खरंतर अशी लगट अजिबात आवडत नाही हे राजसला कॉलेजपासून माहित होतं. पण का कोण जाणे... आज, आत्ता तिला हे आवडेल असं उगाच त्याला वाटलं. आणि स्वराचं त्याच्याकडे पाहणं आणि हसणं बघितल्यावर त्याला त्याचं वाटणं योग्यच होतं याची खात्री पटली. स्वरा त्याला पुन्हा एकदा... खूप जवळची कुणीतरी वाटली. स्वरालाही बहुतेक असंच काहिसं वाटत असावं.

"स्वरा...."
"हं...."
"समुद्राचा आवाज ऐकू येतोय बघ...."
"हो... येतोय. एकदम गंभीर काहितरी अध्यात्मिक उपदेश देत असल्यासारखा."
"तुला काय आठवतंय या क्षणी?"
"अं... तू सांग आधी."
"मी सांगू? कॉलेजमध्ये असताना एकदा त्या मिलिंदनं तुला काही पुस्तकं वाचायचा आग्रह चालवला होता. कुठली पुस्तकं होती ती ते आठवतंय?"
"हो तर... विवेकानंद, रविशंकर, ओशो वगैरे भारदस्त मंडळींची पुस्तकं होती ती. मिलिंदला त्या पुस्तकांतल्या तत्त्वांबाद्दल माझ्याशी वाद घालायचा होता. पण मी ती पुस्तकं शेवटपर्यंत वाचली नाहीत."
"हो. तू त्याला जे उत्तर दिलेलंस ना... ते आठवतंय मला या क्षणी. तू म्हणाली होतीस, ’मला माझी स्वतःची मतं अजून बनवायची आहेत. ती एकदा बनली असं वाटलं की मग या थोर मंडळींना विचारून पडताळून घेईन त्यांना. त्याआधीच त्यांनी आधीच सांगून ठेवलेलं ईंन्टंट तत्त्वन्यान मी माझं कसं म्हणू? आणि का म्हणू?’ आणि नंतर तू एक शेर सांगितलेलास... आठवतंय?"
"हो. ले दे के अपनेपास एक नजरही तो है! फिर क्यों देखे दुनियाको किसी और के नजरियेसे?"
"वाह!"
स्वरा किंचित संकोचून निर्मळ हसली.
"राजस... आता ती पुस्तकं मिळवून वाचावित म्हणते. माझी तत्त्व पडताळून पहाण्याची वेळ बहूदा आलीये."
आता राजस हसला.
"का हसलास?"
"नाही... ती पुस्तकं वाचण्यासाठी मी तयार कधी होणार तेच समजत नाही. अजूनही सैरभैर... स्वतःला शोधतोच आहे. माझं असं अजून एकही भक्कम तत्त्व नाही. प्रवाहानुसार वाहात गेलो. हवेच्या प्रत्येक झोतात स्वतःला भिरकावत गेलो. त्यात माझं काही नुकसान झालं नाहिच म्हणा... पण अजूनही माझं माझ्याविषयीचं मत मला बनवताच आलेलं नाही. साली एक सही मला नेमानं तिच ठेवता येत नाही. प्रत्येकवेळी माझीच सही मला वेगळी वाटते. आधीची सही आठवावी लागते. माझे कपडे, माझे बूट... मला नक्की काय आवडतं समजतच नाही. भिरभिरायला होतं गं."
"अरे पण तुला आवडतं ना असं चांदण्यात बसून समुद्र ऐकत स्वतःशीच धीरगंभीर गप्पा मारणं... मग तेच तुझं तत्त्व! ’तत्त्वहीन जगणं!’"
राजसने थेट स्वराच्या डोळ्यांत पाहिलं. डोळ्यांत थेट... खोल... आरपार... काहितरी सापडल्यासारखं! स्वरानं नजर वळवली.

"स्वरा..."
"हं..."
"फार टिपिकल आहे माझा हा प्रश्न. मला कल्पना आहे. पण तरी विचारतो. आयुष्यात... खूष आहेस ना?"
स्वराने मान वर करून एकवार राजसकडे पाहिलं आणि मग खळाळून हसली.
"तू आहेस? खूष?" हसतच स्वराने विचारलं.
"हो आहे! नाराज नाही एवढं नक्की. पण तरिही काहितरी मिस करतो रोज... प्रत्येक क्षणी. तुझ्यासारखंच. शेकडो फुलांच्या गंधांनी भारलेल्या बागेत बसून नेमकं रातराणीला मिस करावं तसं. आपल्या आजूबाजूलाच असते ती... पण अल्वार अनावर गंधाने नुसती झुलवत रहाते. सापडत नाही... गवसत नाही... तसं काहिसं. बरोबर ना?"
"हं..." स्वरा शांत नजरेने समुद्राच्या दिशेने पहात होती.

"पहाट होईल आता काही वेळात. सुर्योदय बघायला समुद्रावर जाऊयात? पूर्ण उजाडायच्या आत परत येऊ." - राजस अचानक उद्गारला
स्वरानं एकवार रूमकडे पाहिलं. आकाश शांत झोपला असेल.
"चल." स्वरा म्हणाली आणि धडपडत गवतावरून उठली. रात्रभरचं जागरण, सवय नसताना घेतलेली घोटभर दारू... सगळ्याचा अंमल जाणवू लागला होता. पण राजसच्या हाताला घट्ट धरून स्वरा समुद्राच्या दिशेनं चालू लागली आणि कुठल्यातरी वेगळ्याच जाणिवेने अचानक तिच्यातला सगळा अशक्तपणा संपवून टाकला. जणू समुद्र हाकारत होता... तोच तिला हाताला धरून चालवत होता...
___________________________

मृणालला जाग आली तेंव्हा चांगलंच उजाडलं होतं. तिनं शेजारी पाहिलं. राजस शांत झोपला होता. चेहर्‍यावर मात्र आताच आंघोळ करून आल्यासारखे ताजेतवाने भाव. त्याचा हात तिच्या अंगावर पडला होता. तो हळूच बाजूला करून तिनं एकवार राजसकडे प्रेमाने पाहिलं. त्याच्या केसांतून हात फिरवताना हाताला रेती लागली तिच्या. ’इथे जिथं पहावं तिथे रेतीच रेती नुसती. स्वच्छ अंघोळ करायला हवी.’ - मृणाल मनातच पुटपुटली आणि पलंगावरून उठली. घड्याळात सात वाजून गेले होते. कपडे जरा ठाकठीक करून तिनं रूमचा दरवाजा उघडला. भस्सकन पांढराशुभ्र प्रकाश दाराशीच ओठंगून रात्रभर उभा असल्यासारखा आत शिरला. आणि त्या सोबतच निरनिराळे आवाज... समुद्राची किंचित अस्पष्ट गाज...

मॄणाल बाहेर आली. शेजारच्या रूमबाहेर व्हरांड्यात कठड्याला ओठंगून कुठेतरी दूर पाहणार्‍या आकाशकडे पाहून तिला उगाच हसू आलं. कालचा समुद्राकाठचा प्रसंग आठवला.
"हाय आकाश. गूड मॉर्निंग."
चमकून आकाशने मॄणालच्या दिशेनं पाहिलं आणि मग त्यानंही हसून ’गूड मॉर्निंग’ केलं. त्याच्या हातात सिगारेट होती. मृणाल त्याच्या जवळ आली.
"आकाश... तू... सिगारेट पितोस?"
"हो. कधी कधी. का गं?"
"नाही... तुझ्याकडे पाहून वाटत नाही की तूला कसलंही व्यसन असेल. फारच चांगला मुलगा वाटतोस."
"म्हणजे? सिगारेट ओढणारे, दारू पिणारे... सगळे वाईट असतात?"
"नाही... तसं नाही..." मॄणाल गोंधळली. आकाश हसला.
"राजस आणि स्वरा... रात्री खूप वेळ गप्पा मारत होते. मीही होते थोडा वेळ... पण मग मला आली झोप. आणि त्यांचे गप्पांचे विषय माझ्या आवाक्यापलिकडचे. मग मी आले झोपायला. राजस कधी झोपायला आला ते कळलंच नाही मला. किती छान गार वाटतंय ना इथे... मला तर मस्त झोप लागली. खरंतर पहाटे उठून समुद्रावर सुर्योदय पहायला जायचं होतं... पण जागच आली नाही. आणि राजस एवढ्या उशीरा झोपलाय म्हटल्यावर इतक्यात नाहीच उठणार आता. तूला लागली झोप चांगली?"
मॄणालने आकाशकडे पाहिलं. काहिच उत्तर आलं नाही.
"अं... मी उगाचच सकाळी-सकाळी पकवत नाहिये ना तूला बडबड करून?" मॄणालेने विचारलं तसं आकाशने अखेर तिच्याकडे पाहिलंच.
"छे... अगं नाही गं. बोल ना. मी एकूणच जरा कमी बोलतो. तू मनावर नको घेऊस."
मॄणाल हसली.
"तू चहा घेतलास?"
"नाही अजून."
"चल मग जाऊयात चहा प्यायला? हे दोघं उठेपर्यंत तसंही काय करायचंय?"
आकाशने एकवार उगाचच समोर समुद्राच्या दिशेनं पाहिलं. मग क्षणभर विचार करून त्याने सिगरेट पायाखाली चुरडली अन् म्हणाला... "चला."

"स्वरा कधी आली झोपायला? समजलं का तुला?"
मॄणालचा प्रश्न. आकाशने फक्त नकारार्थी मान हलवली. त्यानंतर मृणाल बराच वेळ एकटीच खूप काही बोलत होती. गरम चहाच्या कपातून आकाशात झेपावणार्‍या वाफा आकाशला घेऊन पुन्हा पोचल्या समुद्रावर...

पहाटेच्या कुडकुडत्या गारव्यात स्वराला शोधत आकाश समुद्रावर पोचला होता. नुकतंच तांबडं फुटत होतं. सोनेरी सोनेरी काहितरी सगळ्या समुद्राने पांघरलं होतं. स्वरा असती तर नक्की काहितरी कविता केली असती तिनं. विचार करता करताच त्याला ती दिसली. समुद्राकडे नजर लावून... सुर्याच्या पहिल्या पहिल्या सोनेरी किरणांनी लालबुंद झालेली स्वरा... विस्कटलेले तिचे केस वार्‍यावर झोके घेत होते. आणि शांत-क्लांत तिची मान किती सहज, विश्वासाने विसावली होती... राजसच्या खांद्यावर!

काही न बोलता आल्यापावली आकाश पुन्हा परतला आणि पलंगावर निजला. तासाभराने स्वरा आली. त्याच्याशेजारी निजली. निजताना तिनं आकाशच्या केसांतून हात फिरवला होता. तिच्या नखांतली रेती... थोडी पसरली होती त्याच्याही कपाळावर. तशातही त्याला जाणवलं स्वराच्या श्वासांतलं ते अनोखं चैतन्य. तिचा आनंद. ती खूष होती. गेल्या पाच वर्षांत... पहिल्यांदा... माझ्यासोबत असतानाही ती खूष होती. कदाचित... माझ्यापेक्षाही जास्त... ती स्वतःसोबत होती!
थॅंक्स राजस!

"आकाश... आकाश...."
"अं.... काय?"
"अरे कसल्या विचारात बुडालायस? मी काय बोलतेय ते ऐकतोयस तरी का?"
"मृणाल, एक विचारायचं होतं तुला. खरं उत्तर देशील?"
"अरे विचार ना..."
"मी काल जरा जास्तच विचित्र वागलो का गं? म्हणजे समुद्रावर छान बसलो होतो आपण... मी उठायची, जायची घाई केली..."
"विचित्र नाही रे. तुला काळजी वाटत होती स्वराची म्हणून तू असं वागलास. स्वरा बोलली का तुला काही?"
"नाही.... मी आपलं उगाचच."
"मग सोड ते आता."
"मॄणाल..."
"हं...."
"समुद्रावर जाऊयात?"
"आत्ता? इतक्या उशीरा? सुर्योदय होऊन काळ लोटला आता. रेती तापायला लागली असेल आता."
"असूदेत ना. आपल्यासाठी सुर्योदय अजून झालाच नाही असं समजू..."
"क्काय? म्हणजे?"
"काही नाही. चल समुद्रावर जाउयात."
काही न बोलता चेहर्‍यावर एक प्रश्नचिन्ह घेऊन मृणाल आकाशच्या पाठोपाठ चालू लागली. आता एवढ्या उशीरा... हा आकाश कुठला सुर्योदय शोधणार होता कुणास ठावूक!
______________________________________________

-मुग्धमानसी

शब्दखुणा: 
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

हम्म .... मोठं प्रश्नचिन्ह.... आवडली... असं होतं बरेचदा... पण ती मैत्रीची मोकळिक, खुप गरजेची असते.

मस्त...!!!!!!!!!!
पण ती मैत्रीची मोकळिक, खुप गरजेची असते.>>>>+१

मस्तं आणि मस्तंच गोष्टं.
प्रत्येकाला आपलं काहीसं यात सापडेल असं.
अभिनंदन हे लिहिल्याबद्दल. आणि धन्यवादही.

मस्त..

मस्त! आवडली कथा..

तुम्ही 'व्हाईट लिली - नाईट रायडर' चा कथे उल्लेख केलात तेव्हा वाटलं कि नंतर त्याचा परत काही रेफरन्स येईल.. पाहिलं आहेत का तुम्ही ते नाटक?

धन्यवाद!
चौकट राजा>> 'व्हाईट लिली - नाईट रायडर' हे नाटक मी पाहिलं आहे. मूळ नाटक जेंव्हा 'रसिका जोशी' काम करायच्या त्यात... तेंव्हा पाहिलं आहे. माझ्या कायमचं स्मरणात राहिलेलं आणि खूप विषेश आवडलेलं एक नाटक म्हणून नकळत त्या नाटकाचा उल्लेख आला कथेत. आणि त्या नाटकाविषयी चर्चेच्या अनुशंगाने त्या दोघांच्या विचारांतील मोकळेपणा आणि प्रगल्भताही दर्शवायची होती. ते नाटक तुम्ही पाहिलेलं असल्यास तुमच्या लक्षात येईल.

>आणि त्या नाटकाविषयी चर्चेच्या अनुशंगाने त्या दोघांच्या विचारांतील मोकळेपणा आणि प्रगल्भताही दर्शवायची होती. ते नाटक तुम्ही पाहिलेलं असल्यास तुमच्या लक्षात येईल.>

मी ते नाटक पाहिलेलं आहे पण खरं सांगायचं तर प्रथम वाचताना कथानकाशी त्या नाटकाचा असा संबंध लक्षात नाही आला. अर्थात तो अगदीच क्षुल्लक मुद्दा आहे. कथा उत्तमच लिहिली आहेत.

पु.ले.शु.

साती १००० मोदक..
<<प्रत्येकाला आपलं काहीसं यात सापडेल असं.>
सुरेख.

मस्त !!

Pages