श्रीमती कविता गाडगीळ यांनी भारतीयांना उद्देशून लिहिलेलं पत्र

<<<<अर्थातच, काश्मिरी पंडितांना खोऱ्यात परत आणायला हवं. ...........काश्मिरी लोक तुमच्याबरोबर असतील तर दहशतवादी काहीच करु शकणार नाहीत.>>>>
अनुमोदन.

उगाच युद्ध केले नि पाकीस्तानवाले म्हणाले आम्ही हरलो, आता आम्ही पाकीस्तान तुमच्या हवाली करतो, आमची शस्त्रे, आमचे कर्ज, आमची माणसे हे आता सर्व तुमचे! तर ते कर्ज नि ती माणसे घेणार का आपण भारतात?
त्या सर्वांना बालपणापासून भारताचा द्वेष, हिंदूंचा द्वेष याचे बाळकडू पाजले आहे.
आहेत ते मुस्लिम संभाळता येत नाहीत, पाकीस्तानात घुसलेले मुस्लिम सांभाळता येत नाहीत, नि आता एव्हढे सगळे मुस्लिम भारतात आल्यावर झालेच की! मग कसला सर्वांना समान कायदा करणार? का सर्वांना शारिया चा कायदा करणार?
काश्मीरमधे काँग्रेसचे सरकार आहे ना? मग राहुल गांधी ला ताष्कंदला पाठवा वाटाघाटी, शांतता करार करण्यासाठी.

>>पुलवामा कोणी घडवला? पुलवामामध्ये काय त्रुटी होत्या? काही चौकशी अहवाल आहे का?<<
उदयशेठ, एनआयएच्या रिपोर्टची बातमी बहुतेक तुमच्या कानावर आलेली दिसत नाहि. हि बातमी संपुर्ण वाचा, आणि जमल्यास त्यातुनहि काहितरी खुसपट काढा...

.

अभिजीत गाडगीळ त्यांच्या हौसे साठी मिग विमानातुन उड्डाण करत होते का? काय होणार ह्याची पुर्ण कल्पना असताना, त्या २७ वर्षे वयाच्या मुलाने आपल्या कर्तव्यात कसूर केली नाही. त्याला वीरमरण आले होते.

इथे त्याचा मृत्यु अपघाताने झाला, शत्रुच्या हल्ल्यात नाही (खरेतर हे आणखीनच संतापजनक आहे), म्हणून त्याच्या बलिदानाला कमी लेखणे अतीशय असंवेदनशील आहे. स्वतः च्या प्राणांचे मोल देऊन आपल्या देशबांधवांचे प्राण वाचवणे हा सैन्य दलातही सर्वोच्च त्याग समजला जातो. वीरमरण आलेल्या सैनिकांचे आई - वडील, पत्नी इ. कुटुंबीयांना राष्ट्रपतींच्या वरचा दर्जा असतो. त्यांच्या उपस्थितीत राष्ट्रपतींनीही (जे देशाचे सर्वोच्च घटनात्मक प्रमुख असतात,) त्यांना उभे राहुन मानवंदना द्यावी असा प्रोटोकॉल आहे. त्यामुळे कविता गाडगीळ ह्यांचा उल्लेख आदराने करा, एक नागरिक म्हणून आपल्या कर्तव्याची जाणीव ठेवा ही विनंती.

युद्ध हा अंतिम पर्याय असावा कारण युद्धात सैनिकांचा जीव जातो, त्यांच्या कुटुंबियांच्या आयुष्यावर परिणाम होतो. हे मत मांडण्याचा अधिकार एका सैनिकाच्या पत्नीला आणि वीरमरण आलेल्या सैनिकाच्या आईला नसेल तर तो नक्की कुणाला आहे हा प्रश्न पडला.

अति अवांतर, सरकारच्या धोरणावर बोलणाऱ्या ह्या एकट्या नक्कीच नाहीत. स्क्वॅड्रन लीडर अजय आहुजा ( कारगील युध्दात फ्लाईट लेफ्टनंट नचिकेता, पाकिस्तानी हद्दीत अडकल्या वर त्यांच्या सुटकेसाठी गेले होते ते. ज्यांचा पाकिस्तानने अनन्वित छळ केला आणि त्यात त्यांचा मृत्यु झाला) ह्यांच्या पत्नी अलका आहुजा यांनी माध्यमांसमोर येऊन, कंदहार हाय जॅक प्रकरणात सरकारने पकडलेल्या अतिरेक्यांची ओलीसांच्या सुटकेच्या बदल्यात सुटका करू नये असे निवेदन दिले होते. सरकारने अर्थात त्याकडे दुर्लक्ष केले. सैनिकांचे कुटुंबीय हे भारतीय नागरिक आहेत. सरकारने ठरवलेल्या धोरणाचा विरोध करणे त्यासाठी जनमत जागृत करणे हा इतर कुठल्याही नागरिकाप्रमाणे त्यांचा हक्क आहे. त्याला 'हिडन अजेंडा' म्हणण्याची अपेक्षा तुमच्या कडून नव्हती राज. तुम्ही एरवी संयत भाषेत लिहिता, तुमच्याशी चर्चा होऊ शकते असे वाटते म्हणून तुम्हाला हे सांगावेसे वाटले.

गाडगीळांवर तुटून पडलेल्या इथल्या एकाही व्यक्तीने, मुस्लिम देशाचा दौरा सोडून परत आलेल्या पण काश्मिरात पाऊलही न ठेवता बिहार मधे प्रचारात सहभागी होणाऱ्या 56 इंची छाती असलेल्या पंतप्रधानांचा , केंद्रीय गृहमंत्री, सरंक्षण मंत्री, काश्मीरचे नायब राज्यपाल ह्यांचा एका शब्दानेही निषेध केलेला नाहीये. सगळीच गंमत!

गोबेल्स च्या प्रचार यंत्रणेत सहभागी झालेल्या फुट्सोल्जर्स चे पुढे काय झाले?

उदय. तुम्ही लिहिलेल्या "पुलवामा आणि पहेलगाम एकाच मानसिकतेने घडवले गेले". या वाक्यातील पहलगाम बद्दल पुरावा द्या किंवा वाक्य मागे घ्या. मायबोली ॲडमिन..लक्ष द्या.

फक्त पत्र वाचून थांबायला हवं होतं मी. प्रतिसाद उगाच वाचले.
काही प्रतिसाद वाचून धन्य झाले.
घरी वाचून दाखवले तर "सोडून दे. विचार करू नकोस." असं उत्तर मिळेल हे माहिती आहे. पण राहवले नाही.
निदान ज्या लोकांसाठी संरक्षण दलातील लोक जीव पणाला लावतात, ते त्यांच्या बद्दल काय विचार करतात हे तरी कळाले. पण शेवटी 'नोकर' माणसाने हा विचार करू नयेच.
नाही का?
मरायचाच पगार घेतात हे पूर्वी वाचलं होतं त्यामुळे आश्चर्य वाटले नाही.
असो. मिडिया मध्ये बातम्या येतात तेव्हाच युद्ध सुरू असते असे नाही. गेली कित्येक वर्षे रोज चकमकी सुरू आहेत आणि रोज सैनिक शहीद होत आहेत.... पण शेवटी त्यासाठीच तर सैन्यात जातात ते.
एकच सांगते, आज संरक्षण दलातील कोणालाही विचारलेत तर ते युद्धापासून मागे हटणार नाहीत. पण एक आई, एक बायको म्हणून युद्ध होऊ नये अशी प्रार्थना लाखो बायका रोज करत असतात. पण मग त्यांनी नवऱ्याला/मुलाला सैन्यात पाठवायचेच कशाला मुळात? वेड्या आहेत झालं.

माझ्या मते युद्ध कोणत्याही देशाला ( त्या देशाच्या भुमीवर लढले गेल्यास ) लाभदायक नसते हे त्रिकालाबाधित सत्य आहे पण त्यात एक कंगोरा तितकाच खरा आहे की प्रत्येक युद्ध दोन्ही युद्धकार पक्षांतील एका ठराविक गटाला सर्वस्वी लाभदायक असते आणि त्यांना युद्धात भरडल्या जाणाऱ्या सामान्य जनतेच्या होणाऱ्या जिवीत-मालमत्ता हानीचे काहीही सोयरसुतक नसते.

लेख पोस्ट झाला तेव्हा लगेच वाचला होता.
लेखिकेची कळकळ पोचली याउपर दुसरा काही विचार आला नव्हता. तीन चार प्रतिसाद तेव्हा होते त्याचेही काही वाटले नव्हते.
आता बाकी प्रतिसाद उगाच वाचले खरं असे मलाही वाटले प्राचींना वाटले तसे.
त्यात मला पटलेल्या प्रतिसादांपैकी पर्णीका यांचे उल्लेखनीय वाटले.

<< उदय. तुम्ही लिहिलेल्या "पुलवामा आणि पहेलगाम एकाच मानसिकतेने घडवले गेले". या वाक्यातील पहलगाम बद्दल पुरावा द्या किंवा वाक्य मागे घ्या. मायबोली ॲडमिन..लक्ष द्या.
Submitted by punekarp on 28 April, 2025 - 22:25 >>

------ पुरावा नक्की कशाबद्दल हवा आहे ?

पहलगाम मधे २६ निरपराधी व्यक्ती मारल्या जाणे याचे मला वाईटच वाटत आहे. तेव्हढेच वाईट पुलवामाच्या वेळी पण वाटले होते. आणि मणिपूरमधे ४०० निरपराधी लोक मारल्या गेल्यावरही वाईट वाटते.
प्रत्येक मानवी जिव अनैसर्गिकपणे संपविला जाणे फार क्लेशदायक आहे.

पुलवामा १०० % टाळता आले असते. दोन हजार जवानांची ने-आण करण्यासाठी पाच विमानांची मागणी गृहखात्याकडे केली होती. नाकारल्या गेली. एव्हढा मोठा ताफा रस्त्याने जातांना काही काळजी घेणे अपेक्षित आहे. मागितलेली विमाने मिळाली असती तर या जवानांचे लाखमोलाचे प्राण वाचले असते. आजही या ४० जवानांच्या कुटुंबाला माहित नाही हा स्फोट नक्की कुणी घडविला होता. बालाकोट झाले पण ते ४० जवान तर परत येणार नाही.
(तो भाग वेगळा पण ) पुलवामा येथे मानवी हत्याकांड करणारे मानवतेचे शत्रू होते.

आता पहलगाम... अनेक प्रश्नाची उत्तरे अजून मिळालीही नाही ( लष्करी गणवेश चोरीला जाणे, सुरक्षा कमी असणे , मुख्य म्हणजे सगळे आलबेल आहे अशी बाहेर खोटी जाहिरात करणे ). सर्व प्रथम सखोल चौकशी होणे गरजेचे आहे.
२६ निरपराधी लोकांची हत्या करणारे मानवतेचे शत्रू आहेत.

दोन्ही घटनांत निरपराध्यांची हत्या करणारे मानवतेचे शत्रू आहेत आणि म्हणून एकाच मानसिकतेने हे हत्याकांड घडविले आहे. या व अशा हत्याकांडाचा फायदा कुणाला झाला / होतो हे पुढे कधी.

प्राची, I am sorry, you had to go through this.

<< पण एक आई, एक बायको म्हणून युद्ध होऊ नये अशी प्रार्थना लाखो बायका रोज करत असतात. >>

----- पण युद्धज्वर चढलेल्या समाजाला , ज्यांना युद्धाची झळही बसणार नाही , त्यांना या भावना कळतील का?

पहलगाम घडवले गेले म्हणजे कोणाकडून घडवले गेले असे तुम्ही म्हणत आहात उदय? जरा उलगडून सांगा. गोल गोल नको. तुमचा पुलवामा बद्दलचा स्टँड माहीत आहे.

>>> एकच सांगते, आज संरक्षण दलातील कोणालाही विचारलेत तर ते युद्धापासून मागे हटणार नाहीत. पण एक आई, एक बायको म्हणून युद्ध होऊ नये अशी प्रार्थना लाखो बायका रोज करत असतात. पण मग त्यांनी नवऱ्याला/मुलाला सैन्यात पाठवायचेच कशाला मुळात? वेड्या आहेत झालं.

निरपराध नागरिक मारले गेले. आया पत्नी निर्णय घेतात का मुलाला , पतीला सैन्यात पाठवायचा? आई किंवा पत्नीची इच्छा विचारून माणसाला सैन्यात घेतात? त्याची स्वतःची इच्छाच नसते? कधीही काहीही होऊ शकते हे त्याला माहित नसते?
=====

>>> निदान ज्या लोकांसाठी संरक्षण दलातील लोक जीव पणाला लावतात, ते त्यांच्या बद्दल काय विचार करतात हे तरी कळाले. पण शेवटी 'नोकर' माणसाने हा विचार करू नयेच.
नाही का?

येथील संताप, आक्रोश हे पाकिस्तान पुरस्कृत अतिरेक्यांबाबत आहेत. आपल्याच सैन्याला दोष देणे हे येथे कोणी करत नाहीये व एखाद दुसरा प्रतिसाद कोणी दिला असेल तर तो अपवाद!

आपली दोन सदस्यांकडून माफी मागितली गेली म्हणून भावनांचा उचित आदर ठेवून मीही क्षमस्व म्हणतो.

मात्र, जे झाले आहे ते वेगळे आहे. धाग्यावरील चर्चा काही सदस्यांच्या साहाय्याने निराळ्या दिशेला जाऊ नये ही विनंती

punekarp - दोन्ही घटनेत निरपराधी लोक/ जवानांच्या हत्या झाल्या आहेत .
माझे स्पष्टीकरण वर दिले आहे. गोल गोल कशासाठी?

वीरमातेच्या पत्रातल्या मजकुराबद्दल आणि लाखमोलाच्या विचाराबद्दल तुमचे मत वाचायला आवडेल.

आता एव्हाना ज्यांना आपली पुरोगामित्वियत दाखवायची होती ती दाखवून झाली असेल तर स्वाती आंबोळेनं लिहीलेलं सत्य वाचा आणि आता काहीतरी सकारात्मक कामास लागा. कसें?

कधीही काहीही होऊ शकते हे त्याला माहित नसते?>>> येस. माहिती असते. म्हणूनच लिहिले की वेळ आल्यास कोणीही मागे हटणार नाहीत. पण म्हणून होता होईतो ती वेळ टाळावी असं वाटणं चूक कसं?

असो. हेमाशेपो या धाग्यावर.

>>> असो. हेमाशेपो या धाग्यावर.

धन्यवाद, मॅडम!

@प्राची >>>>
कविता गाडगीळ यांच्या मताशी मी सहमत नसले तरी मी भारतीय लष्करी किंवा निमलष्करी दलातील कुठल्याही माणसाचा किंवा त्यांच्या कुटुंबाचा उपमर्द करू इच्छित नाही. तसा इरादाही नव्हता. माझ्या कुठल्याही प्रतिसादातून तसे ध्वनित होत असेल तर त्याबद्दल मी माफी मागते.

<<<सर्व काश्मिरी नागरिकात ४७च्या सुमारास पंजाबातून आणलेले दलित समाजाचे लोकांचाही समावेश होतो. त्यांच्या अधिकारांचे काय?>>>
हा संदर्भ समजला नाही. माझे मन, ह्या बद्दल जरा तपशीलवार लिहाल का?
>> मला माहित आहे म्हणून मीच लिहितो. माझे मन पाहिजे तर भर घाला.
"Article ३५ A was added to the Constitution through a presidential order, i.e., The Constitution (Application to Jammu and Kashmir) Order, 1954 – issued by the President of India under Article 370."
म्हणजे हे काही संसदेने लोकशाही पद्धतीने बहुमताने मंजूर केलेले वगैरे नव्हते. presidential order ने काढलेला हा हुकूम होता. काय होते ह्यात?
"It empowered the Jammu and Kashmir state's legislature to define "permanent residents" of the state and provide special rights and privileges to them which were not available to Indian citizens in general."
आता झालं काय, की १९५७ मध्ये जम्मू काश्मीर मधल्या सफाई कर्मचाऱ्यांनी संप केला. संप मोडून काढण्यासाठी शेख अब्दुल्लांनी पंजाबमधून ८००० सफाई कामगारांना़ जम्मू काश्मीरमध्ये बोलावलं. त्या काळच्या सामाजिक स्थितीनुसार हे लोक दलित समाजातले होते. त्यांना equal status कबूल केलं होतं तरी राज्य सरकारने त्यांना काश्मीरची permanent residency कधीच दिली नाही. त्यानंतर त्यांच्या काश्मीरमध्ये जन्मलेल्या मुलांनासुद्धा "permanent residents" असं status दिलं नाही. त्यामुळे कितीही शिकली (अगदी डॉक्टर झाली) तरी त्यांची मुले, आणि मुलांची मुलेसुद्धा राज्य सरकारमध्ये सफाई कामगाराव्यतिरिक्त कुठला जॉब करू शकत नव्हती. article ३७० रद्द झाल्याने त्यांची ह्या गुलामगिरीतून मुक्तता झाली.
https://swarajyamag.com/insta/watch-today-i-am-so-happy-emotional-jk-san...

ही पहा आणखी एक गम्मत. ह्याबद्दल माहिती होती का?
The state government officials of Jammu and Kashmir have issued "permanent resident certificates". However, these certificates differ by gender.[79][80] The certificates issued to females are marked "valid only till marriage", while certificates for males have no such markings. If a woman married to an Indian outside of Kashmir, she was denied a new certificate. These certificates are required by the Jammu and Kashmir state officials from anyone seeking to acquire immovable property, education or employment within the state.[79] Under the state laws, the Jammu and Kashmir High Court quashed the appointment of Susheela Sawhney in 1979 – a Kashmiri-born woman, as assistant professor in the Government Medical College because she was married to a man outside of Kashmir.

ह्या अमानुष गोष्टींविरुद्ध कुठल्याही पुरोगामी, सेक्युलर वगैरे पक्षाने आवाज उठवला नाही, की हे रद्द करण्याचे आश्वासन सुद्धा आपल्या जाहीरनाम्यात दिले नव्हते. ३७० रद्द व्हायच्या आधी उठल्या सुटल्या पुरस्कार परत करणाऱ्या, पुरोगामी, social justice warrior असलेल्या पत्रकार, विचारवंतांनी सुद्धा ह्या बाबतीत radio silence बाळगला होता.
पर्णिका, हे तुमच्याबद्दल वैयक्तिक नाही, पण बरेच सामान्य लोक जे प्रामाणिकपणे पुरोगामी, धार्मिक भेदभावाविरुद्ध आणि सामाजिक न्यायाच्या बाजूने असतात त्यांचे माहितीचे sources हे तथाकथित mainstream मीडिया असतात हे sources बहुतांशी left leaning असतात. त्यातही फारसे चुकीचे नाही. पण ह्यातले बहुतेक सर्व अत्यंत चलाखीने माहितीचा अपलाप करून एक नॅरेटिव्ह सेट करत असतात. आपल्या नॅरेटिव्हला गैरसोयीच्या गोष्टी अनुल्लेखाने मारणे हे त्यांचे एक महत्त्वाचे तंत्र आहे. तथाकथित balanced मीडिया ने काश्मीरमधील इंटरनेट स्थगित निर्णयाविरुद्ध बराच आरडाओरडा केला पण article ३७० मधल्या वाईट गोष्टींबद्दल प्रामाणिकपणे माहिती दिली नाही. त्यामुळे तुम्हाला ह्या गोष्टीची माहिती नव्हती ह्यात नवल वाटत नाही.
अप्रामाणिक मीडियाने shape केलेली प्रामाणिक व्यक्तीची मते सुद्धा वस्तुस्थितीपासून दूर असू शकतात. मी थोडे लेफ्ट थोडे राईट करतो. BBC, CNN शिवाय swarajyamag , opindia सुद्धा वाचतो - त्यांचा दर्जा amateur पातळीचा आहे. पण दुसरी बाजूसुद्धा कळते.कित्येकदा ते mainstream मीडियाचा बुरखा फाडतात. त्यातून जेवणात कमी केलेलं मीठ बातम्यांच्याबरोबर भरपूर प्रमाणात घेतलं पाहिजे हे कळतं

या धाग्यावर लिहिणे बंद केले आहे. फक्त प्राची यांची माफी मागण्यासाठी परत आले.

>>> प्राची यांची माफी मागण्यासाठी परत आले.

माझी व त्यांची ओळख नाही

तरीही दोन जबाबदार सदस्य माफी मागत आहेत व तसेच काही कारण असणार याचा अंदाज आल्याने मीही क्षमा मागीतलीच आहे

बाकी, त्यांच्या मुद्यांचा प्रतिवाद करणे हे नियमबाह्य नाही

प्राची, so sorry you had to read all this!

पत्रातील भावनांशी सहमत आहे.
नुकतेच बास्टोन बेल्जियम येथील war museum पाहीले. तिथे दुसर्‍या महायुद्धातली battle of the bulge घडली. त्या संग्रहालयात एका अनाम जर्मन सैनिकाने एका शाळेत फळ्यावर एक संदेश लिहून ठेवला होता त्या विषयी माहिती मिळाली.
तो संदेश खाली देत आहे. आपण युद्ध काय असते हे अनुभवलेले नाही. दहशतवादाशी लढण्याचे युद्ध सोडून अनेक मार्ग आहेत जे कमी विनाशकारी आहेत. याची जाणीव करून देणे यात मला काही चुकीचे वाटत नाही.

"May the world never again live through such a Christmas night. Nothing is more horrible than meeting one's fate, far from mother, wife and children. Is it worthy of man's destiny to bereave a mother of her son, a wife of her husband, or children of their father? Life was bequeathed to us in order that we might love and be considerate to one another. From the ruins, out of blood and death shall come forth a brotherly world. [signed] a German officer."

दहशतवादाशी लढण्याचे युद्ध सोडून अनेक मार्ग आहेत जे कमी विनाशकारी आहेत.>>>
अरे वा! मग ते मार्ग कुठले आहेत ते पण सांगुन टाका. आमच्याही ज्ञानात भर पडेल.

आता काहीतरी सकारात्मक कामास लागा. कसें?

उपरोध बाजूला ठेवला तर तीन सकारात्मक कामे सुचतात,
१ 'अमूक शहरातील त्यांच्या दुकानांची यादी' वगैरे फॉरवर्ड्स आले तर निदान पुढे पाठवू नयेत.
२ 'आपल्या सैनिकानी पाकड्या सैनिकांची केलेली अवस्था' असे काही फोटो आले तर पुढे पाठवू नयेत
३ 'आय एन एस विक्रांत पाकिस्तान च्या दिशेने निघाले' असे फॉरवर्ड्स पुढे पाठवू नयेत.

माबो वरील वाद विवादपटूं साठी खास मार्गदर्शन
Andh Bhakt Banerjee Debates with Dhruv Rathee | Logical Fallacies Explained!
https://www.youtube.com/watch?v=ZZOeyLiBKtc

जिज्ञासा >>>अगदी पटलं.