नकारात्मक प्रतिसादांना सामोरे जाताना ......

कोणे एके-47 काळी मी "अखिल मायबोली धागाकर्ता मंडळ" काढायचा प्रस्ताव मांडला होता. ही त्याची लिंक - https://www.maayboli.com/node/56708

ते आले की नाही, का बारगळले, की त्यावर गुप्त पद्धतीने काम चालू आहे, हा वेगळा मुद्दा झाला.
पण मधल्या काळात मायबोलीवरील एखाद्या धाग्यावर येणारे नकारात्मक वा प्रतिकूल प्रतिसाद आणि त्यामुळे लेखकांचे होणारे हिरमोड वगैरे पाहून मला त्या अनधिकृत धागाकर्ता मंडळाचा स्वयंघोषित संस्थापक म्हणून प्रतिकूल प्रतिसादांशी डील कसे करावे यावर चार शब्द मांडावेसे वाटतात. ज्याचा फायदा सर्वच धागाकर्त्यांना होईल. माझे काही चुकत असेल तर सुधारणा जरूर करा. धाग्यांवर प्रतिसाद देणारेही आपला दृष्टीकोन मांडू शकता, मिळून चर्चा करूया. माझे खालचे मुद्दे धागाकर्त्याच्या नजरेतून धागाकर्त्यांसाठी लिहिले आहेत.

तर.........
जेव्हा आपल्या एखाद्या न जमलेल्या लेखावर तो न आवडल्याचे प्रतिसाद येतात तेव्हा ते ढोबळमानाने ५ प्रकारचे असतात... हितचिंतक, तटस्थ, जगावेगळे, कळकळ, मळमळ.!

१) हितचिंतक - ज्यांना धागाकर्त्याचे ईतर लिखाण आवडत असते ते हितचिंतक बनून त्यांना न आवडलेले, न पटलेले सांगतात आणि लेखातील खटकणार्‍या बाबी धागाकर्त्याच्या निदर्शनास आणून देतात. आपल्या लेखात काय फसले आहे याचे लेखकाने आत्मपरीक्षण करून पुढच्यावेळी चांगलेच लिहावे असा त्यांचा चांगलाच हेतू असतो.

२) तटस्थ - हे लोकं चांगल्याला चांगले बोलतात आणि वाईटाला वाईट. यांचा हेतू चांगला-वाईट असा काही नसतो. धागाकर्ता यांच्या आवडीचा-नावडीचा असा कोणी नसतो. यांना बस रोखठोकपणे आपले प्रामाणिक मत मांडायचे असते. यांनी केलेली टिका कधी सौम्य भाषेतही असू शकते, तर कधी हार्श भाषेतही असू शकते, कारण आपले प्रामाणिक मत मांडताना हे नेहमीच समोरच्याच्या भावनांचा विचार करतीलच असे नाही. पण हेतूपूर्वक समोरच्याला दुखावणे वा बॅश करणे असले प्रकार हे करत नाहीत.

३) जगावेगळे - यांना मुद्दामच जगावेगळे मत मांडायची खोड असते. दहा लोकं एखाद्या गोष्टीला चांगले म्हणत आहेत हे बघून हे उगाचच खुसपट काढणार. किंवा सारेच तुमच्या लेखातील एखाद्या मुद्द्याला अनुमोदन देत असताना हे हिरो (पण तुमच्यासाठी व्हिलन) बनत त्या विरोधात तावातावाने भांडणार. अमुकतमुक लेखकाचे अमुकतमुक प्रकारचे लेखन हे सर्वांना आवडते तर ते कसे सो कॉल्ड मास दर्जाचे आहे आणि आपला क्लास वेगळाच असल्याने आपल्याला ते आवडत नाही हे त्यांच्याच धाग्यावर आवर्जून सांगणार.

४) कळकळ - तुमच्या लिखाणातील विषय एखाद्यासाठी संवेदनशील असू शकतो, एखाद्याची ती दुखरी नस असू शकते, आणि त्यावर तुम्ही त्यावर मांडलेला विचार हा त्यांच्या मताच्या विरुद्ध असू शकतो. त्यामुळे अचानकच ते (बरेचदा स्वत:च्याही नकळत) तुमच्यावर तुटून पडू शकतात.

५) मळमळ - हे लोकं संधी शोधत असतात. हे एखाद्यावर वैयक्तिक आकसातून डूख धरून असतात, किंवा कुठे आधीचा स्कोअर सेटल करायचा असतो. तर कुठे एखाद्याला मिळणारे कौतुक यांना सलत असते किंवा आणखी अशी बरीच कारणे असतात जी त्यांनाच ठाऊक असतात. यांचा "टारगेट" लेखक चांगले लिहित असताना हे पृथ्वीतलावरून गायब असतात. पण त्याचा एखादा लेख फसताच हे लोकं समुद्री शेवाळासारखे उगवतात. आणि तुमची घसरण होत अजून अध:पतन होईल हे बघतात.

आता ईथे एक लक्षात घ्यायला हवे, एकच व्यक्ती एका लेखकासाठी टाईप १ प्रतिसादक असेल तर दुसर्‍यासाठी टाईप २ तर आणखी कोणासाठी टाईप ४ ही असू शकते. एखादा प्रतिसादक सर्वांसाठीच टाईप १ चाच वा टाईप २ चाच वा, टाईप ३, ४, ५ चाच असेल असे गरजेचे नाही. बहुतांशवेळा तसे नसतेच. त्यामुळे लेखकाने आपल्या धाग्यावर येणारे प्रतिसाद कोणत्या टाईप्सचे आहेत आणि तो प्रतिसादक आपल्यासाठी कोणत्या टाईप्समध्ये मोडतो, हे त्या प्रतिसादांचा पॅटर्न बघून आपले आपण ठरवावे.

तर, आता या प्रतिसादांना कसे घ्यावे..

टाईप १ - हितचिंतक प्रतिसाद - हे त्या लोकांकडून आलेले असतात ज्यांचे चांगलेचुंगले प्रतिसाद मिळवण्यासाठी तुम्हाला मायबोलीवर पुन्हा पुन्हा यावेसे वाटते. अश्या हितचिंतकांच्या मताची कदर करून पुढचा त्यांच्या आवडीचा चांगला लेख लिहायचे लवकरात लवकर मनावर घ्यावे. तुमचा पुढचा जमलेला लेख हाच त्यांचा आनंद असतो. त्यांना तो लवकरात लवकर मिळेल हे बघावे

टाईप २ तटस्थ - या प्रामाणिक प्रतिसादांना गुरुस्थानी मानावे. त्यांचा आदर करून आपल्या लेखाचे आत्मपरीक्षण करावे. जर त्या टिकेत तथ्य आढळले तर त्यातून शिकून चुका सुधाराव्यात. तथ्य न आढळल्यास ओके बोलून पुढे जावे.
काही वेळा हे प्रतिसाद हार्श भाषेत येतात असे मी वर म्हणालो आहे. तर अश्यावेळी संयम राखावा. जेवढ्या रोखठोकपणे त्यांनी तुमच्या फसलेल्या लेखावर प्रतिसाद दिला असतो, तेवढेच कौतुकाने त्यांनी तुमच्या चांगल्या लेखालाही कधी चांगले म्हटलेले असते. ते आठवावे. न आठवल्यास पुढे जाऊन चांगले कसे म्हणतील हे बघावे. जसे क्रिकेटमध्ये म्हणतात ना, गोलंदाजाशी वाद न घालता त्याला आपल्या बॅटने उत्तर द्यावे तसे ईथे आपल्या लेखणीने उत्तर द्यावे. फक्त ते टिकाकार आपले प्रतिस्पर्धी वा विरोधक असल्याची भावना मनात असू नये. कारण चाहत्यांपेक्षा अश्या लोकांनी केलेले कौतुक आपल्याला जास्त आनंद देऊन जाते हे हुमायुन नेचर आहे

टाईप ३ जगावेगळे - यांचा वापर करावा आणि आपल्या धाग्याचा टीआरपी वाढवावा

टाईप ४ कळकळ - या प्रतिसादांमागील भावना समजून घ्याव्यात. त्यांचे मत न पटल्यास वाद जरूर घालावा. पण तो या धाग्यावरून त्या धाग्यावर घेऊन जाऊ नये. डोक्यात घालून घरी तर मुळीच नेऊ नये.

टाईप ५ मळमळ - जर या स्वत:च्याच आयुष्याला वैतागलेल्या प्रतिसादांचा आनंद लुटणे, त्यांना एंजॉय करणे जमले, तर क्या बात! क्या बात !! क्या बात !!!
पण न जमल्यास यांना ओळखून ईग्नोर मारायला जमायलाच हवे. तुमची होणारी चीडचीड हाच यांचा आनंद असतो. त्यांना तो कधीच मिळू नये हे नेहमी बघावे

ईथे एक विशेष सूचना - जेव्हा आपल्याला चोहीबाजूने कौतुकाची सवय लागलेली असते तेव्हा एखादा नकारात्मक प्रतिसाद पाहता हा टाईप ५ मळमळच असणार मेला, असा निष्कर्श आपले मन सहज काढते. एखाद्यावर पटकन असा शिक्का मारून स्वत:चेच मन कलुषित करू नये.

जाताजाता, आपले लिखाण हे लेखक म्हणूनच नव्हे तर वाचक म्हणूनही सर्वप्रथम आपल्यालाच आनंद मिळवून देईल हे बघावे. लेख लिहून झाल्यावर एकदा तो वाचून बघावा. जर तो वाचताना आपल्याला आनंद आला, तर मात्र येणार्‍या प्रतिसादांची काही एक चिंता न करता बिनधास्त प्रकाशित करावा. जसा मी हा केला

अखिल मायबोली धागाकर्ता मंडळाचा एक सामान्य सभासद / युवा कार्यकर्ता
आपलाच,
ऋन्मेष