माध्यमांमधील मराठी

अजून मला सतत खटकते ती वाक्यरचना जसे १. आपण करुयात नको.. २. आपण जाउयात नको..३. आपण नको जाउयात... हा काय प्रकार..कर्ता , कर्म आणि क्रियापद ही आपली मराठीची वाक्यरचना..मग हे सोपे ,साधे सोडून असे का?

भाषांतरकाराला किती पैसे मिळतात ते पाहिलं तर याच आणि असल्याच दर्जाचे काम मिळत राहील याबद्दल निश्चिंत रहा. त्यातही भाषांतरकाराला पैसे देण्याऐवजी मशिन ट्रान्स्लेट फुकटात करून मिळालं तर कुणाला नकोय? मग "बॉटम लाईन इज स्टेफ्री" याचे भाषांतर "तळ ओळ आहे स्वतंत्र रहा" हे वाचायला तयार रहाच. भाषांतरकाराला पैसे कमी मिळतात कारण त्या-त्या भाषेच्या ग्राहकपेठेला अनुसरून बजेट इतकंच असं काहीतरी ठरवलेलं असतं म्हणे!!! शिवाय मी जितक्या पैशांत काम करते त्याहून निम्म्या पैशांमध्ये काम करायला कुणीनाकुणीतरी कायम तयार अस्तंच परिणामी दर्जा हवाच असा क्लायंटचा आग्रह नसला तरी उत्तम!

बरेच हिंदी भाषांतरकार कमी पैशांतच "मराठीदेखील" करून देतात. वास्तविक त्यांची मराठी ही केवळ "स्पोकन मराठी" म्हणायच्या दर्जाची असते पण ज्या लोकांना या दोन्ही भाषांचा गंध नसतो त्यांना चाल्तंय.
चुका आढळल्या तर मी शक्यतो त्या ब्रँडच्या सोशल मीडीयावर किमान पोस्ट टाकते. मध्यंतरी एका ज्वेलरी शोरूमच्या जाहिरातीत अक्षम्य चुका होत्या, त्यांच्या फेसबूक पेजावर कळवलं तर त्यांनी दिलगिरीचा मेसेज केला आणि परत अशा चुका होणार नाही याची काळजी घेऊ असं सांगितलं. आजवर इतर कुठल्याही ब्रँडने इतकीदेखील तसदी घेतलेली नाही!

असो! फार लिहित नाही!!

अन्तर्नाद या मासिकाने एक 'व्याकरण सल्लागार' व्यक्ती नेमलेली आहे. त्यामुळे त्यात खरोखर शुद्ध मराठी वाचायला मिळते. याचे अनुकरण व्हावे.

घेऊयात, करूयात, इ. बद्दल अनुमोदन. हे विचित्र वाटते. (चुकीचेही आहे ना?)

बे-डर, आपण कोणते पुस्तक लिहिले आहे, हे जाणून घ्यायला आवडेल.

चांगली मराठी असा आग्रह धरणारे जास्त उरले नाहीत, असे समजायचे का ? अनेकांना ते चालते, किंवा खटकत नाही..

इतर भाषेचे म्हणून पोर्तुगीज भाषेचे एक उदाहरण देतो. पोर्तुगाल मधे बोलतात ती आणि ब्राझिल मधे बोलतात ती भाषा पोर्तुगीजच असली, तरी ती एकमेकांना समजत नाही, एवढी वेगळी झालीय.

इथे अंगोलात तर त्यावर चिनी संस्कारही झालेत... पण हि भाषा यांची मूळ भाषा नसल्याने, व्याकरणदृष्ट्या योग्य बोलण्याचा कुणी आग्रहच धरत नाही. ( आम्ही जे बोलतो ते समजून घेतात. )

हिरो डुएट scooter च्या जाहिरातीमध्ये ती लग्न होणारी मुलगी चावी हातात देताना वडलांना सांगते "...जेव्हा पण माझी आठवण येईल..."

"जब भी मेरी याद आयेगी" चं शब्दशः भाषांतर

"इथे मुंबई मरत आहे खोली दाखवा" (*) हे भाषांतर पूर्वी एक विनोद म्हणून वाचले होते. सध्या खरेच असे केलेले दिसले तरी आश्चर्य वाटणार नाही
(*) Here is (the) Bombay Dyeing showroom चे

फारएन्डा ..

सध्या खरेच असे केलेले दिसले तरी आश्चर्य वाटणार नाही >> मला वाटतही नाही, प्रोफेशनल एथिक्समुळे इथे उदाहरणे देऊ शकत नाही इतकंच. अन्यथा असे अनेक "विनोद" वाचून मला वेड लागायची पाळी येते. हे विनोद निस्तरावेही लागतात. ते का निस्तरलेत याचं भलंमोठं स्पष्टीकरणही द्यावं लागतं. भाषांतर नको पण प्रूफरीडींग आवर म्हणायची पाळी येते. असो!!! चालायचंच!!

फारेंड, नंदिनी

आजच्या सकाळमध्ये एका बातमीत 'धुवाधार पाऊस' असे लिहिले होते. हिंदीमध्ये 'धुआँधार' म्हणतात, तर मराठीत 'मुसळधार' म्हणतात. 'धुवाधार' काय आहे? धारेला धुवा? त्यांनी साहजिकपणे माझी प्रतिक्रिया न छापता दुर्लक्ष केले.

बेडर,
क्रीडाप्रेमी, नाट्यप्रेमी, साहित्यप्रेमी ह्या आणि इतर शब्दांत नक्की काय खटकतंय?
नाटकावर प्रेम/ काळजी करणारा तो नाट्यप्रेमी. कोणीही नवीन शब्द तयार केला की मायमराठीला `समृद्ध`करणारा शब्द अशी हेटाळणी करण्याचे कारण कळले नाही.

बेडर, मलाही तुम्हाला नक्की काय खटकतंय ते कळले नाही.

शिवाय सध्या 'लोकार्पण' हा शब्द अनेक ठिकाणी वाचतो. हा शब्द बरोबर आहे का? त्याचा उगम कसा झाला?

(मला संस्कृत-सदृश संधी केलेला हा शब्द पाहिला की 'लोक' म्हणजे भूलोक, भुवर्लोक वगैरे असल्यासारखे वाटते).

>>प्राणिप्रेमी
पक्षिप्रेमी>> हे दोन्ही शब्द प्राणीप्रेमी आणि पक्षीप्रेमी असे दिर्घ हवेत ना?

हा धागा पहिल्या दिवसापासून वाचत आहे. सर्वांचेच प्रतिसाद आवडत आहेत. काही उदाहरणे अजून येथे आली नाहीत असेही वाटत आहे.

आणखी एक विचार असाही मनात आला की ह्यापुढे असे होणारच बहुधा! प्रमाण भाषेचे महत्व कमी होत जाणार. संस्कृती आणि विविधभाषिक एकमेकांत मिसळत जाणार. त्यामुळे आपण किती आग्रही असावे ह्याचाही विचार करायला लागेल बहुधा. चिडचिड होणार हे अर्थातच मान्य.

आधी मराठीमध्ये 'मी तुला पाहिलेले, तू मला दिसलेला' हेच कुठून आले ह्याचाही विचार व्हावा. नागपूराहून 'पाऊस येऊन राह्यलाच का' वगैरे येणे समजू शकतो. (समजू शकतो म्हणजे असे होऊ शकते इतके मान्य आहे, व्हावे असे नव्हे). असेच सर्वत्र होते, होणार हेही मान्य आहे. पण प्रमाण भाषा म्हणून माध्यमांनी सुपर काळजी घ्यावी. आता ही काळजीसुद्धा घ्यावी की तिचीही गरज नाही असा विचार करण्याची अवस्था आणण्यात आलेली आहे.

लहान मुले शाळेत काय वाट्टेल ती भाषा नकळतपणे शिकत आहेत हे माझ्या मुलीच्या बोलण्यावरून गेले अनेक महिने लक्षात येत आहे. त्यामुळे, घरातच प्रमाण भाषा शिकवली जावी असे वाटू लागले आहे.

मुले अभ्यास करायला मागत नाहीत
<<
Children do not want to study.

-.-.-

ते आता राहिले नाहीत.
<<
वें अब नही रहें.

एकदा माझा ’अनुभव’मधला एक लेख वाचून एका प्रसिद्ध लेखकाने मला फोन केला होता. त्यांनी लेख आवडल्याचं सांगितलं, पण अगदी साधेपणाने माझी एक चूकही दाखवून दिली. ती होती ’अजून’ आणि ’आणखी’ या शब्दांच्या वापराबद्दलची.

’अजून’ - हा कालदर्शक शब्द आहे. (तो अजून आला नाही. बस यायला अजून वेळ आहे. मुलं अजूनही खेळत आहेत.)

’आणखी’ - हा संख्यादर्शक शब्द आहे. (quantity या अर्थी). (आणखी एक पोळी वाढू का? आणखी दोघाजणांची मदत लागेल. मला आणखी शंभर रुपये दे.)

पण आपण सर्रास 'आणखी'च्या जागी 'अजून' वापरतो. माझ्या त्या लेखात ३ ठिकाणी असा वापर झाला होता. तो त्यांनी दाखवून दिला.
तेव्हापासून मी या दोन शब्दांचा काटेकोरपणे वापर करते.

अजून आणि आणखी.. खरेच काळजी घ्यायला हवी..

सहज एक शंका आली, जी गोष्ट / वस्तू मोजता येत नाही त्याबाबतीतही आणखी वापरावे का ?

चहा हवाय आणखी ?
मार हवाय आणखी ? हे बरोबर आहे ना ?

छान धागा...आजकाल मराठी वाहिन्यांच्या बक्षीस समारंभामध्ये कुणास 'जीवन गौरव' देताना 'त्या' ठराविक व्यक्तिला "आपण अमुक केले आहे" , "आपण योगदान दिले आहे" असे मला फार खटकते... हिंदी मधुन 'आप' म्हणतात 'तुम्ही' ला, म्ह्णून मराठीत 'आपण' !!!

अजुन थोडी भाजी घे वगैरे सतत वापरत आलो. पण कधी वेगळे जाणवले नाही. किंवा कदाचित अशा वाक्यात काळ पण दर्शवला जातो (अजुनही ती व्यक्ती जेवत आहे) व संख्या पण, म्हणुन असेल चालत असेल का?

बेडर, ===प्रेमी चे समजले पण त्याला दुसरा शब्द काय?

आपण बद्दल... बरोबर. ... विनोदी वाटते ऐकायला.

"अजुन थोडी भाजी घे वगैरे सतत वापरत आलो. पण कधी वेगळे जाणवले नाही." - ही चर्चा माध्यमात वापरत असलेल्या प्रमाण भाषेविषयी आहे. बोली भाषेत व्याकरणाचे नियम वाकवले जाणं स्वाभाविक आहे. किंबहूना सरावातून आलेली सहजता आणी त्यातून बोली भाषेत झालेले संकर / व्याकरणविषयक प्रमाद हे त्या बोली भाषेची गोडी वाढवतात. माहिती-प्रसारण क्षेत्रातल्या माध्यमातून प्रमाण भाषा वापरली जावी हा ह्या चर्चेचा मुद्दा आहे.

आजच दै. सकाळ मधे 'गब्बर सिंग नावाची व्यक्ती खांबाला उलटी 'लटकला' असं वाचलं. हा बहुदा मुद्रणदोष असेल, पण तरिही खटकल्याशिवाय राहिलं नाही.

उषा | "आपण योगदान दिले आहे" फार खटकते... हिंदी मधुन 'आप' म्हणतात 'तुम्ही' ला म्ह्णून मराठीत 'आपण' !!!

>>>>>

हे काही तेवढ पटल नाही... "आपण" हे योग्या वाटल मला तर..

द्वितिय पुरुष "तू" - you
"तुम्ही" - हे formal
"आपण" - हे खुपच formal

अस आहे बहुतेक...

"आपण" हे प्रथम पुरुष वाचक म्हणुन पण वापरला जात उ.दा...

"आम्ही हे केले.. " (We did it, excluding "you")
"आपण हे काम करु.. ( इथे आपण हे समवेषक अर्थाने आहे.. We will do it - "including you" )

हिन्दी मधे अ ही व्यक्ती ब बद्दल क शी बोलताना "ब" चा उल्लेख "आप" असा करते आदरार्थी (अनेकदा समारंभात प्रमुख पाहुण्यांची ओळख करून देताना) त्याबद्दल ते म्हंटले आहे बहुधा. मराठी त्या दृष्टीने "आपण" वापरायची पद्धत नाही.

बेडर, सैलसर आणि सढळ पणे एखाद्याचं कौतुक किंवा टीका करणे आणि शब्द गुळगुळीत करून टाकणे ही आपली पद्धतच आहे. त्या सैलवापराबद्दल तुम्हाला म्हणायचं आहे हे तुमच्या दुसऱ्या पोस्टमधून समजलं. आधी शब्दच चूक आहे असं वाटलं होतं, आणि पटत न्हवत.
ललिता-प्रीति, आणखी आणि अजून इंटरेस्टिंग. खाण्याच्या पदार्थाच्या बाबतीत 'अजून' खूप वापरतो असं वाटून गेलं. धन्यवाद.

इथेच मायबोलीवर भलेभले (ल्या) खालील शब्दप्रयोग वापरताना आढळलेत.

उदा.

१. त्यानं मग खिशातून काही वस्तू काढल्या जशा की दोरा, कागद इ, / मला गोड पदार्थ खायला आवडतात जसे की गुलाबजाम, शिरा वगैरे.

यात जशा / जसे की हा अत्यंत हास्यास्पद प्रयोग आहे. हिंदीतल्या जैसे की चं शब्दशः भाषांतर. किंवा इंग्रजीतलं लाईक. मराठीत उदाहरणार्थ हा शब्द वापरून ही वाक्य सहज लिहिता / बोलता येतील. पण नाही!

२. वाढदिवसाच्या खूप सार्‍या शुभेच्छा!!! आईग्गं. ढेर सारी शुभकामनाएं चं तंतोतंत मराठीकरण का रे बाबांनो?

खूप शुभेच्छा द्या. हार्दिक शुभेच्छा द्या, मनःपूर्वक शुभेच्छा द्या ना.