फॉर इंग्लिश, प्रेस वन. हिंदी के लिए मराठी का गला दबाएँ ।

राफा मस्त एकदम..
मीही समोरचा कोणीही असेल तरीही मराठीतच धडाकेबाज सुरवात करते. ९०% समोरचा मराठी निघतो, पण त्यांना मुळात मराठीतुन शब्दही तोंडातुन काढायचा नाही अशा सुचना असतात बहुतेक

मोबाईलवर आणि टेलेफोनवर जे मराठी ऐकायला मिळते ते हिंदीचे शब्दशः भाषांतर असते.

'या वेळी आमच्या सगळ्या लाईन्स व्यस्त आहेत' हे इतक्या वेळा ऐकलेय. आता मराठी व्यस्त आणि हिंदी व्यस्त यांचा अर्थ एकच आहे का?

वर कोणीतरी लिहिलेय 'मी ..... पसंत करते'. आता हिंदीतले पसंद करना आणि मराठीतले पसंत करणे यांचा अर्थ सारखाच आहे का?

पण कानावर हे शब्दप्रयोग इतक्यांदा आदळतात की आपणही तसेच बोलायला लागतो.

राफा...अगदी मनातलं लिहिलंय..
भरत्तजी
>>दक्षिण भारतीयाला हिंदी हमारी राष्ट्रभाषा(?) है असे उत्तर 'त्या' मॅनेजरने दिले असते का?>>

नसते दिले..देतही नाहीत...तिथे बरोबर कानडी ऑप्शन दाबलं की कन्नड मधे संवाद असतो..
मी बंग्लोरला काम करते...एकदा माझ्या पीएम शी माझं बोलणं चालू असताना तिने मला विचारलं तु कन्नड का नाही शिकत..मी म्हटलं शिकत्ये कामचलाऊ का होईना यायला हवं...तर मला म्हणते ओह! मराठी लोक एवढे ओपन माइंडेड असतात असं वाटलं नव्हतं (का बुवा? हा माझ्या मनातला प्रश्न)..
मग म्हणाली मी नसते शिकले कधी मराठी किंवा हिंदी कारण हिंदी पेक्षा कन्नड जुनी असल्याकारणाने ती राष्ट्रभाषा असायला हवी! आणि मला माझ्या भाषेतच बोलायला बरं वाटतं.(हे मी पूर्वी सुद्धा लिहलंय बहुदा)

पण मग असं सगळ्यांनाच वाटू शकतं..
महाराष्ट्रीय लोक सहिष्णु असतात वगैरे असं इतरांनी बोलुन दाखवलं की काही जण खुष होतात...पण तेच अपाण आक्रमक पावित्रा घेतला की ती मात्र आपली संकुचीत वृत्ती असा समज केला आणि पसरवला जातो...
असं का!!?

एखाद्या मराठीच माणसानेच जरा वेगळे -उत्साहवर्धक असले तरीही- निरिक्षण दिले तर त्याची कशी पायमल्ली होते/त्या प्रतिसादास्/निरिक्षणास कसे दुर्लक्षित केले जाते .याचे एक प्रातिनिधिक उदाहरण इथेच दिसत आहे!!!!

“ओके ओके. नो प्रॉब्लेम सर. आय विल नोट युअर प्रेफरन्स. आय विल ऑल्सो टॉक टू दि टॉप मॅनेजमेंट अबाऊट धिस.” >> यावर तू सरळ म्हणायचंस की मी तुमचा कस्टमर आहे आणि मला मुद्दाम फक्तं मराठीतच संभाषण सुरु होईल अशी सोय करुन हवी..इंडियन वगैरे जरी असलो तरी मला दुसरि कुठलीच भाषा येत नाही...(हे ही हिंदीत बोलायचं) म्हणजे येतील ठिकाणावर..

रेव्यु..मला कळल नाही तुम्हाला काय म्हणायचय ते..माझ्या प्रतिसादानन्तर लगेच तुमचा दिसतोय म्हणून मला वाटले तुम्ही माझ्या प्रतिसादाला उत्तर दिलय...नसेल तर चुभुद्याघ्या..

राहुल, छान लिहिलंय आणि योग्य विषयाला हात घातलात तुम्ही.

आपण मराठीचा आग्रह धरला पाहिजे आणि ज्या ठिकाणी आपण
ग्राहक म्हणून असतो तिथल्या लोकांनी मराठीत संवाद करावा असा
आग्रह धरला पाहिजे.
(याचबरोबर आपल्याला हिंदी अथवा इंग्रजी देखील चांगलं बोलता
येतं हेही त्यांच्या निदर्शनास आणून दिलं पाहिजे.)

राफा माझ्या जिवाची अशीच घालमेल होते नेहेमी. मुळात त्या रेकॉर्डेड मेसेजप्रमाणे बटणे दाबुन तुम्ही जरी मराठी हा पर्याय निवडला तरी समोरचा माणुस मराठीमधुन बोलतो. मी शांतपणे त्याला कृपया मराठीमधुन बोला किंवा मराठी बोलणारा मदतनीस आणा असे सांगतो. मराठी, हिंदी, इंग्रजी वाद ठिक आहे पण एखाद्या माणसाला मराठीच येत असेल तर त्याने फोन, इंटरनेट, विमा या गोष्टी वापरुच नये का? का वापरल्या तरी फोनवर मदत घेऊ नये?

राफा, प्रचंड आवडला हा लेख.

मस्त मला पण आवडले....

राफा..खूप आवडला लेख..

आपण मराठीतच बोलायचं काहीही झालं तरी. समोरचा मराठी असेल तर नक्कीच. आपोआप बोलतात समोरचेही मराठीत. >>>> अगदी अगदी..
मी आणि माझा एक मित्र मुंबईत किंवा पुण्यात कुठेही कोणाशीही मराठीतच बोलतो मग त्या समोरच्याने इंग्रजी, हिंदी, गुजराथी कुठल्याही भाषेत रिप्लाय केला तरी... आपोआप लोकं सरळ होतात...

पौर्णिमाना अनुमोदन. कोणी हिंदी किंवा इतर भाषेत बोललं तरी आपण मराठी बोलायला काहीच हरकत नाहीये. सहसा आपण ग्राहक असताना समोरचा माणूस आपसुकच मराठीत बोलेल (येत असेल तर किंवा इच्छा असेल तर). अशी एक बाजू जर आपल्या सारख्या मराठीत बोलू इच्छिणार्‍यांनी लावून धरली तर काही दिवस, महिने किंवा वर्षांनी पलिकडून आधी मराठीच ऐकू येइल.

मी पण मराठीत बोलावं या मताचा आहे. (आणि इ-मेल पासुन... रिक्षा, हॉटेल, फोन सगळीकडे अमलात देखिल आणतो.
हिंदी राष्ट्रभाषा आहे का नाही हे मला नक्की माहिती नाही पण विकीवर हे दिसलं...
Official language(s) Hindi, English[hide]
Hindi in the Devanagari script is the official language of the Union[5] and English the "subsidiary official language".[6]
References
[5] http://india.gov.in/knowindia/official_language.php
[6] http://www.rajbhasha.gov.in/preseng.htm

अर्थात, याचा मी लावलेला अर्थ असा की, केंद्राच्या 'सरकारी' कामांसाठी हिंदी आणि इंग्रजी या सरकारमान्य भाषा आहेत... पण इतर ठिकाणी वैयक्तिक/व्यवसाईक पातळीवर हिंदी बोलण्याची सक्ती/आग्रह कोणी करु शकत नाही. बरोबर??

राहुल, एकदम योग्य विषयावर लिहिले आहे.... माझा काही महिन्यांपूर्वी माझ्या कानपुरी मैत्रिणीशी आणि राजस्थानी मित्राशी वाद झाला, तोही (खेदाने सांगावे लागेल,) एका जर्मन मित्रासमोर!!! आम्ही तिघे हिंदीतून संवाद साधत असतांना ह्या जर्मन मित्राने विचारले, की तुम्हा तिघांची भाषा एकच आहे का? मी म्हणाले, नाही. त्यावर त्याला आश्चर्य वाटले, की मला कशी काय या लोकांची भाषा येते. त्यावर हे माझे हिंदी भाषिक मित्र-मैत्रिणी एकाच वेळी, एकाच सूरात म्हणाले, कारण ती आमची राष्ट्रभाषा आहे.... झालं! माझं टाळकं सरकलं... मी म्हणाले... "धिस इज युवर मिसअन्डरस्टॅन्डिंग... हिंदी इजन्ट अवर नॅशनल लॅन्ग्वेज... इट्स वन ऑफ द ऑफिशिअल लॅन्वेजेस ऑफ इंडिया....जस्ट लाईक मराठी इज!!!!" दोघांचे चेहरे खाडकन उतरले! ते इतके संतापले, की बस्स!!!!!...
मी त्यांना हिंदीतून समजावले, ह्या जर्मन माणसासमोर आपापसात वाद नको. मी इमेलने तुम्हाला पुरावा पाठवते...

गंमत म्हणजे, मी सुद्धा कितीतरी काळ ह्याच गैरसमजात वावरत होते. माझ्या नवर्‍यामुळेच (तो तमिळ भाषिक आहे.) मला ही गोष्ट समजली. मी त्याला एकदा म्हणाले, की तू हिंदी शिक... ती आपली राष्ट्रभाषा आहे...म्हणजे तू सगळ्या भारतीयांशी संवाद साधू शकशील, तर त्यावर तो म्हणाला, "हिंदी ही आपली राष्ट्रभाषा आहे, हा एक फार मोठा गैरसमज आहे. जरा गुगलून पहा!" नंतर तो म्हणाला, "मी तुझ्याशी लग्न केलेय, मी तुझी भाषा शिकेन!"

जसे तमिळ लोक तीव्रतेने हिंदी ही आपली राष्ट्रभाषा नाही हे सांगतात, तसेच जर्मन लोकही इंग्रजीला जागतिक भाषा मानायला तयार नाहीत... माझ्या भाषेवर माझे प्रेम होतेच, पण ते जर्मन आणि तमिळ लोकांचे आपापल्या भाषेवर असलेले प्रेम बघून अधिकच वाढीस लागले....

आजकाल अमेरिकेत सुद्धा इंग्रजी चालत नाही. आमचे लॉन कापणारा कुणितरी रशियन का पूर्व युरोपमधला माणूस आहे. त्याला इंग्रजी धड येत नाही. घर साफ करायला बाई येते तिला पण इंग्रजी येत नाही. ती पण कुठल्या देशातून आलिय देव जाणे.

बाहेरहि स्पॅनिश बोलणारे खूप आहेत, पण तरी आपण इंग्रजीत बोललो तर समजेल अश्या इंग्रजीत बोलतात.

सुदैवाने अजून कुणि स्पॅनिशमधे बोला, वगैरे म्हणत नाहीत.

मी २००५ साली सहा महिने पुण्यात होतो. शिंदे नि देशपांडे आडनाव असलेले दोघेजण आप आपसात हिंदीतून बोलत होते. मी मराठीतून बोललो तरी ते हिंदीच. मी विचारले का? तर म्हणे सवय झालीय.

आमचे एक मित्र नुकतेच भारतात जाऊन आले. त्यांनी सांगितले आजकाल इंग्रजीतून बोलणे, इंग्रजी शब्द वापरणे हे सभ्यतेचे, सुशिक्षिततेचे व सुसंस्कृत असण्याचे लक्षण समजले जाते.

अनेक कारणे आहेत हिंदीतून बोलण्याची. जे नेहेमी कानावर पडते ते लोक बोलतात. हिंदी सिनेमे लोकप्रिय म्हणून त्यातले संवाद लोकप्रिय. खुद्द राज ठाकरेला हिंदी सिनेमातला संवाद आठवला! "क्या सॉल्लीड मारा " वगैरे. मुले आ़़जकाल इंग्रजीतून शिकतात नि हिंदी सिनेमे बघतात. (म्हणजे सर्व भाषा नि शिक्षण यांचे वाट्टोळे! जाउ दे, तो विषय वेगळा!)

मायबोलीवर काय कमी हिंदी, इंग्रजी शीर्षके असतात का? त्यांना काय मराठीत लिहीता येत नाही? पण हिंदी, इंग्रजी शब्दप्रयोग जास्त लोकप्रिय असतात, लक्ष वेधून घेतात.

अनेक वर्षांपूर्वी इंटरनेट सुरु झाले, मायबोली सुरु झाली म्हणून मी मोठ्या उत्साहाने म्हंटले आता आपण फक्त मराठीतून बोलू. त्यावर काय नाना थेरं झाली ती मी माझ्या पानावर एकदा लिहीली होती.

आता हा विषय फार जुना झाला. माझ्या मते आता एकच भाषा - बॉलिवूड भाषा - सर्वांना समजेल अशी.
शेवटी हम सब इंडियन्स नो?

अनेक वर्षांपूर्वी इंटरनेट सुरु झाले, मायबोली सुरु झाली म्हणून मी मोठ्या उत्साहाने म्हंटले आता आपण फक्त मराठीतून बोलू. त्यावर काय नाना थेरं झाली ती मी माझ्या पानावर एकदा लिहीली होती.>.तुम्ही देवनागरीमधून लिहू असे म्हणत होता त्यावर थेर झाली होती ना हो झक्कि ? मराठी मधे तर आधीहि बोलत होतेच ना.

अनेक वर्षांपूर्वी इंटरनेट सुरु झाले, मायबोली सुरु झाली म्हणून मी मोठ्या उत्साहाने म्हंटले आता आपण फक्त मराठीतून बोलू. त्यावर काय नाना थेरं झाली ती मी माझ्या पानावर एकदा लिहीली होती.>>>> म्हणजे, मराठी लोकांनी मराठीतून बोलायला विरोध केला होता का?

मराठी लोकांनी मराठीतून बोलायला विरोध केला होता का?
नाही हो, पूर्वी देवनागरी लिहीणे जरा कठीणच होते. मग इंग्रजी कीबोर्ड वापरायचा तर इंग्रजीतूनच लिहिणे सोपे असेहि काही लोक म्हणत. शिवाय बर्‍याच जणांना वाटत असे की इंग्लंड, अमेरिकेत मायबोली, म्हणजे इंग्लिश, अमेरिकन लोक वाचतात! मग त्यांना समजावे म्हणून ते इंग्रजीत लिहीत.

शिवाय काही लोक म्हणत, तुम्ही कोण आम्हाला सांगणारे? आम्हाला व्यक्ति स्वातंत्र्य आहे. आता आम्ही मुद्दामच इंग्रजीतून लिहू, काय करणार आहात तुम्ही?

आणि मराठी नक्की कुठचे? पुण्याचे? नागपूरचे? खेडेगावातले? ज्ञानेश्वरांचे? वगैरे वगैरे प्रश्न उद्भवले.
शिवाय वास्तवतेचे दर्शन गोष्टीतून, कवितेतून करायचे तर वास्तवात तर हिंदी नि इंग्रजीच बोलतात ना!

असे अनेक प्रश्न. शेवटी मला इंटरनेटवर खूप मराठी सापडले, नि मी मायबोलीकरांच्या नादी लागणे सोडले.

हिंदी ही राष्ट्रभाषा - नॅशनल लँग्वेज नाही..राजभाषा ऑफिश्यिल लॅन्ग्वेज आहे.
घटनेतल्या या तरतूदी :
. Official language of the Union.

1. The official language of the Union shall be Hindi in Devanagari script. The form of numerals to be used for the official purposes of the Union shall be the international form of Indian numerals.
2. Notwithstanding anything in clause (1), for a period of fifteen years from the commencement of this Constitution, the English language shall continue to be used for all the official purposes of the Union for which it was being used immediately before such commencement
यानंतर आला THE OFFICIAL LANGUAGES ACT, 1963
(AS AMENDED, 1967) त्याअन्वये
3. Continuation of English Language for official purposes of the Union and for use in Parliament-

(1) Nothwithstanding the expiration of the period of fifteen years from the commencement of the Constitution, the English language may, as from the appointed day, continue to be used in addition to Hindi,

1. for all the official purposes of the Union for which it was being used immediately before that day; and
2. for the transaction of business in Parliament:

Provided that the English language shall be used for purposes of communication between the Union and a State which has not adopted Hindi as its Official Language:

Provided further that where Hindi is used for purposes of communication between one State which has adopted Hindi as its official language and another State which has not adopted Hindi as its Official Language, such communication in Hindi shall be accompanied by a translation of the same in the English language
राज्यांची राजभाषा हिंदीपेक्षा निराळी असू शकते.
REGIONAL LANGUAGES

Article 345. Official language or languages of a State- subject to the provisions of articles 346 and 347, the legislature of a State may by law adopt any one or more of the languages in use in the State or Hindi as the Language or Languages to be used for all or any of the official purposes of that State.
संदर्भ :http://rajbhasha.nic.in/consteng.htm

चांगले लिहिले आहे. व्यक्त केलेल्या मतांना अनुमोदन.
पण अगदीच अमराठी वापरायची वेळ आली तर इंग्रजीपेक्षा हिंदी कधीही योग्य वाटते.

पूनमशी सहमत आहे. समोरचा कोणत्याही भाषेत बोलला तरी आपण मराठीतच बोलायचे. लोक आपोआप लायनीवर येतात.

पण ते जर्मन आणि तमिळ लोकांचे आपापल्या भाषेवर असलेले प्रेम बघून अधिकच वाढीस लागले
>> अहो ते जर्मन लोक फार शहाणे आहेत. ते लोक टेक्निकल गोष्टींसाठीही त्यांचीच भाषा वापरतात. जर्मन आणि जपानी भाषांचे इंग्रजीत अनुवाद करणे ह्या एका गोष्टीवर भारतात मोठी सर्व्हिस इंडस्ट्री उभी आहे. भारतात अनेक भाषा असल्यामुळे टेक्निकल जरी शक्य नसले तरी किमान आपापल्या भाषेत शिकणे आणि बोलणे हे तर करायलाच पाहिजे.

हिंदी ही राज्यघटनेप्रमाणे राष्ट्रभाषा नसली तरी, पुष्कळ लोक बोलतात, त्यांना समजते, या अर्थाने बहुधा हे लोक म्हणत असतील की ही राष्ट्रभाषा आहे. हिंदी सिनेमांच्या अफाट लोकप्रियतेचा परिणाम. दक्षिणेतली राज्ये सोडली तर इतरत्र लोक कबूल करतात की त्यांना हिंदी कळते. दक्षिणेतले लोक कबूल करत नाहीत इतकेच.

दुर्दैवाने मराठीत सध्या, उत्तम दर्जाचे, अतिशय लोकप्रिय असे काहीहि नाही,(नाटक, सिनेमा, लेख, कविता इ.) की ज्यासाठी लोकांना वाटेल की मराठी शिकावे, मराठी म्हणी, मराठी वाक्प्रचार वापरावेत. मराठी लोकांनाहि इतर भाषाच आठवतात.

मायबोलीवर तर कथा, कवितेचे शीर्षक मराठीत द्यायचेच नाही असा कायदा दिसतो! शेरो शायरीचे रसग्रहण आहे, इलियटच्या कविता आहेत. चांगले आहे, पण काही मराठी कवी होऊन गेले, त्यांच्या मराठी भाषेचे सौंदर्य, इ. चे कुणाला रसग्रहण करावेसे वाटत नाही. मराठीहि चांगली भाषा आहे हे इथल्या बर्‍याच लोकांना माहित तरी आहे का?

अ‍ॅडमिन, आता या साईटला मायबोली, हितगूज असले नाव न देता काहीतरी इंग्रजी, हिंदी नाव द्या, म्हणजे माझ्या सारख्याची दिशाभूल होणार नाही.

एक सबंध दिवस कुणि गरज नसताना , इंग्रजी, हिंदी शब्द वापरल्याशिवाय मराठी बोलून दाखवू शकेल का पुण्यात?

पुढल्या वर्षी येईन तेंव्हा अगदी लक्ष देऊन ऐकीन नि नोंद ठेवीन कोण मराठीत बोलतात नि कोण हिन्द्मरैंग्लिश* मधे बोलतात. ज्याने त्याने स्वतः स्वतःशीच याची नोंद घ्यावी.

*हिन्दी+मराठी+इंग्लिश या तिन्ही भाषांच्या व्याकरणाचा खून करत बोललेली भाषा. आज महाराष्ट्रात, निदान पुण्या मुंबईत तरी हीच भाषा प्रचलित आहे. तेंव्हा मुकाट्याने आता तीच भाषा बरोबर असे समजा.

मी तरी असेच समजतो.

कधी काळी भारतात जाण्याचे दुर्दैव ओढवले तर काही जुनी मराठी पुस्तके घेऊन येईन. वाईटातहि, त्यातल्या त्यात चांगले शोधायचे.

साउथ इंडीअन्सबद्द्ल लिहीले आहे ते अगदी खरे आहे, एकत्र आल्यावर ते अजिबात दुसर्‍या भाषेत बोलत नाहीत, आम्हाला हिंदी कळत नाही, आम्ही हिंदी सिनेमे पहात नाही हे सांगताना त्यांना काय अभिमान वाटतो.

राफा,छान लेख.

>>> (दे ! मलाच .......................बघतो ! पूर्णविराम.)

या दरम्यान, मधे दिलेले विवेचन हे मराठीचाच आग्रह का यास कुणाच्या काही शन्काकुशन्का असतील तर त्यास चपखल उत्तर आहे!
साला अस्ले लेख इमेलमधुन फिरत नाहीत का? फिरवायला पायज्येत.

(मी हल्ली माझ्याशी कुणी हिन्दीत बोलायला आले तर कपाळाला आठ्या घालून, नुक्तिच धारदार शिन्गे फुटलेल्या तरण्या मारक्या बैलासारखा आव चेहर्‍यावर आणून असा काही तुच्छ कटाक्ष टाकतो की ब्बस्स रे बस्स! समोरचा मारवाडी असो, गुज्जु असो, दक्षिणी असो वा युपिबिहारी! चट्ट वठणीवर येऊन तोडकेमोडके का होईना, मराठीत बोलतात, अन ते नै बोल्ले तरी मी मराठीच सुरू ठेवतो, साल्ल्यान्नो गिर्‍हाईक म्हणून माझी गरज मी खुन्टीला टान्गुन ठेवू शकतो कधीही, धन्द्याची-पोटापाण्याची गरज मात्र तुम्हाला जास्त आहे!)

>>>> कधी काळी भारतात जाण्याचे दुर्दैव ओढवले तर काही जुनी मराठी पुस्तके घेऊन येईन. <<<
तिकडच्या चिल्लरबरोबर माझ्याकरताही काही जुनी मराठी पुस्तके "अमेरिकेतुन" घेऊन या!
तसही सन्स्कृतची पुस्तके जर्मनीतूनच आणावी लागतील येत्या काही वर्षात असे दिस्तेच आहे!

छान लेख.. आणि शिर्षक तर एकदमच मस्त ..

सहि.....लेख आणि प्रतिसाद दोन्हि.....

राफा,

जुनीच दारू नव्या बाटलीत... पण नशा (मराठीची) टीकून आहे..

पण अगदीच अमराठी वापरायची वेळ आली तर इंग्रजीपेक्षा हिंदी कधीही योग्य वाटते.>>>>>>>>>> अनुमोदन, हिंदी भारतीय भाषा तरी आहे.
आणी दक्षिण भारतीयांचं मला गणितच कळत नाहि.त्यांना हिंदिचा एवढा का तिटकारा आहे, ते लोकं बाकिच्यांशी ईंग्रजीत बोलतात.पण हिंदी नाहि.