दिवाळी अंक २०२५

अनुक्रम - अनुवाद आहेत. वाचायला हवे

रत्नाकर मतकरींची क्षमा मागून
"आडनावावर जाऊ नका, खोटे आडनावाचे समदे लोक काय खोटेच बोलतात काय? आणि खरे आडनाव लावणारे नेहमी खरे बोलतात काय? भोळे आडनावाचे सगळेजण थोडेच भोळे असतात? सगळे आंबेडकर बाबासाहेब नसतात..."

>> मृद्गंधा <<
>> एकूण मी पहिल्यांदाच हे नाव ऐकले आणि वाचले>>
करुणापटो म्हणून एक सायन्स फिक्शन कादंबरी आहे त्यांची. भारीए.

पळशीकरांचा तो लेख फार कळकळीनं लिहिला गेला आहे. एरव्ही ते असं करत नाहीत. त्यांचं त्यांच्या क्षेत्रात मोठं काम आहे. अभ्यासू व्यक्तीवर असा हतबल सूर लावण्याची वेळ एखाद्या समाजात येत असेल, तर ते काय चांगलं लक्षण नाही.

बाकी, बागडांचं काय, मस्त आयआयटीतला जॉब हे. बरं असतं. परवडते शुद्ध कलेची चैन वगैरे.

मस्त चर्चा. फराळासारखी खमंग.
चिनूक्स, धन्यवाद.

मस्त माहिती/चर्चा! मुक्त संवादच्या अंकाचा फॉर्मॅट मस्त आहे. झूम, पाने उलटण्याचा फील वगैरे आवडले. लेख थोडेफार चाळले. फोकसने वाचायचे लेख वाटतात.

क्रिककथाची अनुक्रमणिका कल्पक आहे. हंसमधली तरूणी सामन / साल्मन पकडत आहे का?

आत्तापर्यंत आलेली माहिती बरीचशी डावीकडे झुकलेल्या अंकांची आहे हंस बद्दल माहीत नाही. पण कथा वगैरे असलेले, ज्वेलर्स, कपडे ई च्या ग्लॉसी जाहिरातींची पाने असलेले "टिपिकल" अंक इथे अजून फारसे आलेले दिसत नाहीत.

ग्लॉसी अंकांवर फोनेटिकली एससी एसटी आडनावांचे लेखक असतील तर अनुक्रम द्या. ते कसं कळतं ते इथले जाणकार सांगतील. आडनावे देण्याऐवजी डायरेक्ट जात लिहिलीत तर काम आणखी सोपं. मायबोलीवरही आडनावे/ जात लिहिणे खंपलसरी करता आलं तर अ‍ॅडमिनना सांगा. प्रोनाऊन पेक्षा जात लिहा म्हणावं.

>> ग्लॉसी अंकांवर फोनेटिकली एससी एसटी आडनावांचे लेखक असतील तर अनुक्रम द्या <<
अंकाच्या नावात श्री असेल तरच द्या. कथाश्री, संविधानश्री उदाहरणार्थ.
बाकी अमितव, माझे प्रतिसाद तुला बरेच झोंबतात असे दिसते. त्याबद्दल तुझी क्षमा मागतो.

>> बाकी, बागडांचं काय, मस्त आयआयटीतला जॉब हे. बरं असतं. परवडते शुद्ध कलेची चैन वगैरे. <<

श्याम मनोहर वाचणारे शुद्ध कलेची चैन करणारेच असतात. त्यामुळे शुद्ध कलेची चैन करणाऱ्या लोकांचा यूनिवर्सल सेट मानूनच मी आतली वर्तुळे काढत असतो संप्रति.

बाकी पळशीकरांचे देखील तेच आहे की. मस्त दाबून x वेतन आयोगांचे पगार. फक्त काय बदललं तर आता यांना भाव देणारे लोक झपाट्याने कमी होत आहेत. हीच खरी खंत असते. बाकी सरकारी समित्या, मुलाखती, आंतरराष्ट्रीय NGO इत्यांदींच्या भानगडी असतातच.

विरुद्ध पक्षाचे हाइपोथिसिस आपणच हिरारीने मांडायचे आणि त्याचे खंडन करत बसायचे याशिवाय या प्रोफेश्वरांनी काय XX केले आहे?

माझे प्रतिसाद तुला बरेच झोंबतात असे दिसते. >> विसंगती चटकन दिसते. बाकी तुमच्याशी काही वैर नाही.
पण तुम्ही असेच लिहित रहा मला मजा ही येते वाचायला.

मृद्गंधा दिक्षित ची करुणापटो ही साय फाय भविष्यातील डिस्टोपिया प्रकारातली बरी कादंबरी आहे. पाचपाटलांनीच ओळख करून दिली होती.

रॉय यांचा उच्चवर्णीयांनी लेख लिहिण्याबाबत आक्षेप दिसत नाहिये. त्यांचा मुद्दा आहे की ज्या तळागाळातील समाजाबद्दल कळवळीने लिहिले जाते, त्यांच्या बद्दल बोलत आहोत हा समाजवादी विचार मांडला जातो त्या समाजाकडून प्रत्यक्ष कधी ऐकणार?

जसे बंगालातले सगळे साम्यवादी नेते बसु, चॅटर्जी , मुखर्जी , चक्रवर्ती निपजले.

रॉय,

तुमचा मुद्दा आणि आक्षेप दोन्ही मान्य आहेत.

मुक्त संवादासाठी मी लिहितो, शिवाय त्यांना लेख मिळवून देण्यात मदतही करतो. तुम्ही म्हणता तसे प्रयत्न संपादक करतात, याची मी तुम्हाला ग्वाही देतो.

मात्र ते अनेकदा विविध कारणांमुळे शक्य झालं नाही, होत नाही.

माहेरसाठी मदत करायचो, तेव्हाही हे प्रयत्न करत असे. त्यावेळी एक गंमतशीर अनुभव असा की माहेर हे ब्राह्मणी मासिक आहे म्हणून आम्ही त्यात लिहिणार नाही, असंही काहींकडून अनेकदा ऐकलं. मी नेटाने दरवर्षी प्रयत्न करायचो. मग एकतर उडवाउडवीची उत्तरं मिळत किंवा वर सांगितलं ते कारण मिळे.

असो.

>> जसे बंगालातले सगळे साम्यवादी नेते बसु, चॅटर्जी , मुखर्जी , चक्रवर्ती निपजले. <<

हे तर साम्यवाद्यांच्या (समतावाद्यांच्या) स्क्रिप्ट प्रमाणेच आहे. आधी प्रबुद्ध समाजाने नेतृत्व हाती घ्यायचे. आणि मग नंतर नंगानाच करायचा.
श्रीधर तिळवे नाईक परवा म्हणाले होते ते १०० टक्के पटले :

" मार्क्सचे तत्त्वज्ञान हे प्रामुख्याने आर्थिक आहे आणि समाजवादाने जो काही उत्पात माजवला होता जगभर तो त्या तत्त्वज्ञानाचा चुकीचा राजकीय अर्थ काढून केलेला सत्ताधाऱ्यांनी नंगानाच " हा अतिशय शुद्ध फसवा प्रचार मार्क्सवाद्यांनी उठवला आहे. प्रत्यक्षात मार्क्सने राजकीयच प्रणाली व्यवस्थाच मांडलेली आहे. कुणी काहीही म्हणो. त्यामुळे समतावादी दांभिक लोकांपासून लांबच राहिले पाहिजे.

पण मला स्पेसिफिकली दिवाळी अंकांबद्दलच बोलायचे आहे.

उदा. भवताल.

हा म्हणजे पर्यावरणासाठी वाहून घेतलेला अंक आहे.

लोल.

म्हणजे या जगात आता सगळीकडे इंटरनेट आहे. ऑनलाइन सगळ्यांना वाचता येते वगैरे. मात्र आम्हाला कागदावर (तेही पूर्ण रंगीत आणि ग्लॉसी कागदावरच) छापायचे आहे. तेही पर्यावरण बिघडते आहे यावर गळे काढलेले लेख.
हे म्हणजे "पर्यावरण वाचवा, सेव दि एन्वायर्नमेंट" असे लिहिलेले मोठ मोठे प्लास्टिकचे आणि फ्लेक्स चे बोर्ड चौक चौकात लावण्यासारखे झाले. हा हा.

आजच हा अंक आणलाय...
लहानपणी दिवाळी अंक म्हणजे ठकठक, किशोर असायचे ते खूप मिस करतेय

...

कालच्या लोकसत्ता लोकरंगमध्ये कालनिर्णय सांस्कृतिकची जाहिरात आहे. एका लेखकाचं नाव कौत्सुभ असं दिलं आहे.

म्हणजे? समजलं नाही काय म्हणताय.

@कौत्सुभ. कौस्तुभ हवं.

ओह्ह... माझ्या डोळ्यांनी ते कौस्तुभच वाचलं. अस्मिताने हे नको ते हवं लिहुनही दोन तीन वेळा त्या दोन्हीत काहीच फरक दिसला नाही. डोळ्याचा का मेंदूचा आजार!

लोसकत्तेचाच प्रताप असेल हा.

भास प्रकाशन म्हणून एक आहे.‌ त्यांनी एक नवीन उपक्रम गेल्या वर्षीपासून सुरू केला आहे. दिवाळीच्या आधी ते अनियतकालिक प्रकाशित करतात, कथांचं पुस्तकच खरंतर.
गेल्यावर्षीच्या खंडाचं नाव 'भास ११.२४' असं होतं. यावर्षीचा खंड 'भास १०.२५' आला आहे.

मला हा प्रकार आवडला.‌ अमोल उदगीरकर, आदूबाळ, जयदीप चिपलकट्टी यांच्या कथा फारच आवडल्या.
दिवाळी अंकांपेक्षा यात फारच चांगल्या क्वालिटीचा कंटेंट आहे, आणि जहिरातींची पानं पलटण्याचा ताप नाही, हा अजून एक प्लस पॉइंट.

'नवल' मधल्या रहस्यकथा बऱ्या/चांगल्या आहेत.

>>अमोल उदगीरकर, आदूबाळ, जयदीप चिपलकट्टी यांच्या कथा फारच आवडल्या<<

काय काय आहेत या कथा? जयदीप चिपलकट्टी यांची कोणती कथा आहे?

बाकीच्या कथांबद्दल काय मत आहे? उदा. रामदास किंवा होळकर?

शिल्पा पाठक यांची कथा कशी वाटली?

रॉय, तुमचा मुद्दा आणि आक्षेप मान्य आहे.
माझे नाव तुम्ही यादीत घेतलेत म्हणून माझ्यापुरते सांगते. कपड्यांच्या इतिहासाशी संबंधित लिहिणे मी थांबवणार नाही.
मराठीत ह्या विषयात फारसे कुणी लिहीत नाही. ब्लॉग्ज, vlogs आणि यूट्यूब यात चुकीची माहिती फेकणारेच जास्त आहेत. या विषयात लिहिणारे अजून सशक्त पर्याय उभे राह्यले तर मला आनंदच आहे. पण तोवर तरी मी थांबवणार नाही.

नीधप, तुमचे नाव नाही घेतले यादीत, मी फक्त "समतावादी मुक्तसंवाद" या दिवाळी अंकाबद्दल बोलत होतो. तिथे राजा पटवर्धन आहे कुणीतरी.

तुम्ही या वेगळ्या विषयावर लिहिणाऱ्या मराठीत बहुदा एकमेव व्यक्ती असाव्यात. परवा लायब्ररी मधे एक कॉफी टेबल बुक दिसले. भयंकर जाड जुड आणि प्रचंड मोठे पूर्ण रंगीत होते. त्यात संपूर्ण जगातल्या मध्ययुगीन ड्रेसची चित्रे होती आणि त्यात्या कपड्यांची थोडक्यात माहिती होती. भारतातली बहुतेक किमान दहा एक कपडे त्यात होते. तेव्हा तुमची आठवण आली. पुस्तकाचा फोटो पाठवतो.

त्यामुळे तुम्ही लिहीत राहावे आणि माझ्या सारख्याची परवा करु नये.

मुदबक/मुदपाक विषय चालला होता त्यामुळे मला वाटले तुम्ही शब्दालय बद्दल बोलताय. तिथे मी ही आहे.
गैरसमज नसावा!

मराठीत विनय नारकर या विषयावर लिहितो. त्याचे पुस्तकही नुकतेच प्रसिद्ध झाले आहे

ऐसी अक्षरे चा अंक वाचत होतो. मान्यवर लेखकांचे विचार प्रवर्तक लेख आहेत. विचार करायाची इच्छा नसेल तर किमान हृषिकेश गुप्ते यांची भयकथा वाचायला हरकत नसावी. प्रॉब्लेम काय आहे की मोठ्या कादंबरीतील हा एक चाप्टर आहे. त्यामुळे मनात काय भाव येतात हे मी लिहिणार नाही. मी आपली वार्निंग दिली आहे. तरीही वाचायची असेल तर
सर्पकाल - हृषीकेश गुप्ते
https://www.aisiakshare.com/index.php/node/9402
आज पवड्या आणि पतुकाकू - प्रसाद कुमठेकर कथा आहे.
डायरेक्टली
https://www.aisiakshare.com/index.php/node/9408
इथे जाऊन वाचू शकता. म्हणजे जा आणि वाचाच.
इथल्या मान्यवर लोकांना प्रसाद कुमठेकर कोण हे माहित असणारच. मला माहित नव्हते. मग सर्च मारला तर ही ब्लॉगपोस्ट मिळाली.
https://marathi.freepressjournal.in/aksharrang/prasad-kumathekar-innovat...
ही ही वाचनीय आहे.
अर्थात अंक फुक्कट आहे त्यामूळे वाचनीय आहे. बादशाह मधला डाय लॉग आठवला. "फ्रीमे है क्या? तो फिर..."

नीधप,
येस, विनय नारकरांचे नाव ऐकले होते. मध्यंतरी काही वर्षांपूर्वी साड्यांविषयी नारकर लिहित होते किंवा फोटो टाकत होते किंवा काहीतरी पारंपरिक साड्यांचे दुकान की काय करायचे चालले होते तेव्हा त्यांचे लेखन पोस्ट वाचल्याचे स्मरते. परंतु त्यांच्यात संशोधनाची चिकाटी आणि comprehensivपणा किती आहे हे मला ठाऊक नाही.

एक कंट्रोवर्शियल मत :
शिवाय मला साडी या विषयावर खूप जास्त पॅशनेट असलेले, कायद्याचे (?) पदव्युत्तर शिक्षण घेतलेले, शास्त्रीय संगीताची आवड सतत जाहिर करणारे, घराचे अल्ट्रा ऑर्गनिक अल्ट्रा परांपरिक इंटीरियर करणारे सर्व पुरुष संशयास्पदरित्या फेक वाटतात.

ऐसी अक्षरेवरील मला अनुक्रमे,
१. शैलेन यांनी लिहिलेला बेरेनिकाचा बुद्ध
२. रोचना यांनी लिहिलेला अगदी बारीक कंटेंट (मुद्द्याचा माल) असणारे पण असणारे पण अकादमिक भाषेने १० x काम्प्लेक्स करून रंगवलेला प्रादेशिक इतिहासाच्या शोधात

हे दोन लेख खूपच जास्ती आवडले.

सगळ्यात जास्त आवडलेली कथा नील आर्तेची इझी कॅम.
एकदम बिनधास्त आणि मस्त लिहितो नील आर्ते. युनिक. म्हणजे वाह्यात लिहीत नाही. बिनधास्त लिहितो.

सगळ्यात जास्त नावडले ते आदूबाळ या आयडीचे बाव्वनपानी हे नाटक/एकांकीका. हे नाटक म्हणजे जुन्या बाटलीत जुनीच दारू भरल्यासारखे आहे. (जर जुन्या दारूचे शौकीन असाल तर) नव्या बाटलीत नवीच दारु भरल्यासारखे वाटले.

रॉय , संप्रति१ ह्यांचा अभिप्राय वाचून ' महाअनुभव' दिवाळी अंक online मागवला. आज दुपारी मिळाला. अंका सोबत 'पासवर्ड' हा लहान मुलांसाठी असलेला अंकही सोबत आहे.

मात्र मृदगंधा दीक्षित या मुलीची कथा नक्की वाचा. मी क्लीन बोल्ड. फ्रेश, बोल्ड. आणि इंटेल्जेंट. >> प्रथम हि कथा वाचली. आवडली कथा.. कथा वाचताना थोडासा गोंधळ झाला माझा .. वाचताना मध्येच वाटतं की, कथेच्या नायिकेला 'सिझोफ्रेनिया' हा मानसिक आजार जडलायं किंवा ती कल्पनेच्या वेगळ्या विश्वात भरारी मारून येत्येयं .. !

कुठलाही आव न आणता लेखिकेने बऱ्याच गोष्टींवर वार केलेले कथेत जाणवले. लेखिकेची लेखनशैली सरळ - साधी आहे. मात्र आहे परिणामकारक..!

कथा जागोजागी कलटण्या देते आणि थपडा देखील देते. डोकं आउट करते>> सहमत. भुंगा सोडलाय तिने डोक्यात..!

अनुभव अंकातली 'परबची अजब कहाणी ' हि तुमची कथा आहे ना केशवकूल..?
अभिनंदन तुमचे.. वाचते नंतर कथा..!

पूर्ण अंक वाचायचा आहे .. वाचेन हळूहळू..!

एक कुतुहूल - सहसंपादक प्रीती छत्रे हे नाव वाचलं.. प्रीती छत्रे म्हणजे मायबोलीकर ललिता-प्रीती का..?

महाराष्ट्र टाइम्सचा दिवाळी अंक मागवलाय तो आज मिळेल.

>> अनुभव अंकातली 'परबची अजब कहाणी ' हि तुमची कथा आहे ना केशवकूल..? <<

उप्स. बरे झाले मी अन्नुलेख केला नाहीतर उगाच शत्रुत्व ओढवून घेतले असते.