बैजिंग ऑलिंपिक्स.. संभाव्य विजेते... जिमनॅस्टिक्स.....

शंतनु.... तु माझ्या आणि एक आवडत्या खेळाविषयी .. बॅडमिंटन... अजुन लिहुन माझ्या जुन्या आठवणींना उजाळा दिलास... हो.. डेन्मार्कचा पिटर गेड अजुनही खेळतो व बैजिंगची तयारी जोरात करत आहे... काही जण असेही म्हणत आहेत की त्याच्यात व लिन डान मधे फायनल होइल... मला वाटते त्याने ९९ मधे ऑल इंग्लंड विजेतेपद मिळवले आहे.. आपल्या पुलेला गोपिचंदने २००१ मधे मिळवले होत बहुतेक...

पण तु डेन्मार्कच्या खेळाडुचा उल्लेख केलास व माझ्या ८० मधल्या सगळ्या आठवणी डोळ्यासमोर आल्या.... लेट ७० व ८० च्या दशकामधे बॅडमिंटन कोणि खर्‍या अर्थामे गाजवले असेल तर फक्त ६ खेळाडुंनी.... भारताचा प्रकाश पडुकोने,चायनाचे लुआन जिन, झाओ जिआन हुआ व हान जिआन, इंडोनिशियाचा लिम स्वि किंग व डेन्मार्कचा मार्टिन फ्रॉस्ट हॅन्सन.... यांनी.....त्या वेळचे बॅड्मिंटन जर कोणि फॉलो केले असेल तर त्यांनाच मी काय म्हणत आहे ते कळेल...७० च्या दशकात जेव्हा टेनीसमधे बोर्ग व कॉनर्स आपले नाव गाजवत होते तेव्हा बॅडमिंटन मधे जगात फक्त एकच नाव गाजत होते.. ते म्हणजे इंडोनेशियाचा न भुतो न भविष्यती असा बॅडमिंटन खेळाडु.... रुडि हार्टोनो.... ८ टाइम ऑल इंग्लंड विजेता(त्यावेळी वर्ल्ड चँपिअन्शिप होत नसे.. त्यामुळे ऑल इंग्लंड चँपिअन्शिपला वर्ल्ड चँपिअनशिपचा दर्जा होता..) पण लेट ७० मधे लिम स्वि किंग व बाकीचे वर उल्लेखलेले खेळाडु उदयास आले... व त्यांच्यातच नेहमी ऑल इंग्लंड फायनल्स व्हायच्या... इंडोनेशियाचा लिम स्वि किंग ७ वेळा ऑल इंग्लंड फायनलला आला व ४ वेळा जिंकला... ७८,७९,८० व ८१ मधे चार वर्षे लागोपाठ तो फायनलमधे आला होता.. ७८,७९ व ८१ मधे तो जिंकला पण ८० मधे आपल्या प्रकाश पडुकोने ने त्याला हरवले. तसेच डेन्मार्कचा मार्टिन फ्रॉस्ट हासुद्धा ७ वेळा ऑल इंग्लंड फायनलिस्ट होता व ४ वेळा तो विजेता होता..... त्या डॅनिश मार्टिन फ्रॉस्ट व इंडोनेशियन लिम स्वि किंगमधले अजरामर सामने ज्यांना कोणाला पाहायला मिळाले ते खरेच भाग्यवंत आहेत्(कदाचित यु ट्युबवर त्यांचे सामने बघायला मिळतिल...) तसेच त्याच्यात व चायनाच्या झाओ जिआन हुआ व भारताच्या प्रकाश पडुकोनेमधे झालेले सामनेही बघणार्‍यांना मेजवानी होती....

८० च्या दशकात मलेशियाचा मिसबुन सिडेक हाही एक नावाजलेला मस्त खेळाडु होता... इन्फॅक्ट... त्याने व रफिक सिडेक व जलानी सिडेकने(रफिक व जलानी हे भाउ होते व डबल्स मधे खेळायचे...) मलेशियाचे नाव खुप वरे आणले.. मिसबुन हा रफिक व जलानीचा भाउ होता के ते माहीत नाही....

बॅडमिंटनसारखा फास्ट गेम अजुन दुसरा कुठला नाही(मे बी.. टेबल टेनिस...) उच्च प्रतिचे बॅडमिंटन पाहणे हे खरेच डोळ्याला सुख देते... मला लहानपणापासुन या गेमचे जरा जास्त आकर्षण.. त्याचे कारण असे की... माझा बालमोहन शाळेतला जिगरी दोस्त... आमोद टिळक.. हा शाळेपासुनच खुप चांगला बॅडमिंटन खेळाडु होता व त्याने सब ज्युनिअर, ज्युनिअर व सिनिअर लेव्हल वर भारताचे प्रतिनिधित्व केले आहे.... अर्थात तो ऑल इंग्लंड जिंकण्यापर्यंत कधी गेला नाही.. पण त्याच्यामुळे बर्‍याच मॅचेस पाहायला मिळाल्या हे मी माझे भाग्य समजतो.... आमोद आज तु कुठेही असलास तर त्याबद्दल तुला माझे शतशः धन्यवाद.... सातवीत असताना एकदा त्याने शाळेत २ रॅकेट्स आणल्या होत्या.. मला दाखवत तो म्हणाला.. एक योनेक्सची आहे व एक योनियामाची.... मला त्यावेळेला जगप्रसिद्ध बॅड्मिंटन रॅकेट कंपनींविषयी कसलीच माहीती नव्हती... मी त्याला विचारले .. मामाची रॅकेट कशाला आणलीस? तुझी रॅकेट कुठे आहे? तो बावचळुन म्हणाला म्हणजे? मी म्हटले तुच तर म्हणालास ना.. एक योगी मामाची आहे म्हणुन.... तो खो खो करुन हसतच सुटला... म्हणाला... अरे योगीमामा नाही.... योनीयामा... ती एक कंपनी आहे जी रॅकेट बनवते... मला खुप लाज वाटली होती तेव्हा.... साध्या रॅकेट कंपनीचे नावही मला माहीत नव्हते....असो.. पण आमोदने... सोहराब सिधवा... याबरोबर.... डबल्समधे.... ऑल ईंडिया लेव्हलवर.... बरीच विजेतेपदे मिळवली आहेत.....

शंतनु.. अरे तौफिक हिडायतला डेंग्यु फिव्हर झाला आहे असे ऐकले....

मंजु तुझे बरोबर आहे.. आणि एक... अग नुसते कौशल्य असुन उपयोग नसतो.. नेमके प्रेशर सिच्युएशनमधे आपल्यातल्या कौशल्याचे एक्झिक्युशन करता येणे हे ऑलिंपिक्स्मधे खुप महत्वाचे असते.... महिलांच्या अन इव्हन बार वर रुमानियाच्या फेमस नादिया कोमोनिचइतके कौशल्य व सहजपणा अजुनपर्यंत कोणिच दाखवला नाही... त्यातच १९७६ च्या माँट्रियाल ऑलिंपिक्समधे तिने पेर्फेक्ट १० गुण मिळवुन ऑलिंपिक्स इतिहास घडवला होता.... तसेच प्रेशर सिच्युएशनमधे एक्झ्युकेशनचे उत्तम उदाहरण म्हणजे.. १९८४ च्या लॉस एंजलिस ऑलिंपिक्समधे अमेरिकेच्या मेरी लु रेटनने आपल्या शेवटच्या प्रयत्नात व्हॉल्टवरची मारलेली पर्फेक्ट उडी व मिळवलेले सुवर्णपदक!

आज अमेरिकेच्या पुरुषांच्या जिमनॅस्टिक संघाने जर्मनी व साउथ कोरियाच्या जिमनॅस्टनी केलेल्या चुकांचा फायदा उठवत ताम्र पदक मिळवले.... अमेरिकेच्या संघात असलेल्या भारतिय वंशाच्या राज भावसारची कामगिरी(शेवटच्या पॉमेल हॉर्सचे रुटिन सोडले तर) खरच चांगली झाली.... हॅम बंधुंनी अंग काढुन घेतल्यावर अमेरिकेचा संघ दुबळा आहे व त्यांना पदक मिळणे अशक्य आहे असेच सगळे म्हणत होते.. पण फर्स्ट आल्टरनेट....राज भावसार व त्याच्या संघाने पदक मिळवुन सगळ्यांना चुक ठरवले... राज भावसार व टिम यु एस ए.... अभिनंदन!

यांग वे आणि त्याच्या टिममेट्स च्या जिमनॅस्टिक कौशल्याबद्दल काय बोलायचे? त्यांना सुवर्णपदक मिळाले ते योग्यच वाटले... खासकरुन चायनिज जिमनॅस्ट्चे रोमन रिंग्स्,हाय बार व पॅरेलल बारवरचे रुटिन्स बघताना... अक्षरशः तोंडातुन आह..उह... असे उद्गार बाहेर पडत होते.. सिंपली इन्क्रेडिबल स्किल्स!

उद्या मुलींची जिमनॅस्टिक फायनल आहे... प्रायमरी नंतर चायनाच्या मुली पहिल्या नंबरवर आहेत तर अमेरिकेच्या मुली दुसर्‍या नंबरवर्....पहिल्या फेरीत एक शॉन जॉन्सन सोडली तर अमेरिकेच्या बाकी तिघींनी बर्‍याच मोठमोठ्या चुका केल्या होत्या... उद्या जर सांघीक सुवर्णपदक मिळवायचे असेल तर अमेरिकन मुलींना त्यांचा खेळ बराच उंचवावा लागेल.... नाहीतर चायनाच्या १६ वर्षे वय सांगणार्‍या.... पण फक्त १०-१२ वर्षाच्या दिसणार्‍या चिमुरड्या मुली सुवर्णपदक घेउन जातील.....

मंजू... अग तुझ्याकडे हाय स्पिड इंटरनेट असेल तर एन बी सी ऑलिंपिक्स डॉट कॉम वर का नाही लाइव्ह प्रक्षेपण बघत?

कालच्या फायनल्स पाहिल्या... अमेरिकन एलिशिया ने दोन मोठ्या चुका केल्या हे मान्य पण तरीही चायनिज मुलींचा परफॉर्मन्स त्यांच्यापेक्षा ओव्हरॉल चांगला होता असे मला वाटते. अमेरिकन मुली दडपणाखाली रुटिन्स करत होत्या हे सगळ्यांनाच दिसत होते...

त्यावरुन मला त्या स्पर्धेबद्दल वाटलेले हे विचार....

चायनिज मुली या १२ वर्षाच्या पुढे नसतील हे..... ही स्पर्धा बघणारे कोणीही सांगु शकेल... पण चायनाने त्यांचे वय १६ आहे असे जगाला सांगुन आपण सगळे बघणारे मुर्ख आहोत असे गृहीत धरले आहे... वय कितीहि असो.. तो प्रश्न नाही.. प्रश्न मला वाटला की चायनिज मुलींना अनफेअर ऍड्व्व्हँटेज मिळाले... एक तर १२ वर्षाच्या मुलींवर १६ वर्षाच्या मुलींएवढे दडपण नसते(आंतराष्ट्रिय स्पर्धांचे दडपण काय असते ते या १२ -१३ वर्षाच्या मुलींना अजुन ठाउक नसते...)तसेच प्रत्यक्ष रुटिन्स करतानासुद्धा... हाइट कमी असल्यामुळे... सेंटर ऑफ ग्रॅव्हिटीचाही त्यांना फायदा मिळु शकतो... असो हा वादाचा मुद्दा होउ शकतो..

तसच दुसरी गोष्ट माझ्या निरीक्षणात अशी आली आहे की गेल्या २५ वर्षात या जिमनॅस्ट कडुन्(मुले व मुली) अधिकाधिक कठीण रुटिन्सची अपेक्षा केली जात आहे... काही काही रुटिन्स मला तर वाटते माकडांना सुद्धा जमणार नाहीत इतकी विचित्र व कठीण असतात.. मुलींमधे.. बॅलंस बिमवर.. अवघ्या ४ इंच रुंदीच्या बारवर... या मुलींकडुन जे अपेक्षिले जाते ते पाहुन खरच या मुलींची दया येते.. आता ऍलिशियाचेच उदाहरण घ्या... ज्या रितीने ती बॅलंस बिमवर माउंट व्हायचा पयत्न करत होती.. आणी ती पडली... ... तसे चार इंच बॅलंस बिमवरच सोडा.. पण फ्लोअर एक्सर्साइझवर सुद्दा... तशी उलटी कोलांटी उडी मारुन.. सरळ लँड होणे अवघड आहे... असो...

तिच गोष्ट आज आपल्याला पुरुषांच्या ऑल राउंड स्पर्धेत बघायला मिळाली.. रोमन रिंग व हाय बारवर ही लोक जसे उलट्या सुलट्या कोलांट्या उड्या घेतात.. ते खरच इनह्युमेन वाटत.... आणि मग आज आपल्याला जे रोमन रिंगवर जपानचा हिरोयुकी टोमिटा जसा अतिशय वाइट रितीने पडताना दिसला किंवा जर्मनीचा फाबिअन हांबुकेन हाय बारवरुन खतरनाक रित्या पडताना दिसला... तश्या गोष्टी दृष्टीस पडतात...

पण आज चायनाच्या यांग वे चे अभिनंदन केलेच पाहीजे... अतिशय शांत व धिरगंभिर चेहर्‍याचा हा जिमनॅस्ट... २००० ऑलिंपिक्समधे ऑल राउंड चँपिअनशिपमधे रजत पदक विजेता होता... व २००४ च्या अथेन्स ऑलिंपिक्सधे.. पहिल्या ५ राउंडमधे अप्रतिम कामगीरि करुन हा पहिल्या स्थानावर होता पण शेवटच्या हाय बारवरुन हा जेव्हा खाली पडला.. तेव्हा मलाच नाही तर जगातल्या सगळ्या ऑलिंपिक्सप्रेमींना खुप वाइट वाटले होते.. पण या यांग वे ने नेटाने आपले प्रयत्न चालुच ठेवले व २००६ व २००७ मधले विश्वविजेतेपद... बॅक टु बॅक जिंकुन.. ८० वर्षात असे कोणी केले नव्हते ते करुन दाखवले होते.. आता या ऑलिम्पिक्समधे(राइट्फुली) सुवर्णपदक मिळवुन त्याने आपल्या कारकिर्द्रिची यथोचित सांगता केली आहे... त्याच्या डॉमिनन्सची कल्पना तुम्हाला यावरुनही दिसुन येइल की त्याच्यात व रजत पदकाच्या जॅपनिज स्पर्धकामधे ३ पेक्षा जास्त गुणांचा फरक होता.. आणि मग २ ते १० नंबरच्या स्पर्धकांमधे फक्त ०.५ गुणांचा फरक होता... म्हणजे हि वॉज इन द लिग ऑफ हिज ओन!

आणी दुसरी महत्वाची गोष्ट म्हणजे या ऑलिंपिक्समधे ३ स्पर्धांना सर्व १.२ बिलिअन चायनिज लोक डोळ्यात तेल घालुन.. मोठ्या अपेक्षेने बघत असणार होते.. एक म्हणजे टेबल टेनिस स्पर्धा.. दुसरी म्हणजे २१ ऑगस्टची...११० मिटर्स हर्डल्स स्पर्धा.. ज्यात चायनाचा.. सिडनी ऑलिंपिक्समधला विजेता.. लु झिआंग.. धावणार आहे.. व तिसरी म्हणजे ही.. आजची पुरुषांची ऑल राउंड जिमनॅस्टिक स्पर्धा.. ज्यात त्यांचा लाडका.. यांग वे.. अपेक्षित विजेता होता... म्हणजे केवढे ते १.२ बिलिअन्स देशबांधवांच्या अपेक्षेचे दडपण!.. पण त्या अपेक्षेला जागुन व त्या प्रचंड दडपणाला न बळी पडुन व स्वतःच्याच गेल्या २ ऑलिंपिक्समधील अपयशाला विसरुन्...आज या यांग वे ने सुवर्णपदक मिळवुन दाखवलेच!

पण इथे मला एक गोष्ट जरुर नमुद करावीशी वाटते की... जपानचा हिरोयुकी टोमिटा व जर्मनिचा फाबिअन हांबुकेन.... अतिशय वाइट रित्या पडुन देखील... अनुक्रमे चौथे व सहावे आले... टोमिटोचे ताम्रपदक केवळ ०.१७५ गुणांनी हुकले तर हांबुकेनचे फक्त ०.२५० गुणांनी! हॅट्स ऑफ टु देम टु!