दोन माणसं, चार चाकं आणि पंचवीस राज्यं :भाग पाचवा - वॉशिंग्टन स्टेट ते नेवाडा

ह्या मालिकेतील आधीचा भाग वाचण्यासाठी कृपया खालील दुव्यावर टिचकी मारा
भाग चौथा : मॉन्टाना ते वॉशिंग्टन स्टेट https://aparnachipane.blogspot.com/2021/02/blog-post_11.html
०२ ऑक्टोबर २०१९ सिऍटल, वॉशिंग्टन स्टेट ते ग्रँट्स पास, ओरेगॉन
आजपासून पुढचे काही दिवस रोजचं पार करायचं अंतर 400 मैलांच्या आसपास होतं. इंटरस्टेट हायवेवरची वेगमर्यादा ताशी ५५ ते ६५ मैल असते. म्हणजे साधारण सहा-सात तासांचं अंतर. त्यामुळे ज्या दिवशी काही बघायचं असेल, तर निवांतपणे बघण्यासाठी आणि काही बघायचा प्लॅन नसेल तर थोडा आराम करायला वेळ मिळणार होता. ह्या संपूर्ण प्रवासात मिळून जी पंचवीस राज्य फिरायची होती, त्यातली अर्ध्याहून अधिक पार केली होती आणि दिवसांच्या हिशेबात साधारण निम्मे दिवस संपले होते. बर्फ-थंडी, डोंगर-दऱ्या, घनदाट जंगलं असलेला भाग संपून आता हळूहळू लालसर खडकांच्या वाळवंटी प्रदेशाच्या दिशेने जाणार होतो. निसर्गाची किती वेगवेगळे विभ्रम ह्या प्रवासात बघायला मिळत होते!

परवा दिवशी ओरेगॉन राज्यातून वॉशिंग्टन स्टेटमध्ये आलो. आज वॉशिंग्टन स्टेटमधून पुन्हा एकदा ओरेगॉन राज्याच्या वेगळ्या भागात जायचं होतं. कालचा दिवसभर बरीच धावपळ, दगदग झाली होती. त्यामुळे आज जरा निवांत जाऊ असं आधीच ठरवलं होतं. जरा आरामात उठून आवरून निघालो तोवर सिऍटलवासी मंडळी आपल्या ऑफिसमध्ये पोचली होती. फक्त पोचलीच नव्हती, तर ‘कॉफी आणि आजच्या हवामानासंदर्भातील गप्पा’ हे अमेरिकेतील सकाळचे आवडते कार्यक्रम संपवून कामालाही लागली होती. त्यामुळे आम्हाला सकाळच्या तुडुंब वाहतुकीचा सामना करावा लागला नाही.

अडीच-तीन तासात पोर्टलॅंडला पोचलो. तिथे जवळच मलनोमाह फॉल्स नावाची अत्यंत सुंदर जागा आहे. हे सगळे धबधबे असलेली पर्वतरांग, त्यापलीकडे मोठा रस्ता आणि त्याच्याही पलीकडे कोलंबिया नदीचं विस्तीर्ण पात्र आहे. नदीच्या ‘अल्याड ओरेगॉन, पल्याड वॉशिंग्टन, मध्ये वाहते कोलंबिया’ असा सीन होता. रस्ता आणि नदी ह्यांच्या मधल्या जागेतून ट्रेनचे ट्रॅकही गेलेले आहेत. नेमकं तेव्हाच एखादं विमान आकाशातून गेलं असतं की (आणि डोळ्यांपेक्षा मोठा गॉगल लावलेला पायलट खिडकीतून डोकावत असता तर!) पु.लं. च्या पानवालामधलं सूर्योदयाचं चित्र पूर्ण झालं असतं.

.

डोंगराच्या घळीघळीतून लहान-मोठे-सरळसोट-टप्प्याटप्प्याने वाहणारे असे खूप सारे धबधबे उड्या मारत होते. डोंगरातून-जंगलातून चालत किंवा सायकलवर फिरायच्या उत्तम सोयी होत्या पण आमच्याकडे तेवढा वेळ नव्हता त्यामुळे आम्ही बराचसा भाग गाडीत बसूनच फिरणार होतो. इथल्या धबधब्यांची नावं मला फार आवडली. ब्रायडल व्हेल फॉल, हॉर्सटेल फॉल, लिटिल नेकटाय फॉल, मिस्ट फॉल, पोनीटेल फॉल वगैरे. नाव वाचलं की त्या धबधब्याचं चित्र डोळ्यासमोर आलंच पाहिजे. कधी गाडीतूनच, कधी उतरून बघत होतो. एका ठिकाणी दोन-तीन टप्प्यात पाणी कोसळत होतं. तिथे बाजूने चालत थोडं वरपर्यंत जाता येईल, अशी सोय होती. तिथे चालत गेलो.

पुढे एक सिनीक ड्राइव्ह होता, त्या रस्त्याला लागलो. रस्ता लहानसा होता. समोरून गाडी आली, तर दोन्ही गाड्यांना अंग चोरून एकमेकांना रस्ता द्यावा लागेल, इतका लहान. पण काय रस्ता होता! दोन्ही बाजूंनी हिरवीगार मोठीमोठी झाडं. मध्येच एखादं झाड पानगळीच्या आधीच्या लाल-पिवळ्या रंगात रंगलं होतं. बाहेर झगझगीत वाटणारं ऊन इथे मऊमऊ-सुखद वाटत होतं. लांबवरून पाणी कोसळण्याचा गंभीर आवाज येत होता. गाडीच्या काचा खाली करून जंगलाचा असा एक विशिष्ट वास असतो तो भरभरून घेत होतो. तो रस्ता संपल्यावर अक्षरशः एखाद्या स्वप्नातून जाग यावी, तसं वाटलं. त्या भागातल्या सगळ्यात उंच जागी सगळा परिसर नीटपणे बघता येईल अशी सोय केलेली होती. नदीचं प्रचंड पात्र, दोन्ही बाजूंच्या डोंगर रांगा, जंगल सगळं नजरेत आणि मनात साठवून घेतलं.

.

.

पुढे एक लहानसं गाव होतं. काही गावं बघितली की सगळं सोडून इथेच राहावं असा मोह होतो ना, तसं हे गाव होतं. तिथे बऱ्याच लव्हेंडरच्या बागा होत्या. त्या वासात ते गाव गुरफटलं होतं. ताज्या ताज्या लव्हेंडरच्या काड्या घेऊन गाडीत ठेवल्या. पुढचा सगळा प्रवास तो वास गाडीत घमघमत होता. अजूनही तो वास आला, की त्या ड्राइव्हची आठवण येते. पुढे मोठ्या रस्त्याला लागलो. अजून जवळपास २५० मैल अंतर जायचं होतं. जेवायला थांबलो, पेट्रोल भरलं. हिरव्या रंगाचा निरोप घेऊन ठरलेल्या रस्त्याला लागलो.

आजचा मुक्काम ग्रँट्स पास ह्या गावी होता. हॉटेल गाठेपर्यंत दमायला व्हायचंच. चेक-इन झालं की सगळं सामान खांद्यावर, पाठीवर, हातात वागवत खोली गाठायची. असंच ‘संपला आजचा प्रवास!’ असं मनाशी म्हणत खोलीत शिरलो तर समोरच्या कपाटावर एक बुटांची जोडी दिसली. ‘आधीचे लोकं विसरले वाटतं सामान’ असं म्हणायच्या आधीच अजून सामान दिसलं. रिसेप्शनवाल्या ताईंचा काहीतरी गोंधळ झालाय हे लक्षात आल्यावर आम्ही घाईघाईने बाहेर आलो. पुन्हा लळालोंबा करत रिसेप्शन गाठलं आणि दुसऱ्या खोलीची किल्ली ताब्यात घेतली. असं कधी होत असेल, अशी मला शंकाही आली नव्हती. नशिबाने त्या खोलीत कोणी नव्हतं. नाहीतर किती विचित्र वेळ आली असती. त्यानंतर आम्ही प्रत्येक ठिकाणी खोली ताब्यात घेताना सावधपणे आत जायला लागलो आणि आत गेल्यावर दाराचा नीट बंदोबस्त करायला लागलो! प्रवासाने मनुष्याला चातुर्य येतं म्हणतात ना, ते हेच असावं बहुतेक!!

०३ ऑक्टोबर २०१९ ग्रँट्स पास, ओरेगॉन ते फॅलन, नेवाडा

आजच्या दिवसाचा अजेंडा फक्त मुक्कामाला पोचणे, इतकाच होता. काही बघायला थांबायचं नव्हतं. पुढचा महत्त्वाचा टप्पा लास व्हेगास होता. सरळ लास व्हेगासला जाणंही शक्य नव्हतं कारण ते अंतर एका दिवसात पार करायला जास्त होतं. शिवाय मध्ये एक प्रचंड मोठा वाळवंटाचा भाग होता. उशीर झाला असता, तर तिथे थांबायची काही सोय नव्हती. हे हिशोब लक्षात घेऊन असे शांत दिवस अधेम्धे तयार झाले होते. मधल्याच एखाद्या दिवशी काही अडचणींमुळे ठरलेल्या कार्यक्रमाऐवजी आधीच मुक्काम करावा लागला, तर असे दिवस सगळं बिनसलेलं वेळापत्रक जागेवर आणायला उपयोगी पडले असते. इतकी मोठी ट्रीप ठरवताना कुठेतरी काहीतरी बिघडणार,ही शक्यता गृहीत धरलेली होती.

आज सहा तासात पुढच्या मुक्कामाला पोचलो असतो. त्यामुळे सकाळी घाई-गडबड करायची गरज नव्हती. निवांत उठून, आवरून, सामान भरून निघालो. ओरेगॉननंतर कॅलिफोर्निया आणि मग नेवाडा असा रस्ता होता. मुळात ट्रीप ठरवली तेव्हा कॅलिफोर्नियात एक मुक्काम करणार होतो. फार छान स्नेह असलेल्या मित्र-कुटुंबाला भेटायचं आणि मग लास व्हेगासकडे जायचं असा प्लॅन होता. पण ड्रायव्हिंगचं अंतर आणि उपलब्ध दिवस ह्याचं गणित गडबडायला लागलं. शेवटी मन घट्ट करून रस्ता बदलला. मित्र-कुटुंबाला आणि आम्हालाही फार वाईट वाटलं. पुन्हा कधीतरी खास त्यांच्याकडे जायचं किंवा सगळ्यांनी मिळून हिमालयातला एखादा ट्रेक करायचा ,असं नक्की ठरवलं आहे.

लहान असताना भूगोलाच्या पुस्तकात कॅलिफोर्निया भागाचं वर्णन ‘फुलाफळांचा प्रदेश’ असं केलेलं असायचं. अमेरिकेत प्रत्येक राज्याचं काहीतरी स्लोगन असतं . उदाहरणार्थ साऊथ डाकोटा ‘ग्रेट फेसेस, ग्रेट प्लेसेस’ किंवा फ्लोरिडा ‘द सनशाईन स्टेट’ वगैरे. मला उगीचच कॅलिफोर्नियाचं स्लोगन ‘स्टेट ऑफ फ्रूट्स अँड फ्लॉवर्स’ असेल असं वाटलं होतं. पण ते तसं नसून ‘द गोल्डन स्टेट’ असं आहे! तिथे सोन्याच्या खाणी सापडल्यावर त्या राज्याची भरभराट झाली म्हणून आणि वसंत ऋतूत पिवळ्याधमक रंगांच्या गवतफुलांनी तिथली शेतं-माळरानं सोनपिवळी होतात म्हणूनही.

नेवाडा राज्यात शिरल्यावर मात्र हा हिरवा रंग जरा दुर्मिळ झाला. इथे अधिराज्य होतं ते पिवळसर, लालसर, तपकिरी रंगांचं. नेवाडा ह्या राज्याचा बहुतेक सगळा भाग म्हणजे वाळवंट आहे. प्रचंड उन्हाळा, रुक्ष, कोरड्या अशा ह्या भागात काय पिकणार? पण अमेरिकन लोकं पैशांचं पीक काढण्यात चतुर! कुठल्याही परिस्थितीत, निसर्गाची साथ असो वा नसो, त्यांची नोटांची सुगी तेजीतच असते. मला लास व्हेगास हे ह्याचं उत्तम उदाहरण वाटतं.

आजच्या वेळापत्रकात बरेच तास सुट्टीचे होते. त्यामुळे दुपारीच मुक्कामी पोचलो. लहानसं गाव होतं. थोडा आराम केल्यावर संध्याकाळी बाहेर चक्कर मारून आलो. सगळीकडे पिवळसर रंगाची वाळू पसरलेली होती. झाडांची संख्या कमी झाली होती. उन्हाचा चटका जाणवत होता. आत्ता काही दिवसांपूर्वी आपण बर्फाची काळजी करत होतो, हे खरं वाटत नव्हतं. दुकानातून आवश्यक वस्तूंची खरेदी केली. इकडे तिकडे फिरून थोडे पाय मोकळे झाल्यावर पुन्हा हॉटेलवर आलो. खोली थंडगार करून आराम केला. पुढच्या धावपळीसाठी तयार झालो.

०४ ऑक्टोबर २०१९ फॅलन, नेवाडा ते लास व्हेगस, नेवाडा

कालचा दिवस निवांत वेळापत्रकाचा होता. आजचा दिवस मात्र गडबडीचा होता. साधारण ४०० मैल ड्राइव्ह करून लास व्हेगासला पोचायचं. हॉटेलमध्ये चेक-इन करून जरा फ्रेश होऊन लास व्हेगास फिरायला जायचं असा भरगच्च कार्यक्रम होता. त्यामुळे सकाळी भराभर आवरून, गाडीत सामान भरून नेहमीपेक्षा जरा लवकरच निघालो. निघाल्यावर लगेच आम्ही ‘डेथ व्हॅली’त शिरलो. काय पण नाव!! वाचायला जरा डेंजर वाटलं तरी त्यामागची गोष्ट अशी आहे, की एकोणिसाव्या शतकात काही लोकं त्या तप्त, वाळवंटी भागात रस्ता चुकले. त्यांच्यातल्या एका माणसाचा मृत्यू झाला, पण बाकीचे सगळे तिथून सुरक्षित बाहेर पडले. त्या अनुभवाने ती मंडळी इतकी हादरली होती की त्यांनी त्या भागाचा निरोप घेताना ‘गुडबाय डेथ व्हॅली’ असे उद्गार काढले. त्यानंतर ह्या भागाचं नाव ‘डेथ व्हॅली’ पडलं.

उन्हाळ्यात इथलं तापमान ५७ सेल्सियसपर्यंत जातं. अजून उन्हाळा पुष्कळ लांब होता. आत्ता हवा सुखद होती. मात्र जिकडे बघू तिकडे शुष्क, कोरडं वातावरण होतं. उघडे-बोडके डोंगर आणि लांबचलांब पसरलेलं वाळवंट. वेगवेगळ्या आकारांचे, रंगांचे डोंगर बघायला छान वाटत होतं. सृष्टीचं सौंदर्य म्हणजे फक्त वृक्षराजींनी नटलेल्या पर्वतरांगा नाहीत. असे हे लाल-पिवळे-किरमिजी डोंगर आणि त्यांनी तयार होणारे आकृतिबंधही तसेच सुंदर दिसतात. आमचा डेथ व्हॅलीतील रस्ता साधारण दीडशे मैलांचा होता. अमेरिकेच्या विमान दलाचा एक तळही ह्या भागात होता. असं वाटलं होतं की ह्या भागात जेवायची सोय नसेल. पण ठराविक अंतरावर रेस्ट एरियाजही होते आणि एका ठिकाणी पेट्रोल भरायची आणि जेवाखायचीही सोय होती. सकाळी लवकर निघालो होतो, त्यामुळे दुपारी दोनच्या सुमाराला लास व्हेगासला पोचलो.

.

लास व्हेगास! एकदा वाटलं होतं, ह्या जागेबद्दल काहीच लिहू नाही. कारण त्या शहराची ख्याती ‘ What happens in Vegas, stays in Vegas’ अशी आहे! इथे काहीही करता येतं, असं सुचवणारी ही प्रसिद्ध लाइन आहे. प्रत्येक शहराचा आपला एक स्वभाव, एक प्रकृती असते. अमेरिकेतलं वॉशिंग्टन डी.सी. म्हणजे सत्ता, ऐट, राजकारण. न्यूयॉर्क म्हणजे गती, धावपळ. तसं जीवाची चार घटका मौज करायची असेल तर अमेरिकेची पावलं लास व्हे कडे वळतात. इथल्याइतकी हॉटेलच्या खोल्यांची संख्या जगात कुठेही नाहीये. गंमत म्हणजे हे शहर ‘चट लग्न आणि पट काडीमोड’ ह्यासाठीही प्रसिद्ध आहे!

इथल्या मुख्य रस्त्याच्या म्हणजेच स्ट्रीपच्या दोन्ही बाजूंना प्रचंड मोठी हॉटेल्स, रेस्टॉरंट्स, कसीनोज आहेत. वेगवेगळ्या स्थापत्य शैलीत बांधलेल्या इमारती, आयफेल टॉवरपासून पिरॅमिडपर्यंत अनेक प्रतिकृती, कुठे गोंडोला तर कुठे संगीतावर नाचणारी कारंजी तर अजून कुठे ज्वालामुखी. कुठे आणि काय बघावं, हाच प्रश्न. सगळ्या इमारती, सगळे रस्ते सगळं झगमगत असतं. मला हे शहर म्हणजे प्रचंड मोठा व्हिडिओ गेम वाटला. खरंही नाही आणि खोटंही नाही. सगळं भासमान. करमणूक हा ह्या शहराचा मूलमंत्र आहे. लहान मुलांसाठी सर्कस, साहसी खेळ, जादूचे प्रयोग, संग्रहालये आहेत. मोठ्या माणसांसाठी तर विचारायलाच नको. त्यांच्यासाठी सगळ्या म्हणजे अगदी “सगळ्या” प्रकारची करमणूक इथे सहज उपलब्ध आहे. ‘नाइट लाईफ’ साठी प्रसिद्ध असलेल्या ह्या जागी खरंतर रात्र अशी होतंच नाही. पहाटेपर्यंत संध्याकाळच असते.

.

.

बाकी बरंच काही घडत असलं तरी व्हेगासच्या आर्थिक उलाढालीत सगळ्यात महत्त्वाचे आहेत ते इथले कॅसिनोज. प्रचंड मोठे कसीनोज इथे अधिराज्य गाजवतात. निरनिराळी स्लॉट मशीन्स आणि इतरही बरेच प्रकार आपण सगळ्यांनी हॉलिवूड सिनेमांमध्ये बघितलेले असतात. आज मी प्रत्यक्ष बघत होते. इथलं वातावरण वेगळंच असतं. अंधुक उजेड असतो. बाहेर नक्की किती वाजले आहेत, दिवस आहे की रात्र हे कळू शकणार नाही. काळवेळाचं भान राहणार नाही असं काहीतरी. सगळा पैशांचा खेळ असल्याने शस्त्रसज्ज सुरक्षारक्षकांची वर्दळ असते. स्लॉट मशिन्स रंगीबेरंगी उजेड उधळत असतात. एरवीच्या आयुष्यात जे नियम, जे तर्क वापरून आपण आपले निर्णय घेतो, ते इथे गळून पडतात. कधी मित्र-मैत्रिणींबरोबर गंमत म्हणून, कधी पैसे मिळवायची संधी म्हणून, कधी खेळताना येणारी झिंग अनुभवण्यासाठी, कधी आयुष्यातल्या प्रश्नाचा विसर पडावा म्हणून लोकं गँबलिंग करतात. ‘The house always wins’ हे अनेक वेळा सिद्ध झालेलं असलं तरी एरवी नीटपणे गुंतवणूक करणारी मंडळी ‘आजचा दिवस माझाच’ ह्या खात्रीने खेळत राहतात.

आता मी काही लहान नाही. आपला स्वतःच्या मनावर पुरेसा ताबा आहे, ह्याची मला खात्री आहे. आयुष्यात एकदा कसीनोत जाऊन गॅम्बलिंग केलं तर मला जुगाराचं व्यसन लागणार नाही, हे नक्की माहिती आहे. पण तरीही मी ते करू शकले नाही. मोठमोठ्या कसीनोत गंमत म्हणून, आयुष्यात एकदा घ्यायचा अनुभव म्हणूनही माझी पावलं स्लॉट मशीनकडे वळली नाहीत. हे सांगताना काही फुशारकी मारायचा उद्देश नाही. पण तो आपला रस्ता नाही, हे नीटच कळलं.

.

आम्ही स्ट्रीपच्या एका टोकाला कार पार्क केली आणि रमत-गमत चालत निघालो होतो. आसपास इतकं काही घडत होतं की नक्की किती चाललो हे कळलंही नाही. गोंडोला बघितले, कारंजी बघितली. एका हॉटेलच्या लॉबीत हेमंत ऋतूच्या स्वागताप्रित्यर्थ भारतीय संस्कृती आणि सौन्दर्यावर आधारित सुरेख सजावट केली होती, ती बघितली. कितीतरी जिने चढलो, उतरलो. चालूनचालून पायांचे अक्षरशः तुकडे पडले. एका जागी थांबून जेवून घेतलं. पुन्हा चालत पार्किंग पर्यंत आलो आणि हॉटेलकडे निघालो. गाडीत रेडिओ लावला होता. फ्रॅंक सिनात्रा ह्या अतिशय लोकप्रिय गायकाबद्दलचा कार्यक्रम चालू होता. व्हेगासच्या सगळ्या प्रतिमा डोळ्यासमोर नाचत होत्या, तेव्हा हे गाणं ऐकल्यावर फारच भिडलं. हे गाणं लास व्हेगाससाठी रचलं होतं की नाही, मला कल्पना नाही. पण व्हेगासचं वर्णन करायला इतके योग्य शब्द सापडणं शक्य नाही.

This town is a lonely town
Not the only town like-a this town
This town is a make-you town
Or a break-you-town and bring-you-down town

This town is a quiet town
Or a riot town like this town
This town is a love-you town
And a shove-you-down and push-you-'round town

This town is an all-right town
For an uptight town like-a this town
This town, it's a use-you town
An abuse-you town until-you're-down town