परिस्थितीजन्य कोडे (मनातील कथा ओळखा)

मायबोलीच्या मित्र मैत्रिणींना नमस्कार.
आज जरा एक हटके चॉलेंज घेऊन आलोय.

माझ्या ५० सुक्ष्मकथा या धाग्यावर मानव पृथ्वीकर सरांनी एक कल्पना मांडली होती. ते म्हणाले होते की Situation Puzzle वर कथेच्या दृष्टीकोनातून एक धागा काढा. तेव्हापासून ही कल्पना डोक्यात आहे. मधे जरा विसर पडला होता. परवादिवशी अक्षयने आठवण करून दिली अन एकदाचा हा धागा काढला.
परिस्थितीजन्य कोडं म्हणजे काय भानगड आहे हा प्रश्न तुम्हाला पडला असणारच. सांगतो.

इंग्रजी सिनेमे (चांगलेवाले) सगळ्यांनी पाहिले असतीलच. त्यात कुठेतरी खालील प्रकारचा प्रसंग दिसला असेल–
चारपाच लोकं बारमध्ये बसलेले आहेत. एकजण कागदावर काहीतरी नाव लिहतो अन समोरच्याच्या कपाळावर चिकटवतो (कागद डिंकानं चिटकवतात की अजून कशानं याचं उत्तर मी अजून शोधतोय. असो) तर मित्रांनी आपल्या भाळी काय लिहलंय हे त्या बिच्याऱ्याला ओळखायचं असतं. तो मग वेगवेगळे प्रश्न विचारतो अन बाकीचे त्याला हो किंवा नाही एवढंच फक्त सांगतात.
समजा त्या कागदावर ‘हरिण’ हा शब्द लिहलाय. प्रश्नोत्तरं पहा कसे होतील :

तो : ती सजीव वस्तू आहे का ?
बाकीचे : हो
: मनुष्यप्राणी आहे का ?
: नाही
: मोठा प्राणी आहे का ?
: हो
: मांसाहारी आहे काय ?
: नाही
: शिंगावाला आहे का ?
: हो
: रेडा ?
: नाही
: म्हैस ?
: नाही
: हरिण
: हो

अशा पद्धतीने त्याला उत्तर शोधायचं असतं. या खेळात थोडा बदल करून Situational Puzzle बनवण्यात आले. यात एक होस्ट असतो आणि बाकीचे त्याला प्रश्न विचारणारे. होस्टच्या डोक्यात एक कथा असते. तो सुरुवात सांगेल किंवा काहीतरी हिंट देईल. बाकीच्यांनी त्याला प्रश्न विचारायचे. तो त्याचं हो, नाही किंवा असंबद्ध यापैकी एक उत्तर देईल. (असंबद्ध म्हणजे प्रश्न विषयाशी निगडीत नाही किंवा उत्तर हो किंवा नाही यापैकी काहीही असलं तरी काही फरक पडत नाही.) यातून अंदाज बांधत बाकीच्यांनी त्याच्या मनातील काय आहे हे ओळखायचं आहे.
उदा मी खालील प्रश्न विचारला :

तो तिला एक पिन देतो आणि मरतो. काही क्षणांत तीपण मरते.
सांगा काय झालं असेल.

बऱ्याच शक्यता असू शकतील पण त्याला इथे अर्थ नाही. माझ्या डोक्यात नेमकं काय आहे हे तुम्हाला ओळखायचय. खाली नमुना प्रश्नोत्तरे टाकत आहे जेणेकरून या प्रकाराबद्दल अजून थोडा अंदाज यावा.

तुम्ही : तो मरतो म्हणजे त्याचा खून झाला की आत्महत्या ?
मी : हो किंवा नाही उत्तर देता येईल असेच प्रश्न विचारा.
: ओके. त्याचा खून होतो का ?
: नाही.
: मग तो आत्महत्या करतो का ?
: नाही
: तो हॉस्पिटलमध्ये आहे आणि शेवटच्या घटका मोजतोय का ?
: हो
: ती त्याची बायको आहे का ?
: असंबद्ध
: तिचा खून झालाय का ?
: हो तसं म्हणता येईल
: तिला तिसऱ्या व्यक्तीने मारलंय का ?
: नाही
: म्हणजे त्यानेच तिला मारलं का ?
: हो
: ती मेल्यावर रक्त सांडतं का ?
: हो
: गॉट इट. ती त्याची प्रेयसी किंवा बायको आहे. तिने त्याला फसवलंय. तिच्यामुळेच तो शेवटच्या घटका मोजतोय. ( इथपर्यंतच्या भागावर आपण हवे ते तर्क लावू शकतो.) त्याला ही गोष्ट उशीरा कळते. तो तिला हॉस्पिटल मध्ये भेटायला बोलावतो आणि तिच्या पोटात धारदार पिन खूपसतो. बरोबर न ?
: नाही. म्हणजे आधीचं बरोबर आहे पण शेवटची ओळ मला अपेक्षित असलेली नाही.
: छोटी पिन आहे का ?
: हो
दुसरा कुणीतरी : ती हॅण्डग्रेनेड (बॉम्बची पिन) आहे का ?
मी : अगदी बरोबर.

तर साधारणतः अशा पद्धतीने हे कोडं सोडवलं जातं. हे सुक्ष्मकथांपेक्षा थोडं वेगळं आहे. तिकडे एका वाक्यावरून वाचक बऱ्याच शक्यता मांडू शकतात इथे ज्याने प्रश्न विचारलाय त्याच्या डोक्यात काय आहे हे शोधायचंय. किती लवकर हे उत्तर सापडेल हे आपण काय प्रश्न विचारतोय त्यावर अवलंबून आहे.

मग आहात का तयार अशी कोडी सोडवायला ?

मी भारतीय प्रमाणवेळेनुसार आज रात्री दहा वाजता एक कोडं टाकेन. ज्यांना शक्य असेल त्यांनी जरूर धाग्यावर यावं. जास्तीत जास्त जणं एकावेळी उपस्थित असतील तर जास्त मजा येईल म्हणून वेळ देतोय.

तूर्तास एक प्रश्न:

परिस्थितीजन्य कोडं हे प्रत्येकवेळी टायपायला अवघड जातं म्हणून याला शॉर्टमध्ये पकोडे म्हणायचं का ?