कामथे काका (भाग १७ वा )

निलूचा फोन म्हणजे नीताला एक संकटच वाटलं. जिला आपण कधी पाहिलीही नाही ती आता का येऊन उभी राहते ? तिला कळेना या बाबतीत काय विचार करावा आणि या नवीन संकटाचा सामना कसा करावा. रमेश आल्यावर बोलता येईल असं ठरवून तिने विषय मनातून काढून टाकायचा ठरवला. पण विषय असे संपत नसतात, निदान नको असलेले तरी. मग तिच्या मनात आलं रमेश यायच्या आतच ही बया येऊन उभी राहिली तर ? जसं जमेल तसं करीन असं म्हणून तिने कामाकडे लक्ष द्यायचं ठरवलं. पण पोळी जळायची ती जळलीच. काकांची मात्र तिला कमाल वाटली. असल्या माणसाशी संबंध नकोच. मध्येच श्रेया आली आणि म्हणाली, " आजोबा आले ? " तिला मात्र त्यांची आठवण येत असावी. नीताने उत्तर दिले नाही. पण तिच्या डोक्यातून हे आजोबा काढायलाच पाहिजेत हे नक्की. कसे ते तिला सध्या सुचत नव्हतं. निलू हे संकट येणार हेच तिला भारी वाटू लागलं. आपल्या लग्नातही ती आली नाही. .....कसातरी नीताने दिवस ढकलला. रमेशचे फोन येतच होते. तेवढीच एक चांगली बातमी. अजून काकांचा पत्ता नव्हता. निदान फोन तरी करायला काय हरकत होती. पण घराची सवय नसलेल्या माणसाकडून अपेक्षा तरी ती किती करणार ? दिवस तर गेला. अजून असे एकटीने किती दिवस काढायचे , कोण जाणे. ह्याच निलूची पत्र सुद्धा भांडणं निर्माण करीत . का येत्ये ही ? तिला खरंतर निलूने उगाचच पछाडलेलं होतं.

रात्री झोपण्याच्या गडबडीत असतानाच दारावरची बेल वाजली. या वेळी कोण असावं , असा विचार करीत नीताने घड्याळ पाहिलं. दहा वाजत होते. तिने कोण आहे विचारलं . पण बाहेरच्या व्यक्तीने उत्तर दिले नाही. मग थोडं घाबरतच तिने दरवाज्या उघडला. दारात एक प्रौढ स्त्री उभी होती. आणि बरोबर एक दहा बारा वर्षांचा मुलगा होता. बरोबर सामान होतं. सामानावरून हीच निलू असावी असं तिला वाटलं. मग नीता उगाचच हसली. आणि या म्हणाली. आत येत निलू म्हणाली, "सॉरी वहिनी , पण गाडी सहा तास लेट झाली . रमेश दादा घरात नाही का ? " नीताच्या उत्तराची आणि प्रतिक्रियेची वाट न पाहता ती आत शिरली . नीताला रमेश घरी नाही का असं विचारलेलं आवडलं नाही. एखादा माणूस कुठे आहे विचारणं ठीक आहे. पण सुरुवातीलाच नकारघंटा वाजवणारी माणसं तिला आवडत नसत. अर्थातच ती काही बोलली नाही. निलू सोफ्यावर बसली . स्वतःचे आणि मुलाचे जोडे काढीत ती म्हणाली, " सौरभ ही तुझी मामी आहे, ती आली की तिला नमस्कार कर बरं का ? " तो मानेनेच हो म्हणाला. नीता आतून एका ट्रे मध्ये पाण्याचे ग्लास आणि खायला एका प्लेटमध्ये फरसाण घेऊन आली. ट्रे टीपॉयवर ठेवून तिने निलूला नमस्कार केला. निलूला जरा बरं वाटलं. ती आत वळणार तोच सौरभने तिला नमस्कार केला. त्यावर नीताने "अरे राहू दे. " असं म्हटलं. आत लपून बसलेल्या श्रेयाला घेऊन ती बाहेर आली. आणि श्रेया आत्याला नमस्कार कर असं म्हणाली. नवखी स्त्री पाहून तिने नकार दिला. त्यावर निलू म्हणाली, " अगं राहू दे. मी कधी आलेली नाही ना. पण शिस्त लावायलाच हवी. " या शेऱ्याची गरज काय होती नीताला कळेना तिला फारसं आवडलं नाही. तिने मग त्यांना फ्रेश व्हायला सांगितलं. आणि ती जेवणार की पोहे किंवा उपमा खाणार ? असं विचारलं. निलू म्हणाली, " काहीही चालेल. तुला मी अवेळी आलेलं आवडलं नाही का ? " ....... खरंतर नीताला आवडलं नव्हतं. पण तिने "अहो काहीतरीच ! " असं म्हटलं. असो. संवाद तेवढ्यावरच थांबला. अर्ध्या तासात मग नाश्ता झाला. सगळ्यांनीच मग झोपेची तयारी केली. अजूनही नीता अस्वस्थ होती. निलूने निदान केव्हा येणार ते कळवायला हवं होतं. सरळ येऊन आपली उभी राहिली. किती दिवस ही राहणार , कोण जाणे. तिला झोप लागेना. काही वेळातच तिला ग्लानीसारखी झोप लागलीं. निलूने येऊन वातावरण खराब केलं . हा विचार तुकड्या तुकडयाने येत राहिला. मग ती विसरली. पण एक दीड वाजण्याच्या सुमारास मात्र कोणीतरी
दरवाज्याची कडी वाजवत असल्याचं जाणवलं. ती धक्का मारल्यासारखी झोपेतून उठून बसली. अंधारामध्ये तिला काही दिसेना . आता कडी पुन्हा एकदा वाजली. निलू चक्क घोरत होती. न आवडणाऱ्या निलूचं घोरणं तिला कसं आवडणार ? दाराबाहेर असलेल्या व्यक्तीला बेल वाजवण्याचं सौजन्य नाही की काय असा विचार करीत असतानाच बेल वाजली. आता तिला एकदम भीती वाटू लागली. घड्याळात दीड वाजत होता. या वेळेला कोण असणार ? दार उघडलंच नाही तर ? आपोआपच जाईल. तिच्या तोंडाला कोरड पडली. तिने बाजूच्या लोटीतलं पाणी प्यायलं. बेल वाजत नव्हती पण उठून बघायला हवं. घाबरतच तिने दाराच्या पीपहोलला डोळा लावला. पण व्हरांड्यातल्या दिव्याचा उजेड बाहेरच्या व्यक्तीच्या मागून येत असल्याने तिला काहीच दिसलं नाही. कोणीतर आहे नक्की. रमेश तर नाही ?
......... या विचारासरशी ती थोडी स्थिरावली. तो येण्याची नक्की तारीख कळवीन म्हणाला होता. मग अचानक तोच तर आला नाही ? परदेशातून अचानक घरी येतात तेव्हा घरी बसवलेलं असतं , असं तिला कोणीतरी म्हणाल्याचं आठवलं.. निदान निलूच्या येण्यामुळे निर्माण झालेली निराशा नक्कीच नाहीशी होईल. पण तिला जरा शंका होती. आता बाहेरील व्यक्ती निघून गेली असावी कारण बाहेर दिव्याचा प्रकाश अडथळ्याशिवाय येत होता. पण ती व्यक्ती पीपहोलपासून बाजूला झाली असावी , असं तिच्या मनात येऊन तिची छाती परत धडधडू लागली. बाहेर उभ्या असलेल्या व्यक्तीने पीपहोलला लागलेला डोळा पाहिला. मग तिच्या लक्षात आलं आत कोणीतरी आहे. मग नीता वळून सोफ्यावर बसावं असा विचार करीत वळली. पण पुन्हा वेल वाजली. आता मात्र बेल निलूला ऐकू गेली असावी. तिने उठून सोफ्याकडे निघालेल्या नीताला कोण आलंय असं दबक्या आवाजात विचारलं. पण तिने काहीही उत्तर दिले नाही. आता मात्र बेल दोन तीन वेळा सलग वाजली. मग भीतीवर कसा तरी ताबा ठेवीत नीताने लाइट लावला. ती सावकाश चालत दरवाज्याकडे निघाली . एका डोळ्याने पीपहोलमधून दिसेल तेवढे पाहत तिने आवाज कमीत कमी होईल अशा बेताने लॅच उघडला. बाहेर उभी असलेली व्यक्ती कुत्र्याचे कान घेऊन जन्माला आलेली आहे हे नीताला माहीत नव्हते. दरवाज्याचा लॅच बाजूला होताच बाहेरच्या व्यक्तीने जोरात लाथ मारली. नीता मागच्या मागे भेलकांडली, पण जवळच्याच टीपॉयचा आधार घेत तिने तोल सावरला. आता दरवाज्यात उभ्या असलेल्या व्यक्तीच्या धिप्पाडपणामुळे सबंध दरवाज्या भरून गेला. भीतीमुळे मागचे दोघे त्या दोघींना दिसलेच नाहीत. आत येत किक्लाने हातातले पिस्तूल नीताकडे रोखीत विचारले, " काकाजी कहां है ? जलदी बोल हरामी . " नीता आणि निलू घाबरल्या. त्यांच्या तोंडाला कोरड पडली. पिस्तूल ही वस्तू प्रत्यक्ष पाहण्याची सवय नसलेल्या त्यांना घाम फुटला. नीताच्या मानेवरून घामाचा एक थंड थेंब ओघळत खाली आला आणि तिच्या कमरेपर्यंत पोहोचला. निलूची अवस्था काही वेगळी नव्हती. मुलं गाढ झोपली होती. किक्ला आत आल्याने आत्ता कुठे नीताला त्याच्या मागे उभे असलेल्या दोघांना पाहता आलं. ते होते. मिस्चिफ आणि काण्या. डोळ्यावर आलेली झुलपं बाजूला सारीत हातातलं पिस्तूल पुन्हा खिशात ठेवीत नीताऐवजी तोच म्हणाला, " लेडीस को क्या मालूम अपून अपना काम करके निकल जाते है. " किक्लाला त्याचा चोंबडेपणा आवडला नाही. घाणेरड्या ओठांच्या कोपऱ्यातून तो म्हणाला, " तुम चूप रहो. " ..... मग काण्याला इशारा करीत त्याने घरात शोधायला सांगितले. काण्या लंगडत लंगडत त्या दोघींना ओलांडून आत डोकावून आला आणि " बूढा यहां नही है बॉस ".
असे तत्परतेने म्हणाला. मग घाणेरड्या चेहऱ्यावर किंचित मार्दव आणीत किक्ला म्हणाला, " देखो, हम खून खराबा नही चाहते. चुपचाप पैसा हमारे हवाले कर दो. " ............ त्याच्या तोंडातून येणाऱ्या दारूच्या भपका टाळीत सगळं धैर्य एकवटून नीता म्हणाली , " यहां पैसा वगैरे कुछ नही है . और काकाजी पुलिसके ताबेमे है. आठ दिनसे घर आयेही नही. " तिच्यावर दुसऱ्या दोघांचा विश्वास बसला. पण किक्लाचा बसला नाही. तो म्हणाला, " देख. घरमे जितना भी पैसा है , हम लेके जायेंगे , खुद होकर देदो, वरना इस कबूतरको ढूंढनेको बोलेंगे. ". पण घरात पैसे नव्हतेच. किंबहुना काकांचे पैसे नीताला माहीत नव्हते. काण्याने न सांगताच सगळी कपाटं रिकामी करायला सुरुवात केली. त्याला काहीच सापडले नाही . आत जाऊनही त्याने सगळ्या वस्तू अस्ताव्यस्त भिरकावल्या. थोडेफार दागिने मिळाले. आणि तो गॅलरीत शिरला. तिथले लहान कपाटाचे कुलूप त्याने जोर लावून उघडले. कुलुपात फार जोर नव्हता. अजूनही त्या दोघी त्यांच्या जागेवरून हलल्या नव्हत्या. अचानक लहान कपाटात काण्याला एक पिशवी मिळाली , ती उघडल्यावर नोटाच नोटा बाहेर पडल्या. तो आनंदाने पिशवी घेऊन बाहेर येऊन म्हणाला, " बॉस आपका अंदाजा सही निकला. इसमे एक दो लाख तो जरूर मिलेंगे. " असे म्हणून त्याने पिशवी जमिनीवर उलटी केली. शंभराची वीस बंडलं बाहेर पडली. ती पाहून नीताला काकांचा राग आला. आपल्यापासून हे सगळं लपवतच आले. कोणत्यातरी गुन्हेगारी टोळीमध्ये ते
सामील झाले असणार हे नक्कीच. तिला आता पेपरातल्या बातमीचा अर्थ लागू लागला. म्हणजे हे दरोडा घालणाऱ्या टोळीत काम करीत होते तर. पण पैसे घरी कधी आणले ते तिला कळेना. ते सगळं पाहून किक्ला म्हणाला, " इसका मतलब घरमे ज्यादा रकम होगी. " पण त्याला विरोध करीत मिस्चिफ म्हणाला, " बॉस ऐसा कुछ नही है. ये औरते काकाजीके कारनामोसे अनजान है. " ....... त्यावर थोडा विचार करून किक्ला म्हणाला, "शायद तुम ठीक कहते हो "

असे म्हणून दागिने आणि पिशवीतले पैसे घेऊन ते तिघे बाहेर पडले. इतक्या सहजासहजी यांना सोडायला नको होतं , असं काण्या किक्लाला म्हणाला. त्यावर गाडी स्टार्ट झाल्यावर किक्ला म्हणाला, " पैसेसेभी ज्यादा अपनेको काकाकी जरूरत है. वो अपनेको डकैतीसे मिला हुवा पैसा कहां रखा है बताएगा. और किशाका अगला प्लान क्या था वो भी. " पण काका पोलिसांच्या ताव्यात असल्यामुळे ही सगळी माहिती सध्या किक्लाला मिळणं कठीण होतं. वेगात गाडी रस्ता कापीत डिलाइटला पोहोचली.ते तिघे आत पोहोचले. गुड्डीच्याच रूममध्ये बस्तान मांडलेल्या किक्लामुळे गुड्डीची चांगलीच अडचण होत होती. हा किक्ला कधी जाणार ? आणि आपण केव्हा आपला धंदा सांभाळणार ? रंडीका धंदा वैसे ठीक चल राहा था. जे जे म्हणून तो पोर्नसाईटसवर पाहत होता त्याची त्याला आता तालीम करता येत होती. त्यात चांगलाच मजा येत होता. स्वतःच्या बायकोने कधी नीटपणे साधा हातही लावून दिला नव्हता. तरी जबरदस्ती केल्याने त्याला तीन मुलं होती. आहे त्या बायकोला तलाक देण्याचा विचार आता त्याच्या मनात पूर्वीसारखा येत नव्हता. कारण कोणाच्याच लुडबुडीशिवाय तो मस्त "एंजॉय " करू शकत होता. पण थोडेच दिवस झालेले होते. मध्येच हा किक्ला आला आणि सगळं वेळापत्रक कसं विस्कटलं. दादा जगायला हवा होता. असं त्याला फार वाटू लागलं. असले त्रासदायक विचार मनात घोळवत असतानाच त्याला किक्लाने एका वेटरकरवी बोलवले. तो एवढ्या रात्री कंटाळून जायला निघाला. शाळा न आवडणाऱ्या विद्यार्थ्याला अचानक प्रिन्सिपॉलने बोलवावं अशी त्याची अवस्था झाली. तो पाय ओढीत त्याच्याच केबिन कडे निघाला. आत येताच त्याला किक्ला म्हणाला, " क्यूं बे , ये सोल्या किधर मिलेगा ? चल उसको फोन लगा. " किक्लाला हा लांडा आवडत नसे. त्याला तो फुकटखाऊ वाटत होता. किशाने कोणाकोणाला पाळलेलं आहे कोण जाणे. फोन फिरवणाऱ्या गुड्डीचा त्याला अतिशय राग येत होता. बरेच प्रयत्न केल्यावर एकदाच फोन लागला. गुड्डीने त्याला डिलाइटला यायला सांगितलं. त्यावर तो म्हणाला, " अरे मेरे बनपाव, किसकी चमडी छिलनी है ? कितना पैसा मिलेगा.? ....... " बोलणं मुद्द्याचं होत नाही असं पाहून किक्लाने त्याच्या हातातून फोन खेचून घेतला. आणि जोरात शिवी देऊन म्हणाला, " ए सोल्या, जलदी आ जाना. मीटिंग बैठी है. मै तेरा लाड प्यार करनेवाला किशा नही. समझे ? और एक बात उस डाक्टरके बच्चेको भी साथ लाना. अब किशाका राज खतम हो गया. " मग त्याने फोन ठेवून दिला. सोल्याला किक्लाचं बोलणं आवडलं नाही. त्याच्याशी असं कोणीही आजपर्यंत बोललेलं नव्हतं. इस हरामीकी तो मै जीभही उखाड दूंगा असा विचार करीत राहिला. गुड्डी नुसताच उभा होता. त्याला पाहून किक्ला म्हणाला, " जा खाने पीनेका बंदोबस्त कर. " पुढचं काही करायला लागू नये म्हणून तो लगेचच सटकला. बाहेर आल्यावर त्याने एका वेटरला बोलावून सगळी व्यवस्था करायला सांगितली. आणि मग तो श्रीपतला ठेवलेल्या रूमकडे गेला. खरंतर त्याला ह्या रूममध्ये भीती वाटत असे. श्रीपत इथेच तर मेला होता.

अर्ध्या पाऊण तासात सोल्या आणि डॉक्टर आले. सोल्याला गुड्डी कुठेच दिसला नाही. कधी मधी तो गुड्डीलाही वापरीत असे. गुड्डी त्यातही मजा मानीत असे. त्याने सोल्याशी संबंध चांगले ठेवले होते. वेळ आलीच तर सोल्या इतरांसारखे आपले हाल करणार नाही याची त्याला खात्री होती. असो. सोल्या आणि डॉक्टर केबिन मध्ये शिरले. दोन रिकाम्या खुर्च्यांवर बसले. खरंतर सोल्याला ही जागाच आवडली नव्हती. दादा असताना कशी त्याच्या मोठ्या केविनमध्ये मीटिंग होत असे. जास्तीचे इतर विचार बाजूला सारून त्याने किक्लाला विचारले, " भाई अभी ये मीटिंग कायकू बुलाएला है ?....... " फालतूकी किचकिच असं त्याला म्हणायचं होतं. पण किक्लाची तिरसट नजर पाहून त्याने शब्द गिळले. किक्ला हातातला चिकनचा तुकडा बाजूला ठेवून म्हणाला, " सब लोग सून लो , अब मै तुम लोगोंका लीडर हूं. और मै बोलता है वैसाही होगा. अब हम ऐसा करते है के अपना माल पहुंचानेका धंदा जारी रखेंगे. यानेकी चरस,गांजा, अफीम . इसमे ज्यादा पैसा है. चार पाच महिनेतक ये काम हम कर लेंगे. बादमे देखेंगे क्या करना है. बैंक लोकरसे मिला हुवा कागजाद अभी अपने पास होते तो भी हम लोग मालामाल होते. लेकीन तकदीरने साथ नही दिया. मेरे पास अभी एक दो करोडका माल पहुचानेका काम है. जलदीही उसका आता पता मिल जायेगा . कोईभी कही नही जायेगा. मेरे संपर्कमे रहना. समझे?..... . फिर मिलते है दो दिनके बाद. किसीको कोई शक या सवाल ? " ....... असं म्हणून त्याने पंधरा वीस मिनिटे घालवली. तीन वाजत होते. खरंतर कोणालाच फारसा उत्साह नव्हता. किशाकडे कसं हरतऱ्हेचं काम होतं. या चोट्ट्या कामातून असं काय मिळणार , असा भाव प्रत्येकाच्या तोंडावर होता. तो किक्लाने ओळखला. तो त्या बाबत बोलायला तोंड उघडणार तेवढ्यात केबिनच्या बाहेर काही तरी हालचाल जाणवून किक्लाने आपलं पिस्तूल बाहेर काढलं. मग प्रत्येकाने आपापले पिस्तूल बाहेर काढून हालणाऱ्या दरवाज्याकडे रोखले. दरवाज्या उघडून काकाजी आत शिरत होते. सगळेच एकदम स्तंभित झाले. जिसका जिकर किया वही सामने आ गया. असं किक्लाला वाटलं आणि हा शुभ शकुन मानून त्याने सगळ्यांना पिस्तुलं खाली वळवायला सांगितली. तिथेच तो चुकला. त्याचं नेटवर्क किशासारखं स्ट्राँग नव्हतं. नाहीतर त्याला खबर लागली असती. काकाजी आत आले आणि काही न बोलता उभेच राहिले........ ते पाहून किक्ला म्हणाला, " क्यूं बे काकाकी अवलाद तू है किधर. साले पूरे गैंगको तकलीफ हुई और तू गुम हो गया क्या ? किधर है सब पैसा ? जलदी बोल. " काकांना हा माणूस नवीन होता. ते घाबरले. पण चाचरतं " मा.. मा....मालूम नही " एवढंच म्हणाले. त्यावर सोल्या किक्लाला अडवीत म्हणाला, " ये ऐसा नही बोलेगा. मै मेरा ट्रीटमेंट देता हूं. " परिस्थिती आपल्या हातातून जाऊ नये यासाठी किक्ला म्हणाला, " अभी तेरी सजा देनेका वक्त नही है. इसको तो मै संम्हालूंगा. " असे म्हणून उठत हातातले पिस्तूल काकांकडे रोखून तो काही बोलणार तेवढ्यात बाहेरून एक दोन गोळ्या केबिनच्या दिशेने झाडल्याचे आवाज आले. मग पुन्हा आवाज येतच राहिले. याचा अर्थ बाहेर कोणीतरी आहे. सगळ्यांनीच मग आपापली पिस्तुले रोखून येणाऱ्या आवाजाच्या दिशेने गोळ्या झाडल्या. एवढ्या जवळून काकांना पिस्तुलाचा आवाज ऐकायची सवय नव्हती . ते दरवाज्याच्या बाहेर धावत सुटले. आता मात्र इन्स्पे. डावले, देखणे, श्रीकांत , नेटके गोळ्या झाडीत पुढे आले. दरवाज्यातून आता सगळेच गोळ्या झाडीत पुढे आले. पोलिसांच्या गोळ्या अडवीत जो तो पळू लागला. त्यात कशावर तरी पाय घसरून किक्ला पडला आणि त्याच्या हातातून पिस्तूल दूर जाऊन पडले. पोलिसांचा गोळीबार कमी झाला. समोरून गोळीबार होत असतानाही झेप घेऊन इन्स्पे. डावलेंनी नेटक्यांच्या मदतीने किक्लाला घट्ट पकडून धरले. आता आपली काही खैर नाही असं समजून पोलिस पुन्हा गोळीबार करणार तेवढ्यात त्यांना सोल्या , काण्या, डॉक्टर , मिस्चिफ आणि गुड्डी पळताना दिसले. पळण्यात डॉक्टर ,मिस्चिफ आणि गुड्डी यशस्वी झाले. तिघेही तीन दिशांना पळाले. त्यातल्या त्यात मिस्चिफ डॉक्टरच्या मागावर राहिला, त्याच्या हाताला गोळी चाटून गेल्यामुळे जखम झाली होती. मरणाची आग त्याच्या हाताची होत होती. कसंतरी डॉक्टरला पकडून तो त्याच्याच गाडीतून पळाला. गुड्डी हॉटेलच्या मागच्या बाजूला असलेल्या भट्टी जवळच्या रस्त्यावरून फॉकलंड रोडकडे पळाला. त्याला स्वत:ची स्कूटर मात्र नशिबाने चालू करता आली. तो एका मावशीच्या घरी धडधडत्या छातीने पोहोचला. पोलिसांनी सोल्या, किक्ला आणि काण्याला ताब्यात घेतले. कसेतरी जेरबंद करून व्हॅनमध्ये घातले. त्यांच्या हातात घट्ट बेड्या घातल्या आणि गाडी पोलिस स्टेशनकडे विजयी मुद्रेने निघाली. मुख्य म्हणजे डावलेंना हवा असलेला किक्ला पकडता आला होता. गाडी पोलिस स्टेशनमध्ये पोहोचत आली तेव्हा किक्ला म्हणाला, " अरे इन्स्पेक्टर साब कमसे कम बिडी शिडी तो पीने दो, थोडा तो हाथ ढिला करो. " पण डावले एवढे उत्तेजित झाले होते की ते म्हणाले, " अब बिडी क्या तेरेको तो पानी भी मिलना मुष्किल करूंगा " त्यावर किक्ला म्हणाला, " सोच लो . फिर बात करो. आपको पता है आप किससे बात कर रहे है . " आता मात्र सहन न होऊन डावलेंनी त्याला एक सणसणीत कानफटात मारली. श्रीकांतसर म्हणाले, " डावले कूल डाउन, आपण याला आत घेऊ, मग आपलंच राज्य आहे. " काण्या थोडा घाबरलेला दिसला. पण सोल्यावर काहीच परिणाम दिसत नव्हता. त्याला किक्ला सारखा टुकार माणूस गँगचा प्रमुख झाल्याचा राग आला होता. याच्याजवळ काहीच उपाय नाही. किशा असता तर सगळ्यांनाच वाचवलं असतं. आश्चर्य म्हणजे काकाजी पण आत बसले होते. त्यांना पाहून किक्लाला ते पोलिसांना मिळालेले आहेत याची खात्री झाली. आपल्याला पाहिजे असलेली माहिती त्यांनी पोलिसांना दिली असणार हे त्याला उमगलं. स्टेशन जवळ आल्याबरोबर आणखीन दोन चार हवालदार पुढे आले. बसलेल्या तिघांची बकोटं धरून त्यांना आत घेऊन इतर लोकांना जिथे ठेवले होते. त्या कोठडीत ढकलले. किक्ला आत आलेला पाहून सूर्या उठला आणि त्याचे पाय धरून म्हणाला, " ये सब लफडा काकाजीने किया . हरामजादा. " किक्लाने त्याला उठवीत म्हंटले, " अब यहांसे निकलेंगे जभी सोचेंगे. " मग त्याने जवळच असलेल्या बाकड्यावरून दोघे तिघे बसले होते. त्यांना जरब दाखवीत उठवले, आणि तो स्वतः एखाद्या बादशाहसारखा बसला. सूर्याने पाण्याने भरलेला ग्लास त्याच्यापुढे धरला आणि आपली वफादारी अदा केली. तो ग्लास तोंडाला लावणार एवढ्यात कोठडीचं दार खाडकन उघडून इन्स्पे. डावले , नेटके आणि श्रीकांत आत आले. त्याच्या हातातला पेला हाताने उडवीत ते म्हणाले, " मैने बोला था न ? तेरेको पानीभी पीने नही दूंगा. " आता तिघांनी त्याची मरम्मत चालू केली. किक्लाच्या डोळ्यात विखार आला. त्याने अंगातला सर्व जोर एकवटून डावले आणि नेटकेना ढकलले. त्यासरशी ते दोघे समोरच्या भिंतीजवळ जाऊन पडले. आता मात्र त्या तिघांनी त्याला चार्जरूममध्ये आत्ताच घेण्याचे ठरवले. त्याला पकडून धरीत ते म्हणाले, " चल तेरेको बताता हूं , पुलिसपर हाथ उठानेका नतीजा. "

******** ************ **************** **************** ************** ********

बराच वेळ झाला पण नीता आणि निलू यांना झोप लागेना. लाइट मालवून अर्धा तास होऊन गेला होता. खरंतर लगेचंच घरातलं विस्कटलेलं सामान नीट लावायला हवं होतं. पण नीताला काही सुचेना. तिला निलूचा रागही आला होता. हिच्या समोर हे सगळं घडलं. काही वेळ तरी ती तिला शिव्या शाप देत राहिली. मग मात्र मनाने तिच्यापुढे एक विचार सरकवला. ती होती म्हणून जास्त काही घडलं नाही . नाही म्हंटलं तरी" एकसे भले दो ". ती बोलो का न बोलो तिचं अस्तित्व थोडा फार तरी दबाव त्यांच्यावर आणीत होतं. कदाचित हेच बरोबर असेल , आता असं तिला वाटू लागलं. मग तिने थोडा वस्तुनिष्ठ विचार केला. सध्या आपण झोप घालवून आवरणार आहोत का ? मग आपण कांगावा कशाचा करत आहोत ? हे सगळं या काकांमुळे घडलं. त्यांच्यामुळे असली लोफर माणसं आपल्या घरी आली. त्यांची तोंडं एकेक करून तिच्या डोळ्यासमोर आली तसतशी तिला किळस वाटू लागली. पुन्हा एकदा भावनांना दाबून तिने निदान आत जाऊन
आतले अस्ताव्यस्त पडलेले कपडे कपाटात घालावेत असं ठरवलं. आता ती इथला लाइट लावणार नव्हती. निलू झोपली होती. ती उठली. कशी तरी पाय ओढीत आतल्या खोलीत गेली. एकदाचे कपडे तिने एकत्र गुंडाळले आणि समोरच्याच कपाटात कोंबले. तेव्हा कुठे तिला जरा खोलीकडे बघावंस वाटलं. मग एकदम आपले सगळे दागिने नाहीसे झाल्याचं तिच्या लक्षात आलं. नाही म्हंटलं तरी पस्तीस चाळीस हजाराचे दागिने होते. त्यात आठवणीने सांभाळलेलं रमेशच्या आईचं जास्तीचं मंगळसूत्र होतं. सासरा फालतू निघाला तरी तिला आपल्या न पाहिलेल्या सासू बद्दल सहानुभूती होती. रमेशने तिच्याबद्दल तिला बरंच सांगितलं होतं. त्यांचा फोटोही फार सोज्वळ आणि मायाळू दिसत होता. तिचं लक्ष सहज म्हणून सासूच्या फोटोकडे गेलं.ती बराच वेळ फोटोकडे पाहत राहिली. मग तिला आठवलं. आपण पोलिसात तक्रार नोंदवायला हवी. पण आपण कशा जाणार ? कधी गेलोच नाही . रमेश आला की पाहू. पण दोन तीन दिवस रमेशची वाट पाहून तिने तक्रार नोंदवायचं ठरवलं.त्यामुळे तात्पुरती का होईना मनाची समजूत काढली गेली. तरीही ती दोन तीन दिवसांनी रमेश नसला तर जाणार नाही हे मन दाखवू लागलं. तिने तिकडे लक्ष दिलं नाही. ती वळून बिछान्याकडे जाणार तोच फोनची बेल वाजली. ती एकदम घाबरली. जवळ जवळ तीन वाजून गेले होते. एवढ्या रात्री कोण असणार ? रमेश ?, काका ? की आलेले गुंड ? बेल थांबेना. आणि निलू उठली तर उगाचच चर्चा . म्हणून तिने घाबरत फोन उचलला. तिचा घसा कोरडा पडला होता. पलीकडून रमेशचा चिडका आवाज येत होता. " नीता किती वेळ फोन उचलायला. काही झालंय का ? त्यावर घसा खरवडत ती म्हणाली, " छे, छे काही नाही. " तो म्हणाला, " मी उद्या रात्री दहा वाजेपर्यंत येतोय. जागी राहा. " आता मात्र तिला बरं वाटलं आणि हुंदकाही फुटला. पण रमेशने फोन बंद केल्याने तो त्याला ऐकू आला नाही . मग बराच वेळ विव्हळल्यानंतर तिला हलकं वाटलं. मग ती झोपी गेली. दुसऱ्या दिवशी त्या दोघी आठ साडेआठ पर्यंत उठल्या.

तिने मुद्दामच कालच्या रात्रीचा विषय काढला नाही. उगाच वाद नकोत आणि आपलाही तोल जायला नको. पण निलू स्वस्थ बसणाऱ्यांपैकी नव्हती. ती संधी पाहतच होती. सकाळचा नाश्ता झाला. श्रेया जरी निलूकडे परकेपणाने पाहत होती तरी ती सौरभ बरोबर लवकरच रुळली. मुलांचा परकेपणा लवकर निवळतो. नीताला सध्या दुसरं काही काम नव्हतं पण इतर पसारे आवरण्याचं काम तिने चालू ठेवलं . आपण कामात दिसलो तर निलू फारशी चर्चा करणार नाही. पण निलूने न राहवून विचारलेच. " काय ग , काल आलेले ते तिघे कोण होते आणि तुमच्याशी त्यांचा काय संबंध ? त्यांनी घराची झडती का घेतली ? " ..... ही काल होती ,तरी असं काय विचारते , तिच्या वडिलांचाच संबंध आहे हे कळलंय तिला. काय उत्तर द्यावं तिला कळेना. पण ती म्हणाली, " संबंध मामंजींचा तर आहे. त्यांचं वागणं तसंच आहे. दुसरं कोणी बघणार आहे का त्यांच्याकडे ? (म्हणजे तू तरी बघणार आहेस का ? आता आमच्याच डोक्यावर सगळं ओझं ,असं तिला म्हणायचं होतं) ते निलूला लागलं. पण त्यावर न बोलता ती म्हणाली , " असं काय त्यांनी कुणाचं घोडं मारलंय ? " आता नीता वैतागली. "अहो घोडं मारलं असतं तरी चाललं असतं. " मग तिने ते सुटून आल्यापासून झालेला मनस्ताप त्यांची हरवलेली प्रायव्हसी , काकांचं नाहीसं होणं , दरोड्याशी त्यांचा असलेला संबंध. पेपरातली बातमी, तरीही आपण त्यांना चांगली वागणूक देत होतो असंही ती सांगायला विसरली नाही.
सगळं ऐकल्यावर निलू म्हणाली, " बाई , मी पडले दूर , मला काय माहीत असणार ? पण आता बाबांना काही बोलायला जवळचंही कोणी राहिलं नाही, हेच खरं. " तिने नीताकडे प्रतिक्रियेसाठी पाहिलंं. पण नीताने मुद्दाम दुर्लक्ष केलं. उगाच वाद वाढेल. मग त्या दोघींनी कसा तरी दिवस घालवला. रात्री रमेश येणार असल्याने नीताने ही चर्चा बाजूला सारली. कधी एकदा रात्रीचे दहा वाजतायत , याची ती वाट पाहू लागली.

*********** *********** ************ ************ *********** ************ ************

गाडी डिलाइटपासून थोडी फार दूर आल्यावर मिस्चिफ डॉक्टरला म्हणाला, " अबे ए , जलदी चल, मेरा हाथ मर राहा है . उसका इलाज कर. " ....... त्यावर घाबरून डॉक्टर म्हणाला, " लेकीन हम जायेंगे कहां ? मै तो घर जा राहा हूं. " ....... " वो मेरेको मालूम नही. तू घरमे ट्रीटमेंट दे या क्लिनिकमे. ". डॉक्टर घाबरून स्वतःशी म्हणाला, " ह्याला घरी घेऊन गेलं तर बायको काय म्हणेल ? " त्याला काही सुचेना. डॉक्टर टाळायचा प्रयत्न करीत असावा असं वाटून मिस्चिफने पिस्तूल काढलं आणि डाव्या हाताने रोखीन म्हणाला, " देख कहां जाना है ये तेरा प्राब्लेम है. " हे सगळं पाहून डॉक्टर म्हणाला, " ठीक है, मेरा एक दोस्त नजदिक रहता है. वो अकेलाही है. उधर तेरेको रखता हूं. लेकीन उसे तुम अपने धंदेमे जो चलता है उसका कोई रेफरन्स मत देना. वरना वो डर जायेगा. " ....... आता मात्र मिस्चिफ म्हणाला "मेरेको छोडके भागना चाहता है क्या ? तेरे दोस्तके यहां हम दोन रुकेंगे , जबतक मेरा हाथ ठीक नही होता . " डॉक्टर कंटाळलाच होता. पण ह्याला घरी नेण्यापेक्षा आपण त्याच्या बरोबर राहावं म्हणजे पोलिसांचा ससेमिरा मागे लागणार नाही. पोलिस स्वस्थ बसणार नाहीत. आपलं घर शोधून काढतीलच. थोडा वेळ मग कोणीच काही बोललं नाही. गाडी एका मोठ्या सोसायटीच्या आवारात घुसली. आणि ते दोघे बाराब्या मजल्या वरच्या डॉक्टरच्या एका सिंधी मित्राकडे गेले. जाता जाता डॉक्टरच्या मनात आलं. आता दादा तर नाही. म्हणजे आपण मोकळे आहोत. याला एकदा उपचार केले की आपल्याला पुढचं आयुष्य शांततेत जगता येईल. पण त्याला हे माहीत नव्हतं त्याला ओळखणाऱ्या इतर टोळीबंधूंना त्याचं पूर्वायुष्य माहीत होतं आणि ते सध्या पोलिसांच्या ताब्यात होते. .......

...

इकडे , गुड्डी कसातरी दादाच्या रंडीखान्यावर पोहोचला तेव्हा तीन वाजत होते. घाईगर्दीने तो एका चाळीतल्या पहिल्या मजल्यावर गेला. सगळ्याच खोल्या गिऱ्हाईकांनी भरलेल्या होत्या. त्याला हवी होती दिवाणी मौसी. धपापत्या उराने तो मौसीच्या खोलीत घुसला. मावशी तेव्हा कोणाबरोबर तरी नवीन मुलीचा व्यवहार करीत होती. पैसे घेणारा म्हणाला, " अरे मौसी , बस सिर्फ दस हजार ? इतनी हसीन लडकीका ........( अचानक आलेल्या गुड्डीला पाहून मौसी म्हणाली ) अरे चल चल, तू लाया इसलिये दस दे रही हूं. लडकीको दो तीन महिना मेरेकोही खिलाना पडेगा , उसका खर्चा कौन देगा. " कुरबूर करीत दलाल निघून गेला. गुड्डीचे मोठाले झालेले डोळे आणि वर खाली होणारा श्वास पाहून तिने त्याला बसल्यावर दबक्या आवाजात विचारले, " पुलिस ढूंढ रही है क्या ? " त्याला असं विचारलेलं आवडलं नाही. तो नाही म्हणाला. पण मौसी गेले तीस चाळीस वर्षांपासून धंदा करीत होती. नुसत्या चेहऱ्यावरून ती माणसाचे विचार ओळखीत असे. काहीतरी बोलायचं म्हणून गुड्डी म्हणाला, " नयी माल ? " असं म्हणून त्याने समोरच अंग चोरून उभ्या असलेल्या मुलीकडे भुवया उडवीत विचारले. ती हो म्हणाली. मग तक्रारीच्या सुरात खालच्या आवाजात म्हणाली, " आजकल सबकी नियत फिर गयी है . ये साले भडवे चिडिया पकडनेपर उसके पंख तो उठाके देखतेही होगे. मेरेसे पैसेकी हुज्जत करता है. ....... वो छोड. पुलिस क्यूं पिछे है ? " ....... आता मात्र गुड्डी वैतागून म्हणाला , "देख तेरे घरमे तीन चार दिन रहूंगा, और ये मालका भी तो टेस्टिंग करना पडेगा ना ? " मौसीला किशा जिवंत नाही, हे माहीत होतं. आता या मच्छराला कशाला घाबरायचं ? असा विचार करून ती म्हणाली, " देख , दो दिन रह सकता है. परसू ये माल नया अफसर आया है उसके हाथसेही इसका मुहूरत होगा ,जबान दी है मैने. रहना है तो रह जा. वरना निकल जा. " ........ ‌गुड्डीने मग खिशातून पिस्तूल काढले आणि म्हणाला, " जिंदगीसे उब गयी क्या ? अफसरको दुसरा माल भेज दे. इस मालका मुहूरत तो मै हीच करेगा. " दिवाणी मौसी घाबरणाऱ्यातली नव्हती. ती जोरात ओरडून म्हणाली, " देख, जो मैने तय किया वैसाही होगा. गोलीका डर दिखाता है , चला गोली. " मोठा आवाज आल्याने उभ्या असलेल्या सगळ्या पोरी आत डोकावल्या. गुड्डीला याची कल्पना नव्हती. असं काही होईल. गुड्डीने पिस्तूल चुपचाप खिशात ठेवले. मग तो नरम आवाजात म्हणाला, " कितना पैसा लेगी मेरेको इधर आठ दिन रखने को. ? " ....... " तू मेरेको पैसेका मस्का लगाएगा ? पुलिस जिसके पीछे है उसको दिवाणी नही रखती. मंगता है तो दूसरी दो मौसी पडी है , उनके पास जा. तू तेरे गाव क्यूं नही निकल जाता ? पुलिस जिस दिन पकडेगी ना , उस दिन ते चेहरेकी ये मुलायम मलई है ना , वो गायब होगी. ..... " हे ऐकल्यावर उठून गुड्डी म्हणाला, " तेरेको रखना नही है ना छोड दे. देखता हूं कितने दिन तक धंदा करती है तू . " ........ आता मात्र मौसी त्याच्या अंगावर धावली, " चल निकल चल. स्साला , मेरी एक भी लडकी तेरे साथ बैठनेको तय्यार नही है . उनको उलटा सीधा करनेको बोलता है. मेरी लडकियां धंदा करने आती है , उलटा सीधा काम करने नही. " गुड्डी तिथून उठला. दुसऱ्या चाळीकडे गेला. तिथल्या एका मौसीने मात्र त्याला ठेवून घेतला. मात्र एक लाख देण्याच्या शर्तीवर. तसे त्याच्याकडे आत्त्ता दहा हजार होते. ते त्याने बयाणा म्हणून दिले आणि बाकी पोलिस तपास लुळा झाल्यावर देण्याचे कबूल केले. तो त्याला दिलेल्या सात बाय आठच्या एका खोलीतल्या घाणेरड्या खाटेवर पडला. पण त्याचे विचार थांबेनात.

किक्लाची धुलाई जोरदार चालू होती. पोलिसावर हात उचलणं, म्हणजे नक्की काय हे त्याला जाणवून देण्यात डावले, नेटके आणि देखणे अजिबात कसूर करीत नव्हते. बाहेरून पाहणाऱ्या श्रीकांत सरांना अचानक ही मारहाण निरर्थक वाटू लागली. मग त्यांनी डावलेंना बाहेर बोलवले. " डावले तुम्हाला राग आलाय, हे ठीक आहे. पण त्याच्याकडून माहिती काढणं जास्त जरूरी आहे. या मारहाणीच्या बदल्यात एक आरोप आपण त्याच्यावर जास्त लावू शकतो इतकंच. त्याच्याकडून माहिती गोळा करा. आणि उद्या काहीही करू नका. फक्त लक्ष ठेवा आणि त्याला परत आत घ्या. तेव्हा त्याचा इगो जास्त वाढलेला असेल. तुम्ही दमलात असं त्याला वाटलं की त्याच्यावर हल्ला करा. " त्यावर डावले म्हणाले, " सर तुमचं म्हणणं बरोबर आहे पण रिमांडची मुदत आता फक्त पाच दिवसाचीच राहिली आहे. तेवढ्या अवधीत हा निर्ढावलेला गुन्हेगार बोलला तर पाहिजे. आत्ता सोडतोय पण उद्या दुपारी परत आत घेईन. वेळ कमी आहे सर अजून चौघे तरी बाहेर आहेत. "..... मग किक्लाला बाहेर काढला. त्याची मार खाऊन दमछाक झाली होती तरी तो छद्मी हसतं म्हणाला, " थक गये साब लोग? अरे किक्लाके सामने कोई नही टिका. किक्ला टूटनेवालोंमेसे नही है. " ते ऐकल्यावर त्याला घाणेरडी शिवी देत कोठडीत घेऊन जाण्याचं कॉन्स्टेबल्सना त्यांनी सांगितलं. जाता जाता किक्ला म्हणाला, " गाली देनेके सिवाय आप कर भी क्या सकते है ? " त्याच्या बोलण्याकडे कोणी लक्ष दिलं नाही. सकाळचे सहा वाजत होते. डावले , नेटके आणि देखणे तिघेही घरी निघाले. निदान थोडी विश्रांती झाली की परत काम करता येईल. आता कच्ची का होईना स्टोरी तयार करायला पाहिजे, म्हणजे डीसीपी साहेबांना सादर तरी करता येईल. त्यासाठी हे तिघे हरामखोर बोलायला पाहिजेत आणि बाहेरचे चार पाच जण आत यायला पाहिजेत. डावले असा विचार करीत होते. पण अतिश्रमाने आपण आजारी पडू की काय या शंकेने त्यांनी दुपारी येण्यापेक्षा थेट रात्रीच कामावर येण्याचं ठरवलं. खरंतर श्रीकांतसरांना तिथे थांबवून जाणं योग्य नव्हतं. त्यांचा या केसशी काही संबंध नव्हता. तरी आपण त्यांची मदत काल रात्री घेतली होती. मग त्यांनी बाहेरून डीसीपी साहेबांना त्यांना बरोबर राहू देण्यासाठी विनवण्याचं ठरवलं. ते निघाले. दिवस मुंगीच्या पावलाने जात होता. काका कंटाळून बसले होते. आज पुन्हा आपल्याला फिरवणार. कधी जामीन मिळून आपली सुटका होणार कोणास ठाऊक? पण जामीन कोण राहणार हा प्रश्न होताच. जसा तो पूर्वी पडला होता. साधना फक्त राहू शकते. स्त्रीचा जामीन चालत नाही, हे त्यांना ऐकून माहीत होतं. आणि तिचा चालला तरी ती नाही राहिली तर?

आता काकांसाठी वेगळ्या कोठडीची मागणी डावलेंनी डीसीपींकडे केली. म्हणजे इतर गुन्हेगार त्यांना त्रास देऊ शकणार नाहीत. अर्थातच ती फाइल डीसीपींच्या टेबलावर पडून होती. असल्या कामात सरकारी नोकरांवर बंधन नसतं. कारण ती गुन्हेगाराला देण्याची सवलत असते. तरीही डावलेंना घाई होती. उद्या काही कारणांनी काकांना या लोकांनी मारण्याचा योजना केली तर? असो. बारा वाजायला आले होते. त्यांना आताशा अंघोळ करण्याची परवानगी होती. म्हणून बरं. नाहीतर इतरांना जशी घाण येत होती. तशी ती त्यांनाही आली असती. कोर्टापुढे हजर केले तेव्हा सगळ्यांनाच अंघोळ करू दिली होती. नंतर मात्र काकांनाच ती सवलत दिली होती. दीडच्या सुमारास लहान मुलांसारखा आवाज ऐकल्याचा त्यांना भास होऊ लागला. जेवणानंतर थोडी तरी पेंग त्यांना येत असे. त्यांना अचानक हातावर मिळणाऱ्या बडीशेपेची आठवण झाली. आणि ते स्वतःशीच खिन्नपणे हसले. त्यांना मनाचं आश्चर्य वाटलं. साधारण सुखांच्या सुद्धा ते कसं आधीन झालं होतं. याची त्यांना जाणीव झाली. परिस्थिती काय आणि मनाला हवंय काय. ते झोपेच्या आधीन होणार एवढ्यात हवालदार त्यांना बोलवायला आला. " काका उठा, तुमची मुलगी तुम्हाला भेटायला आल्ये. " त्यांना आश्चर्य वाटलं. अचानक ही निलू, इतक्या वर्षांनंतर कशी भेटायला आली? तुरुंगात होतो तेव्हा किती वाट पाहिली तिची. एकटीच आल्ये का, नवरापण आलाय कोण जाणे. त्यांना या गोष्टीचा आनंद वाटून घ्यावा, का चीड निर्माण व्हावी हेच कळेना. आता ही कशाला आल्ये. आता काय मन मोकळं करणार? चला उठावं , झालं. ते कसेतरी चिडचिडल्यासारखे उठले. त्यांना बाहेर काढून श्रीकांत सरांसमोर आणल्यावर, टेबलाशी उभ्या असलेल्या सोनाला पाहिल्यावर त्यांना एकदम भरून आलं. सोना पण त्यांना येऊन बिलगली. " काका, तुम्हाला कोणी ठेवलं इथे? या ना लवकर. मम्मी मला इथे घेऊन यायला तयारच नाही. " त्यांच्या डोळ्यात अश्रू आले. तिच्या केसांमधून हात फिरवीत ते म्हणाले, " बाळ , तू कशाला आलीस बरं. इथे तू येणं बरं नाही, तेही मम्मीला न सांगता. येईन मी लवकरच हं. " मग श्रीकांतसर म्हणाले, " अरे तुला एवढी लहान मुलगी आहे? जरा नीट वागला असतास तर इथे यावं लागलं नसतं. " ........ काही वेळ असाच गेला. मग सोनाच म्हणाली, " जाते मी, मम्मीला यायला सांगते हं. " असं म्हणून तिच्या मैत्रिणीबरोबर ती गेली. तिला आणखीनही बरंच बोलायचं असावं. ती गेल्यावर काका परत कोठडीत गेले. पण श्रीकांतसरांना, ती माझी मुलगी नाही. असं ते म्हणाले नाहीत. सख्ख्या मुलीपेक्षाही माया लावणारी ही मुलगी कुठे आणि पोटची पोर निलू कुठे. त्यांना कोणी म्हटलं असतं की निलू इथेच आलेली आहे तर त्यांना धक्काच बसला असता. कारण ती त्यांना भेटायला येणार नाही याची त्यांना खात्री होती. ते आत तसेच पडून राहिले.

...... ‌ संध्याकाळचे सहा वाजत आले. डावले आणि कंपनी परत कामावर हजर झाली. आल्या आल्या त्यांनी प्रथम श्रीकांतसरांना सोडवले. कारण ही केस त्यांच्याकडून काढून घेतली होती. कोणाचा म्हणजे डीसीपींचा फोन नाही ना हे त्यांनी विचारून घेतलं. उगाच घेतल्या मेहनतीवर पाणी फिरायला नको. कोठडीतले सगळेच जरा स्थिर झाल्यासारखे बसले होते. काका सोडून सगळेजण आता रुळले होते. जणू स्वतःच्या हक्काच्या घरात आलेले आहेत. मार खाणं हा त्यातलाच एक साधारण भाग होता. परत अकडा आणि इंजिनियर जुगार खेळू लागले. सोल्या हातात हॅट घेऊन शून्यात नजर लावून बसला होता. त्याला किक्लाचा राग होता. या भडव्याला पोलिसांनी जाम मारला पाहिजे, असं त्याला वाटत होतं. आणि आपण निर्दोष आहोत. आपला दरोड्याशी संबंध नाही हे त्याला माहीत होतं. आणि ते खरंही होतं. तो म्हणजे किशाने पाळलेलं छळयंत्र होतं. थोडक्यात तो किशाच्या सर्कशीचा रिंगमास्टर होता. पोलीसांनी खरतर किक्लाला माझ्याकडे सुपूर्त केला तर मी तासाभरात माहिती काढून देऊ शकतो. माझ्या हातून कोणी आजपर्यंत सुटला नाही. एक किशाच होता त्याला आपली किंमत कळली होती........ त्याने तुच्छतेने किक्लाकडे पाहिलं. किक्लाने आपले आसन समोरच्या बाकड्यावर जमवले होते. एवढा मार खाऊनही त्याच्या तोंडावर हायली क्वालिफाईड माणसाचा होता. कसेतरी दहा वाजले. डावले आता त्या सगळ्यांना आत घेण्याच्या विचारात असतानाच फोनची बेल वाजली. डावलेंनी फोन घेतला. पलीकडचा माणूस जाम प्यायलेला असावा. " इनस्पेक्टर सायब, मय बोलता हाय सोसायटीसे. (सोसायटीचं नाव सांगितलं नाही) आपको जो आदमी मंगता हाये वो अपनेको मिला हाय. बताउं, बताउं .......... अरे आप बोलते नही क्या? " तो शिव्या देण्यासाठी थांबला असावा. इधर एक आदमीको गोली लगेला है. पांचवा माला. " आणि फोन बंद झाला. पत्ता माहीत नाही कोण बोलतोय माहीत नाही. कोणाला गोळी लागली माहीत नाही. पण आलेला फोन नंबरचा माग लागला तर सापडेल. याची जाणीव झाल्याने त्यांनी एका कॉन्स्टेबलला बोलावले. शोधण्याची सवय असलेल्या त्याने लगेचच सुरुवात केली. या फोनवर आणि डीसीपींकडे कधी जायचं याचा विचार ते करीत बसले. त्यांना माहिती मिळवण्याची घाई होती. नवीन माहिती मिळण्याच्या आतच दुसरा फोन आला. श्रीनिवास सोसायटीच्या पाचव्या मजल्यावरच्या फ्लॅटमध्ये खून झाला होता. आता मात्र बातमी देणारा माणूस शुद्धीवर होता. मग मात्र डावलेंना खात्री वाटली मगाशी आलेला फोन तिथूनच होता. ते तत्परतेने निघाले दोन कॉन्स्टे. नेटके यांना घेऊन ते सोसायटीच्या मोठ्या आवारात पोहोचले. जीप मधून उतरता उतरता वॉचमनने सलाम ठोकला. त्याच्या तोंडाला दारूचा प्रचंड वास येत होता. त्याचं बकोट धरीत डावले म्हणाले, " काय रे, फोन कोणी केलं होता. सोसायटीच नाव, पत्ता सांगता येत नाही का? " त्यावर तो म्हणाला, " माफ करना साब भूल गया. " त्याच्या जास्त नादी न लागता ते लिफ्टने पाचव्या माळ्यावरच्या एका सिंधी माणसाच्या फ्लॅट समोर जाऊन उभे राहिले. दरवाजा अर्धवट उघडाच होता. तो सिंधी त्यांची वाटच पाहत होता. तीन बेडरूमचा पैकी एका बेडरूममध्ये मृत देह पडलेला होता.

देह उपडा पडलेला होता. तो सिंधी म्हणाला, " साबजी जैसा है वैसाही रखा है. मै जाग गया तो गोली की आवाजसे. देखा, मेरा दोस्त खूनमे पडा हुवा था. "........ " पण याला मारला कोणी? " साबजी मरा हुवा मेरा दोस्त डाक्टर है. कल रात वो एक आदमीको वो लेके आया, नाम मालूम नही. मेरेको बोला वो दोनो आजकी रात इधरही रहेगा. उसने उसका बँडेज किया और दोनो बाजूवाले रुममे सो गये. दोनो कल देर रातमे आये थे. एक तो मै नींदमे था. इसलिये सोचा कल उठके पूछुंगा. लेकीन दोनो अपने रुमसे बाहर नही आये. शायद सोये होगे. आखीर मैने सोचा इनके खानेका बंदोबस्त करना चाहिये इसलिये मै अंदर पूछने गया. तो मेरा डाक्टर दोस्त दूसरे आदमी को इंजेक्शन दे राहा था. मैने खानेके बारेमे पूछा. तो उसने मना कर दिया. जो बेडपर लेटा था वो एक नंबरका गुंडा लग राहा था. मै कुछ बोला नही. और सोने चला गया. अभी आधा घंटा पहले गोलीकी आवाज सुनी और बेडपर लेटा हुवा आदमी दरवाजेसे भाग निकला." डावलेंनी मग फोटोग्राफर , डॉक्टर यांना बोलावले. ठसे घेणं आणि इतर उपचार झाल्यावर डॉक्टर म्हणाले, " गोळी अगदी जवळून झाडलेली आहे. त्यामुळे मृताला बचावाची संधी मिळाली नाही. जीव लगेचच गेलाय. " मृतदेह हालवण्याचे सांगून त्या सिंधी माणसाला आणि वॉचमनला घेऊन ते पो. स्टेशनला आले. त्या सिंघी माणसाकडून असे कळले की मृताचे नाव डॉक्टर रामनाथ होते. सिंधी आणि तो दोघे मेडिकल कॉलेजमध्ये दहा बारा वर्षांपूर्वी एकत्र शिकत होते. सिंधी माणसाने इंग्लंडमध्ये असलेल्या धंद्यासाठी कॉलेज सोडले होते. त्यानंतर रामनाथ रॅगिंगच्या केसमधे झालेल्या खुनाच्या आरोपाखाली पकडला गेला. तो इथे नव्हता तरीही त्याला ही बातमी परदेशात कळली होती. या पेक्षा जास्ती त्याला माहिती नाही असे तो म्हणाला. ते सर्व ऐकून डावलेंनी विचारले, " हा किशाच्या टोळीमध्ये होता हे तुला माहीत नव्हतं ? तू खोटं बोलतोयस. ह्याला मारणारा तूच असून दुसरा तिसरा कोणीही नव्हता. ज्याअर्थी तू रामनाथला आणि त्याच्या मित्राला घरात घेतलंस त्याअर्थी तो रामनाथ किशाच्या टोळीत काम करीत होता. हे तुला माहीत असणारच. " पुन्हा पुन्हा विचारून त्यांना वेगळं उत्तर न आल्याने व थेट पुरावा न सापडल्याने त्यांनी त्याला सोडून दिले, पण कोठेही त्यांच्या परवानगीशिवाय बाहेर जाऊ नये असे बंधन घातले. वॉचमनला मात्र त्यांनी चांगलाच फैलावर घेतला. अटकेत ठेवण्याची धमकी देऊन नक्की तिसरा माणूस कोण होता हे काढून घेतलं. त्याला त्या माणसाबद्दल त्यांनी किशाच्या टोळीतल्या गुन्हेगारांचे फोटो दाखवले आणि तो मिस्चिफ असल्याचे पक्के केले. दोघांनाही पकडलेल्या किशाच्या टोळीतल्या माणसांना दाखवले. पण त्यांच्यापैकी कोणालाही ते ओळखत नसल्याचे म्हणाले. मग वॉचमनने आपल्याला पाहिजे असलेला माणूस असे का म्हटले, म्हणून त्याला थोडीफार मारहाण केली. पण ते केवळ आपण पैशासाठी आपण तसे केल्याचे त्याने कबूल केले. शिवाय तो नशेतही होता. पोलीस अशा माहितीचे पैसे देतात असे त्याला कोणीतरी सांगितल्याचे तो म्हणाला. ते दोघे गेले. काकांनी टोळीत डॉक्टर असल्याचे सांगितलेच होते. जवळच असलेल्या एका सरकारी हॉस्पिटलातल्या शीतगृहात असलेला देह दुसऱ्या दिवशी काकांना दाखवण्याचे ठरवले. आता जवळ जवळ दोन वाजत आले होते. सध्या या सगळ्यांना आत घेण्यापेक्षा काकांकडून ते आपसात काय बोलतात ते कळेलच त्यावर ठरवू असा विचार करून त्यांनी जमेल तसे धागे जुळवून पहिल्यापासूनची कथा तयार करायला घेतली. काका पेंगत असले तरी काकांचं लक्ष इतरांच्या बोलण्याकडे होतं. तसं कोणीच काही बोलत नव्हते. डॉक्टरचा मृत्यू झाल्याची बातमी सगळ्यांना मुद्दामच सांगितली होती. पण अजून कोणीच काहीही बोलत नव्हते. पण सोल्याने पोलिसांना सहकार्य करण्याचे मनोमन ठरवले.
***************** ******************** ************************** ********************** ***

जेव्हा डॉक्टर रामनाथचा खून झाला, तेव्हा नीताच्या घरची बेल वाजली. नीताने उत्सुकतेने दार उघडले. दारात रमेश उभा होता. हातातलं सामान घरात सरकवीत तो आत शिरला. निलूला पाहून तो म्हणाला, " अरे तू केव्हा आलीस? " तेवढ्यात सौरभ बाहेर डोकावला. त्याला त्याने मायेने जवळ बोलावले. त्याला जवळ घेऊन तो म्हणाला, " किती मोठा झाला नाही? " त्यावर निलू म्हणाली, " तुला यायला वेळ नाही आणि वहिनीलाही. एकदा केव्हातरी हा झाला तेव्हा आला होतास. बाबा तेव्हासुद्धा आले नाहीत आणि नंतर तर मुळीच नाही. पण तुम्हाला यायला हरकत नव्हती. " त्यावर रमेश म्हणाला, " जाऊ दे चल. तुला तर बाबांचं सगळं माहीत आहेच. कुठेही जायला आमचा मूडच होत नसे. " न राहवून नीता म्हणाली, " आणि आता सुटून आल्येत तर या भानगडी. " रमेश आश्चर्य आणि राग वाटून
म्हणाला, " आता काय झालंय? " मग नीताला आपण हा विषय उगाचंच काढला असं वाटून म्हणाली, " आधी तुम्ही फ्रेश व्हा, जेवून घ्या. मग सांगते सगळं. " रमेशला ते पटलं नाही. पण त्याने जास्त वाद न घालता नीताचं म्हणणं मान्य केलं. अर्ध्या पाऊण तासात त्याचं जेवण झालं...... मग ते तिघे गप्पा मारीत बसले. इतक्या वर्षातल्या सगळ्या गोष्टी अगदी आत्ताच्या घटकेपर्यंत सांगणं आणि त्यावरील प्रतिक्रिया ऐकणं यात दोन वाजेपर्यंत वेळ गेला. नवीन निर्माण झालेल्या संकटात आपण कोणती भूमिका करणार आहोत ते रमेशला सुचेना. घरी आलं की चार आनंदाच्या गोष्टी होतील अशी अपेक्षा त्याची होती. पण मिळालेल्या यशाला तणावाची झालर निर्माण झाल्याने एकदम शांतता पसरली. झोपेच्या आधीन ते केव्हा झाले त्यांना कळले नाही. काकांच्या बाबतीत सुधारणेची आपण केलेली अपेक्षा अगदीच फोन ठरली. बहुतेक, माणसाचा पाय एकदा घसरला की तो कधीच सावरत नाही हेच खरं. आयुष्याची गाडी रुळावर येणं हेही नशिबात असावं लागतं
हेच खरं. आपल्या वडिलांचं आपल्या आयुष्यावर आलेलं सांवट ते मरेपर्यंत कधी जाईल असं वाटत नाही. या माणसाला आता घरात ठेवणं किती कठीण आहे याची त्याला जाणीव झाली. यावर त्याला तरी एकच उपाय सुचत होता, दुसऱ्या देशातली कायम नोकरी आणि तिथे कायमचं राहणं. कारण इथे वडलांना दुसरी जागा घेऊन देणं हे त्याला सर्वतोपरी कठीण गोष्ट वाटत होती. या माणसाबद्दल कोणतीही माया दाखवणं आता शक्य नाही. म्हणजे कायमस्वरूपी देशाबाहेरील नोकरी. हा विचार त्याला सुटकेचा वाटल्याने त्याला झोप लागली.

.......... ‌ सकाळ झाली. एक प्रकारची मरगळ घेऊन रमेश उठला. पण वेगवेगळ्या प्रकारची वास्तववादी प्रशिक्षणं घेतल्याने त्याने विसरून जाऊन दैवाची पुढची खेळी काय असेल याची वाट पाहण्याचं ठरवलं. पण बाहेर स्थिर होण्याचा निर्णय मात्र त्याने पक्का करून टाकला. म्हणजे निदान वडिलांचे दशावतार तरी बघावे लागणार नाहीत. ह्या माणसाने आपल्या मायाळू आईला जशी खाल्ली तसाच हा आपलं चांगलं होऊ पाहणारं आयुष्य खाऊन टाकेल. त्यापेक्षा त्याच्या आतच आपण बाहेर जावं , हे बरं. पुढे नक्की काय
होणार याचा त्याला अंदाज नव्हता. असो. अशा रीतीने त्यांचा दिवस आता चांगला गेला. कारण रमेशचे विचार आता स्थिर झाले होते. एका गोष्टीत मात्र तो गोंधळून गेला काकांना भेटायला जावं की नाही हे त्याला कळेना. दिवसभरात निलूशी गप्पा झाल्या पण तिला आपल्याबद्दल काहीतरी पूर्वग्रह असावा असं त्याला वाटलं. काही घटनांवर त्यांचे वादही झाले. म्हणजे आईचं जाणं, काकांचं जेलमध्ये जाणं अशाच इतर घटनांवर तिला रमेशचा दृष्टिकोन पटला नाही. तिची फक्त एकच तक्रार होती की फारच लवकर आणि लांबचं स्थळ पाहून तिचं लग्न लावलं होतं. आणि सासरी तिला झालेला त्रास तिच्या न येण्याला कारणीभूत झाला. पण रमेश म्हणाला, " तू नाहीतरी पहिल्यापासून आखडूच होतीस. " तिला ते आवडलं नाही. तिच्या मते आपण दोघांनी काकांना भेटायला जायला हवं. ती म्हणाली, " काही का असेना, ते आपले वडील आहेत. त्यांनी काही ना काही तरी आपल्यासाठी कष्ट घेतले आहेत. आपण इतकंही तोडून वागून चालणार नाही. " अर्थातच त्यांच्यापैकी कोणीच
काकांना भेटायला गेले नाही. नीताला काळजी वाटली आता आपल्याला भेटायला जावं लागतं की काय. पण तसं काहीच झालं नाही. काकांबद्दल दुःख करावं असं त्यांच्यापैकी त्यांच्या त्यांच्या वैयक्तिक कारणांमुळे कोणालाच वाटलं नाही. त्यामुळे रात्री बाहेर जेवायला जाण्याचं ठरलं.........................

डॉक्टर रामनाथला मारून मिस्चिफ बाहेर तर पडला. पण जायचं कुठे, त्याला समजेना. रात्रीची वेळ. तरीही रहदारी होतीच. मुंबईच ती. इथे दुसरं काय असणार? कुठे जायचं हा प्रश्न त्याला पडणं स्वाभाविक होतं. ना त्याला कुटुंब होतं, ना ठेवलेली बाई होती, ना कुणी नातेवाईक. तो थोडावेळ असाच उभा राहिला. हाताचं ड्रेसिंग नुकतंच झाल्याने त्याला हात फारसा वापरता येत नव्हता. नशीब तो डावा हात होता. खिशातल्या पिस्तुलात आता फक्त तीन गोळ्या उरल्या होत्या. पहिल्यांदी आपल्याला गोळ्यांची सोय करायला हवी. पण कोणाकडे जाणार? आत्तापर्यंत किशा सगळी सोय करीत असे. दुसरा म्हणजे गुड्डी. साल्या या लांड्यांची काहीतरी कनेक्शनस असणार , हे नक्की. पण गुड्डी कुठे उलथला होता , कोण जाणे . त्याने मनातल्या मनात गुड्डीला शिव्या घातल्या. अचानक त्याला माय डियर बारच्या मालकाची आठवण झाली. तो बऱ्याच वस्तूंची तस्करी करीत होता. त्याच्याकडे आपल्याला नक्कीच मदत मिळेल याची त्याला आशा वाटू लागली. पण तिकडे जायचं म्हणजे सूर्याच्या ऑफिसच्या विभागात जावं लागेल, आणि आता तिथे पोलिसांचा वॉच असणारच. पोटात भूकही लागली होती. तेवढ्यात त्याच्या खिशातला मोबाइल वाजू लागला. त्याने पँटच्या डाव्या खिशातला मोबाइल उजव्या हाताने कसातरी खेचून काढला. खिसा बाहेर लोंबू लागला. कंटाळून जाऊन त्याने "कौन, " असं विचारलं. तो कधीही हॅलो म्हणत नसे आणि स्वतःचं नावही सांगत नसे. पलीकडच्या माणसाचा आवाज त्याला ओळखीचा वाटला. " गुड्डी बोल राहा हूं....... " असं म्हटल्यावर त्याने विचारले " अरे ए बनपाव किधर है तू? " मग गुड्डिने त्याला दबक्या आवाजात रंडीखान्याचा पत्ता सांगितला. मिस्चिफ येतो म्हणाला. पण त्याला विचार करावासा वाटला. पोलिस त्याच्याही मागे असणार. लहानश्या बिळात एकच उंदीर राहू शकतो याची जाणीव झाल्याने म्हणा, किंवा त्याच्यामुळे आपण पोलिसांना आयते सापडू असे वाटून त्याने सध्या न जाण्याचे ठरवले. समोरच एका उडप्याचं हॉटेल होतं. तिथे तो शिरला. ते बंद होत होतं. तरीही त्याने मिस्चिफची ऑर्डर घेतली. म्हणाला, " अब बंद करनेका टाइम है. अभी जो बचा है वही दे सकता हूं. सिर्फ इटली सांबर है. " मिस्चिफने मान डोलवली. बाकीची टेबलं अण्णाचा नोकर एकावर एक उपडी घालीत होता. लवकरच त्याच्या टेबलावर इडली सांबार ठेवलं गेलं. त्याने ते अधाशासारखं खाल्लं. आणखीन मागवलं. एका मागून एक दोन तीन प्लेट खाल्ल्याचे पाहिल्यावर अण्णाने त्याला विचारलं. " बाहरसे आया क्या? लगता है पूरा दिन घूमनेमे निकल गया. " त्याच्या उत्तरावजा प्रश्नाला उत्तर न देता, मिस्चिफ त्याला म्हणाला, " अण्णा दो दिन रह सकता है क्या? गाडी मिस हो गया. दुसरा टिकट मिलनेमे देरी होगी...... " बोलणं अर्धवट सोडीत मिस्चिफने अण्णाच्या चेहऱ्याकडे पाहिलं. अण्णाने एकदा अवेळी आलेल्या गिऱ्हाईकाकडे प्रथमच निरखून पाहिलं. कपाळावर घामाने चिकटलेले केस त्याखालच्या तोकड्या भुवया आणि धमकीवजा आवाजाला साथ देणारे धोकादायक डोळे पाहून तो जरा चाचरला. आपला संशय आल्याचं मिस्चिफला कळलं. मग थोडंसं हसून तो म्हणाला, "अपनेको चेन्नई जाना है. " हे ऐकल्यावर अण्णाची कळी खुलली. "ऐसा बोलो ना, रह जाव बेशक लेकीन दो दिन तकही, अपून एकदम चालक आदमी , (मिस्चिफला माहिती होतं, असे लोक क्वचितच चालाक असतात) अपून किसीभी अजनबीको रखता नही , फिरभी आप चेन्नई जानेवाला , इसलिये चलेगा. आओ " असं म्हणून तो मिस्चिफला भटारखान्यातून अर्ध्यामाळ्यावर असलेल्या धान्याच्या रुममध्ये घेऊन गेला. देको, इधर ये बेड, तुम यूस करो. गद्दा उधर, तुम्हारा औरत चेन्नईमे? " असं त्याने त्याला विचारले. सध्या आहे तेच नाटक वठवण्याचे मिस्चिफने ठरवले. आणि म्हणाला, " हम बांगला, हमारा औरत मद्राशी ". असं म्हटल्यावर अण्णाला प्रेमाच भरतं आलं. त्याने काम करणाऱ्या वेटरला बोलावले. " येन्री मुर्गन, इधर आव ". मग त्याने मुर्गनला त्याच्या भाषेमध्ये सुचना दिल्या आणि आपल्या पाव्हण्याची काळजी घेण्यास सांगितले. आणि पुन्हा पुन्हा मिस्चिफसमोर झुकून तो निघून गेला. या अण्णाकडे नुसतं राहून चालणार नाही, काहीतरी खटपट केली पाहिजे. म्हणजे कोणी आपल्याला लपवू शकेल असा माणूस शोधून काढला पाहिजे नाहीतर देशाबाहेर जायला हवं. त्याला एकदम माय डियर बारच्या मालकाची आठवण झाली. सॅमसन त्याचं नाव. तो ज्यू होता. एकदम मख्खीचूस. पैसे देणं हा प्रकार त्याला जन्माला आल्यापासून माहीत नव्हता. असल्या माणसाकडून कितपत मदत होईल याची शंकाच होती. पण त्याचे अंडरवर्ल्ड मध्ये संबंध होते. पेरियरकडे गेलं तरी चालेल, पण त्याने ठेवून घेतलं पाहिजे. या किक्लात काही अर्थ नाही. आणि आता तर तो बाराच्या भावात गेला. उद्या उठल्यावर काय ते ठरवू असं म्हंटलं आणि तो दिलेल्या रुममध्ये गादीवर आडवा झाला. दोन दिवसांच्या धडपडीने त्याला चांगलाच थकवा आला होता. त्यातून ही जखम. गंभीर नसली तरी लवकर बरी झाली पाहिजे. आता कोणत्या डॉक्टरकडे जाणार, हा प्रश्नच होता. अचानक त्याला ताप असल्यासारखं वाटू लागलं. त्या ग्लानीमध्ये त्याला झोप लागली. पहाटे साडेचार पाचच्या सुमारास त्याला जाग आली ती खोलीत कोणीतरी काहीतरी सरकवीत आहे या आवाजाने. त्याचा हात सावधपणे पिस्तुलावर गेला. त्याच्या गादीच्या पायथ्याशी कोणीतरी उभं होतं. तो होता अण्णाचा वेटर. पाहुण्याला त्रास होऊ नये म्हणून त्या बिचाऱ्याने लाइटही लावला नाही. अण्णा नाराज व्हायचा. त्याला आचाऱ्याला देण्यासाठी धान्य पाहिजे होतं. तो मुरुगन होता. जे पाहिजे ते जिन्नस घेतल्यावर तो गेला. खाली असलेल्या भटारखान्यात माणसांचे आवाज येऊ लागले. आता मिस्चिफची झोप उडाली होती. तसं त्याला आता बरं वाटत होतं. रात्री खिशातल्या कुठल्याशा गोळ्या घेतल्यावर ताप गेला होता. तो अंथरूणावर उठून बसला. तोंड धुऊन तो फ्रेश झाला. खाली उतरला. त्याला मुरुगनने चहा आणि बिस्किटं दिली. अचानक त्याचा मोबाइल वाजला. गुड्डीचा फोन होता. तो थोडा भेदरलेला दिसत होता. "अरे यार मेरेको पैसेकी सख्त जरुरत है. मौसी बहोत पीछे पडी है, वरना पुलिस मेरेको पकड लेगी. " मिस्चिफ म्हणाला, " मेरे जेबमे बैंक है क्या.? एक काम कर तू तेरे लिये पैसा ढूंढ राहा है तो मेरे लिये भी ढूंढ. मै भी कही छुपना चाहता हूं. " त्यावर गुड्डीने शिवी दिली, " मक्कार कहींका. दरिंदर, झूठा. " फोन बंद झाला. तो परत आपल्या बिछान्यावर पडला. सॅमसनचा नंबर मिळतो का तो शोधू लागला. त्याला एक अनोळखी नंबर सापडला. तो त्याचा असण्याची शक्यता होती. पण अनोळखी नंबरवरून पोलिसांना आपला माग लागला तर? हा एक गंभीर प्रश्नच होता. मग त्याने खाली जाऊन अण्णाच्या फोन वापरण्याचे ठरवले. आज रात्री मात्र त्याने गुड्डीकडे जायचं ठरवलं. पाहू तो आपल्यासाठी काय करतोय ते. अजून सकाळचे सात वाजत होते. नुसता वेळ घालवणं कठीण होतं. तो थोडा अस्वस्थ झाला. रिझर्वेशनच्या नावाखाली बाहेर जाता येईलच. ह्या अण्णालाही पैशाची हाव असणारच तीही व्यवस्था केली पाहिजे. म्हणजे, पुन्हा काहीतरी टपोरीपणा करणं भाग आहे. सध्या पैसे कोठूनही मिळण्याची शक्यता नाही. पण त्याला एकदम विठालालची आठवण झाली. तो कुठेतरी बांद्र्याला होता.

त्याने सापडलेल्या अनोळखी नंबरवर फोन करण्याचं ठरवलं. हळू हळू दहा वाजायला आले. पोटात भूक बोंब मारीत होती. आता त्याला इडली सांबार, किंवा इतर कोणताही शाकाहारी नाश्ता नको होता. नाश्ता त्याला जेवणासारखा पाहिजे होता. तोही मांसाहारी. खाली उतरल्याबरोबर अण्णाने त्याला गाठले. " रीसर्वेशन करने जा राहा है क्या?, थोडा नाश्ता करके जाओ. " असं म्हटल्यावर त्याने परत दाक्षिणात्य पद्धतीचा नाश्ता केला. मग त्याने अण्णाला विचारले, " एक फोन कर सकता हूं? " अण्णासमोर अनोळखी नंबरवर बोलायचं ते जपून बोलायला हवं. हे लक्षात ठेवून त्याने तो नंबर लावला. पलीकडून माय डियर बार असा आवाज आला. सॅमसनचा आवाज ऐकून त्याने " दस बारा पत्थर है. " सॅमसनला ती सांकेतिक भाषा वाटली. कारण त्याला माल विकण्यासाठी येणारे फोन असेच होते. पण इथे पार्टी कोण माहीत नव्हते. त्याला हे नवीन नव्हते. सांगणारा कधीच नाव सांगत नसे. थोडा विचार करून सॅमसन म्हणाला, " रात दस बजे आओ, फिर देखते है" फोन बंद झाला. तरीही अण्णाने विचारले. " ये पत्थर क्या चीज है.? " प्रसंगावधान राखून मिस्चिफ म्हणाला " अरे अपना यार है, सिधी बोली नही समझता. " मै जरा बाहर जाके आता हूं. " त्याने बरोबर काहीच आणले नव्हते. त्यामुळे जाताना नेण्याचा प्रश्नच नव्हता. पण एखाद हलकी ऍटॅची विकत घेतली पाहिजे, म्हणजे अण्णाला संशय येणार नाही. तरीही अण्णाला शंका आली. "अरे तुम्हारे पास सामान नही क्या? " मिस्चिफने तत्परतेने उत्तर दिले, " वही तो लाने जा राहा हूं. " जास्त बोलायला वेळ न देता तो
बाहेर पडला. अण्णा त्याच्याकडे संशयाने पाहतं राहिला. हा आलाच नाही तर? त्याच्या डोक्यात आले. पण आता उशीर झाला होता. तो फार चालाक होता ना. पण त्याने चूक केली होती. तसा अण्णा हुशार होता. त्याने मिस्चिफने डायल केलेला नंबर कॉलर आय डी वर पाहिला व डायरीत टिपून ठेवला. आपल्याला गरज पडली तर ह्या नंबरवर संपर्क करता येईल आणि मिळाले तर पैसेही मिळतील अशी आशा त्याला होती. त्याने बाहेर जाऊन खरोखरीच एक लहानशी ऍटॅची विकत घेतली. विक्रेत्याला त्याने जास्तीत जास्त कागद आत भरायला सांगितले. कुलूप लावले आणि तो बाहेर एका नॉन व्हेज हॉटेलमध्ये जेवायला गेला. नक्की आता दुपारचा वेळ कसा काढायचा त्याला कळेना. जास्त बाहेर फिरणं धोक्याचं होतं. कोणी ओळखलं तर? तसंच अण्णाकडे रात्र काढणंही. आधी सॅमसनकडे जाऊन मग गुड्डीकडे जाण्याचं त्याने ठरवलं. मग तो दुपारच्या एका सिनेमाच्या शोला जाऊन बसला. त्याला सिनेमामध्ये कोणताच चार्म वाटला नाही. एक तर इंग्लिश सिनेमा. त्यात भाषा समजण्याचा प्रश्नच नव्हता. बहुतेकांना ती समजत नाहीच. कथा तर दूरच. फक्त गोरे दर पंधरावीस मिनिटांनी बाईबरोबर कशी मजा करतात हेच पाहण्यासारखं असतं. त्याला एकदम त्याच्या आयुष्यात पहिली आलेली मुलगी आठवली. आली म्हणजे, त्याने आणली होती. तेव्हा तो असेल जेमतेम पंचविशीचा. शिक्षण हा प्रकार घेण्यासाठी असतो हे त्याला कधी समजलंच नव्हतं. त्यामुळे शाळेत संपर्कात आलेल्या एका मुलीला त्याने सुरा दाखवून प्रथमच मजा केली होती. तिचा तो घाबरलेला चेहरा त्याला आठवला. जिवाच्या भीतीने तिने संबंधाला दिलेली मंजुरी त्याला प्रेम वाटलं. पण त्याने आपली इच्छा भागवून घेतली. पुढे वेगवेगळ्या टोळ्यांमध्ये त्याची ही सोय आपसूकच होत आली. असो. तो कंटाळून थिएटरमधून बाहेर पडला. दुपारचे जेमतेम तीन वाजत होते. आता अण्णाकडे गेलं पाहिजे. त्याला आज जरी नाही तरी उद्या पैसे दिलेच पाहिजेत. तो हॉटेलात आला. अण्णा कुठे उलथला होता कोण जाणे. त्याचा तो मुर्गन की फुर्गन होता तो कौंटरवर बसला होता. तो ओळखीच हसू हसला. आणि हिंदीत म्हणाला, " काना कायेगा? " मिस्चिफने मानेनेच नाही म्हटले. मग हातातली वजन नसलेली ऍटॅची सांभाळत त्याच्या खोलीत गेला. विठालालला शोधणं जरूरीचं आहे. गुड्डी त्याचा पत्ता नक्कीच सांगू शकेल. गुड्डीला भेटल्यावर बऱ्याच गोष्टी सोप्या होतील. रात्री नऊ वाजताच त्याने सॅमसनला भेटायचं ठरवलं. त्याने लाख दहा वाजता यायला सांगितलं. म्हणजे तेव्हाच गेलं पाहिजे असं थोडंच आहे? पैशासाठी त्याला पिळलं तर नक्कीच काहीतरी निघेल आणि पिस्तुलाच्या गोळ्याही मिळवता येतील. मग तो जरा पहुडला. त्यात दोन तास गेले. संध्याकाळ होत आली. अचानक त्याला बिछान्यावर आजचा पेपर पाहायला मिळाला. पहिल्याच पानावर डॉक्टर रामनाथच्या खुनाची बातमी होती. पोलिसांना त्या सिंध्याने मिस्चिफचे वर्णन दिले होते. पोलीस लवकरच त्याचं चित्रं काढून सगळीकडे प्रसिद्ध करणार असल्याचेही त्यात म्हटले होते. म्हणजे आता तसं दिवसा फिरणं धोक्याचं होतं. अण्णाने पेपर वाचला नसावा. त्याला मराठी येत नसावं. पण त्याच्या भाषेतही पेपर निघत असणार. सावधपणानेच सगळं करावं लागेल.

त्याने कसातरी सात वाजेपर्यंत वेळ काढला. मग जाण्याच्या तयारीत त्याने पिस्तूल व्यवस्थित ठेवले. आत तीनच गोळ्या होत्या. सध्या तरी ऍटेची बरोबर नेण्यात अर्थ नाही. पण पैसे मिळाले तर? त्याने मुर्गन की फुर्गन होता त्याच्याकडे एक प्लास्टीक पिशवी मागण्याचे ठरवले. त्याने काळजीपूर्वक सगळीकडे एकदा पाहिलं. आपला काही माग लागेल असं त्याला दिसलं नाही. समजा जरी परत यायचं नसलं तरी हरकत नाही. आपण सडे असलेले बरे. ऍटॅचीबद्दल त्याला कोणतीच ऍटॅचमेंट नव्हती. ती तशीही उद्या तो परत नेणार नव्हता. काहीतरी निमित्त काढून तो बाहेर जाणार होता आणि येणारच नव्हता. त्याला एक दोन प्लास्टिक पिशव्या तिथेही सापडल्या. पण त्या पारदर्शक होत्या. तरीही त्याने त्या खिशात कोंबल्या. आता त्याचा हात दुखण्याचा थांबला होता. डॉक्टरला त्याला मारणं भाग होतं. दादा गेल्यापासून सगळेच स्वतंत्र झाले होते. कोणामध्येही टोळीचा असा बंध राहिलाच नव्हता. मग स्वतःचं पाहणं आलंच. डॉक्टर तसा फारसा सहकार्य करणारा वाटला नाही. असो. त्याने निष्कारण या गोष्टीवर डोकं न खाण्याचं ठरवलं. मग तो जिना उतरून खाली आला. जिना कसला एक जुनाट शिडीच होती ती. हॉटेलमध्ये बऱ्यापैकी गर्दी होती. अण्णाची गिऱ्हाइकी चांगली होती. फार थोडी टेबलं रिकामी होती. अण्णा काउंटरवर पैसे गोळा करण्यात मग्न होता. त्याने मिस्चिफला खाली उतरताना पाहिलं होतं. अण्णाची नजर नेहमी भिरभिरत असायची.
त्यामुळे लांबून येणाऱ्या माणसालाही त्याने पाहून घेतलेलं असायचं. पण तो दाखवीत नसे. मिस्चिफ एका रिकाम्या टेबलाजवळ बसला. अण्णा मोकळा झाला की तो त्याला सांगून बाहेर पडणार होता. त्याने काहीतरी वेळ जावा म्हणून खायला मागितलं. अण्णाने ते पाहिलं, पण तो काही बोलला नाही. अर्थातच मुर्गन ने बिल दिलं नाही. आठ वाजायला आता पाच मिनिटं होती. तो उठला. अण्णाच्या जवळ गेला. आणि हळू आवाजात म्हणाला, " अण्णा मै अभी जा राहा हूं. तुमको पैसाभी तो देना है. रातको देरी होगी. दरवाजा खोलना. " अण्णा तत्परतेने म्हणाला, " अय्यो, ये तो मुर्गन देखेगा. मै तो घर जाता हूं., फिरभी जलदी आना..... " पुढेही त्याने बोलण्यासाठी तोंड उघडलं, पण विचार रद्द केला असावा आणि त्याच वेळेला हॉटेलच्या पायऱ्या चढत रमेश आत शिरला. त्याच्या मागे निलू, नीता, श्रेया आणि सौरभ होते. त्यांना अण्णाने वडक्कम केले. रमेशला त्याने अदबीने रिकामे टेबल दाखवले. त्यात अडकलेला अण्णा पाहून मिस्चिफने पटकन पायऱ्या उतरायला सुरुवात केली. थोडक्यात चुकलं, नाहीतर त्याचा नीताला धक्का लागला असता. तिच्या ते लक्षात आलं. म्हणून तिने चिडून त्याच्याकडे पाहिलं. आणि ती आत शिरली. मग तिला अचानक हा चेहरा कुठेतरी पाहिल्याचे आठवले. तिला रात्री घरी आलेल्या तिघांपैकी एक जण होता. तिने उत्तेजित होऊन रमेशला सांगितले. पण त्याने "अगं असे चेहऱ्यासारखे चेहरे बरेच दिसतात ग. कधी कधी भासही होतो. " त्याचा विश्वास नाही पाहिल्यावर ती थांबली. लवकरच रमेशने ऑर्डर दिली.......... मिस्चिफ बाहेर पडल्या पडल्या लवकरात लवकर रस्त्याच्या अंधाऱ्या भागातून चालू लागला. त्याला आता सूर्याच्या ऑफिसच्या जवळच जायचं होतं. बस न पकडता त्याने टॅक्सी केली. बसमध्ये बरेच लोक असतात. कोणी त्याचं वर्णन वाचलं असलं आणि ओळखलं तर? या भीतीने तो टॅक्सीत बसला. त्याला साठेमामा माहीत नसले तरी एखादा साठेमामांसारखा निघायचा. नऊ वाजायला आले. त्याने टॅक्सी जरा लांब थांबवली. आणि तो फुटपाथवरच्या अंधाऱ्या भागातून चालू लागला. समोरच्याच फुटपाथवर सूर्याचं ऑफिस होतं. तिथे एक दोन हवालदार बसले होते. ते आता सील केलेलं दिसत होतं. थोडा पुढेच असलेला "माय डियर बार" ची निऑन साइन चमकत होती तो सरपटणाऱ्या प्राण्यासारखा हळूच आत शिरला. त्याचं येणं कोणीच पाहिलं नव्हतं. सॅमसन कौंटरवर गिऱ्हाईकांकडून पैसे घेण्यात गुंतला होता. बारमध्ये अर्धा अंधार असला तरी कौंटरवरच्या मंद दिव्याच्या प्रकाशात सॅमसनचं टक्कल चमकत होत. बहुतेक टेबलं भरलेली होती. कोपऱ्यातल्या टेबलाकडे तो गेला. आणि अत्यंत सावधपणे आपले डोळे झोपल्यासारखे करून बसून राहिला. वेटर आला. पण त्याने ऑर्डर देण्याऐवजी " मॅनेजरको बुलाव " असे म्हटले. तरीही वेटर म्हणाला, " मॅनेजर बिजी है. मै ऑर्डर लेगा. " मग त्याने खिशातले पिस्तूल बाहेर काढून नुसतेच रुमालाने साफ केले. ते पाहून वेटर हादरला. तो तडक सॅमसनकडे गेला. सॅमसनपण चमकला. तो वेटरला कौंटर सांभाळायला सांगून शेवटच्या टेबलाकडे गेला. मिस्चिफने मान वर केली. तशी तो म्हणाला, " तुम हो क्या. इतना नाटक करनेकी क्या जरूरत है. वैसेही बुलाता तो आ जाता मै. " पण सॅमसनचे डोळे थंड होते. त्याने मिस्चिफला ओळखले. तो समोर बसला. म्हणाला "कौनसे पत्थर बेच राहा है तू? " त्यावर विचार करून मिस्चिफ म्हणाला, " देख मेरेको पैसेकी और पासपोर्ट विजाकी सख्त जरूरत है, कया करता है? जल्दी बोल पुलिस मेरे पीछे है" ....... " इसलिये सॅमसन याद आया क्या? " असं खवचट पणे तो म्हणाला. सॅमसन थोडावेळ थांबून मिस्चिफची प्रतिक्रिया न्याहाळीत म्हणाला, " अभी मै पुलिसको बुलावू तो? तू वाँटेड है. डाक्टर रामनाथका मर्डर किया है तुमने समझे? ज्यादा से ज्यादा एक ड्रिंक मोफत दे सकता हूं. पी ले और वट ले. " मध्ये काही काळ घालवणं जरूर होतं........ म्हणून सॅमसन उठू लागल्यावर मिस्चिफ म्हणाला, " देख मार्थाका तुमने क्या किया ये मै पुलिसको बता दूंगा, सोच ले ब्रदर. मर्डरका पाप तेरे उपर है. और मेरे बारेमे पुलिसको खबर करनेके लिये तू जिंदा रहना जरूरी है " मग मिस्चिफने उगाचंच पिस्तुलाचं तोंड त्याच्याकडे वळवलं....... आणि म्हणाला, " देख तीनही गोली है. एक कम होगी तो मुझे जीना मुष्किल होगा. " .......उठलेला सॅमसन पुन्हा बसला. खरंतर तो जुनं सगळं विसरला होता. सात आठ वर्ष झाली होती. मार्थाच्या डेड बॉडीची विल्हेवाट लावायला मिस्चिफने पण मदत केली होती. या आठवणीने त्याची बेपर्वाई थोडी कमी झाली. ..... खालच्या मानेनेच त्याने विचारले, " कितना चाहिये?.... " जिंकल्याचं समाधान चेहऱ्यावर आलेला मिस्चिफ म्हणाला, " पांच., पासपोर्ट, विजा, गोली और विठालाल का पता. "...... मग मात्र वैतागून सॅमसन म्हणाला, " पापकी बात तुम कर राहा है? तुम्हे नही लगता तुम बहोत ज्यादा बात कर रहे हो. मै पांच दे राहा हूं और पासपोर्ट विजा करनेवालेका पता, और गोली भी दे राहा हूं. विठालाल से मेरा कोई वास्ता नही. ठीक है तो बोल, वरना बोल दे पुलिस को. " ....... यापेक्षा या ज्यू कडून जास्त अपेक्षा करण्यात अर्थ नाही हे त्याला जाणवले. मग तो म्हणाला, " चल निकाल, " मग सॅमसन उठत म्हणाला, " बैठना पडेगा थोडा टाइम. काउंटरकडे जाता जाता याला कसा अडकवावा याचा तो विचार करीत होता.

(क्र म शः )