विषय क्र. २ गेल्या शंभर वर्षांत भारतीय चित्रपटसृष्टीत झालेले बदल माझ्या नजरेतुन

चित्रपट समजायला लागल्या पासुन म्हणजे साधारणता १९८०-८५ पासुन मी चित्रपट पहायला सुरुवात केली तसा खेड्यात रहात असल्यामूळे तेथील एकमेव टॊकिजवर जुनेच चित्रपट लागायचे आ‌ईसोबत लेडिजचे दर कमी असल्याने म्हणजे ७५ पैसे लेडिजमध्ये बसुन पहाले पुढे त्यातील काही आठवणीतील म्हणजे मराठीतील बण्याबापु, आणि हिंदीतील दोस्ताना, लोकपरलोक अशी काही आठवतात. माझ्या गावात व्हीडी‌ओ सन ८५ मध्ये आला तिकिट रु. १ सोबत चहा मोफत यामध्ये तो साधारणता जितेंद्रचे चित्रपट दाखवायचा सर्व चित्रपटात जितेंद्र आणि श्रीदेवी किंवा जयाप्रदा असायची, यात हिंमतवाला, मवाली असे एकाच धाटणीतील चित्रपट यायचे विशेष गाण्यातील बदल सोडला तर बाकी मारधाड आणि नायक नायीकेची प्रेमकाही पुर्ण व्हायची. अशाही चित्रपटात करमणुक व्हायची पण अशा चित्रपटात अश्लिलता नसायची, गॄप डान्स क्वचितच असायचा, असला तरी तो लयबध्द होता.

मी गेली १५ वर्ष् झाली असतील चित्रपट पाहीला नाही. पाहीला तो फक्त मी शिवाजी राजे भोसले बोलतोय आणि मुलाच्या आग्रहाखातर 'पा'

परतु घरी जेव्हा कधी मुलासोबत टीव्हीसमोर बसलेलो असतो तेव्हा थोडाफार पाहतो. पुर्ण अजिबात पहात नाही. तरी यातुन जे काही बदल अनुभवायला मिळतात ते सुखावह नाहीत. प्रगती झाली पण गतकाळातील चित्रपटाणी दिलेला आनंद गाणि आज ही आठवतो तो या गेल्या १० काय २ वर्षातील चित्रपटातील एकही गाण ऎकण्यासारखे नाही.
पाश्चात्य संस्कॄतिचे अनुकरण करताकरता आपली चित्रपट त्यातील कलावंत आज पुर्वी सारखी मनावर अधिराज्य करीत नाहीत, मग तो शहारुख असो कि अमिर असो. आताच्या चित्रपटात रोमान्स, मारधाड, अश्लिलता, गॄपडान्स अशाच बाबींचा समावेश दिसतो कथानक पार हरविलेले दिसते. ७० ते ८० च्या दशकातील चित्रपट हे समाज, भावनाप्रधान होते. नंतर देवानंद, अभिताभ, राजेश खन्ना अशी काही मंडळी आली ती काही मारधाड वा प्रणय प्रधान चित्रपट घेऊन, यात अभिताभचा कुली हा एक चांगला चित्रपट होता हमालांची होणारी पिळवणुक, स्थानिक लोंकांची पिळवणुक यात दाखविली आहे.या कालखंडा नंतर मग जितेंद्रचे युग सुरु झाले. तो ही नुसता करमणुक प्रधान चित्रपट घेऊन आला. साजाजिक विषय कधी कोणी अंगीकारलेच नाहीत.
जंजीर ते कुली असा प्रवास चित्रपटात जरी थोड्या फार प्रमाणात कथानक एकसारखे असले तरी त्यातील गाणी चांगली असल्याने चित्रपट चालायचा. याराना त्यातील एक होय. आताची गाणीही निव्वळ एकसारखी आहे. तेव्हा एखादे गवताचे पाते घेऊन जाणारा देवानंदच गाण घ्या किती छान वाटत होते. आज तसे होतच नाही.
संगीतातील बदलही विशेष सुखावह नाहीत पुर्वीचेच संगीत सुमधुर होते. डॉल्ब जरी ठेका घेत असले तरी ते क्षणीकच. जुने संगीत अजुनही एकावेसे वाटते. तेव्हा वाद्य साहीत्य अपुरे होते, तेवढ्याच वाद्य साहीत्यातुन छान चाल लावली जायची. गाणी सुध्दा प्रसंगाला अनुसरुन असायची. जग हे बंदीशाळा हे गाणं आणि त्यात परांजपेंचा आणि सीमा देवचा अभिनय खासच होता.
आताची चित्रपटातील कलावंत अभिनयासाठी विशेष परिश्रम घेताना दिसत नाहीत. अगदी १ महिण्यात १ चित्रपट तयार होतो. यात करोडो रुपय खर्च होतात पण फार फार २ आठवडे तो चालतो. याल जरी दुरदर्शन हे कारण असले तरी दुरदर्शनवर ही लोक फार पाहात नाहीत. एक तर त्यासोबत दिसणार्‍या भरमसाठ जाहीराती.
एकंदर सर्वच बाबतीत माझ्या मते तरी जुनीच चित्रपट सरस होती.

धन्यवाद.

(चित्र गुगलवरुन साभार)