वंध्यत्व. (भाग १-प्राथमिक माहिती आणि पुरुषांतील वंध्यत्व)

Submitted by साती on 17 April, 2012 - 02:33

( आज 'गर्भारपण आणि आहार, या धाग्यावर एका मायबोलीकरणीचे प्रश्न वाचून हा लेख लिहित आहे.)

स्वत:चं मूल असणं ही कित्येकांची मानसिक आणि सामाजिक गरज असते. निसर्गानेही पुनरुत्पादन हे सर्व सजीवांचे एक आद्य कर्तव्य ठरवले आहे. ज्यांना कोणतेही वैद्यकीय उपचार न करता मुलं होतात त्यांना निसर्गाने आपल्याला दिलेली ही केवढी मोठी देणगी आहे याचा अंदाज येत नसेल कदाचित. पण सहजीवनानंतर काही वर्षांनंतरही एखादं मूल न होणं ज्यांनी अनुभवलंय त्यांना 'वंध्यत्व' या शब्दात किती दु:ख आणि निराशा सामावली आहे हे माहिती असेल.

१.वंध्यत्व म्हणजे काय?
एखाद्या जोडप्यास एक वर्षांच्या सलग, गर्भनिरोधक साधनांशिवाय केलेल्या शरीरसंबंधांनंतरही गर्भधारणा होणे (गरोदर राहाणे) जमले नसेल तर त्यास वंध्यत्व म्हणतात.
ही झाली शास्त्रीय व्याख्या.पण सामाजिक दृष्ट्या, जोडप्यास गर्भधारणा होऊन जर एखादे जीवंत मूल झाले नसेल तर त्यास वंध्यत्व असे समजले जाते.
प्राथमिक वंध्यत्व -यात जोडप्यास एक वर्षाहून अधिक काळ शरीर संबंध ठेवूनही कधीच गर्भधारणा झालेली नसते.
दुसर्‍या वेळचे वंध्यत्व- यात जोडप्यास एखादे मूल असून दुसर्‍या गर्भधारणेत कमतरता असते.

२. कोणत्या डॉक्टराकडे यासाठी सल्ला घेण्यास जावे?
जरी वंध्यत्वाठी स्त्री आणि पुरूष दोघांतही काही दोष असू शकतो तरी प्राथमिक चिकीत्सा किमान भारताततरी स्त्री रोग तज्ज्ञांकडे (गायनॅककडे)करावी. त्या आपली प्राथमिक तपासणी करून जोडप्यातील स्त्री आणि पुरूष दोघांनाही काही चांचण्या सुचवतील. त्या चांचण्यांच्या अनुषंगाने उपचार करतील किंवा योग्य त्या दुसर्‍या तज्ज्ञांचा(उदा.एंडोक्रिनॉलॉजिस्ट,डायबेटॉलॉजिस्ट,युरॉलॉजिस्ट,सर्जन,फिजिशीयन)सल्ला घेण्यास सांगतील.

३. डॉक्टरांकडिल पहिल्या भेटीत काय अपेक्षित आहे.
बर्‍याच वेळा भारताततरी पेशंट आणि डॉक्टर यांच्यात योग्य तो संवाद होत नाही.लाजेमुळे पेशंट आणि वेळेअभावी डॉक्टर बर्‍याचश्या गोष्टींची चर्चा करत नाहीत.डॉक्टरांशी योग्य चर्चा झालीय किंवा कसे हे तुम्हाला खालील मुद्द्यांवरून कळेल.

अ. 'वंध्यत्वाविषयी स्त्री आणि पुरूष दोघेही जबाबदार असू शकतात म्हणून दोघांच्याही चांचण्या करणे गरजेचे
आहे तसेच वंध्यत्वाचे उपचार ही जोडप्याची संयुक्त जबाबदारी असून केवळ स्त्री किंवा पुरूष यांची वैयक्तिक
जबाबदारी नाही' हे तुमच्या डॉक्टरने तुम्हाला समजावलेय का?

आ.डॉक्टरांनी तुमची सगळी महत्त्वाची वैद्यकीय हिस्टरी विचारलीय का? तसेच एकत्र राहण्याचा वेळ,
शरीरसंबंधांची वारंवारता आणि काळ(पाळीच्या काळाच्या अनुषंगाने)या गोष्टी विचारल्यात का ?

इ. स्त्रीच्या पाळीसंबंधी खोल विचारणा केलीय का? कधी सुरू झालीय.रेग्युलर आहे का? किती दिवस रक्तस्राव
होतो इ.

ई. पुरूषाच्या आरोग्यासंदर्भात इतिहास विचारलाय का? उदा. बीपी,डायबेटिस,प्रजनन संस्थेसंबंधित संसर्ग,
अपघात इ.
उ. अपेक्षित चांचण्याच्या निदानानंतर ढोबळमानाने काय दोष निघू शकतात व त्यांचे निराकरण कसे करता येऊ
शकेल याची प्राथमिक,जुजबी माहिती दिलीय का?

वंध्यत्वाची कारणे-

गर्भधारणा होण्यासाठी खालील गोष्टींची गरज आहे
१.स्त्री शरीरात बीजांडातून एक(च) बीज/अंडे बाहेर पडणे (ओव्यूलेशन)
२.बीजनलिकेतून ते अंडे गर्भाशयाच्या दिशेने पोचणे.
३.बीजनलिका गर्भाशयाला जिथे मिळते तिथे पुरुषाचा शुक्रजंतू येऊन ते बीज फ़लित होणे.(फ़र्टिलायजेशन)
४. फ़लित बीज गर्भाशयात रुजणे (इंप्लांटेशन)

या चारपैकी एकाही पायरीत अडचण आल्यास गर्भधारणा होत नाही.
मुळात १/३ वेळा दोष पुरूषात असू शकतो, १/३ वेळी स्त्रीमध्ये असू शकतो आणि १/३ वेळी दोघांतही कमी-अधिक प्रमाणात किंवा एकातही नसतो.

एका सर्व्हेनुसार भारतातील विविध राज्यातील पुरूषांमध्ये ८ ते १०% पुरूषांमध्ये वंध्यत्व आढळते.

पुरूषांपुढचा मुख्य प्रश्न - वंध्यत्व की नपुंसकत्व?

पुरूषांमध्ये वंध्यत्व आणि नपुंसकत्व या अगदी टोकाच्या दोन गोष्टी आहेत. वंध्य पुरूषांची समाजात जेव्हा चेष्टा होते तेव्हा त्यांना नपुंसक ठरवले जाते. हा त्याच्या बिचार्‍याच्या पुरुषत्वावरच घाला ठरतो. त्यामुळे सहसा पुरूष वंध्यत्व निवारणासाठी डॉक्टरकडे जायचे टाळतात. माझ्याकडे जनरली एखादी बाई जेव्हा थायरॉईड,हार्मोनल इन्बॆलन्ससारख्या आजारांवर उपचार करण्याकरिता रेफ़र केली जाते तेव्हा तिच्या नवयाची काही तपासणी झालीय का या प्रश्नाचं उत्तर बर्‍याच वेळा नकारार्थी असते.

नपुंसकता म्हणजे पुरूषाला समाधानकरक शरीर संबंध करता येण्याइतपत शिश्नाची ताठरता न येणे किंव लिंग वीर्यस्खलनापूर्वीच लगेच शिथील पडणं.

या नपुंसकतेचा आणि पुरुषाच्या फ़र्टिलीटीचा (म्हणजेच मुलं तयार करण्यासाठी असलेल्या शारिरीक क्षमतेचा संबंध नाही.) पूर्णपणे नपुंसक पुरूष अवंध्य असू शकतो आणि अशा माणसाच्या शुक्राणूना सर्जिकली किंवा इतर प्रकारे मिळवून त्यापासून त्याच्या पत्नीस किंवा इतर कुणाही स्त्रीस गर्भधारणा होऊ शकते. याऊलट शरीर संबंध ठेवण्यास अगदी पात्र असलेला पुरूष (नपुंसक नसलेला)खाली दिलेल्या कारणांमुळे वंध्य असू शकतो.

पुरूषांमध्ये वंध्यत्व आढळण्याची मुख्य कारणे

  • १. शुक्राणू पुरेश्या प्रमाणात तयार न होणे
  • २. तयार शुक्राणूंचा आकार किंवा त्यांचा वेग योग्य नसणे.
  • ३. योग्य आकाराच्या आणि वेगाच्या शुक्राणूंच्या पुरूष शरीरातून बाहेर पडण्याच्या मार्गात अडथळे असणे.

आता वरिल बाबींची कारणे बघू-

  • १. वेरिकोसील -वृषणाभोवती असलेल्या रक्तवाहिन्यांचा आकार वाढून वृषणांचे तापमान वाढते ज्यामुळे शुक्राणूंच्या वाढीस अडथळा येतो. (शुक्राणूच्या वाढीसाठी शरीराच्या तापमानापेक्षा थोडे कमी तापमान आवश्यक असते. म्हणूनच निसर्गाने वृषणांची रचना स्त्रीबिजांडाप्रमाणे उदरपोकळीत न करता मांड्यांच्यामध्ये थोडी बाहेर अशी थंड जागी केली आहे.
  • २. संसर्ग- गालगुंड(मंप्स),देवी, टिबी,लेप्रसी इ.
  • ३. शरीरसंबंधातून पसरणारे सिफ़िलिस आदी संसर्गजन्य रोग.
  • ४. अपघात/इजा –उदा. कंबरेखालील नाजूक भागास मार बसणे, भाजणे, मूत्र मार्गावरील काही शस्त्रक्रीया इ. किंवा रेडिओथेरपी, किमोथेरपी वातावरणातील विषारी द्रव्ये, अंमली पदार्थ यामुळे होणारे नुकसान
  • ५. उदर्पोकळीतच राहिलेली बिजांडे(क्रिप्टॉरकिडीजम)
  • ६. अवरोध- शुक्रनलिका जन्मत: बंद असणे किंवा संसर्ग/शस्त्रक्रीया यांमुळे बंद होणे.
  • ७. इतर आजार जसे किडनी किंवा लिव्हर संबंधीत आजार
  • ८. मज्जासंस्थेचे(न्यूरॊलॊजिकल)आजार
  • ९. जनुकीय /डेव्हलप्मेंटल आजार-सिस्टिक फ़ायब्रोसिस,क्लाईन्फ़ेल्टर इ.
  • १०. आंतर्स्त्राविक ग्रंथींचे (एंडोक्रिनॉलॉजिक) आजार-थायरॉईड, डायबेटिस इत्यादींशी संबंधीत
  • ११. इतर आजारांवरील औषधांचे (उदा बीपी) साईड इफ़ेक्टस.
  • १२. आजारच न सापडणे- काही ट्क्के (५-६%) पुरूषांमध्ये कुठलाही आजार नसतानासुद्धा वंध्यत्व असू शकते

माझ्या प्रॅक्टिसमध्ये जंतूसंसर्गामुळे शुक्रवाहिन्या ब्लॉक होणे, शुक्रजंतूंची संख्या वृषणाला झालेल्या संसर्गामुळे कमी असणे, व्यसनाधिनता ,बीपीच्या औषधांचे साईड इफ़ेक्टस आणि अपघात ही पुरुष वंध्यत्वाची तसेच नपुंसकत्वाची मुख्य कारणे पाहिली आहेत. परंतु नुसत्या नपुंसकत्वाचा विचार केला तर मानसिक कारणे- कामाचा ताण,डिप्रेशन इ. जास्त आहेत.
एक अगदी दुर्मिळ उदाहरण म्हणजे एका शेतकर्‍याचा तान्हा मुलगा शेतात ठेवलेला असताना भटक्या कुत्र्यांनी शेजारचे खरकटे खाताना त्याच्या नाजूक अवयवांचेही लचके तोडले. नंतर शस्त्रक्रियेने तो बरा तर झाला पण वृषण काढून टाकावे लागले. मोठा झाल्यावर पुरूष संप्रेरकांअभावी त्याचे बाह्यांग स्त्रीप्रमाणे दिसू लागले. त्यात बिचार्‍याचा बालविवाह झाल्याने पत्नी १४ व्या वर्षापासून घरात राहण्यास आली. हा पेशंट सध्या पुरुष संप्रेरकांचे(टेस्टेस्टेरॊन) बाहेरून इंजेक्शन्स घेत आहे. आता तो पुरुषी दिसतो, बायकोशी शरीर संबंधही ठेवू शकतो. मात्र जर त्याला मूल पाहिजे असेल तर पत्नीकरता वीर्यबँकेबतून दुसर्‍याचे वीर्य घेऊ वीर्यारोपण करावे लागेल.

पुरुष वंध्यत्वासंबंधीच्या चाचण्या –

  • 1. बाह्यांग तपासणी- खरे तर ही अत्यंत महत्त्वाची चाचणी आहे. जंतूसंसर्ग, हायड्रोसील, वेरिकोसील, हायपोस्पॆडिऎस इ. महत्वाच्या बाबी केवळ बाह्यांग तपासणीद्वारे कळू शकतात.पण बरेचदा भारतात इनफ़र्टिलीटीचे उपचार गायनॆकॉलॉजिस्ट करत असल्याने पुरुषांची बाह्यांग तपासणी सहसा सुरूवातीला होत नाही आणि सिमेन अ‍ॅनालिसीस झाल्यावर,सोनोग्राफ़ी झाल्यावर मग काही शंका असल्यास पुरूषाला सर्जन लिंवा युरॊलॉजिस्टकडे बाह्यांगतपासणी आणि इतर निदानासाठी पाठवले जाते. अँड्रॉलॉजिस्टची (पुरुषांच्या लैंगिक आणि वंध्यत्वावरिल आजारांचे तज्ज्ञ)संकल्पना भारतात अजूनही तितकीशी रूळलेली नाही.
  • 2. वीर्यपरीक्षा- ही अत्यंत कमी खर्चाची आणि सुलभ चाचणी आहे. कित्येकदा तर एखाद्या जोडप्याची वंध्यत्वासंबंधित इतर कुठलिही चाचणी करण्याअगोदर ही चाचणी करा असे डॉक्टर सुचवतात. या चाचणीविषयी आपण नंतर थोडे खुलासेवार बघू.
  • 3. वीर्यपरीक्षेत काही दोष आढळल्यास त्या अनुशंगाने अँटीस्पर्म अँटीबॊडी, पेल्विक अल्ट्रासाउंड,हार्मोन्स तपासणी, इ. चाचण्या सुचविल्या जाऊ शकतात.
  • 4. अगदी दुर्मिळप्रसंगी कॆरीओटायपिंग हि जनुकीय चाचणी सुचवली जाते.

वीर्यपरीक्षण.(semen analysis)

या परीक्षणाकरिता पुरुषाचे वीर्य हस्तमैथूनाद्वारे (स्वस्खलन) मिळवले जाते.एका मोठ्या तोंडाच्या बाटलीत हे जमवले जाते आणि एका तासाच्या आत त्याच्यावर विविध चाचण्या केल्या जातात. त्यामुळे शक्यतो लॅबमध्ये जाऊनच वीर्य नमुना द्यायला हवा. या चाचणी अगोदर किमान २ ते ५ दिवस शारिरीक संबंध किंवा हस्तमैथून (थोडक्यात कोणत्याही प्रकारे वीर्यपात) टाळण्यास सांगण्यात येते. क्वचितप्रसंगी पोस्टकॉईटल सँपल मिळवण्याकरिता विशेष प्रकारचे कंडोम जोडप्यास शरीरसंबंधांच्यावेळी वापरण्यास सांगून त्यामधून वीर्याचा नमुना मिळवण्यात येतो.
जर पहिली वीर्यचाचणी नॉर्मल असेल तर शक्यतो परत परत तपासणी करत नाहीत.
मात्र पहिल्या वेळी काही दोष असेल तर पुढिल ३ महिन्यांच्या काळात अजून २-३ वेळा ही तपासणी केली जाते.

जागतिक आरोग्य समितिने(WHO) मान्य केलेले वीर्यपरीक्षणाचे सामान्य पैलु(नॉर्मल वॅल्यू) याप्रमाणे

  • १.आकारमान-२मिली हून जास्त
  • २.पी.एच.-७.२-७.८
  • ३.प्रमाण-शुक्राणू संख्या २०*१००००००/मिली
  • ४.हालचाल-५०% जास्त शुक्राणूंच गती आणि हालचाल सामान्य
  • ५.बाह्यरूप(मॉर्फॉलॉजी)-३०%पेक्षा जास्त शुक्राणू दिसायला नॉर्मल हवेत.

तरिही वीर्यपरीक्षण नॉर्मल आले म्हणजे पुरूष निर्दोष असे नव्हे. अशाप्रकारे नॉर्मल वीर्यपरीक्षण असणार्‍या ३०% पुरूषांमध्ये शुक्राणूंचे कार्य दोषपूर्ण असू शकते.
त्यासाठी काही खास तपासण्या आहेत.गरज असल्यास त्यासंबंधीची माहिती आपल्या डॉक्टरांकडून घेता येईल.

पुरुषांच्या वंध्यत्वनिवारणासाठीचे उपचार

वरिल सर्व चांचण्या केल्यानंतर ज्याप्रकारचे रोगनिदान झाले आहे त्याप्रमाणे खालील उपचार शक्यतो सुचविले जातात.

  • १.औषधोपचार- वीर्यातील शुक्राणूंची संख्या,वेग वाढविण्यासाठी काही प्रकारची संप्रेरके दिली जातात. संसर्गाकरिता प्रतिजैविके (अँटिबायोटिक्स) दिली जातात.
  • २.शस्त्रक्रीया-वेरिकोसील, हायड्रोसील,बंद शुक्रनलिका यांवर शस्त्रक्रीयेद्वारा उपचार करता येतात. अगदी नसबंदीचं ऑपरेशन करून घेतलेल्यानाही शस्त्रक्रीयेद्वारा शुक्रनलिका चालू करवून घेता येतात.
  • ३.वरिल उपचार लागू पडत नसतील तर ’असिस्टेड रिप्रोडक्शन टेक्निक’या प्रकारांनी वंध्यत्व दूर करण्याचा मार्ग अवलंबला जातो. काही वेळा पुरूषाचे वीर्य जमा करून सिमेन वॉशिंग,स्पर्म काँसंट्रेशन अश्या प्रक्रीया त्यावर करून योग्य वेळेस ते स्त्रीच्या गर्भाशयात सोडले जाते. किंवा आय. वी.एफ़. म्हणजे इन विट्रो फर्टिलायजेशद्वारा प्रयोगशाळेत स्त्री आणि पुंबीजाचा मिलाप घडवून तयार भ्रूण स्त्रीच्या गर्भाशयात सोडले जातात.
  • त्याविषयी आपण स्त्री वंध्यत्वाविषयी चर्चा करून मग अधिक जाणून घेऊ.

एक गोष्ट मात्र नक्की ल़क्षात ठेवावी लागेल की काही वेळा असे कुठलेही उपचार करूनही वंध्यत्व निवारण करता येत नाही. अशा वेळेस दोनच मार्ग उरतात.

  • १.पत्नीची संमती असल्यास वीर्य बँकेतून अनामिक दात्याचे वीर्य आर्टिफ़िशीयल इनसेमिनेशन्द्वारे स्त्री गर्भाशयात सोडणे. या प्रक्रियेत अत्यंत गुप्तता राखली जाते. मात्र असे करण्यापूर्वी पती-पत्नी दोघांचेही योग्य ते समोपदेशन झालेले असले पाहिजे.
  • २.दत्तक – दत्तक घेणे हा वंध्यत्व असलेल्या जोडप्यांना अपत्यप्राप्ती करून देणारा एक आनंदमार्ग आहे.
  • याविषयीही आपण नंतर चर्चा करू.

मूल नसलेल्या स्त्रीवर समाज खूपच अन्याय करतो. तिचं जीवन नकोसं करतो. नवरा तिला सोडून दुसरं लग्न करतो. हे कितीही खरं असलं तरी बर्‍याच वेळेला तिला समाजाकडून सहानुभुतीही मिळते.
पुरुषाच्या बाबतीत मात्र जर त्याच्यात दोष आहे असे समजले तर समाजातले लोक भयानक कुत्सित नजरांनी बघतात. कुजकट शेर्‍यांनी बेजार करतात. त्यामुळे असे दोष लपवून, अपत्य नसण्याचा दोष बायकोवर टाकून दुसरे लग्न करणारे महाभाग समाजात दिसतात. किंवा मग बायकोवर वैद्यकीय उपचार करण्याचे चालू ठेवून हे लोक वैदू,बुवा यांच्या नादाला लागतात. वंध्यत्व आणि नपुंसकत्व यातील फरक समजत नसल्याने स्वतःचे पुरुषत्व सिद्ध करण्यासाठी वेश्यागमन, अंमली पदार्थाचे सेवन,विवाहबाह्य संबंध असे मार्ग अवलंबितात.
म्हणूनच पुरुषी वंध्यत्व आणि नपुंसकत्व याबद्दल समाजात अजू खूप जागृती होणे आवश्यक आहे. आमच्यासारख्या या क्षेत्रात काम करणार्‍या डॉक्टरांची अशी जागृती करणं ही जबाबदारी आहे.

भाग-२.स्त्रीयांमधले वंध्यत्व आणि मासिकपाळीचे सामान्य चक्र.
*****************************************************************************************************

१.इतका किचकट भाग सोप्या भाषेत समजावून सांगायच्या प्रयत्नात माझी फॅफॅ उडालेली आहे तरी कुणाला समजण्यात काही अडथळा असेल तर कळवावे, पुन्हा एकदा प्रयत्न करेन.
२. हा भाग समजल्याखेरिज पुढच्या असंख्य चाचण्या आणि उपचार कळणे शक्य नाही त्यामुळे थोडंफार डिटेलात लिहिण्याचा प्रयत्न केला आहे.
३. शक्यतो मुख्य इंग्रजी शब्द तसेच ठेवले आहेत. त्यामुळे भाषांतर उगाच पुस्तकी किंवा क्लिष्ट होणार नाही. तसेच आपल्या डॉक्टरशी चर्चा करताना आपल्याला भाषेचा/शब्दांचा अडथळा येणार नाही. तसेच नेटवरून इंग्रजी संकेतस्थळावर संदर्भ शोधणे सोप्पे होईल.
४.माझ्या ज्ञानाला मर्यादा आहेत किंवा मला जे माहिती आहे ते सगळेच इथे लिहिणे शक्य नाही तेव्हा योग्य संदर्भ मिळवून सखोल माहिती पाहिजे असल्यास ती मिळवायला हे प्राथमिक ज्ञान म्हणून उपयोगी पडेल. बाकी बाबतीत आपले डॉक्टर आपल्याला मदत करतीलच.
५. माझी ही माहिती पुरवायची धडपड आणि कष्ट लक्षात घेता कुणी ही माहिती कॉपी पेस्ट करुन वापरल्यास/ फॉर्वर्ड केल्यास कृपया "मायबोलीवरिल डॉ. साती " या आयडीला थोडंसं क्रेडिट द्यायला विसरु नका.
६. कृपया मुद्रितशोधनातील चुका कळवा, मला वेळ मिळताच योय तो बदल करेन.

*****************************************************************************************************

Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

साती, चांगला विषय छेडला आहात.

उत्तम माहीती. काही टायपो दुरूस्त करून घ्या म्हणजे वाचकाला सुलभ होईल.

एका माबोकरणीने गर्भारपण आणि आहार या धाग्यावर काही प्रश्न विचारले असता मी तिला गायनॅककडे जायचा सल्ला दिला. ती म्हणाली की गायनॅककडे जाऊन एक-दोन वेळा फॉलिक्युलर स्टडी ही चांचणीही करवून घेतलीय.
एवढे करूनही तिला बर्‍याच मुलभूत स्वरूपाच्या शंका होत्या. त्यामुळे तिचे व्यवस्थित समोपदेशन झाले नसल्याची शंका आली.म्हणून वरिल भाग लिहिलाय.

बाकी मुद्दे हळूहळू वाढवत जाईनच.
तसेच या अनुषंगाने वाचकांच्या काही शंका असतील तर त्यांचेही निराकरण करण्याचा प्रयत्न करेन.

मी स्वतः गायनॅकॉलॉजिस्ट नाही,फिजीशीयन (एम.डी.मेडिसीन)आहे.
त्यामुळे स्त्री आणि पुरूष वंध्यत्वाकरिता कारणीभूत असलेल्या एंडोक्राईन,डायबेटिस,बीपी संसर्गजन्य रोग इ.चे उपचार करण्याचा मागील पाच वर्षांचा अनुभव आहे. शक्य तितकी शास्त्रीय माहिती सोप्या भाषेत इथे देण्याचा प्रयत्न करेन.

द्याच माहीती साती. बर्‍याच लोकांना तिची गरज असू शकेल.

साधारणपणे पहिली टेस्ट सिमेन अ‍ॅनालिसीस असते अशी माझी माहीती आहे. त्यानंतर मग स्त्रीच्या टेस्ट करतात जसे, फॉलिक्यूलर स्ट्डी, हार्मोन टेस्ट्स, एच सी जी.

फॉलिकल रप्चरच्या दिवशी शरीरसंबंध ठेवायला सांगून फॅलोपिन ट्यूब्ज मध्ये सिमेनची व्हायाबिलिटी चेक करण्याचीही टेस्ट हल्ली केली जाते.

आय. व्ही. यू. / आय. व्ही. एफ. ह्याबद्दलही आधिक माहीती द्या साती.

साती चांगला विषय. तज्ञ व्यक्तीनेच छेडलाय, हे छान झाले.
यापेक्षा विस्ताराने लिहायला पाहिजे.

फार चांगला धागा.

माझा अनुभव सांगते. आम्हाला पहिले ४ वर्ष मुल न्हवतं. अगदी पहिली २ वर्ष मजा करण्यात आणि सेटल हो गेली. मग ह्या प्रश्णांच गांभिर्य उमजलं. नंतर मग २ वर्ष उपचार केल्यावर मुलगी झाली.

मी ह्या सगळ्या प्रोसेस मधुन गेले आहे. मनाचा निग्रह खुप लागतो.

लिहा माहिती द्या. अनेकांना लाभ होइल.

डॉक्टर साती यानी "संसार" रथाशी निगडित असलेल्या एका अत्यंत हळव्या विषयाला इथे छेडले आहे त्याबद्दल त्याना द्यावे तितके धन्यवाद कमीच होतील. त्यांची शैक्षणिक अर्हताच सांगून जाते की त्या [त्यांच्या या क्षेत्रातील अन्य मैत्रिणींशी विचारविनिमय करून] इथे फार मोलाची महत्वाची माहिती देत राहतील.

माझ्या भाचीला ८ (आठ) वर्षे अपत्य होत नव्हते आणि आम्हा सर्वांच्या इतक्या लाडाची असूनही तिचा नवरा आणि सासरकडील मंडळी त्याबद्दल ज्या नीच वृत्तीने तिच्याशी वागत होते ते पाहून एक मामा या नात्याने मी सैरभैर होत होतो. आठ वर्षात गर्भ दोनवेळा राहिला, पण त्याचे फळात रूपांतर होतच नव्हते. एम.बी.ए. झाल्यामुळे स्वतःला उच्चशिक्षित समजला जाणारा तो जावई नावाचा प्राणी अपत्य हव्यासापोटी चक्क डायव्होर्सची मागणी करू लागला होता. पुढे इथे कोल्हापूरात भाचीवर डॉ.सतीश पत्की आणि त्यांच्या पत्नी डॉ.उज्ज्वला पत्की. दोघेही गायनॉकॉलॉजिस्ट आहेत; (शिवाय आय.व्ही.एफ. आहेत - म्हणजे काय ? हे समजले नाही) यांच्याकडून सलग सहा महिने काटेकोरपणे 'वंध्यतावर' उपचारपद्धती पार पाडली गेली .... ती नेमकी काय आणि कशी होती याचा तांत्रिक विदा या क्षणी माझ्याकडे नाही....आणि सुदैवाने ती फलद्रुप झाली. भाचीला गर्भ राहिला आणि एक सुरेख बाहुलीसारखी मुलगीही झाली.

[ती आता दोन वर्षाची झाली आणि सासरकडील नतद्रष्ट आता 'मुलगा केव्हा?" हे तुणतुणे वाजवित बसले आहेत. इट सक्स रिअली !]

या धाग्यावर लक्ष ठेवून राहतो.

अशोक पाटील

चांगला धागा साती !
मुळात दोघांच्याही चाचण्या होणे खुप गरजेचे आहे. समस्या कुठे आहे हे कळने आधी महत्वाचे, मग त्यानुसार वेगवेगळे इलाज करता येतात.

(शिवाय आय.व्ही.एफ. आहेत - म्हणजे काय ? हे समजले नाही)>>> आय.व्ही.एफ. तज्ञ म्हणायचेय का काका तुम्हाला? ईन व्हिट्रो फर्टीलायझेशन स्पेशॅलिस्ट. (टेस्ट ट्युब बेबी तज्ञ)

<<'वंध्यत्वाविषयी स्त्री आणि पुरूष दोघेही जबाबदार असू शकतात म्हणून दोघांच्याही चांचण्या करणे गरजेचे
आहे तसेच वंध्यत्वाचे उपचार ही जोडप्याची संयुक्त जबाबदारी असून केवळ स्त्री किंवा पुरूष यांची वैयक्तिक
जबाबदारी नाही' हे तुमच्या डॉक्टरने तुम्हाला समजावलेय का?>>>

साती, शक्य असेल तर या दोन्ही प्रकारांवर अजुन सविस्तर माहिती येवु द्या.

<<<आय. व्ही. यू. / आय. व्ही. एफ. ह्याबद्दलही आधिक माहीती द्या साती.>>> विदिपा, इथे आय.व्ही.यू. म्हणजे काय? मी आय.यु. आय. (intrauterine insemination (IUI)) , डी.आय. (डोनर इन्सिमीनेशन) बद्दल ऐकले आहे. साती, या बद्दल अजुन माहिती देवू शकाल काय?

तसेच आय.व्ही.एफ. आणि इक्सी या दोम्हीबद्दलही सविस्तर माहिती द्या.

साती,
दारू, सिगारेट आदी व्यसनांचा कसा परिणाम होतो ते पण प्लीजच लिहिणार ना.
माझ्या परिचयाच्या एका जोडप्यात, माझ्या अंदाजाप्रमाणे हिच समस्या आहे. पण नवरा
मानायला तयार नाही आणि खापर नेहमीप्रमाणेच, बायकोच्या डोक्यावर फोडले जात आहे.

"आय.व्ही.एफ. तज्ञ म्हणायचेय का काका तुम्हाला? ईन व्हिट्रो फर्टीलायझेशन स्पेशॅलिस्ट. (टेस्ट ट्युब बेबी तज्ञ)"....

~ थॅन्क्स विशाल. त्यांच्या हॉस्पिटलच्या प्रवेशद्वारावर त्यांची क्वालिफिकेशन्स लिहिलेली आहेत. त्यामध्ये हे आय.व्ही.एफ. देखील आहे. त्याचा फुल फॉर्म (आणि अर्थ) मला माहीत नव्हता. खरे तर अशा गोष्टी मी तिथल्या तिथे विचारून शंका निरसन करून घेत असतो नेहमी. पण त्या भाची प्रकरणात असा काही भावनिकदृष्ट्या गुंतलो होतो की ते औत्सुक्याचे ते भान राहिले नाही.

साती,
तुम्हि जि माहिती देत आहत ती खरच खुप मोलचि आहे माझ्यासाठि कारण मि गायनॅककडे जाऊन प्रश्न्न विचरायचे प्रयत्न केले. पण वेळे आभावि ते निट सविस्तर सागु शकत नाहि वाट्ते. पण तुम्हि लिहिल्या प्रमाणे मि त्याच्याकडे जावुन या टेस्ट बद्द्ल विचारेन. आणि हो तबाकु व जाडे पणामुळे होवु शकतात का काहि दोश ते सुधा सन्गा.
तुम्हि कुठे आसता भारतात कि भारताबाहेर

व्वा!

विषय परीपूर्णतेकडे चालला आहे. आज वाढवलेली माहीती अतिशय उपयुक्त. दुसरा भाग येऊद्या.

साती, माहितीत भर पडत चालली आहे.

वर इतरांनी विचारल्यानुसार व्यसने, इतर आजार यांचा व वंध्यत्वाचा कसा संबंध आहे हे उलगडून सांगू शकशील का?

Pages