समय्याच्या लेकीचं काय?

समय्या मदनय्या गोरा, हे नाव तुम्ही ऐकलंय का? नसेलच. पुढंही ऐकण्याची आता शक्यता नाही. कारण समय्या मरण पावला. गडचिरोलीतल्या सिरोंचासारख्या गावात राहून रोजंदारीवर जेमतेम उदरनिर्वाह करणारा समय्या एक सामान्य माणूस. शेती-भाती काही नाही. हातावर पोट.

अलीकडं समय्या वन विभागात रोजंदारीवर चौकीदार म्हणून काम करत होता. आता त्याला दरमहा जे काही उत्पन्न मिळायचं, त्यात पत्नी मधुनक्का आणि दहावीत असणारी मुलगी अनुषा यांचं जेमतेम भागत होतं.

गडचिरोलीतलं सागवान म्हणजे २४ कॅरेट सोनं. तस्करांची नजर यावर न पडली तर नवलच. निबिड काळोखात रातोरात सागाची उभी झाडं कापून तस्कर गाडी भरून नेत. हे रोखण्यासाठी वनविभागानं ठिकठिकाणी चौक्या लावल्या. तरी तस्करांनी एक थेट तेलंगणाला जाणारा मार्ग शोधूनच काढला. वनविभागानं तिथंही नाका लावला. तस्करांचा शेवटचा मार्ग बंद झाला.

विश्वासू आणि कष्टाळू म्हणून या नाक्यावर समय्याला दिलं. जोडीला २-३ लोक. अशीच एक गर्द काळोखानं भरलेली रानातली रात्र. अशा रात्रीला चिरत एक गाडी आली. समय्या ड्युटीवर होता. समय्याला समजलं काय प्रकार आहे. तीन-चारशे रुपये रोजीनं काम करणारा हा साधा रोजंदारी मजूर. मिळतोय तो पैसा बिनबोभाट घेतला असता तर रात्रीच्या काळोखात या हाताचं त्या हाताला कळालं नसतं. गाडी निघून गेली असती. आठ-दहा दिवस कष्ट करून जी मिळकत होईल, ती एका क्षणात समय्याची झाली असती.

समय्या गरीब होता पण विकला जाईल इतका स्वस्त नव्हता. समय्यानं गाडी रोखली. जाऊ दिली नाही. समय्या त्यांना बधला नाही. खाल्ल्या मीठाला जागला. त्याचे जोडीदारही प्रामाणिक. तस्करांनी गाडीसकट पळ काढला. समय्या आणि जोडीदार आता तस्करीचा धंदा चालू देणार नाहीत. तेलंगणात जाणारा शेवटचा मार्ग आता त्यांनी रोखून धरला होता. तस्करांनी माघार घेतली, पण काहीतरी ठरवूनच. जातीचे गुन्हेगारच ते! योजना ठरली.

दिवाळीच्या मागेपुढे, ........म्हणजे बघा नेमकी गोष्ट ६ नोव्हेंबरची. आपण दिवाळी साजरी करत होतो. लाडू-करंज्या, चकल्या-कडबोळी खात होतो. भाऊबीजेच्या दिवशी गोडा-धोडाचा स्वयंपाक जेवून आपण घरी झोपलो असतानाची, ६ नोव्हेंबरची गोष्ट.

मध्यान रात उलटून गेलेली. रात्रीचा एक वाजला असावा. आपण आपल्या घरी गाढ झोपेत होतो. समय्याला कुठली आली दिवाळी? ज्या दिवशी कामावर जाईल, त्या दिवशी रोजी मिळेल. तो घरची भाजी-भाकर खाऊन नाक्यावर बसला होता. आळीपाळीने बाहेर थांबू अशा हिशोबानं जोडीदार नाक्याच्या आत. रान झोपलं होतं. इतक्यात चार व्यक्ती वाहनानं तिथं आल्या. समय्या बाहेरच होता. त्याच्यापाशी जाऊन विचारलं, “तू समय्या का?” समय्या हो म्हणाला. काही कळायच्या आत बोलणा-या व्यक्तीनं हातात लपवलेला सुरा समय्याच्या पोटात मुठीपर्यंत खुपसला. चालून आलेला काळ रात्री समय्याला समजला नाही. समय्या ओरडला, धडपडला. त्याच्या जोडीदारांना रात्रीच्या अंधारात काय घडतंय ते समजेपर्यंत तस्कर पळून गेले.

हे सारं घडलं काही क्षणातच. रक्तबंबाळ समय्या रात्रीच्या काळोखात स्वतःच्याच रक्ताच्या चिखलात विव्हळत पडला होता.
समय्याला दहावीतली लेक आठवली असेल. समय्याला त्याची वाट बघत बसलेली बायको आठवली असेल.

जोडीदारांनी तात्काळ धावपळ केली. वनविभागाच्या अधिका-यांनी अर्ध्या रात्री समय्याला दवाखान्यात नेलं. तिथून लगोलग हैद्राबादमधल्या उत्तम दवाखान्यात नेलं. पण समय्या राहिला नाही. समय्या गेला. ऐन दिवाळीत मधुनक्काचं कपाळ कोरं झालं.

जिथं लिहा-वाचायची बोंब, तिथं समय्याची लेक दहावी पास झाली. आता आता तिची सुरुवात होती. तिला नेटानं "शिक" म्हणणारा तिचा बाप आता राहिला नाही. मागं काही ठेवून गेला नाही. होतंच काय? कष्ट करून पोट भरणारे दोन हात. ते समय्याबरोबर गेले.

समय्या शासकीय सेवेत नव्हता. त्यामुळं त्याला शासन किती मदत करेल याला खूप मर्यादा आहेत.

समय्या मेला. वनरक्षणासाठी मेला. आपल्यासाठी मेला. एक निरक्षर पत्नी आणि सोळा वर्षाच्या नाजूक वयातली लेक बेवारस सोडून मेला. लाचखोरीनं बुजबुजलेल्या जगात प्रामाणिकपणाचं उदाहरण ठेवून गेला.

मधुनक्का आणि अनुषाला मदत मिळवण्यासाठी एका स्वयंसेवी संस्थेकडे काही हितचिंतक पोहोचले. संस्था मदतीसाठी समाजाला आवाहन करायला तयार आहे. पण मधुनक्का आणि अनुषानं ओक्साबोक्शी रडत कहाणी सांगावी त्याचा व्हिडीओ करून मदत मागणार अशी त्यांची अपेक्षा होती.
त्या बिचाऱ्या माऊलीच्या भावनांचा असा बाजार मांडणं कितपत योग्य आहे? त्यांचं दुःख विकून मदत मिळवणं हा क्रूरपणा आहे.

भाऊबीजेनं मधुनक्काचं सौभाग्य नेलं. अनुषाला बाप परत मिळणार नाही. तुम्ही-आम्ही वीर समय्याला परत आणू शकणार नाही. पण त्याची विधवा पत्नी आणि मुलीचं आयुष्य आपण सुखी आणि सुरक्षित करू शकतो का?

प्रश्न नुसता अनुषाचा नाही. बाप गेला, घरात मागं पुरुष नाही. पुढं काय? ती शिकेल न शिकेल. लग्न होऊन परक्याच्या घरी जाईल. मधुनक्काचा शेवटचा आधार समय्या होता. तो गेला. अनुषाच्या लग्नानंतर मधुनक्काचं काय? नुसतेच प्रश्न. उत्तर नाहीच.

मानद वन्यजीव रक्षक श्री. अजिंक्य भटकर आणि डॉ. सावन देशमुख यांनी आता त्या मायलेकीसाठी हे आव्हान स्वीकारलं आहे. अनुषा आणि मधुनक्काच्या नावानं काही गुंतवणूक करण्यासाठी ते प्रयत्न करत आहेत. त्यांच्यासाठी हा गोवर्धन पर्वत आहे. त्याला अजून हात लागले तर उचलूच शकतील. आपण काय मदत करु शकतो?

काहीच होऊ शकलं नाही तर समय्याच्या लेकीचं काय?

https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/teakwood-smugglers-stab-...

श्री. अजिंक्य भटकर
9766491323
7498680719