टीव्हीतलं पाकिस्तान आणि स्मॉल वंडर

माझ्या लहानपणी आमच्याकडे अर्थातच ब्लॅक ॲंड व्हाईट टीव्ही होता आणि छपरावर काड्यांचा ॲंटेना. ’दंगल’ चित्रपटात सुरुवातीला टीव्हीवरची मॅच नीट दिसावी म्हणून आमिर खान ऑफिसमधल्या एकाला वर ॲंटेना पकडून उभं रहायला लावतो. लहानपणी आपल्यापैकी अनेकांनी हे केलेलं असल्यामुळे ते दृश्य आपल्याला चांगलंच ओळखीचं वाटतं. आमच्याकडे यात फरक एवढाच होता, की ॲंटेना पकडूनही टीव्हीवरचा कार्यक्रम नीट दिसायचा नाहीच. मुंबईच्या दूरदर्शन केंद्रातून आमच्याकडे येणार्‍या लहरींना गावाभोवतालच्या डोंगरांचा अडथळा व्हायचा. ॲंटेना कितीही ॲडजस्ट करा, टीव्हीवरचं चित्र पूर्ण स्पष्ट कधीच दिसायचं नाही. त्यात आणखी एक डोकेदुखी होती, ती म्हणजे टीव्हीत घुसणारं पाकिस्तान! आमच्या दृष्टीने मुंबई जशी उत्तरेला, तशी कराचीही जवळजवळ उत्तरेलाच. त्यामुळे व्हायचं काय, की ॲंटेना जशा मुंबई दूरदर्शन केंद्राकडून येणार्‍या लहरी पकडायचा, तशा कराचीकडून येणार्‍या लहरीही पकडायचा आणि मग या दोन्ही लहरींचं भांडण सुरू व्हायचं. याचा परिणाम म्हणजे टीव्हीच्या पडद्यावर कधी खालून वर तर कधी वरून खाली जाणारे आडवे पट्टे यायला लागायचे. लगेच घरातलं कुणीतरी म्हणायचं, "पाकिस्तान घुसलं". आधी हलके, सावकाश जाणारे हे पट्टे अधिकाधिक स्पष्ट व्हायचे आणि भराभर जायला लागायचे आणि आमच्या रंगोलीचा किंवा एखाद्या चांगल्या सिनेमाचा विचका व्हायचा. हे इतक्या वेळा व्हायचं, की त्याचीही सवयच झाली होती. पाकिस्तान नावाचा एक देश आहे, हे ज्ञान होण्यापूर्वी माझी अशी समजूत होती, की पाकिस्तान म्हणजे आडव्या रेषा! कधीकधी तर हा प्रकार एवढा वाढायचा की चक्क पीटीव्ही (पाकिस्तान टीव्ही)चं चित्र दिसायला लागायचं.

मुळात पूर्ण गावात मिळून दोनतीन टीव्ही, त्यात ते नीट दिसायचे नाहीत. त्यामुळे मनोरंजनासाठी आम्ही काही टीव्हीवर अवलंबून नव्हतो. पण अर्थातच अशी करमणूक मिळाली तर आम्हाला हवी असायचीच. ती अधूनमधून मिळायची ती ’पिक्चर’ मधून! थिएटरला जाऊन सिनेमा बघण्याचा प्रश्नच नव्हता, कारण जवळच्या कुठल्याच गावात थिएटर नव्हतं. पण गावात कुणाकडे लग्नाच्या निमित्ताने किंवा इतर कुठल्या कारणाने सत्यनारायणाची पूजा असली, की रात्री हमखास ’पिक्चर’ असायचा. म्हणजे जवळच्या मोठ्या गावातल्या दुकानातून कलर टीव्ही, व्हीसीआर आणि दोन किंवा कधीकधी तीनसुद्धा सिनेमांच्या व्हिडिओ कॅसेट्स भाड्याने आणायच्या. कधीतरी एकदोनदा ’स्वदेस’ मधे दाखवलाय तसा मोठा पडदा आणि प्रोजेक्टरही आणला होता. रात्रीची जेवणं झाली, की ज्यांच्या घरी पूजा असेल त्यांच्या अंगणात एखाद्या टेबलावर सगळा सरंजाम मांडायचे. दोन सिनेमांपैकी एक मराठी आणि एक हिंदी. आधी मराठी लावायचा. म्हणजे तो संपला की जनरली बायका उठून झोपायला निघून जायच्या आणि मग मुलं हिंदी सिनेमा बघायला मोकळी. मराठीत एक तर अशोक सराफ-लक्ष्मीकांत बेर्डे-सचिनचे चित्रपट किंवा मग ’माहेरची साडी’, ’हळद रुसली कुंकू हसलं’ टाईपचे आणि हिंदीत अजय देवगण-अक्षयकुमार हे नेहमीचे यशस्वी कलाकार असायचे.

तर अशा दृश्य मनोरंजनाच्या बाबतीतल्या अभावग्रस्त परिस्थितीत असताना १९९६-९७ साली आमच्याकडे डिश ॲंटेना बसला. शहरांमध्ये तेव्हा केबल टीव्ही येऊन काही वर्षं झालेली असल्यामुळे नातेवाईकांकडे गेल्यावर झी, सोनी वगैरे चॅनेल्स पाहिलेली होती. आता आमच्याकडेही झी टीव्ही दिसायला लागला (आणि त्याच्याबरोबरच पीटीव्हीसुध्दा दिसायला लागलं, पण आता आडव्या पट्ट्या नाही, तर स्वतंत्र, वेगळ्या चॅनलच्या रूपात.) झीवरचे अंताक्षरी, सारेगम असे लोकप्रिय कार्यक्रम, हम पॉंच ही विनोदी मालिका आम्ही बघायला लागलो. तेव्हा स्टार टीव्ही नुकताच भारतात सुरू झाला होता. त्याच्यावर बरेचसे कार्यक्रम इंग्लिशच असायचे. ’लॉस्ट इन स्पेस’ नावाची एक इंग्लिश मालिका संध्याकाळी लागायची, ती मी कधीकधी बघायचे. तेव्हा संवाद फारसे कळत नसले, तरी कथा कळायची.

संध्याकाळी साडेसात वाजता ’स्मॉल वंडर’ ही इंग्लिश मालिका (हिंदीत डब केलेली) लागायची. रोबोटिक्स इंजिनिअर असलेला टेड लॉसन, त्याची बायको जोन, मुलगा जेमी आणि टेडने तयार केलेली यंत्रमानव विकी, ही या मालिकेतली प्रमुख पात्रं. शेजारी रहात असलेली हॅरिएट आणि तिचे आईवडील, हे काहीसे त्रासदायक आणि नाक खुपसणारे शेजारी. ही मालिका मात्र आम्ही अगदी एन्जॉय करायचो. रोबो असल्यामुळे विकीकडून होत असणार्‍या करामती, ती रोबो आहे हे इतरांपासून लपवून ठेवण्याच्या प्रयत्नात टेड, जोन आणि जेमीची उडणारी तारांबळ, त्यातले छोटेछोटे शाब्दिक आणि प्रासंगिक विनोद हे सगळं आम्हाला खूपच आवडलं. हिंदीतलं डबिंगही खूपच चांगलं होतं. अमेरिकन सीरियल पहिल्यांदाच बघत असल्यामुळे त्यातल्या अनेक गोष्टी (नवराबायकोंनी एकमेकांना ’हनी’ म्हणणं, जेमीचं मैत्रिणीबरोबर ’डेट’ वर जाणं वगैरे वगैरे) तेव्हा आमच्यासाठी नवीन होत्या. सगळ्यांचा अभिनय छानच होता, विशेषतः विकीचा. हॅरिएटच्या आईचं विशिष्ट लकबीत ’नो..नो..नो..नो..नो..नो’ म्हणणं अगदी लक्षात राहण्यासारखं ( जसं ’फ्रेंड्स’ मधल्या जेनिसचं ’ओ. माय. गॉड.’). एक नवीनच जग बघायला मिळाल्यासारखं वाटलं होतं. त्यामुळे ’स्मॉल वंडर’ आठवलं की ’टीव्हीत पाकिस्तान घुसण्यापासून आमची मुक्तता झाली ते दिवस’ आठवतात.

सध्या हे सगळं आठवण्याचं कारण म्हणजे टाटा स्काय हिट्स नावाच्या वाहिनीवर सध्या ’स्मॉल वंडर’ लागतेय. तीही संध्याकाळी साडेसातलाच. जवळजवळ वीसबावीस वर्षांनंतर परत एकदा टेड, जोन, जेमी, विकी, हॅरिएट आणि तिच्या आईला पहायला छानच वाटतंय. तेव्हा जशी मजा येत होती, तशीच आजही येते. यात नॉस्टॅल्जियाचा भाग आहेच, पण फक्त नॉस्टॅल्जिया नक्कीच नाहीये.