अवचिता परिमळू

सुंदर म्हणजे सुंदरच लिहीलं आहेस! साहित्यिक आणि सांगितीक विश्लेषण दोन्ही!

सर्वसामान्यपणे एखादे सुगम गीत, अभंग गाताना त्यात 'भाव' आणून स्वर-शब्द उच्चारले जातात. पण किशोरीताईंची रचना, म्हणजे त्यातले सांगीतिक कॉम्पोझिशन, इतकं प्रभावी आहे की वेगळे भाव ओतावे लागतच नाहीत.>>>>> एकदम खरं! ऐकताना ती रचना अनुभवता येते!

वाह! खुप सुन्दर !!

माझी अतिशय आवडती रचना . किती ही वेळा ऐकलं तरी प्रत्येक वेळी तोच आनंद मिळतो. सुरवातीपासून शेवटपर्यंत तो चढत्या भाजणीने वाढत जातो. यातील मला सर्वात आवडत काया वाचा मने आणि बोधियेले

रचने इतकच लिखाण ही सुंदर झालंय चैतन्य. पुन्हा पुन्हा वाचतेय.

धन्यवाद इतक्या सुंदर लेखासाठी.

धन्यवाद इतक्या सुंदर लेखासाठी

रचने इतकच लिखाण ही सुंदर झालंय चैतन्य. >> +१

किशोरीताईंच्या आवाजात ऐकलेले नाहिय... लिन्क आहे का?

व्वा! सुरेख विश्लेषण !

किशोरीताईंचे मराठी अभंग म्हणजे काय बोलू असे आहेत जनी म्हणे, बोलवा विठ्ठल, माझे माहेर, कानडा विठ्ठलु, पहातोस काय आता पुढे करी पाय, रंगी रंगला श्रीरंग, .. यु ट्युब वर आहेत vt220 जरूर ऐका. ऐकताना डोळे कधी पाझरू लागतील ते कळणार नाही. मन शांत होईल. स्वर्गीय सुखाचा आनंद मिळेल.

ही विरहीणी आहे की अभंग ?

संत ज्ञानेश्वरांच्या अनेक विरहीण्या प्रसिध्द आहेत.

ही रचना त्याच धर्तीची आहे असे वाटते.

हा आवाज इतके वर्षे ऐकुन तो किशोरीताईंचा आहे हे माहित नव्हत. या करिता खास धन्यवाद

चैतन्य.... अतिशय सुन्दर लिहिले आहे .... मस्त

वा, सुंदर !

सुंदर म्हणजे सुंदरच लिहीलं आहेस! साहित्यिक आणि सांगितीक विश्लेषण दोन्ही! स्मित.......... १००.

चैतन्य...-/\-

चैतन्य महाराज _/\_

चैतन्य, फार सुरेख लिहिलंयस.
तुझे स्पेशली हे संतरचनांवरचे लेख वाचताना जाणवतं की मी इतक्या तादात्म्यानं कधीच काही ऐकलेलं नाही.

मला फक्त लताबाईंनी गायलेलीच रचना माहिती आहे. किशोरीताईंची ऐकते आता.

सुंदर!

सुंदर अतिसुंदर...शब्दांत एवढा भावार्थ असू शकतो याच आश्चर्य ...मस्त...वाचून प्रसन्न वाटले

अप्रतिम लेख.

सुंदर लिहलंय ! माउलींच्या शब्दात किती गोडवा भरलेला असतो !

लताचे 'अवचिता परिमळू' लहानपणापासून ऐकत आले आहे. एक-दीड वर्षांपूर्वी किशोरीताईंचे ऐकण्यात आले. लताचे स्वर- हृदयनाथाचे संगीत अतुलनीय आहेतच पण किशोरीताईंचे हे गाणे काहीतरी वगळे वाटते, जास्त खोल वाटते. आम्हीही हे बरेचदा ऐकत असतो

चांचरती चांचरती । बाहेरी निघाले । ठकचि मी ठेले । काय करु

ज्ञानेश्वरांनी इथे स्त्रीलिंगी रूप वापरले आहे ते प्रत्यक्ष स्त्री साठी नसून देह-मन-बुध्दी साठी असे असू शकेल का ? देहावरचे ममत्व ,इतर विषयांवरची आसक्ती आवरण्याचा प्रयत्न करता करता, ध्यान करताना आता मनाने त्या कृष्णाचाच ध्यास घेतला आणि अंतरात निरंतर सुखाच्या, शांतीच्या रुपाने विठ्ठलाने वास केला !

चैतन्या - सुंदरच...

यानिमित्ताने माधव यांना उमगलेला हा एक आयाम देत आहे .....

<<<<<<जिप्सी, अर्थ अनेक अंगांनी काढता येईल. मला समजलेला अर्थ सांगतो.

अष्टांग योगातल्या समाधी अवस्थेचे वर्णन आहे ते. यम, नियम, आसने, प्राणायाम ही तर केवळ शरीराने साधायची अंगे आहेत. प्रत्याहारापासून साधक खोल जायला लागतो. तरी प्रत्याहार, धारणा आणि ध्यान या तिन्ही अवस्थात देहबुद्धी ('मी'पणा) शिल्लक असतेच. आत्तापर्यंतच्या ७ साधनांमध्ये तिला कह्यात आणायचा प्रयत्न चालू असतो पण तरी तीच राणी असते, तिचीच अमर्याद सत्ता असते. पण आता तिला गोपाळाची आस लागलेली असते.

आणि अशातच अचानक 'तो' अनुभव येतो - पंचेद्रियांनी अनुभवता येणारा असतो तो अनुभव. स्वर्गीय सुगंध, अनाहत नाद असे काहीही असू शकते. माउलींनी स्वर्गीय गंधाचे उदाहरण घेतले आहे. त्या गंधाने देहबुद्धी संमोहीत होऊन जाते. तिला कळते की ज्याची आस होती तो आलाय. देहबुद्धीच ती ! देह सोडून कधीच बाहेर पडलेली नसते. पण 'त्या'ला बघायची उर्मी एवढी जबरदस्त असते की ती देह सोडून बाहेर येते. चाचरत चाचरत येते, पण येते. बाहेर आल्यावर ती देहाची साम्राज्ञी पूर्णपणे ठकवली जाते, लुबाडली जाते. कशी?

आत्तापर्यंत ज्याच्याबद्दल फक्त ऐकले होते ते सावळे सौंदर्य साक्षात समोर उभे असते. ते दर्शन इतके अलौकीक असते की ती भान हरपते. त्या अवस्थेतच 'तो' तिला बोध देतो. आजपर्यंत अनेक प्रवचने ऐकलेली असतात, बरेच वाचन केले असते. त्यातले काही मनात झीरपलेले असते आणि बाकीचे सगळे वाहूने गेले असते. पण आज सांगणारा 'तो' असतो. साक्षात गीता-कथनाचा प्रसंग! मन प्रत्येक शब्दच काय काना, मात्रा, वेलांटीसह प्रत्येक अक्षर टिपून घेते. मग आत्मबोध झालेले ते मन मन उरतच नाही. दुसरेच (आन) काही बनून जाते.

ज्याच्या जोरावर देहबुद्धी देहावर सत्ता चालवत असते ते मनच तिचे रहात नाही. त्या देहबुद्धीचे सार, तिचा प्राणच तो श्रीहरी शोषून (सोकोनी) घेतो. तिची सत्ता संपते. उरतो फक्त साधक - ज्याचे वर्णन शशांकनी वर केलेच आहे.>>>>>>>>> ( http://www.maayboli.com/node/49241 )

धन्यवाद...

किशोरीताईंचे कधी ऐकले नाहीये. माझ्यापुरते तरी हे गाणे म्हणजे लता आणि हृदयनाथ. दिवसभर रिपीट मोड वर ऐकू शकतो इतके आवडते ते.

शशांक

आज परत हा लेख वाचला आणि पुन्हा ऐकलं अवचिता परिमळू... आह!
जव डोळा न्याहाळी मध्ये डोळा वर घेतेलेली आन्दोलने पण ऐकताना भिरभिरणारे डोळे दिसतात अगदी!
जिथे जिथे माये अशी हाक घातली आहे तिथे तिथे आर्तता केवढी ती!

सुंदर लेख.
>>>>>>>या रचनेतली 'झुळकला' या शब्दाचीच कलाकुसर इतकी लोभस आहे की फक्त तेवढंच ऐकत रहावंसं वाटतं. अगदी खरोखरीच परिमळू झुळकल्याचा आभास होतो.
वाह!! वाह!! काय छान जागा मांडल्या आहेत.

ठक ह्या शब्दाचा अर्थ एकाग्रता, आश्चर्य, विस्मित असाही आहे.
आरती ज्ञानराजा ह्या आरतीमधे : प्रगट गुह्य बोले l विश्व ब्रह्मचि केले l रामा ( एका) जनार्दनी l पायी ठकचि ठेले ll
आणि हिंदीमध्ये भूल पडणे, मोहित होणे असाही आहे.

माउलींनी वापरलेले स्त्रीलिंगी रूप : ह्यावर माझ्या अल्पमतीप्रमाणे थोडेसे स्पष्टीकरण :
ही आत्मरती आहे. प्रियकर मी आणि प्रेयसीही मीच. प्रेमही मीच. सखा मी, सखी मी आणि सख्यभावही मीच. आत्यंतिक आनंदाची, आत्मानंदाची, सहजानंदाची अवस्था असते ही. काहीही बाह्य कारण नको. हा आनंद आतून उसळत असतो. देहभाव राहात नाही. ' आमोद सुनास जाले.' सुगंध हाच नाक झाला. कोणी कोणाला भोगावे? हा अमृतानुभव. (नऊवा अध्याय). तसे तर २/५४-५६, ४/३३ असे अनेकदा वर्णन आहे ह्या स्थितीचे. रामा तू माझा यजमान हा
मध्वमुनीश्वरांचा अभंग काय किंवा अगदी विसाव्या शतकातील कशी काळनागिणी सखे ग वैरीण झाली नदी हे गीत काय; भोग - भोग्य - भोक्ता अशी त्रिपुटी जुळलेली दिसते. काही लोक क्षणिकच ह्या भावात असतात तर महात्मे सदैव ह्या भावात रहातात. देहभाव, लिंगभाव सुटतो.
बहुतेक सर्व सूफी तत्त्वज्ञान ह्याच भावाने भरलेले आहे. रूमी , अमीर खुसरो आणि इतर अनेक पारसी महाकवींच्या काव्यातून स्वतःला प्रेयसी मानून प्रियकराला भेटण्याची, त्याच्याशी एकरूप होण्याची तळमळ व्यक्त झालेली दिसते. कोणी मधुराभक्ती म्हणतात, कोणी आत्मानंद, सहजानंद, आत्मरती. ह्या भावाने परमात्म्याला आळवणे, त्याच्याशी अद्वैत साधण्याची आस धरणे ही मधुराभक्ती आणि ते अद्वैत जुळले, परमानंद झाला, अमृतानुभव मिळाला, की मग ती आत्मरती.
अमृतानुभव म्हणजे सिद्धावस्थेचे सार आहे. ते उकलून सांगण्याची माझी पात्रता नाही. चुका झाल्याच असणार, तर तज्ज्ञ लोकांनी क्षमा करावी. देवदूत धीर करीत नाहीत तेथे मूर्ख लोक पुढे सरसावतात त्यातली ही गत आहे.

हीरा प्रतिसाद खूप आवडला.

आभार सामो!