दरवाजा खुलाही रखना भैय्या ..

ऋन्मेष,
तुमच्या आताच्या अविवाहीत रोल मध्ये तुम्हाला हे खटकणे साहजिक आहे.
पण आज लहान मुले सांभाळणे आणि सुरक्षित ठेवणे हा एक भयंकर प्रकार आहे. त्या आईला आणि आम्हाला सगळ्यांना माफ करा. आम्ही तुमच्या पासून सावध राहत नाही, आम्ही पोरांना "तुमच्यासारखी चांगली माणसं काही असली तरी सगळी तशी नसतील" या गार्ड वर ठेवतोय.
(हा पण खूप पॅरॅनॉईड प्रतीसाद आहे पण लिहावंसं वाटलं आणि राहवलं नाही. बरंच काही लिहिलं होतं पण काटछाट केली)

आजचे आणि कालचे यामधे फरक एवढाच आहे की आईवडिल सजग झालेत. लहान मुले आणि आईबाप यांच्यात संवाद वाढलाय इतकेच.
बाकी या सर्व गोष्टी पूर्वीही चालू होत्याच. पण मुले घाबरून सांगत नसत. वयाने मोठ्या असलेल्यांना आदराने वागवायची एक पद्धत आहे आपल्याकडे त्यामुळे मुलांनी जर असे काही सांगितले तर मोठ्या माणसांबद्दल असं बोलतोस असं म्हणत मुलालाच चोप दिला जाण्याचीही शक्यता होती.

मला त्या आईचे कौतुक वाटले. समोरचा दुखावला जात असण्याची पूर्ण शक्यता असताना स्पष्टपणे म्हटले ते. आज काल चाइल्ड एब्यूजच्या घटना एवढ्या घडत आहेत की कोणावरही विश्वास ठेवणे जमत नाही. पिंकी विराणीच्या द बिटर चॉकलेट्समधल्या कहान्या वाचून हादरायला होत. सावधानता बाळगणे हेच बेस्ट. ऋन्मेष तुम्हाला वाईट वाटणे साहजिक आहे, पण पेपरातल्या चाइल्ड एब्यूजच्या केसेस वाचल्या की सुन्न व्ह्यायला होत. चाइल्ड एब्यूजच्या केसेस या मोस्ट्ली ओळखीच्या लोकांकडून होतात . तेव्हा त्या आईच् काही चुकल अस मला वाटत नाही. पण अनुने म्हटल्याप्रमाणे तुम्ही जेव्ह्या पल्याडच्या रोलमध्ये जाल तेव्हा त्या आईची भूमिका समजेल

बिटर चॉकलेटप्रमाणेच शर्मिलाचा मांजा हां लेख वाचून अस्वस्थ वाटलेल. ऋन्मेष , जमल्यास तो वाचा.

ऋन्मेष....

"...जणू दरवाजा बंद करताच एक अनर्थ घडेल, जे होऊ नये यासाठी मारलेली ती हाक...." ~ इथे तुम्ही एक गृहितक मांडलेले आहे ते मांडणे तुम्हाला अगत्याचे वाटले कारण तुम्ही अत्यंत निरागसपणे त्या मुलीसोबत काही वेळ खेळण्यासाठी म्हणून आत घेतले होते....जे कृत्य छानच मानले जावे. आता त्या मातेने "दरवाजा खुलाही रखना..." म्हणण्यामध्ये फार खोलवर अर्थ आहे असे अजिबात मानू नका. स्त्रियांची ती एक सहजप्रवृत्ती असते...असायलाच हवी. तुम्ही तर तिच्या दृष्टीने अनोळखी....त्यामुळे आता पोट भरल्यामुळे ते बाळ तुमच्याकडे आले असले तरी पाचेक मिनिटात जर ते कंटाळून ट्यांहा फोडू लागले तर आईला ते ऐकायला जावे असाही हेतू त्या सूचनेमागे असतो.

आमीर खानच्या "सत्यमेव जयते" च्या त्या विशेष भागात चाईल्ड अब्यूजची जी उदाहरणे दिली होती ती ऐकताना वा पाहताना सर्वांच्याच अंगावर शहारे आल्याचे दिसले होते कारण "असेही समाजात घडत असते...." ही कल्पनाही केवळ अशक्यप्राय वाटत होती.

आलिया भटची प्रमुख भूमिका असलेल्या "हाय वे" मध्येही तिच्यावर लहानपणी अशाच एका वयाने जेष्ठ्य असलेल्या घरच्याच नातेवाईकाने घृणास्पद प्रकार केलेले असतात आणि तिने भीतीने ते कुणालाही सांगितलेले नसतात....चित्रपटांमुळेही पालकांच्या मनावर सावधानतेचे संस्कार होत असतील तर त्यात चुकीचे काही आहे असे समजू नये.

नीरजा आणि जाईंच्या पोस्टींना अनुमोदन!

ऋन्मेऽऽष, तुम्ही या प्रसंगानं कुठेतरी दुखावल्या गेलात असं जाणवतंय. तुम्ही हे खूप पर्सनली घेतलं असावं म्हणूनही तुम्हाला वाईट वाटलं असेल. रोजच्या ओळखीतल्या तुमच्या मित्राबरोबर आपलं मूल असतानाही त्या आईला दरवाजा बंद असलेला आवडत नाही तिनं तुमच्यासारख्या नवख्या व्यक्तीवर कसा आणि का विश्वास ठेवायचा?

माझ्यातली आई दरवाजे खिडक्या सताड उघडे असतानाही पोर शेजार्‍याबरोबर एकटं ठेवणार नाही. याला प्यारानॉइड लेबल लागलं तरी चालेल.

तुमचा अभिषेकही एका मुलीचा वडील आहे की तो ही असाच घाबरत असेल अनोळखी माणसाच्या हातात मुलगी सोपवायला. शेवटी पालक म्हणुन काळजी वाटणारच की.

नीरजा आणि जाईंच्या पोस्टींना अनुमोदन! >> +१.

ऋन्मेऽऽष, तुम्ही या प्रसंगानं कुठेतरी दुखावल्या गेलात असं जाणवतंय. तुम्ही हे खूप पर्सनली घेतलं असावं म्हणूनही तुम्हाला वाईट वाटलं असेल. >> हे साहजिक आहे.

आणि आजचे हे आधुनिक जग जगण्यासाठी पहिल्यापेक्षा सुसंस्कृत आणि सुरक्षित आहे या दाव्यातील फोलपणा कळला.. >> ह्यापेक्षा आजचे जग अधिक जाग्रुत आहे असे समज नि दुखावून घेण्यापेक्षा त्या आईचा धडा डोक्यात ठेव, तू पालक झालास कि फायदाच होईल.

मी_ अनु च्या पोस्टला अनुमोदन.

त्या आईने जे सांगितलं ते अगदी योग्य आहे आणि ही सजगता वाढायला हवी.
वाईट वाटुन घेऊ नकोस . उलट असामी म्हणतोय तसं तु पण हे ,पालक झाल्यावर कायम लक्षात ठेव.

मला आवडला लेख.
<आपली यात काही चूक नाही हे माहीत होते, समोरच्याचीही काही नाही हे पटत होते, यामागे फक्त समाजातील बदललेली परिस्थिती आणि मानसिकता आहे हे देखील समजत होते,> हे अगदी नेमके लिहिले आहे. हा लेख अगदी त्रयस्थ भूमिकेतून लिहिता आला असता. पण तो त्या दार लावून घेणार्‍या तरुणाच्या भूमिकेतून लिहिला हे आवडले.
<आजचे हे आधुनिक जग जगण्यासाठी पहिल्यापेक्षा सुसंस्कृत आणि सुरक्षित आहे या दाव्यातील फोलपणा कळला..>

जुन्या काळातले जगही सुरक्षित आणि सुसंकृत होतेच असे नाही. आता अधिक सजग झालेय, उघडपणे लोक बोलतात हा बदल झालाय आणि तो चांगलाच आहे.

(काही लोकांसाठी : लेखामागचा लेखक बाजूला ठेवून त्यातल्या आशयावरच लक्ष आणि प्रतिसाद देणं इतकं कठीण असतं का?. दिवा नाही.)

<< तेच समोरून त्या मुलीच्या आईने मोठ्याने आवाज दिला, "दरवाजा खुलाही रखना, भैय्या.." .. मी दरवाज्याला हात घालताच मोठ्या तत्परतेने आलेला तो आवाज, जणू दरवाजा बंद करताच एक अनर्थ घडेल, जे होऊ नये यासाठी मारलेली ती हाक. नक्की का अन कश्यासाठी ते जाणवल्यावाचून राहिले नाही. >>

हे तुम्हाला स्वतःलाच समजायला हवं होतं, दुसर्‍यांच्या (तेही सर्वार्थाने परके, अनोळखी कारण आधी कधीच भेट नाही) मुलीबरोबर खेळताना आपण आपल्या खोलीचा दरवाजा लावु नयेच. शक्य असल्यास व्हरांड्यात, पटांगणात, जिथे इतर लोकांचे लक्ष जाईल अशाच ठिकाणी खेळावे. तिच्या आईला सांगावं लागलं हेच चूक आहे.

<< एक काळ होता, जेव्हा माझी नोकरी करणारी आई मला आज्जीच्या, म्हणजे वडीलांच्या आईच्या भरवश्यावर सोडून जायची. अर्थात आज्जीला जे झेपेल, जमेल तेवढे ती करायचीच, पण माझा खरा सांभाळ झाला तो शेजार्‍यापाजार्‍यांकडूनच. एकेक जण अगदी आपला नंबर लावत मला घेऊन जायचे. कधी मोकळ्या पॅसेजमध्ये मी चुकून एकटाच सापडलो तर रस्त्यावर पडलेली नोट पटकन संधी मिळताच उचलावी तसे मला उचलून आपल्या घरी न्यायचे. खेळणेच नाही तर मग खाणेपिणेही त्यांच्याकडेच व्हायचे. संध्याकाळी आई कामावरून आली की पहिल्यांदा माझ्या शोधात आजूबाजुची घरे फिरायची. मग मला काय हवे नको ते बघून ती पुन्हा आपल्या कामात व्यस्त आणि मी पुन्हा आजूबाजूची घरे फिरायला मोकळा व्हायचो. त्यानंतर मग रात्री आईची घरची सारी कामे आवरली की मगच ती पुन्हा माझा ताबा घ्यायला सज्ज व्हायची. >>

तो काळ आम्ही देखील अनुभवलाय, पण त्या काळात इतका मोकळेपणा होता की सर्वांच्याच घराची दारे खिडक्या उघडीच राहायची. तुम्हाला जर त्या काळचा मोकळेपणा आज हवाय तर पुन्हा तेच - तुम्ही आजच्या काळाप्रमाणे तुमच्या खोलीचे दार का लावताय?

<< लोकल ट्रेनने प्रवास करताना, प्लॅटफॉर्मवरचा टीसी जेव्हा ‘तिकीट तिकीट’ करत थांबवतो, तेव्हा एवढ्या प्रवाश्यांच्या लोंढ्यात नेमके मलाच तिकीट का विचारले, मी चेहर्‍यावरून वा पेहरावावरून विदाऊट तिकीट प्रवास करण्याची शक्यता असणारा भुरटा प्रवासी वाटतो का, अशी शंका नेहमीच माझ्या मनात येते. >>

माझा अगदी उलट अनुभव आहे, मला कधीच तिकीट तपासणीस तिकीट मागत नाही. इतकेच काय मी अनेक ठिकाणी बिनदिक्क्त प्रवेश करतो, जिथे सुरक्षा रक्षक इतरांना तपासणीकरिता अडवतो पण मला मात्र सलाम ठोकून पुढे जाऊ देतो. एकदा तर रात्री नऊच्या सुमारास मी पुण्याच्या पोलिस आयुक्तालयात शिरलो आणि थेट दुसर्‍या मजल्यावरील अधिकार्‍याला जाऊन भेटलो तेव्हा तर मोठीच खळबळ माजली कारण त्या वेळेला कोणालाच आत सोडत नाहीत मला मात्र मुख्य प्रवेशद्वारावरून पोलिसांनी अजिबात न अडवता आत सोडले. प्रत्यक्षात तिथे पोलिस आयुक्त श्री. सतीश माथूर यांना देखील परिचयपत्र दाखविल्याखेरीज आत सोडत नाहीत इतकी कडक सुरक्षा व्यवस्था असते असे सांगण्यात आले. नंतर प्रवेशद्वारावरील पोलिसांना चौकशीकरिता वर बोलावून घेतले व स्पष्टीकरण विचारले असता त्यांना म्हणे माझा चेहरा परिचयातला [म्हणजे रोज आयुक्तालयात येणारा पोलिस अधिकार्‍यासारखा] वाटला. असो. तात्पर्य काय की, चेहरा, कपडे व एकूणच व्यक्तिमत्व यामुळे बराच फरक पडतो हे मात्र खरे.

<< तशीच काहीशी अपराधीपणाची भावना त्या आईने केलेली सूचना ऐकताना झाली. भले त्या मित्राने हे ती नेहमीच सांगते आणि त्यालाही सांगते असे म्हटले तरीही.. >>

यात एवढे त्रास करून घेण्यासारखे काहीच नाही. तुम्ही तिच्याकरिता पूर्णतः अनोळखी असताना ती नकार देखील देऊ शकत होती, पण तिने तसे न करता तुमचेही ऐकले आणि वर सावधगिरी म्हणून तुम्हाला दरवाजाही उघडा ठेवायला लावला.

आमच्या बँकेत अनेक खातेदार पेन न आणताच येतात आणि मग दुसर्‍याला पेन मागतात. काही पक्के पुणेरी अशांना पेन न देता उलट त्याबद्दल कडक शब्दांत ऐकवितात. काही जण उदारपणे अशा पेनकिलर्सना पेन देतातही. बरेचदा हे पेनकिलर्स पेन परत न करता तसेच निघून जातात. याउलट माझ्यासारखे काही मध्यममार्गी पेन तर देतात पण त्याचे टोपण काढून स्वतःकडे ठेवतात म्हणजे पेन मागणार्‍याला दुखवायचे तर नाहीच पण तो पुन्हा पेन परत करेल इतकी सावधगिरी देखील बाळगायची.

दुसर्‍याचे ऐका; न ऐकवून त्याला दुखवू नका पण त्याचबरोबर दोन अटी व शर्ती तुमच्या सोयीच्यादेखील त्याला पाळायला लावा. यालाच तुमच्या एमेन्सीत फिफ्टी फिफ्टी / विन-विन सिच्युएशन असे काही बाही म्हणतात नाही का?

" आज काल चाइल्ड एब्यूजच्या घटना एवढ्या घडत आहेत की कोणावरही विश्वास ठेवणे जमत नाही.".... आजकालचं नाहिये ग हे. "बाकी या सर्व गोष्टी पूर्वीही चालू होत्याच." हे निधपचे म्हणणे अगदी खरे आहे.

दरवाजा खुला असतांना माणसे जशी असायची तशीच ती बंद दरवाज्यांच्या आडही असावीत ही खरच आदर्श अपेक्षा आहे पण त्या बंद दरवाज्यांच्या आड त्या माणसां सोबत जे कोणी होतं त्याला कधी विचारलं तर काळोखात दबून बसलेली किती तरी भुतं बाहेर येतिल.

आजच्या काळात निदान आवाज उठवता येतोय. त्या काळी तर मुलांना आवाजच नव्हता...सभ्य आणि सुसंस्कृत जुने जग म्हणे..

स्वानुभव आठवून थरकापलेली स्मायली कल्पा ईथे...:राग:

आजकालचं नाहिये ग हे. ">>> होय ! पण आजकाल मीडिया जागृत झाल्याने या घटना उघडकीस येतात म्हणून त्या कळतात अस म्हणायच होते जे नीरजाने म्हटले आहेच

मयेकर

नीधप आणि जाई यांना अनुमोदन.

मला माझ्या शाळेतला एक मास्तर आठवला. एकदम कडक शिस्तीचा भोक्ताबिक्ता होता आणि वर्गाला लांबलचक लेक्चर द्यायचा. मात्र संधी मिळताच मुलींशी लगट करायचा. एकदा एका कोळी मुलीशी काहीतरी केलं आणि तिने बोंब ठोकली का घरी सांगितलं. ठाण्याच्या चेंदणी कोळीवाड्याचं पब्लिक आलं त्याच्या अंगावर चाल करून. त्याच्या हातात सळई खुपसली. मोडलेला हात घेऊन महिनाभर फिरत होता. शाळेने त्याला नंतर कधीही कुठल्याही सहलीवर जाऊ दिलं नाही. आजून पण बरेच कारनामे आहेत त्याचे. हे सगळं आम्हा लहान मुलांना कळायचं पण यावर पुढे काय करायचं ते माहीत नसे. हल्ली सजगता वाढलीये हे स्वागतार्ह आहे.

अशोकमामांनी त्यांच्या स्वभावास साजेसा पैलू मांडला! माबोवर असे सौजन्य कमी होत चालले आहे.

-गा.पै.

आधीचे पालक सजग नव्हते वा आताचे तसे झालेत असे असेलही, पण आधी असे प्रकार घडत असले तरी त्यांचे प्रमाण कमी होते. जरी ते उघड होत नव्हते वगैरे हिशोबात पकडले तरीही प्रमाण माझ्यामते कमी असावे. आजकाल हि विकृती वाढलीय त्यामुळे सजग राहण्याची गरज जास्त आहे जी कदाचित एकेकाळी तितकीशी नसावीही. >> मला स्टॅट्स माहित नाही पण मी एक साधा सरळ विचार करतो कि आधी ह्याबद्दल फारशी जागरुकता नव्हती (खर तर माहिती नव्हते असे नाही पण आपल्या मुलांबाबत असे होउ शकते ह्यावर भाबडा विश्वास होता असे म्हणणे जास्त योग्य ठरेल). ह्या बद्दल कोणाचेच दुमत नाही. मग तसे असल्यावर तेंव्हा नि आता ह्यात हे प्रकार जास्त झाले कि कमी झाले ह्याबद्दल सांगणे अशक्यप्राय आहे. ते निव्वळ ठोकताळे असतील. (तुला समजेल अशा शब्दात सांगायचे तर ८० च्या दशकतली भारतीय टीम आज खेळली तर आजच्या टीमसारखे सहजपणे तीनशे चेस करेल कि नाही ह्याबद्दल आपण फक्त ठोकताळेच बांधू शकतो. त्यामूळे आजच्या टीमच्या तुलनेमधे ती सहज तीनशे चेस करतील कि नाही ही तुलना निरर्थक ठरते.) त्यामूळे आज जी माहिती आपल्या उपलब्ध आहे त्यावरून जाग्रुत राहणे हि आजची तरी गरज आहे ह्यापलीकडे ह्यावरून मी तरी काही निष्कर्ष काढणार नाही.

मूळ लेख आणि त्यावरच्या प्रतिक्रिया वाचनीय. मयेकर, कंसातलं वाक्य आवडलं, पटलं.

मृण्मयीच्या शेवटच्या para ला काना मात्रा वेलांटी सह अनुमोदन. लेख वाचून मलाही तिने लिहीलय तेच वाटलं!

आणखी एक,
केवळ विनयभंगच नव्हे तर इतर गोष्टी देखील लहान मुलांसोबत घडू शकतात ज्या पालक पसंत करू शकत नाहीत.

मी देखील लहानपणी चाळीत राहत असताना शेजार्‍यांच्याच सहवासात असायचो. त्यांच्यापैकी एकजण मला मी अगदी दोन वर्षांचा असतानाच मला घेऊन हॉटेलात गेले आणि तिथे वडा सांबार खाऊ घातले. नंतर मला हॉटेलातील खाण्याची चटक लागली व मी आईवडीलांकडेही हॉटेलात जाण्याकरिता हट्ट करू लागलो. तसेच माझा एक चुलत भाऊ शेजार्‍यांच्याच इतका वेळ काढायचा त्यांच्यासारखेच शिव्या द्यायला शिकला. अजुन कोणी मुल शेजार्‍यांकडे जाऊन टीवी पाहण्याची वाईट सवय स्वतःस लावून बसले. अशी अनेक उदाहरणे आहेत की ज्यामुळे पालकांनी आपल्या मुलांस इतर लोकांजवळ सोपविताना फार विचार केला पाहिजे.

मी लहान (सहावीत) असताना शाळेतला एक मुलगा काही दिवस घरी यायचा दुपारी. (एकटी असायचे २ ते ६) आणि स्वतःच्या सावत्र आईबद्दल बर्‍याच दु:खाच्या गोष्टी ऐकवून फ्रीज मधले खाणे खाऊन जायचा. (तितक्यावर निभावले म्हणून आता हुश्श करते.)
यात काही धोका किंवा चुकीचे आहे असे मला वाटलेच नाही त्यामुळे पालकांना सांगितले नाही. एक आठवड्यानंतर यायचा बंद झाला. बहुतेक दुसरीकडे खाण्याची सोय झाली असावी.
त्या 'गुड ओल्ड देज' मध्ये 'असे असे होऊ शकते' अशी शंका पण येत नसे.

नीरजा आणि जाईंच्या पोस्टींना अनुमोदन!

ऋन्मेऽऽष, तुम्ही या प्रसंगानं कुठेतरी दुखावल्या गेलात असं जाणवतंय. तुम्ही हे खूप पर्सनली घेतलं असावं म्हणूनही तुम्हाला वाईट वाटलं असेल. रोजच्या ओळखीतल्या तुमच्या मित्राबरोबर आपलं मूल असतानाही त्या आईला दरवाजा बंद असलेला आवडत नाही तिनं तुमच्यासारख्या नवख्या व्यक्तीवर कसा आणि का विश्वास ठेवायचा?

माझ्यातली आई दरवाजे खिडक्या सताड उघडे असतानाही पोर शेजार्‍याबरोबर एकटं ठेवणार नाही. याला प्यारानॉइड लेबल लागलं तरी चालेल.>>>>>>>>>+१०००

मी माझ्या मुली साध्या ग्यालेरीत खेळत असता आवाज यायचे बंद झाले तर हातातले काम सोडून लगेच बाहेर येवून नेमके काय कारण घडले आहे याची शहानिशा करते. अगदी किचन पासून हाका मारायला सुरुवात होते मग हाकेला 'ओ' आलेच पाहिजे. शिवाय मुलीना आधीच "ब्याड टच' बद्दल त्यांना झेपेल आणि समजेल अशा शब्दात सांगितले आहे.