तारा कुणी मनाच्या या छेडल्या अचानक?

ही उमेदवारीतली गझल म्हणाल, तर पदार्पणातच शतक ठोकलेत म्हणायला लागेल, देवपूरकर सर! बढिया.

@ सुरेख गझल

गंधाळल्या... हा परिचित शब्द आहे माझ्यासाठी तुम्ही ९२ साली वापरलेलं का हे यमक ? ग्रेट !
झंकारल्या, गंधाळल्या, भांबावल्या.. सुंदर. अशीच एक आणखी गझल वाचल्यासारखी वाटतेय.

मक्ता छान वाटला!

तारा कुणी मनाच्या या छेडल्या अचानक?
माझ्या नसानसा का झंकारल्या अचानक?<<< ठीक मतला. उमेदवारीच्या दृष्टीने बर्‍यापैकीच!

येऊन ठेपलेला होता वसंत दारी.....
स्वप्नातल्या कळ्या का कोमेजल्या अचानक?<<< स्वप्नातल्या कळ्या म्हणजे काय असते? फुलांच्या कळ्या स्वप्नात येतात की तरुण मुलींना कळ्या म्हणत आहात? या शेरावर भटांच्या 'फुलावया लागलीस तेव्हा'ची छाप स्पष्ट जाणवते. 'होता वसंत दारी' असे बोलताना बोलतात का? भट तर म्हणाले होते 'शेर आपण बोलतो तसा सुलभ असावा'. होता वसंत दारी हे निव्वळ वृत्त निभावण्यासाठी आहे. अगदी उमेदवारी म्हणालात तरी इतके जाणवणे अपेक्षितच आहे.

मी हुंदक्यास माझ्या येऊ दिले न ओठी;
का पापण्या फुलांच्या पाणावल्या अचानक?

फुलांच्या पापण्या? ही कोणती फुले ब्वॉ? येथेही फुले म्हणजे प्रेयसी / स्या अपेक्षित आहे काय? निव्वळ 'मी हुंदका दिला नाही तरी तिच्या पापण्या अचानक का पाणावल्या' या विधानात असे काय महान काव्य दडलेले आहे म्हणे? ज्यात कलाटणी, कडेलोट, भाषिक सौंदर्य, गझलेचे सर्व नखरे, डौल, तोल, अटी, प्रस्थापित संकेत, रुढी इत्यादी पाळले गेलेले असून अगदी अजरामर झालेला खयाल आहे???

होते ब-याच वेळा त्यांना बजावले मी....
तुज पाहताच नजरा भांबावल्या अचानक!

कोणाच्या नजरा? नजर की नजरा? नजरा म्हणजे अनेकवचन झाले. म्हणजे अनेकांना बजावले होते की अनेकांच्या नजरांना बजावले होते? काय बजावले होते, की भांबावू नका? का भांबावत होत्या त्या? शेरातील कथानकाला काही आगा, काही पीछा आहे का? पब्लिक वाचतंय आणि प्रतिसाद देत आहे म्हणून इतके सुमार शेर पेरायचे? आता 'हाच शेर तुम्ही कसा केला असतात' हे विचारू नका. मी असले शेरच केले नसते.

हातात हात ज्यांच्या देऊन मी निघालो;
अर्ध्यावरीच वाटा त्या लोपल्या अचानक!

वाटा लोपल्या, पण हातात हात कोणाच्या दिले होते? त्यांचे काय झाले? वाटांच्या तर हातात हात कोणी देत नाही. तसेच म्हणायचे असल्यास ते पचूच शकत नाही. वाटांच्या हातात मी हात दिले म्हणजे काय बुवा? बरं दुसर्‍या कोणाच्या हातात हात दिले तर मग वाटा लोपल्या हे ठीक, पण ज्यांच्या हातात हात दिले ते कुठे उलथले या शेरात? आशयाची अचूकता, संप्रेषित होण्याची अंगभूत कुवत या पातळ्यांवर तर हा शेर निकामी झालेलाच आहे, पण यात काही खयालही असा नावीन्यपूर्ण नाही की जो नुसता ऐकून कोणी दाद द्यावी.

हा सूर्य ऐन दिवसाढवळ्या कुणी दडवला?
दाही दिशा कशा या अंधारल्या अचानक?

दिवसाढवळ्या या शब्दाने आनंदकंदाचा यती गिळलेला आहे हेही उमेदवारीचेच लक्षण काय? आणि आज तर उमेदवार नाही आहात ना? मग हा शेर बदलून का नाही प्रकाशित करू शकलात? तुमच्या व्यासंगाच्या प्रत्येक पायरीचे मायबोलीने साक्षीदार असावे अशी इच्छा आहे की काय? निदान दिवसा व ढवळ्या या दोन अक्षरसमुहात एक डॅश तरी लिहायचा. किरकोळ खयाल आहे, कोणीतरी दिवसा सूर्य दडवला आहे आणि त्यामुळे दाही दिशा अंधारल्या आहेत. आता सूर्य ऐन दिवसा कोणीतरी दडवल्यावर पुन्हा पुढच्या ओळीत दिशा अंधारण्याला 'कशा या' याची काय गरज? उत्तर पहिल्या ओळीत तुम्ही स्वतःच दिले आहेत की?

खाणाखुणा कुणाच्या पाहून पावलांच्या,
जखमा जुन्यापुराण्या गंधाळल्या अचानक!

हे जखमांचे सुगंधी होणे किंवा गंधाळणे मराठी गझलेला झालेले एक गळू आहे. च्यायला जखमा गंधाळणे ही किती विकृत आणि किळसवाणी पातळी असेल काव्याची! पावलांचा संबंध काय या जखमा गंधाळण्याशी? 'त्या कोणाच्यातरी' कसल्याही खाणाखुणा, जसे काही वस्तू, काही आवाज (पैंजण, बांगड्या इत्यादींसारखे), काही विशिष्ट जागा (पूर्वीची भेटण्याची जागा इत्यादी) यातील काहीही पाहून ते होऊ शकते की? पावलांना साजेलसे काही पुढच्या ओळीत घेण्याची चिंताही कवीला भासत नाही हे औरच आहे.

एवढे सगळे करून पुन्हा कामयाब शेरांची वैशिष्ट्ये तुम्ही बोल्ड अक्षरात पन्नासवेळा लिहिता, ही दुटप्पी आणि भोंदू भूमिका सोडून द्या आता. लोक 'यडे' नाहीयेत इथे!

>>>-------प्रा.सतीश देवपूरकर
भूशास्त्र व खानिज तेल तंत्रद्न्यान विभाग,
नौरोसजी वाडिया महाविद्यालय, पुणे.
फोन नंबर: ९८२२७८४९६१<<<

तुमचा हुद्दा, पेशा, त्यातील स्थान, अवाक करणार्‍या उपाधी आणि संपर्क क्रमांक यांचा गझलेशी वा कोणत्याही साहित्यप्रकाराशी काहीही संबंध नाही. जे बोलते ते गझल बोलते. मेडिकल डॉक्टर असलेले तीन गझलकार (अनंत, ज्ञानेश, कैलास) व एक अर्धे गझलकार (जामोप्या) आत्ता मायबोलीवर आहेत. पी एच डी असलेले एक गझलकार (समीर - प्रोफेसरही आहेत हे) आत्ता मायबोलीवर आहेत. ते आपली क्वालिफिकेशन्स येथे झळकवत नाहीत. त्यांचे साहित्य त्यांच्याबद्दल बोलते.

बेफिकीर...

बेफीजीना बोलता आहात ?...तुम्ही पिसे कढताना वेगळे काय करता मग ??
बेफीजी करत आहेत ते बरोबरच आहे तुम्हाला आरसा दाखवत आहेत ते !

मी घाबरत नाही गैरसमज नसावा

अपण सगळेच इथे जे वागतो बोलतो आहोत त्याचा लोक गांभीर्याने विचार करतात व त्यांच्या मनावर कुठेतरी काहीतरी दुष्परिणाम होतो हे पाहून विचारमग्न झालो आहे

आता मी निदान स्वतःशीतरी अधिक संयमाने जबाबदारीने वागले पाहिजे असे माझे मत होवू लागले आहे

ज्या स्मरणीय गोष्टीबाबत आपण उल्लेख केला अहे त्याबाबत मी त्या व्यक्तीशी प्रत्यक्ष भेटून बोललो आहे

प्रत्यक्ष भेटल्यावर माणसे नक्कीच जास्त चांगल्यातर्‍हेने समजतात असे मला सल्ले मिळाले होते ते मी पाळले
एक मिसरा होता तरहीचा<<<<< तुला दुरून पाहणे प्रशस्त वाटते मला >>>>> मी तरही केली<<<<<<<तुला दुरून भेटणे प्रशस्त वाटते मला>>>> प्रत्यक्ष भेटीत त्या शायराने विचारले की असे का केलेत म्हणून ? माझ्या तर ही बाब लक्षातही आली नव्हती .........मग ते शायरच म्हणाले की तुमच्या आयुष्यात भेटणे महत्त्वाचे असेल माझ्या आयुष्यात पाहणे म्हणून तसे झाले असावे !!!!
या वरून आठवले की मी तुम्हालाही भेटायचे आहे असे म्हणून तुमच्या मागे लागलो होतो .........पण आता पुनर्विचार करीत आहे

माणसाने जीव कुठे लावायचा हे त्याला स्वतःस समजायला हवे ...माझ्यामते मला ते बर्‍यापैकी समजते

आपल्या माझ्याबरील प्रेमाबद्दल लाख लाख धन्यवाद
पण माझ्यावर /इतर शायरांवर प्रेम केले नाही तरी चालेल आमच्या गझलेवर करा ती जशी आहे तसे तिच्या गुण दोषासकट

असो
भेटी अंती बोलूच !!!

बेफिकीरजी नी केलेले डिसेक्शन वाचले.

देवपूरकर यान्च्या कवितेची इतक्या तार्किक पातळीवर केलेली चिरफाड वाचून वाटले, गेले द्यायचे राहुन या कवितेला इतकीच तर्काची कात्री लावली तर त्या कवितेत काय बाकी राहील?

ग्रेस यान्च्या तर बहुधा सर्व कविता शून्यावर बाद होतील.

ता.क.

सुनील दान्डेकर हे सतीश यान्चे दुसरे नाव नाही.

त्यांनी 'डे वन' पासून प्रत्येकाच्या प्रत्येक गझलेची मोठी सखोल चिरफाड केलेली आपल्याला दिसून येईल. आपल्यावर उलटले की इतके मनाला लावून घेणे योग्यही नाही. गझल जर म्हंटलीच तर तिची अशी चिरफाड होऊ शकते हे नित्य चिरफाड करणार्‍याला स्वतःलाही माहीत असायला हवे.

खुरटलेल्या ऋतूंचे वेच तू प्राजक्त थोडेसे

या माझ्या गझलेवरील प्रतिसादातील त्यांच्या या ओळी वाचा, म्हणजे कोणत्या पातळीला चिरफाड केलेली आहे हे आपल्याला आढळेलः

वेचतात ती साधारणपणे प्राजक्ताची फुले.....
प्राजक्त वेच.......जरा खटकले.

आता प्राजक्त वेच म्हणणारा कवी काय प्राजक्ताचे झाड वेच म्हणणार आहे?

पटत आहे का मी काय म्हणतो ते?

अशी 'य' उदाहरणे आहेत त्यांनी केलेल्या चिरफाडीची! (मायबोलीवरच)

एकदा अबोला धरला तर कायमची रुसली ती
मी जेथे जे पिकते ते विकण्याचे धाडस केले

या शेरात म्हण वापरायची आहे म्हणून हा शेर केला म्हणे व असे गझलेला चालत नाही वगैरे वगैरे ......
स्वतः नाक शब्द असलेल्या ७-८ शेराना शिंकल्यावर म्हणतात की म्हणी वाक्प्रचार कसे वापरायचे हे शिका माझ्या कडून वगैरे

अशी असंख्य अगणित उदाहरणे आहेत

फळावयाचे असेल तर हे कुरण तुझ्या सोयिचेच नाही. इथे दुधाच्या जनावराना चरावयाला नकार आहे.

फळावयाचे असेल तर हे कुरण तुझ्या सोयिचेच नाही. इथे दुधाच्या जनावराना चरावयाला नकार आहे.

फळावयाचे असेल तर हे कुरण तुझ्या सोयिचेच नाही. इथे दुधाच्या जनावराना चरावयाला नकार आहे.

अरेरे तीन वेळा सेव झाला. असो. तर एका युगात एकच महामानव होऊ शकतो. आणि आजकाल तो म.मा. कोण हे ठरविण्याचा अधिकार लोकांचा राहिला नसून म.मा. ने पुर्णतः स्वतःकडे घेतला आहे!!

@बेफिकीर
@ वैभव

तुम्ही दिलेल्या उदाहरणान्मुळे पट्ले!

हबा मी ही ओळ अशी वाचली

चरावयाचे असेल तर हे कुरण तुझ्या सोयीचे नाही.
इथे दुधाच्या जनावरांना चरावयाला नकार आहे.

उत्तम!... अस्सल जातिवंत शेर !!

'फळावयाचे' चा एक अश्लील अर्थ आमच्या गावात काढला जातो म्हणून तो शब्द बदलून वाचत आहे