व्यसन

मला वाचनाचे "पिसें" लहानपणापासून आहे.. नि त्यामुळे माबोचेही आहे.. काय करावे?

कोणाचे तरी छान लिखाण आले की मनाचा ब्रेक वै. काही रहात नाही काय करावे?

गेम्सचे पिसें सुटावे म्हणून मी त्यातल्या मोस्ट डिलेड अ‍ॅक्टीव्हीटी सूरू करते.. म्हणजे ३ दिवसांनी येणारी पिके.. इमारती वै... मग हळू हळू गेम मागे पडतो.. सध्या सिटीविलेवर हा प्रयोग सुरू केलाय.. पण पूर्ण दुर्लक्ष करता यावे ह्यावर काय उपाय?

मस्त लिहलय....
अकौंट डिल्लीट करायचे... स्वानुभव....

उत्तम लेख!!

<<< आम्हाला निदान सलग अर्धातास मिळतो.>>> ये बात कुछ हजम नही हुवी

ही गोष्ट १००% खरी आहे. आधी आमच्या कंपनीत ( मॅस्टेक) मध्ये २४ तास ईंटरनेट वापरता येत होते. पण अती वापर वाढल्यावर सर्व्हर वर सुद्दा अतिरिक्त ताण यायला लागला आणि ऊत्पादनक्षमता घटली.

त्यामुळे व्यवस्थापनाने दिवसभरात फक्त ३० मिनीटे, तेही सलग फक्त ५-१० मिनीटे, एव्हढेच सर्फिंग करता येते होते आणि अजुनही हीच परिस्थिती आहे.

यावर South Park मालिकेचा एक भाग आला होता.

इंटरनेटचे व्यसन त्याचा वापर करणार्‍या जवळपास प्रत्येकाला आहे फक्त मुलांनाच नाही (पालकांना पण आहेच) कोणी फेसबुक, कोणी गेम्स, कोणी सतत इमेल चेक करणे, तर कोणी मायबोली, कोणी अजून काही अशी कुठेना कुठे नियमित हजेरी लावतातच आणि ते नियमित करता आले नाही तर अस्वस्थ होणारे आहेतच.

चांगला लेख मंदार. ह्या विषयावर आधीही वाचले होते, मुक्तांगणच्या ह्या कार्यक्रमाविषयी नव्याने समजले. धन्यवाद.

अतिशय उपयुक्त लेख आहे. ईंटरनेट ने जश्या अनेक सुविधा उप्लब्ध करुन दिल्या जसे बँकींग, न्युज, फायनान्स ई. त्याच प्रमाणे अनेक वेळ व डोकं-खाऊ सेवा दिल्या जसे गेम्स, माक्रोब्लॉगींग, सो.नेटवर्कींग, फोरम्स.
या सर्व गोष्टींचा योग्य वापर, वेळेचे योग्य नियमन करण्याची नितांत गरज आहे.

प्रत्येक भारत-वारीत, "मी एक महिना ईंटरनेट शिवाय जगू शकतो" याचा अनुभव येतो, पण ईंटरनेट मिळताच जैसे थे. तरी माझे गेम्स वगैरे एकदम बंद झाले. सध्या फक्त मायबोली आणि मराठी वर्तमान पत्रे ही दोनच व्यसने आहेत.

चांगला लेख.

चांगला लेख ,
पालकांनी आपल्या मुलांकडे जास्त दिलं पाहिजे , ते कुठं जातात , काय करतात , कोणाबरोबर फिरतात , किती खर्च करतात, तरच मुलांवर कंट्रोल करनं शक्य आहे.

चांगला लेख आहे .

>>यावर South Park मालिकेचा एक भाग आला होता.
इंटरनेट गेलं तर काय होईल ?

नाही ऋयाम साऊथ पार्क मालिकेच्या भागात गेम्स खेळण्यासाठी मुले कुठल्या थराला जातात याचे sarcastic चित्रण होते.

मंदार,
खूप महत्वाचा लेख. निवडक दहात.
फेबुवर पण लिंक दिलीये या लेखाची तुझ्या परवानगीशिवाय

(फेबुचं तितकं व्यसन नाहिये, पण माबोचं व्यसन लागलंय त्याला काय करायचं?
एक उपाय आहे, ऑफशोअरला परत यायचं. तिकडे माबोवर बंदी आहे.. )

शिवाय नजिकच्या भूतकाळात जितक्या झपाट्याने तुरडाळीचे दर वाढले त्यापेक्षाही वेगाने घसरलेले सर्फिंगचे दर ही ऑनलाईन गेम्सचं वेड फोफावण्यासाठी एक अत्यंत सुपीक जमीन ठरली आहे. दुर्दैवाने अधिकाधिक लोक ऑनलाईन गेम्सच्या विळख्यात सापडत आहेत.
मंदार,
पुर्ण अनुमोदन !
सध्याच्या पिढीच्या मानसिकतेवर विचार कारणारा, खुप महत्वाचा विषय मांडल्याबद्दल अभिनंदन !

या असल्या अनेक प्रकारच्या शेकडो गेम्स, त्यातही काही हिंसक असणार्‍या गोष्टी या मुलांना काय शिकवणार आहेत ? किती पालक लोक कैफेत जाणार्‍या अशा मुलांना मैदानावरचे खेळ खेळण्यासाठी आग्रह करतात हा तर एक वेगळा प्रश्न आहे.
काही खेळातुन मुलांच्या बुद्धीचा विकासही होत असेल, पण यातुन मुलांमध्ये विनाकारण चिडचिड, हिंसकता, आक्रमकता,राग देखील वाढत आहे अस मला वाटतं

मग, थोडे दिवस लांब राहु का मायबोली आणो गगोपासुन ?

मंद्या हा असा लेख तुझ्याकडुनच अपेक्षीत होता. अगदी परफेक्ट लिहलंयस.
आजकालच्या तरुण पिढीला मैदानी खेळच माहीत नसतात, आणि माहीत असले तर खेळायला मैदानच उपलब्ध नसतात. मग हाच एक पर्याय उरतो. मी तर कधी कधी रात्र्-रात्र १२-१४ तास ऑनलाईन चेस खेळत बसायचो. काही दिवसांनी डोळ्यांना त्रास होउ लागला, झोप नाही, वेळेवर जेवण नाही, दुसरे काही काम नाही, फक्त चहा आणि चेस बस्स. मग जॉबला लागल्या पासुन इंटरेस्ट कमी झाला (आहे).

एका १०-११ वर्षाच्या मुलाच्या वाढदिवसाला उपस्थित रहाण्याचा योग आला होता. तेथे त्या मुलाच्या वयोगटातील सर्व मुलांच्या बोलण्यात एकच विषय होता तो म्हणजे माझ्याकडे किती व्हिडीओ गेम्स आहेत आणी तुझ्याकडे किती आहेत. पीएसपी, निंटेन्डो, प्लेस्टेशन वगैरे नावे त्यांच्या बोलण्यातुन कळली.
आश्चर्य ह्या गोष्टीचे वाटले की खुप मुलांच्या आया अभिमानाने सांगत होत्या की माझ्या मुलाला सोसायटीत ईतर मुलांबरोबर खेळायला आवडत नाही आणि तो मोकळ्या वेळेत फक्त व्हिडीओ गेम्स खेळतो.
सायबर कॅफेत व्हिडीओ गेम्स किंवा ऑनलाईन गेम्स खेळताना दिसणारी मुले हे विजीबल आहे पण अशी किती मुले असतील की जी घरात बसुन कित्येक तास वाया घालवतात. आणी आई वडील ज्यांना नोकरीसाठी पुर्ण दिवस घराबाहेर घालवावा लागतो ते मग असा विचार करत असावेत की मुलगा कशात तरी गुंतुन राहतोय ना मग झाले तर.
कुठे तरी असे ही वाचण्यात आले होते की ज्या मुलांना लहानपणापासुन व्हिडीओ गेम्स चे व्यसन म्हणा किंवा चटक म्हणा लागलेले असते, ती मुले नंतर एकलकोंडी होतात, त्यांना लोकात पटकन मिक्स होता येत नाही. आणी वर अनिल७६ ने म्हणल्याप्रमाणे "काही खेळातुन मुलांच्या बुद्धीचा विकासही होत असेल, पण यातुन मुलांमध्ये विनाकारण चिडचिड, हिंसकता, आक्रमकता,राग देखील वाढत आहे अस मला वाटतं"

गिरीकंद ह्यालाच म्हणतात गाढवांचा बाजार आणि लाथांचा सुकाळ.

क्लास लिहिला आहेस लेख मित्रा. सुंदर विषय निवडलास.
मोकळ्या हवेत खेळणं, मुक्त बागडणं, खेळतांना ढोपरं फोडून घेणं हे या पिढीला माहीतीच नाही रे. काय करणार आपण तरी. सायबर कॅफे मधे खेळता खेळता अचानक? समोर उघडण्यार्‍या पॉर्न साईट्स पाहून यांची मनं विचलीत नाही झालीत तरंच नवल काय ते. यातूनच मग पुढे सायबर क्रिमिनल्स उभ राहतात.

एक प्रकारची नशा लागते माणसाला, ज्याची पाळंमुळं ही त्यांच्या बालवयातंच रूजली गेलेली असतात. आताचं हे जग, जनरेशन लक्षात घेता कधी कधी स्वताच्या पोरांची काळजी वाटते रे. की काय असेल यांच भवितव्य. आपण कीतीही लक्ष ठेवू, संस्कार करू पण, उंबरठ्याबाहेर??? तिथे तर आपण नसणारंच ना.

आयुष्यात मागे वळून पाहिलं की खरोखर आपल्या जन्मदात्यांचे ऋण आठवतात. नशीब त्यांनी आपल्याला चांगले संस्कार दिले अन् आपणही कुठे वाममार्गाला वाहावत गेलो नाही.
पण ही आत्ताची पिढी पाहता एकंच वाट्टं.
परमेश्वरा, सांभाळ रे लेकरांना..

अतिशय खोलवर रूजलेला विषय. पण अवांतराबद्दल क्षमस्व..

गिरिकंद, गेल्या विकेंडला मला आलेला अनुभव-
१ वर्ष वयाच्या मुलाचा वाढदिवस. जमलेली लहान मुले १ ते ३ या वयोगटातली. जेवायच्या वेळी सगळ्या आयांनी आपापली आय पॅड, टॅबलेट, लॅपटॉप वगैरे मुलासमोर उघडली आणि मुलाला भरवायला सुरुवात केली. मख्ख चेहर्‍याने आया भरवत होत्या आणि समोरच्या स्क्रीनवरची नजर न हटवता मुलं खात होती. मुल आणि आई या मध्ये कसलाही संवाद, साधा आय कॉन्टॅक्टही नव्हता. जिच्या घरी पार्टी होती त्या गृहिणीने ' तिच्या कडचा स्पेअर लॅपटॉप कुणाला हवाय का? संकोच बाळ्गू नका' असे अगत्याने सांगितले. आता अशा प्रकारे वाढणारी मुले उद्या सतत टिव्ही, काँप्युटरला चिकटून बसली तर त्यात त्यांची काय चूक ?

मंदार अरे खरंच परिस्थिती हाताबाहेर गेलेली आहे. अगदी सद्य परिस्थितीवर प्रकाश टाकला आहेस.

व्हिडीओ गेम्स चे व्यसन म्हणा किंवा चटक म्हणा लागलेले असते, ती मुले नंतर एकलकोंडी होतात, त्यांना लोकात पटकन मिक्स होता येत नाही.
गिरी,स्वाती२,
माझा गेल्या महिन्यातला असाच एक अनुभव ...
एका वाढदिवसाच्या निमित्ताने (दुसर्‍या दिवशी) गेलो, मराठी /कानडी बोलणार कुटुंब,घरी बाकीचे नातेवाईक,भावाची मुले होती, त्यात एक ५ वर्षाचा एक मुलगा,तो आणि घरचे सगळे कोल्हापुरला राहायला, कॉन्वेंट मध्ये शिकणारा, मी त्याला मरात्।इत नाव विचारलं तर तो काहीच बोलला नाही, पुन्हा माझ्या मुलांनी दादा म्हणुन नाव विचारल, तरी तो नुसता बघत होता, आणि मी त्याला जवळ घेऊन बोलवता केला तर त्यांनी ,घरी मराठी बोलायच नाही,फक्त इंग्रजी अस शाळेतल्या बाईनी सांगीतल्याच सांगीतल,घरच्यानी देखील हेच सांगीतल असेल, पण फक्त यालाच शिक्षण म्हणता येइल का??

उत्तम, विचार करायला लावणारा लेख !

उत्तम लेख .इथे तर पहिलीच्या मुलाला सुद्धा व्यवस्थीत कॉम्प्युटर ऑपरेट करता यावा अशी सुव्यवस्था शाळेतच असते .अनेक वेळा मनात येत की हे खरच इतक गरजेच आहे का ?मला वाटत महाविद्दालयापासूनच मुलाना कॉम्प्युटरची तोंडोळख व्हावी .लहान मुल व्यसनी होऊन कस चालेल?
मोठ्यानीसुद्धा दिवसातला थोडाच वेळ ऑनलाईन रहाव अशी स्वतःलाच शिस्त लाऊन घ्यायला हवी .

लहान मुल व्यसनी होऊन कस चालेल?
मोठ्यानीसुद्धा दिवसातला थोडाच वेळ ऑनलाईन रहाव अशी स्वतःलाच शिस्त लाऊन घ्यायला हवी
खरच,खुप महत्वाची ,विचार करायला लावणारी वाक्ये वाटली ही !

चांगला लेख!
माझं मायबोलीव्यसन आलंच डोळ्यासमोर!

छान लेख. पण हे रोखणार कसं?

माबो/फेबु या व्यसनांचं काय करायचं? >>>

फेबुचं व्यसन घातकच ! माबोकडे मात्र त्या नजरेने पाहायचं नाय बर्का सांगुन ठिवतो

मंदार क्याफेवर २ जण बसु शकतात. त्याती कीत्येक किशोरवयीन आहेत अगदी मुले, मुली सुध्दा. बर्‍याच वेळा मी नेट बंद असल्यास नेट क्याफेवर जाण्याची गरज पडते तेव्हा ही मुले असतातच. त्यांना हे व्यसन जडलेले आहेच. पण पालकही दुर्लक्ष करतात.

चान्गला लेख! हा प्रश्न ज्वलन्त बनू पहातोय हे निश्चित!

>>>>मला वाचनाचे "पिसें" लहानपणापासून आहे.. नि त्यामुळे माबोचेही आहे.. क>>>>>पण पूर्ण दुर्लक्ष करता यावे ह्यावर काय उपाय?<<<<

जाईजुई,
या व लेखात वर्णन केलेल्या फेजमधुन मी गेलेलो आहे. पण यावर उपाय एकच, तो म्हणजे, बाह्य पन्चेद्रियान्ना जाणवणार्‍या गोष्टी बाह्य साधनान्चा वापर करुन त्याद्वार जाणवुन घेऊन त्यावर "प्रतिक्रियात्मक" जगण्याचे सोडून देणे, व जे काय करायचे ते माझे मी माझे हातपाय हलवुन प्रत्यक्षात करायचे, स्क्रीनवरील खेळान्च्या भ्रामक दुनियेत वावरायचे नाही, दुसर्‍यान्च्या प्रतिसाद/उपेक्षा/कौतुक (आणि हो, अनुल्लेखही ), कशाचीच अपेक्षा न ठेवता, जी जी काही कृती करता येईल, ती ती स्वतः करत रहाणे. अन मग अगदी छोटी छोटी कामे देखिल मन रमवुन नेतात. माझ्यापुरते मी घरातील असन्ख्य छोट्या छोट्या दैनन्दिन कामान्चा वापर करुन घेतला आहे, मग कधी फरशी पुसायला काढा-केरवारे करा, चौरन्ग बनवा, क्राफ्ट करा, मोकळी गच्ची आहे तर दहाविसकिलोच्या हिशोबाने वाळवणे घाला, अगदी काय वाट्टेल ती कामे, पण करत रहायची-एकामागोमाग.
मध्यन्तरी अवकाळी पाऊस पडला, घरी पोचलो होतो, अन्गणाबाहेरुन रस्त्याच्या कडेने झुळूझुळू पाणि वहात होते. क्षणार्धात चमकलो मी, आठवले की अरे अशा वहात्या पाण्याकडे बघत भान हरपायचे आपले, त्यात सोडलेल्या कागदी नावा, पुढे कुठे जात असतील, काय होत असेल, आपणच त्या नावेत असलो तर.. या व अशा विचारात गुन्गुन जायचो आपण, अन आता नजरेसमोर निसर्गाने येवढे ओहोळ साक्षात तयार ठेवले असताना माझ्या मनाला राहुदेच, नजरेलाही ते जाणवु नयेत येवढा मुर्दाड मी कशाने बनलोय? वाढत्या वयामुळे? की मनच "रेडीमेड" विकतच्या सुखाच्या, विकतच्या रेडीमेड विचारांच्या मागे लागल्याने?
मला वाटते की उपाय ज्याच्यात्याच्यापाशीच आहे, गरज आहे ती निश्चयाने तसे वागायची.