रान संपत्ती

मस्तच आहे . खुप आवडल लेख आणि फोटो.

जागु आज ऑफिसात येताना बाजुच्या रोपट्यांना मुद्दाम बघत होते. मला वाटले कवळा आहे पण एक रोप उपटुन पाहिले तर तो भुईआवळा होता (कवळ्यासारखाच पण मागच्या बाजुने बारीक बारिक गोल गाठी असतात). मला वाटते कवळा आणि भुईआवळुआच्या पानरचनेत फरक आहे भु.आ. ची संयुक्त पाने एकाखाली एक येतात तर कवळ्याची समोरासमोर...

आज रात्री भु.आ चा फोटू टाकते...

ही पोस्ट अशासाठी की कवळा असा ऑफिसातच सापडला तर रात्रीच्या भाजीची व्यवस्था होईल

डाळींबाची कळी, बरीच मोठी असते. (अनारकली ना ती !) फ़ुगीर
असते. पाकळ्या जास्त असतात. नर फूलात पाकळ्यांचा पसारा जास्त
असतो, तर मादीफूलात ओव्हरीच्या रुपात छोटे डाळिंब असते.

धायटीची फूले जेमतेम इंचभर. पाकळ्या अशा वेगळ्या
नसतातच. शिवाय पानांचा पोत वेगळा असतो.
भुक लागली तर धायटीची फ़ूले खायला काहीच हरकत नाही.
(खरे तर आत्ताच्या आता तूम्हा दोघांना, हात धरुन ओढत नेत,
धायटी दाखवावीशी वाटतेय.)

हो मी पाहिलीय डाळींबाची कळी.. (पंकजचे शेत आहे डाळींबाचे). धायटी पाहताच क्षणभर भास झाला डाळींबाचा मला वाटले कोणीतरी कळी अर्धवट खाल्लेले डाळींबाचेच रोपटे आहे की काय...

बाकी ते हात धरुन ओढत नेत, धायटी बघायला माझी काही हरकत नाही.. तेवढेच भटकुन होईल. कारण धायटी काय इथे मिळणार नाही.. थेट घाटातच जावे लागेल

जागू /दिनेशदा
छानच ...सुपरररररररररर
मला पाहताच एकदम डाळिंबच वाटले. तशीच लहान पाने व फुल.. >>>>अगदी अगदी, मलापण ते पहील्या नजरेत डाळिंबच वाटले...

आता या दिवसात, वाशी रेल्वे लाईनच्या आजूबाजूला मस्त तेरडा फुललेला असतो. बेलापूर स्टेशनच्या बाहेरच, कळलावीचा वेल दिसतो. तसा कळलावीचा वेल कर्नाळ्यापर्यंत दिसतोच.

या दोन्ही फुलांशिवाय गौरीची आरास पुर्णच होत नाही.

सही आहे हे. ह्यातल्या बर्‍याचशा गोष्टी मला माहित नव्हत्या. धन्स.

जागू.
कळलावीला वेल हिरवागार पण लवचिक असतो. त्याची पाने बांबूच्या पानासारखी पण लवचिक असतात. पानांची टोकेच, तणाव्याचे काम करतात आणि एखाद्या झुडूपावर तो वेल चढत जातो.
हा वेल तसा लक्षात येत नाही, पण त्याला फूले आले कि मात्र लक्ष वेधून घेतो. लाल, पिवळा आणि हिरवा असे ट्राफिक सिन्गलचे सर्व रंग असतात यात. पाकळ्या कतरी किनार्‍याच्या असतात, आणि या पाकळ्या १८० अंश कोनात वळुन देठाच्या खाली गोलाकार लरतात. लांब पुंकेसर असतात.
गौरी गणपतिच्या सजावटीत हि फूले असतातच. त्या दिवसात विकायलाही येतात.
याच्या कंदाच्या काढ्याने, बाळंतपणाच्या कळा लवकर येतात. म्हणून हे नाव. (या वेलामूळे घरात भांडणे होतात, असाही गैरसमज आहे)
इंग्लीशमधे ग्लोरिया सुपर्बा असे नाव आहे.
फोटो रात्री टाकतो इथे.

कळलावीला वेल हिरवागार पण लवचिक असतो. >>>>दा, विहिगावच्या भटकंतीत वाटेत पुष्कळ ठिकाणी दिसली होती कळलावीची फुले. पण आमच्या मित्रांनी बाईक थांबवलीच नाही.

"दवणा" हा प्रकार माहित आहे का कुणाला? खुप सुगंधी वनस्पती असते. सुका दवणा कपड्यात ठेवला तर मस्त सुवास येतो.
शिखर शिंगणापुर (तालुका माण, जिल्हा सातारा) येथे भरपुर प्रमाणात सापडतात. आम्ही ते शंकराला वाहण्यासाठी घेतो.

जागू, तुम्ही "नागदौणा" लिहिलंत ना त्यावरून आठवला हा दवणा

छान माहिती आणि फोटोही.
अळूचे फूल पहिल्यांदाच पाहिले.

मला वाटतं, दवणा, पाचू आणि मरवा एकाच वनस्पतिंची नावे असावीत. जून्या काळातल्या लावण्यात याचा उल्लेख सापडतो. कोल्हापूरच्या जोतिबाला पण तो वाहतात. मुंबईला दादरच्या फूलबाजारात हमखास मिळतो.
मला वाटतं अश्विनीमामी ने लावलाय तो घरी. मला बंगळुरुला बिया मिळाल्या होत्या. (बहुतेक नलिनीला दिल्या मी त्या.)
नदीकाठी नागरमोथा नावाचे पण सुगंधी गवत सापडते (मुळांना सुगंध असतो) उटण्यात, केशतेलात वापरतात तो.

दा, मी आता मरवा बद्दलच विचारणार होतो.
"शालु हिरवा पाचु नि मरवा" या गाण्यतला मरवा म्हणजे तोच का?

आता मला वाटतेय, पाचू आणि मरवा वेगवेगळे असावेत. शांताबाईंकडून अशी चूक होणे नाही.
असा केसात माळून मरवा (कीचकवध, लता आणि सुधीर फ्डके ) आणि
हिरव्या रंगाची हौस माझी पुरवा (आई मी कुठे जाऊ ? आशा ) या दोन्ही गाण्यात मरव्याचा उल्लेख आहे.

चला आणखी थोडे रंग उधळतो.
अगदी डावीकडे आहेत ती खोबर्‍याची फूले. तामणीपेक्षा बरीच वेगळी.
मग आहेत ति फालसा किंवा पर्यूषकांची फूले. या झाडांच्या फळांपासून केलेले फालसांचे सरबत खुप चवदार लागते. तोंडाला चव आणते.
मग आहे ती कळलावी उर्फ वाघनखी उर्फ गौरीचे हात
आणि मग आहेत ती मुरुडशेंगेची फूले. ही फूले आधी केशरी, मग पिवळी आणि मग जांभळी होतात. याच्या शेंगा पोटात मुरडा झाल्यास देतात. (बाळगुटी मधे मुरुडशेंग असते. सुतळीच्या तूकड्यासारखी दिसते ) यापैकी खोबर्‍याची फूले सोडल्यास बाकी रानात सहज दिसतात. माहीती असली म्हणजे उपयोग करुन घेता येतो.

धन्यवाद दा,
मी यातील फक्त कळलावीचीच फुले पाहिली आहेत (इतरही पाहिली असतील पण नावे आत्ता समजली :)).
कळलावीचे फुल पाहिले कि जास्वंदीचा एक प्रकार आठवतो. संपूर्ण पाकळ्यानां कातरल्यासारखी नक्षी असते.

दवणा, पाचू आणि मरवा एकाच वनस्पतिंची नावे असावीत

तिनही वेगवेगळे आहेत. मी फक्त मरवा पाहिलाय... बाकीचे कोणी पाहिले असल्यास फोटु डकवा.
आणि दिनेश, फोटू थोडे मोठे डकवा.. फोटू नीट दिसत नसल्यामुळे रानात मुळ झाड शोधणे कठीण जाईल... (नाहीतर तुम्ही या सोबत भटकंतीला म्हणजे फोटोवर अवलंबुन राहायला नको )

मी कळलावी भरपुर पाहिलीय, माझ्या जिममध्येही आहे

काय अफ़ाट द्यान आहे तुम्हा सगळ्याचे