अध्यात्म म्हणजे नेमके काय

गोंदवले गावाची शिर्डी करण्याची सुपारी घेतली आहत का.

नको रे बाबा ते चमत्कार

थोडक्यात सकारात्मक जगायला शिकवते ते अध्यात्म. बाकी अध्यात्म म्हणजे काय? यावर शतकानुशतके गुर्‍हाळ चालूच आहे. असो आपले मुक्त चिंतन आवडले.

मला पटले.
पण इतरांचे अज्ञान दूर करण्याचा प्रयत्न कसा करणार? त्यांच्या अज्ञानाबद्दल आपण का काळजी करा? होईलच ते आपोआप दूर असे समजावे. उगाच त्यांना काही सांगायला जावे तर ते न समजल्याने त्यांचे अज्ञान अधिकच वाढायचे,

प्रतिस्पर्धी कोण?
खरे तर आपले आपणच विचार करून समजावे की आपल्यात काय कमी आहे, व ती दूर करण्याचा प्रयत्न करावा.

>> म्हणजे मनाला ज्या गोष्टीत आनंद वाटतो त्यात सतत रणमान असणे अशी एकाच गोष्ट म्हणजे आध्यात्म>>
मला प्रवास करायला नेहेमीच आनंद होतो.
हे आध्यात्म ( मला वाटते- अध्यात्म ???) आ हे का?

विनायक. दि.पत्की.,

अध्यात्म या शब्दाची फोड अधि + आत्म अशी होते. आत्मतत्त्व कसे कार्य करते याचे अध्ययन (अधि + अयन) करणे म्हणजे शिकणे ते अध्यात्म.

आपण स्पष्ट केलेल्या अर्थछटा आवडल्या!

आ.न.,
-गा.पै.

छान लिहीले आहे

अध्यात्माची साधी सोपी आणि सरळ व्याख्या आहे...कुणाच्या अध्यात ना मध्यात! :

>>पण इतरांचे अज्ञान दूर करण्याचा प्रयत्न कसा करणार? त्यांच्या अज्ञानाबद्दल आपण का काळजी करा? होईलच ते आपोआप दूर असे समजावे. उगाच त्यांना काही सांगायला जावे तर ते न समजल्याने त्यांचे अज्ञान अधिकच वाढायचे,

ज्ञानेश्वरांनी एक सुंदर उपमा दिलेली आहे अज्ञानाला.
अज्ञान म्हणजे "लवणाची मासोळी" = मिठाचा मासा
तो जर पाण्यात असेल तर विरघळून नष्ट होईल
आणि पाण्याबाहेर राहिला तर तडफडून नष्ट होईल

विनायक,
चांगले लिहिले आहे, प्रयत्न साजेसाच आहे.
आवडले.

आत्मतत्त्व कसे कार्य करते याचे अध्ययन (अधि + अयन) करणे म्हणजे शिकणे ते अध्यात्म.
एकदम correct . त्या परमतत्वाचा शोध घेणं, त्याला जाणून घेणं म्हणजे अध्यात्म

काही गोष्टी नाही पटत........................

माझ्या मते अध्यात्म म्हणजे तुमच्या मनाला जे आवडते ते करा,
तेच करा मग माझ्या मनाने काय करावे किंवा कएरु नये हे सांगायला कोण्या गुरु ची गरज आहे का ?

उदा.
मला निसर्ग आवडतो आणि तो जवळून पाहण्यासाठी मी रानोमाळ भटकलो तर ते अध्यात्मच आहे कारण त्यातून मिळणारं मनाचे समाधान आणि आनंद हा कुठे आश्रमात किंवा देवळात बसून मिळणारच नाही.

(४) मनासारखे कोणालाच जगता येत नसते,परस्थिती नुसार जगायला शिकवणारे शास्त्र म्हणजे अध्यात्म.-4...
इथे परिस्थितीनुसार एखाद्या ठिकाणी मला खोटे बोलावे लागले किंवा चक्क चोरी करावी लागली तर ते परंपरागत रुढीनुसार पाप ठरवले जाईल. पण मग इथे अध्यात्माचा काय संबंध.

काही बाबीत अध्यात्मामुळे कमकुवत बनण्याची शक्यता असते . म्हणजे तुम्ही तुमच्या रागावर नियंत्रण मिळविले आणि एखाद्याने येवून तुमच्या मुस्काटात मारली तर तुम्ही त्याला अध्यात्माच्या गोष्टी सांगणार कि त्याला तसेच उत्तर देणार ??

विनायक नमस्कार,

आपल्या वरिल लेखातला ९ व्या क्रमांकाचा जो भाग आहे आणि त्यात " वास्तुस्थिती ही सत्य ", हे वाक्य सोडून आणी
गामा ह्यांनी दिलेली अर्थ फोड ह्यांचे मतितार्थ अध्यात्म म्हणजे काय ह्याचा अर्थ सांगण्यास अति उपयुक्त आहे.

ईथुनच सुरुवात होते हे १००% निश्चित आहे.

आधी ही एक उपाधी, स्थिती, जाणीव / अनुभव आहे आणि ह्याचेच अध्ययन करतांना
आत्मा ~ परमआत्मा म्हणजेच परमात्मा हे दोन नसुन एकच कसे आहे, आणि सर्वत्र कसे व्यापुन आहे म्हणजेच त्याला ओळखण्यास मी म्हणजे तोच हे कळते ( जावे त्याच्या वंशा तेव्हा कळे ) तेच आहे अध्यात्म.

खरी तळमळ असेल तरच पुढे बोलुया ............डोकावुन पाहुन परत यायचे मन असेल तर काहि उपयोग नाही.

आपल्या शुभ मनोकामना पूर्ण होवोत........

https://sites.google.com/site/vacanamrut/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%...

मी दीलेली लिन्क केवळ तुम्च्या वाचना करता आहे!
पण सद्बुगुरू शिवाय काहिच उपयोग नाहि.
"पोथि पढि पुरान पढि पंडित भये न कोय "

किं तद् ब्रह्मं किम् अध्यात्मं किं कर्म पुरूषोत्ताम
अध्याय 8 श्लोक1, गीता रहस्य पृष्ठ 489

स्वभावो अध्यात्म उच्यते - श्रीकृष्ण
गीता नवनीत, ५५

छान लिहीले आहे

<<<अध्यात्म हा वाद विवादा चा मुद्दा नसुन तो अनुभव घेउन पहण्याचा विषय आहे. .............त्याची गोडी अवीट आहे .प्रत्येकाचा अनुभव सुद्धा वेगवेगळा असु शकतो>>>
छान.
आता हे कसे आत्मसात करायचे? श्रीमद्भगवद्गीतेमध्ये सांगितले आहे.
ध्यानधारणा, भक्तियोग, ज्ञानयोग नि कर्मयोग या सर्व मार्गांचा अवलंब करावा लागतो.
आणि यासाठी त्या मार्गांचा अवलंब करून अनेक वर्षे लागू शकतात. तेंव्हा त्या मार्गावर श्रद्धा ठेवून चिकाटीने प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.

गप्प बसणे म्हणजेच अध्यात्म.

अध्यात्म या शब्दाच्या अर्थाच्या छटा बदलत गेल्या असतील का ? धर्म या शब्दाच्या तर नक्कीच बदलत गेल्या.
गीता, गीतारहस्य बद्दल अजिबात अभ्यास नाही. पण अध्यात्माचा अर्थ आमच्या एका "अध्यात्मिक" सरांनी शाळेत असताना सांगितला होता. त्या प्रमाणे अध्यात्म हे श्रद्ध, देवदेव, धार्मिक, पारलौकिक असं काहीही नाही.
आत्म अध्ययन अध्य - आत्म म्हणजे स्वतःचे चिंतन असे काहीसे त्यांनी सांगितले होते. गीतेच्या श्लोकाचा बहुधा तोच अर्थ असणार. जाणकार सांगतीलच.
तसा सध्याच्या अर्थाप्रमाणे अध्यात्मिक मनुष्य म्हणजे बायको बस म्हटली कि बसणारा , उठ म्हटली कि उठणारा असाच असल्याने वेगळ्या अध्यात्मासाठी वेळ मिळत नाही. अन्यथा भार्यात्मा नवरोत्माला मुक्त करू शकतो. आधी हे आत्म सावरले पाहीजे.

गप्प बसणे म्हणजेच अध्यात्म. >>

आत्म अध्ययन अध्य - आत्म म्हणजे स्वतःचे चिंतन >> ही व्याख्या आवडली

अध्य + आत्म >> अशी फोड नसून ती अधि + आत्म अशी आहे.

अध्यात्मावर बाफं आहे का सर्च टाकल्यावर हा वर आला. ह्या दोन लेक्चर्सविषयी माहिती द्यायची होती. खुपच छान विवेचन केलं आहे स्वामी सर्वप्रियांनंदांनी. ते पुष्कळ पॉप्युलर आहे युट्युब वर. खुपच सोप्या भाषेत समजवून सांगतात. हे दोन आय आय टि कानपूर मध्ये दिलेले लेक्चर्स आहेत.
मांडुक्य उपनिषदावर आहेत. जमल्यास नक्की एका.

https://youtu.be/eGKFTUuJppU?si=bq4ZQyawKc9by6BC

https://youtu.be/F0dugc4TrlE?si=jhN07weu609HoAiO

उपनिषद असो, वेद असो की इतर कोणतेही अध्यात्मिक भाष्य. त्यातली वाक्ये, महावाक्ये, श्लोक हे उत्तम लक्षात राहण्यापेक्षा त्यांचा गर्भितार्थ समजून ते दररोजच्या जीवनात आचरणात आणणे महत्वाचे आहे. हे ह्याकरता लिहिलं कारण आपल्याकडे इतके मौल्यवान असे ग्रंथ, वांङमय असून सुद्धा ते सांगत असलेल्या सत्याच्या आधाराने जगण्यापेक्षा त्यातल्या भाष्यांचे, श्लोकांचे पाठांतर आणि ते पाठांतर किती उत्तम आहे ह्यावर खुप भर दिला गेला आहे. अजून एक म्हणजे अर्थ लक्षात न घेता फक्त धार्मिक ग्रंथ ह्या सदराखाली बर्‍याच अशा वांङमयाची गणना होते.

ह्या लेकचर मध्ये आपल्याला लक्षात येइल की मांडुक्य उपनिषदात फक्त १२ महावाक्य आहेत पण त्यात इतके चपखल असे संदर्भ देऊन अध्यात्मिक दृष्टिकोनातून आपलं जग कसं चालतं हे इतकं उत्तमरित्या मांडले आहे! अर्थात ते नीट समजण्यामागे स्वामी सरवप्रियानंदांची समजवून सांगण्याच्या शैलीचा खुप मोठा वाटा आहे.

वैद्यबुवा मी पहीले लेक्चर ऐकले पण मला वाटले या सर्वाचा उपयोग काय. हे निद्रा-सुषुप्ती-तुरिया वगैरे जडव्यागळ वाटले मला. म्हणजे साखरेबद्दल वाचत बसल्यासारखे. वाचून साखरेची गोडी जशी कळत नाही मग त्या वाचण्याचा काय उपयोग - तद्वत वाटले.हां एक व्यापक दृष्टीकोन मिळतो की आपण स्थिर आहोत आणि हे जग रंगभूमी आहे. पण त्या दॄष्टीकोनाचा परफॉर्मन्स रिव्युत किंवा 'भाकरीचा चंद्र मिळवण्याकरता' उपयोग शून्य. आपण आपलं समाधान करतो की हे दु:खही अशाश्वत आहे. पण ते सर्व शब्दांचे बुडबुडे वाटतात मला.
हे माझे मत झाले.

या सर्वांहून नामस्मरण सोपे वाटते आणि काहीतरी अचिव्ह करतोय असे काहीसे फीलिंग येते. आता ते फसवे आहे का खरे माहीत नाही.

वैद्यबुवा मी पहीले लेक्चर ऐकले पण मला वाटले या सर्वाचा उपयोग काय. हे निद्रा-सुषुप्ती-तुरिया वगैरे जडव्यागळ वाटले मला. म्हणजे साखरेबद्दल वाचत बसल्यासारखे. वाचून साखरेची गोडी जशी कळत नाही मग त्या वाचण्याचा काय उपयोग - तद्वत वाटले.>>>>>
ह्याचे उत्तर दुसर्‍या लेकचर मध्ये आहे. तुमचा प्रश्न अगदी योग्य आहे आणि जवळ जवळ सगळ्यांनाच तो पडतो. स्वामी दुसर्‍या लेकचर मध्ये म्हणतात की अद्वैत वेदांतात श्रवण, मनन आणि निधिध्यासना ह्यावर भर असतो. हे भाष्य एकणे अर्थातच सर्वात आधी येते. एकल्यावर ते आपल्याला पुर्णपणे समजले आहे का ह्याची खात्री करणे महत्वाचे आहे. जर नसेल समजलं तर मग परत एकायचं आणि त्याही पेक्षा स्वतः त्यावर विचार करुन लॉजिकली ते बरोबर आहे की नाही हे पडताळून पहायचे.
आता हे करुन झाल्यावर सुद्धा आपल्याला लगेच आपण नेमके कोण आहोत ह्याचा आविष्कार होऊन अनुभव ताबडतोब येइल असं नाही होत. त्या करता निधिध्यासना म्हणजे त्या वाक्यांमधले जे सत्य आहे, त्यावर नियमित ध्यान करुन ते आपल्या अंतर्मनात भिनलं पाहिजे. इथे इंग्रजीची थोडी मदत घेइन.
We live as a mind and body for such a long time and to get to change that identification from mind and body to the real you takes not only understanding the concepts but also truly assimilating them into our lives until they become not second nature but first nature or natural for us.

सरतेशवेटी, जप करणे चांगलेच आहे कारण जप बेसिकली तुम्हाला सेंटर्ड राहायला मदत करतो, मन डिस्ट्रॅक्ट होऊ नये ह्यात मदत करतो. पण ही जी खरी quest आहे, त्या करता नुसता जप करुन फार पुढे जाता नाही येणार माझ्यामते.

आपले, खूप आभार. दुसरे लेक्चर ऐकायचे आहे. आज ऐकेन.