भोपळा सूप विथ संत्रा ट्विस्ट

भोपळा ही तशी प्रथमदर्शनी प्रेम जडावं अशी भाजी नाही. चल रे भोपळ्या ... किंवा बीरबलाच्या गोष्टीतून लहानपणी भेटलेला हा भाजीविशेष पानात आला की मात्र अजिबात आवडायचा नाही. गोष्टीतला गोजिरवाणा भोपळा गोष्टीतच रहावा असे आवर्जून वाटण्यासारखी चव लागायची. त्यातून पुढे परीक्षेतील अकलेच्या तार्‍यांवर शिक्षकांनी आपुलकीने आणि वारंवार दिलेले 'तांबडे' भोपळे वगैरे पाहून तर या फळभाजीबद्दल शुद्ध अढीच निर्माण झाली. घरातील इतर माणसे भरीत, घार्‍या इ.चा यथेच्छ समाचार घेताना पाहूनही भोपळेरावांबद्दल फारशी माया दाट झाली नाही. मला भोपळा खाऊ घालण्याचे आईचे सर्व प्रयत्न मी फोल ठरवले. प्रसंगी मार खाल्ला पण भोपळा तोंडात जाऊ दिला नाही. माझा हा विजय महत्त्वाचा होता कारण घरात खाण्या पिण्याचे फाजील लाड चालत नसत. शेपू पासून सगळे एकदा तरी पानात घेतलेच पाहिजे असे आईचे कडक तत्त्व होते. एरवी (बाबांच्या मते) सॉलीड व्यक्तिमत्वाच्या आईला या एका बाबतीत मी पुरून उरल्याचे पाहून बाबांच्या डोळ्यातही 'बापसे बेटा सवाई' निघाल्याचे समाधान (आई जवळ नसताना) उमटल्याचे मी पाहिले आहे.
पण रूडयार्ड किपलिंग उघडपणे आणि बाकी सर्व विद्वान मनातल्या मनात 'द फीमेल ऑफ द स्पीसीज इज मोअर डेडली दॅन द मेल' उगाच म्हणत नाहीत. ज्याला मी आईचा पूर्ण पराभव समजत होतो ती मोठ्या विजयासाठी केलेली एक छोटी तुच्छ तडजोड होती हे कळेपर्यंत पुलाखालून बरेच पाणी वाहून गेले होते. केवळ स्त्रीसुलभ अशा मुत्सद्दीपणाने आईने मला भोपळा खायला घालण्याची 'सुपारी' पत्नीला दिली. लग्नानंतरच्या 'त्या' नवलाईच्या दिवसांचा फायदा घेऊन बायकोने एकदा भोपळ्याचे सूप बनवले. आपण आजन्म भोपळा खाणार नाही अशी प्रतिज्ञा केली आहे हे लक्षात येईपर्यंत माझा बाऊल अर्धा रिकामा झाला होता. विश्वामित्राबद्दल त्या दिवशी पहिल्यांदा सहानुभूती वाटली.
पुढच्या सुटीत घरी गेल्यावर आईने सुनेला कडेवर घेऊन नाचायचेच बाकी होते. पहिल्याच दिवशी जेवायला भोपळ्याची भाजी होती. 'सूप से गई वो भाजी को ना बोलनेसे क्या आयेगी?' अशी मनाला समजूत पटवून मी कष्टी मनाने भोपळ्याचा घास तोंडात घातला. बाबांच्या डोळ्यांतले 'शेवटचा मालुसरा पडला' टाईपचे विषण्ण भाव अजून लक्षात आहेत. आज मला भोपळा आवडतो आणि त्याचे सर्व पदार्थ मी निमूटपणाने खातो हे कबूल करताना अतिशय दु:ख होत आहे. दु:ख वाटल्याने हलके होते या भावनेने त्या आयुष्यास कलाटणी देणार्‍या क्रांतिकारी सूपची रेसिपी खाली देत आहे.

साहित्य :

तांबडा भोपळा (अरेरे) - अर्धा किलो.
गाजरे - दोन मोठी
कांदा - एक मोठा
हिरवी मिर्ची - एक मध्यम तिखट बिया काढून
जिरेपूड - दोन टी.स्पून
मीठ - चवीनुसार

क्रीम - तीन-चार टे.स्पून
ऑरेंज ज्यूस - २०० मि.ली.

सजावटीसाठी कोथिंबीर

कृती :

भोपळा, गाजर, कांदा यांचे चौकोनी तुकडे करुन घ्या. मिरचीबरोबर कुकरमधून अगदी अंगाबरोबर पाणी घालून शिजवून घ्या. भा़ज्या शिजल्यावर पाणी व भाज्या वेगळे करा. शिजलेल्या भाज्या मिक्सरमधून बारीक करा. बारीक केलेल्या भाज्या पुन्हा पाण्यात मिसळून सूप उकळायला ठेवा. जिरेपूड, मीठ व ऑरेंज ज्यूस घाला. एक उकळी आली की आंच धीमी करून क्रीम घाला. व्यवस्थित ढवळून गॅसवरून उतरवा. वरून कोथिंबीर घालून सर्व्ह करा.

मिरची जास्त तिखट नको, चव बिघडते. मिरची अजिबात वर्ज्य असल्यास चवीनुसार मिरपूड घालावी. जिरेपूड ताजी केल्यास चांगला स्वाद येतो.