तात्पुरते घर

घर मालकाची नोटीस आलेली आहे. लवकरात लवकर घर खाली करावे. पण माझा जीव घरात अडकलाय. घर आता जुने झाले आहे. रंगाचे पोपडे उडालेत. घर गळतय. पण मी या घरात ६५ वर्षे झाले रहातोय. त्यामुळे या घरात जीव अडकला आहे.

एकदा स्वामी विवेकानंद परीव्राजक व्रतात असताना भारतभर भ्रमण करत होते. अंगावर संन्याशाची वस्त्रे, हातात एक दंड. एका माणसाने विचारले तुम्ही संन्यासी आहात ? स्वामी हो म्हणाले. संन्यासी म्हणजे ज्याने सर्व काही त्यागले आहे बरोबर ? स्वामी हसून हो म्हणाले. तुमच्या हातातला दंड मला द्याल ? मी तसाच दुसरा तुम्हाला देईल. स्वामींनी हो म्हणायला काही क्षण घेतले. त्या बरोबर तो माणूस म्हणाला काय झाले ? त्यावर स्वामी म्हणाले हा दंड म्हणजे निर्जीव काठी घेऊन मी गेले पाच वर्षे फिरतो आहे. या निर्जीवाच्या सहवासाने मोह झाला. मला त्याग करण्याचा निर्णय घ्यायला वेळ लागला.

ही कथा मी अनेक वेळा वाचली आहे. आद्य शंकराचार्य म्हणतात तसा मी निर्वीकार चिदानंद रुप आहे ? मला तरी माझे हे रुप कधी दिसले नाही. मी सदान कदा मोहात पडलेलो मला दिसतो आहे. जर मला माझे ते रुपच समजले नाही तर अनेक व्याख्याने ऐकून, पुस्तके वाचून हा मोह कसा संपणार ?

त्यातुन हे घर म्हणजे माझे शरीर गेले ६५ वर्षे नाही पण मला मी समजू लागलो तेंव्हा पासून साथ देत आहे. माझ्या ह्र्दयाची धडधड मोहाचे क्षण येतील तशी बदलताना मी पहातोय. पंचमहाभुतांनी हे शरीर बनले आहे असा सिध्दांत असला तरी अनेक मोहाचे क्षण आपल्या सोबत रहाण्यासाठी प्रयत्न करताना माझे विचार, माझे मन याची साथ देताना मला दिसत आहे.

हे शरीर थकलय मला मान्य आहे. पण हे तात्पुरते घर आहे हे कसे मान्य करु ? माझ्या मनात अजुनही आसक्ती आहे. लालसा आहे. एखादे औषध कुठेतरी असेल जे मला मिळाले तर मी या रुग्णालयातुन माझ्या पायावर चालत बाहेर पडेन पुन्हा त्याच गोष्टी करायला ज्या मला आवडतात किंवा मला ज्याचा मोह होतो.

मला तर्क समजतो. प्रत्येकाला जावे लागणार हे सत्य मी अनुभवले आहे. शुध्दोधन गौतम राजा होते म्हणुन अनेक वर्षे त्यांनी सिध्दार्थ याला या सत्यापासून दूर ठेवले. पण माझे वडील मी अगदी वडीलांची नितांत आवश्यकता असताना मी गमावले. माझ्या समोर ते वारले. त्या नंतर गेलेला प्रत्येक माणुस हे सत्य मला सांगत आहे पण मी कधीतरी जाणार हे सत्य मी का स्विकारु शकत नाही ? कारण मी कोण आहे हेच मला उमगले नाही.