ऐकण्याच्या मशिनचे अनुभव व मदतगट

फेसबुकवर वृद्धांचे पालकत्व असा एक ग्रुप आहे. तिथे विचारून पहा.
https://www.facebook.com/groups/331285451630205/?hoisted_section_header_...

ते म्हणतात की त्यातून एकदम मोठा आवाज येतो, नीट ऐकू येत नाही वगैरे वगैरे.>>>> परत एकदा ते यंत्र,डॉक्टर/टेक्निशियनना दाखवाल का? त्यावेळी बाबांना सोबत घेऊन जा.कदाचित ते यंत्र फॉल्टी असेलही.किंवा माफ करा,पण कधीतरी सोनाराने कान टोचलेले बरे असतात.स्वानुभावावरून म्हणत आहे.

आई व बाबांना अनेकदा डॉक्टरकडे, चाचण्या करण्यास व समुपदेशनास घेऊन गेलो त्या अनुभवावरून:

जेव्हा ऐकायला कमी येते तेव्हा आपणास ऐकु येणाऱ्या आवाजाच्या सगळ्या फ्रीक्वेन्सी स्पेक्ट्रमचा एक समान ऱ्हास होत नाही. काही फ्रेक्वेन्सीचे व्यवस्थित ऐकू येणे, काही थोडे कमी काही अजूनही कमी असे व्यक्तिनुसार वेगवेगळा प्रकार असतो, एकाच व्यक्तीच्या कानानूसार सुद्धा.

तेव्हा ऐकण्याच्या यंत्राने केवळ ऐकू येणाऱ्या पूर्ण स्पेक्ट्रम मधील आवाज अँप्लिफाय केला तर मशीन वापरणाऱ्याला आधी नीट ऐकू येत होते ते आवाज अधिक मोठ्याने ऐकु येणे, काही शब्दांचा केवळ मोठा आवाज ऐकू येणे पण शब्द न कळणे वगैरे प्रकार होतात.

तेव्हा मशीन घेण्यापूर्वी त्या व्यक्तीची ऐकण्याची चाचणी घेतली जाते ती त्या व्यक्तीला वेगवेगळ्या फ्रिक्वेन्सीचे आवाज ऐकवून त्यांचा अँप्लिट्युड कमी जास्त करून, कुठल्या फ्रिक्वेन्सीचा किती ऱ्हास झालाय याचा आलेख काढतात.
प्रत्येक कानाचा वेगळा.
त्यावरून मग ऐकण्याचे यंत्र निवडले की पहिल्यांदा देताना त्या व्यक्तीच्या कानाला लावून, बोलून यंत्रामध्ये वेगवेगळ्या फ्रिक्वेन्सीचे गेन कमी जास्त करून, फिल्टर ऍडजस्ट करून देतात.

हा अनुभव पहिलाच असल्याने व्यक्ती टेस्ट घेताना योग्य फीडबॅक देऊ शकत नाही. तसेच यंत्र लावल्यामुळे आपल्याला सर्व काही पूर्ववत ऐकू येत नाही.
तेव्हा यंत्र वापरण्याची आपल्या घरी सुरवात करून तिथे किती व कोणकोणते बॅकग्राऊंड नॉईस असतात त्यातून यंत्रातून आपल्याला कोणते जास्त ऐकू येऊ शकतात.
या बॅकग्राउंडवर मग व्यक्तीला यंत्र वापरण्याची सवय करुन घ्यावी लागते. कुणाशी बोलताना, टीव्हीवर काही शब्द नीट न ऐकू येणे, काही ऐकूच न येणे वगैरे होते. त्यात काही शब्द हे येणारा आवाज आणि बोलणाऱ्या व्यक्तीच्या ओठांची हालचाल यामुळे कळतात. काही अनावश्यक आवाज वाटतात त्याकडे दुर्लक्ष करावे लागते.
नीट ऐकणे, केवळ आवाज आहे की शब्द आहेत हे ओळखणे, आणि शब्द असतील तर ते शब्द आपल्याला समजणे याचे आपले नवे ट्रेनिंग सुरू होते.

दोन तीन आठवडे असे सेल्फ ट्रेनिंग घेतले की सुरवातीला नीट ऐकू न येणारे कित्येक शब्द लगेच ओळखता येतात. आपण यंत्राला थोडेफार सरावले असतो. पण काही बॅकग्राउंड आवाज जास्तच वाटणे, अजूनही काही शब्द नीट ऐकू येणे, कुठलासा आवाज मोठ्याने येणे वगैरे होत असते.
याचा आता आपण आधीपेक्षा अधिक चांगला फीडबॅक देऊ शकतो, तेव्हा दोन तीन आठवड्याने यंत्राचे परत सेटिंग करून घ्यावे. परत सेटिंग केले की परत सराव, आता आधीपेक्षा जास्त शब्द आवाज व ओठांची हालचाल यावरून नीट कळायला लागतात. आता यंत्र बाहेर वापरणेही सुरू करावे. बाहेरचे बॅकग्राउंड नॉईस वेगळे असतात, त्याचाही सराव होत जातो. गरज पडल्यास अजून महिन्याने सेटिंग करुन पहावे.
यंत्राने ऐकणे हा पूर्ण वेगळा अनुभव आहे, आपण मेंदूला वेगळ्या प्रकारे त्यात ट्रेन करतो आणि लोकांचे बोलणे समजून घेऊ लागतो. यात लोकांच्या ओठांच्या हालचाली, हातवारे वगैरेंचा समावेश आहे, जो आपल्या नकळत होतो.

एखादा शब्द, वाक्य केवळ पाठीमागून कुणी बोलले ते कळणार नाही, ऑन तेच शब्द / वाक्य ती व्यक्ती समोर उभी राहून बोलली तर तिच्या ओठांची हालचाल, हावभाव यावरून कळेल.

तेव्हा यंत्र वापरणाऱ्या व्यक्तीने यंत्र लावल्याने आपोआप सर्व काही पूर्वी सारखे ऐकू येणार नाही, तर यंत्र लावून आपल्याला नव्याने ऐकायला शिकायचे आहे हे आधी मनात पक्के करून घ्यावे. आणि त्यासाठी नेहमी यंत्राचा वापर करणे गरजेचे आहे.

जर दोन्ही कानांना ऱ्हास असेल आणि दोन्ही कानांना यंत्र लावण्याची गरज असेल ते दोन्ही कानांना ते नेहमी लावावे.

ENT डॉक्टर आणि चाचण्या घेऊन यंत्र विकणारे क्वालिफाईड व ट्रेन्ड स्टाफ सुद्धा याचे चांगले समुपदेशन करतात असा माझा अनुभव आहे.

पण काही लोकांना यंत्राने पूर्वी सारखे ऐकू येत नाही, आपल्याला नव्याने ऐकणे शिकावे लागते ही कल्पना पोचत नाही म्हणा किंवा वयोमानाने ते करण्याचा कंटाळा म्हणा, they give up आणि यंत्र वापरत नाहीत.
माझे आई बाबा दोघेही वापरत नाहीत. यंत्र लावा आणि त्या शिकण्याच्या सरावातून जा हा त्यांना जाच वाटतो.

पण आमच्या सोसायटीतले काहीजण एका / दोन्ही कानांना नियमित वापरतात, सगळ्यांशी नीट गप्पा मारतात. त्यांचे समुपदेशनही डॉक/टेक्निशियन यांनी केले.

जेव्हा ऐकायला कमी येते तेव्हा आपणास ऐकु येणाऱ्या आवाजाच्या सगळ्या फ्रीक्वेन्सी स्पेक्ट्रमचा एक समान ऱ्हास होत नाही. काही फ्रेक्वेन्सीचे व्यवस्थित ऐकू येणे, काही थोडे कमी काही अजूनही कमी असे व्यक्तिनुसार वेगवेगळा प्रकार असतो, एकाच व्यक्तीच्या कानानूसार सुद्धा.>>>>> ओ.के.तरीच आमच्या एका नातलगांना ऐकायला कमी येत असूनही डॉक्टरने यंत्र लावू नका म्हटलंय.आधीपेक्षा जास्त ऐकायला येतंय त्यांना.

ते म्हणतात की त्यातून एकदम मोठा आवाज येतो, नीट ऐकू येत नाही वगैरे वगैरे. हा मशिनचा दोष आहे की वापरणार्‍याचा हे लक्षात येत नाही. >>>>>>> कानाचे मशीन वापरणाऱ्या बऱ्याच जणांकडून हि तक्रार ऐकली आहे. एका वेळी जास्त जण बोलत असले तरी मशीन वापरणाऱ्या लोकांना नीट ऐकू येत नाही.

मानव खुप छान, सविस्तर माहिती दिलीत.

माझे वडील पण गेली कित्येक वर्ष मशीन वापरतात
आता ते डिजिटल मशीन वापरतात . जे tune करून घेता येते
मानव यांनी अगदी योग्य माहिती दिली आहे

हे डिजिटल मशिन वापरण्याआधी ते साधे मशिन वापरत होते का? - ते आधीही डिजिटल च वापरत होते पण लॉस कमी होता त्यामुळे कमी बॅण्डविथ चे चालत होते . आता लॉस वाढला त्यामुळे मोठी रेंज असणारे घेतले
डिजिटल मशिनमुळे सिग्निफिकंट फरक पडला का? तुमच्या वडलांना विचारून सांगू शकाल? - हो चांगला फरक पडला

मलाही एक दोन जणांनी या डिजिटल मशिनबद्दल सांगितले आहे, ते अ‍ॅड्जस्ट करण्यासाठी फोनवर अ‍ॅप पण उपलब्ध आहेत म्हणे त्यामुळे वापरायला सोपे जाते. जरा त्याबद्दल खात्रीशीर माहिती मिळाली तर वडिलांना डिजिटल मशिन वापरण्यासाठी थोडे मागे लागता येईल. - मी अँप वाले नाही घेतले कारण मलाच खात्री नव्हती कि आम्हाला ते नीट करता येईल त्यापेक्षा ६ महिन्यांनी त्या डॉक्टर / सेंटर ला जाऊन येणे आम्हाला सोपे वाटते आहे. ते स्वतः पण जाऊन येतात

मानव मस्त पोस्ट.
फार फार पूर्वी आजीला ऐकू येत नसे म्हणून असंच मशीन आणले होते. ते डिजिटल होते का कसे काही माहित नाही. पण ती फार मोठ्या आवाजात ऐकू येते, त्रास होतो इ. सांगुन ते मशिन काही लावायची नाही. तेव्हा तिला हा त्रास होत असणार हे आज जाणवले. त्यावेळी योग्य मार्गदर्शन मिळते तर उपयोग झाला असता. तुमची पोस्ट वाचुन हाइंड साईट मध्ये हे अगदीच ऑब्युअस आहे हे जाणवतंय धन्यवाद.

मशीन कितीही चांगले असले तरी ते कान नाहीत
त्या व्यक्तीने मशीन लावले आहे हे त्याच्यापेक्षा आपल्याला कळणे जास्त गरजेचे आहे
त्या व्यक्तीच्या समोर जाऊन नॉर्मल आवाजातच बोलणे
मागुन हाका न मारणे
संदर्भ सोडून न बोलणे - म्हणजे एक विषय चालू असताना अचानक दुसरच काहीतरी बोलणे . कोणती भाजी करू असा विषय चालू असताना बँकेचं काम झालं का असं विचारणे टाळणे. कारण Hearing लॉस झालेला माणूस आपल्या ओठांच्या हालचाली , संदर्भ या सगळ्याचा उपयोग ऐकण्यासाठी करत असतो
गोंधळ वाढवणारे शब्द नीट शांतपणे बोलणे - उदा चहा / पहा / दहा ... हे सगळं त्या व्यक्तीला सारखेच ऐकू येत असते . त्यामुळे असे शब्द बोलताना त्यानुसार action करणे
हे त्या व्यक्तीच्या मशीन वापरण्याच्या निर्णयाला मदत करते
आम्ही त्याना मोबाईल आणि tv साठी ब्लू टूथ वाले हेडफोन वापरायला सांगत आहोत सध्या ... बघु किती सूट होतात

माझ्या आईचा पण सेम अनुभव आहे. साधे मशीन असेच तिने लावायचे सोडून दिले. हे डिजिटल मशीन डॉक्टर कानाची तपासणी करून मग देतात का? कुठे मिळते? तसेच पिंपरी चिंचवड मध्ये चांगले ent स्पेशालिस्ट सांगू शकाल का?

Submitted by मानव पृथ्वीकर on 5 July, 2021 - 12:52
<<
✓

पुरेसा व योग्य प्रतिसाद. फक्त फार मराठीकरणात थोडा क्लिष्ट झाला आहे.

१. चश्म्याचा नंबर काढतात तसा कानाचा ऑडिओग्राम काढतात.
२. डिजिटल मशिनमधे हव्या त्याच फ्रिक्वेन्सी/तीव्रतेचे आवाज वाढवून/अ‍ॅडजस्ट करून ऐकायची सोय असते, हे मशीन त्या ऑडिओग्रामनुसार प्रोग्राम करता येते.
३. मशिन सोबत कानाचा मोल्ड उर्फ कानाच्या आत मापात घट्ट बसणारा हेडफोनचा सॉफ्ट गोल असतो तसा भाग बनवून देतात. याने मशिन नीट बसते, इतर बॅकग्राउंड नॉईस कमी होतो.
४. सेकंड टाईम तपासणी/रीप्रोग्रामिंग करण्याचा सल्ला योग्य आहे.
५. डीजिटल मशिन्स भरपूर महाग असतात. एकादा १०-२० ग्रॅमचा सोन्याचा दागिना घेण्याइतपत या कानाच्या दागिन्याची किम्मत असते.

शक्यतो आधी ई.एन.टी. सर्जनकडून तपासणी करून मग त्याने रेकमेंड केलेल्या ऑडिऑलॉजिस्टकडून मशिन घ्यावे. म्हणजे नक्की मशीनची गरज आहे का, किती गरज आहे, इतर मार्गांनी (उदा. ऑपरेशन) ऐकणे वाढवता येईल किंवा कसे, किती फायदा होईल वगैरे समजते. तसेच योग्य काउन्सेलिंगही होईल.

माझ्या सासूबाईंना मशीन आणलं होतं काही वर्षांपूर्वी. रोजचं बोलणं कळतं बर्‍यापैकी, काही कार्यक्रम असेल किंवा कोणी पाहुणे यायचे असतील तर मशीन लागतं. ते खरं तर आता ट्यून करून (किंवा अ‍ॅड्जस्ट करून- जे काय असतं ते ) आणायला हवंय, पण करोनामुळे चालढकल चालू आहे. तसंही जास्त वापर नाही केला तरी काम भागतंय. त्यातले सेल संपल्यावर बदलून नवीन घातले की अजून जास्त नीट ऐकू येतं असं म्हणाल्या. दांडेकर हिअरिंग मधून मशीन घेतलं, आता मांडके मधून सेल बदलून आणते मी.

मानव आणि मृणाल१ छान प्रतिसाद. आ.रा. रा. यांची नेहमीप्रमाणेच मुद्देसुद मार्गदर्शक पोस्ट.
माझे बाबा दोन्ही कानांसाठी श्रवणयंत्र वापरतात. मी त्यांच्या श्रवणयंत्राबाबत जवळ जवळ दहा वर्षांपूर्वी इथेच सल्ला मागितला होता तेव्हाही आ.रा. रा. यांनी योग्य मार्गदर्शन केले होते आणि इतर मायबोलीकरांनी डॉक्टर्स सुचवले होते. त्यानंतर ठाण्याला डॉ. डॅनिएल जोनास यांच्याकडे टेस्टिंग वगैरे होवून श्रवणयंत्र घेतले. सुरुवातीला त्यांच्याकडेच वेळ घेवून ट्युनिंग साठी जावे लागे. बाबा कुरकुर करायचे पण आई चिकाटीने न्यायची. मदतनीस बाई आणि बिल्डिंगमधील इतर मंडळी यांनीही प्रोत्साहन देणे, संवाद तुटू न देणे करुन फार मदत केली. त्याचा उपयोग झाला. आता बाबांचे वय ८८. फोनवर मोठ्याने बोलावे लागते, अगदी थोडेसे बोलून फोन आईकडे देतात. मात्र बाकी नेहमीच्या लोकांशी प्रत्यक्ष संवाद बर्‍यापैकी जमतो. सेलफोनवर वॉट्सअ‍ॅप विडेओकॉल पेक्षा आयपॅडवर स्काईप कॉल त्यांना ऐकण्याच्या दृष्टीने चांगला पडायचा हे त्यांचे सरकारी इंटरनेट बंद पडल्यापासून फार जाणवते.

सॉरी टण्या, वाचून वाईट वाटले. तुझ्या बाबांना उत्तम तोडगा मिळो.
तु कान व डोळ्यांसाठी इथेपण चौकशी करून पाहिलीस का? भारतातल्या डॉक्टरांनी नक्कीच पुर्ण माहिती दिली असेल तरीही सध्या टेक्नॉलॉजी इतकी भराभर बदलत आहे की कधी वेगवेगळ्या देशात कोणती वेगवेगळी टेक्नॉलॉजी उपलब्ध असेल सांगता येत नाही.