अग्नी तृणांनी झाकितात याचें आश्चर्य वाटते..

सेनापती, पत्र इथे दिल्याबद्दल धन्यवाद!

काही शंका-
शिवाजी महाराजांना १६७४ ला राज्याभिषेक झाला ना?
त्यानंतरही शिवाजी महाराजांना किंवा मराठी रयतेला औरंगजेबाला कर का द्यावा लागत असे?

<<राजा राजसिंग याजकरुन जेजियपट्टी अगोदर घ्यावी मग इकडुन देण्यास कठिण नाही>>
या वाक्यावरून शिवाजीराजांवरपण औरंगजेबाने जिझिया कराचे दडपण आणले आणि जो पर्यंत राजसिंग (म्हणजे मिर्झाराजे जयसिंग का?) देत नाहीत तोपर्यंत आम्ही पण देणार नाही असा प्रतिवाद शिवाजीराजांनी केलेला दिसतोय

<<राज्याचा सुर्य उद्यचळापासुन तेजस्वी असो.>>
हे वाक्य केवळ 'डिप्लोमॅटिक प्लेजंटरी आहे ना?'

सेनापती, पत्रातील काही वाक्यांना काही विशेष अर्थ असावा असे दिसतेय. जसे वर सातीने ज्या शंका उपस्थित केल्यात त्या व्यतिरिक्त अजुनही काही वाक्यांचे गर्भित अर्थ असू शकतात. थोडा विस्तृत लेख वाचायला आवडेल.

या पत्रामागची पाश्र्वभुमी समजावुन घेणं महत्वाचं आहे. पत्रामधील मुळ मुद्धा (जिझिया कर) महाराजांनी काबीज केलेल्या मुलखाचा आहे कि इतर भागाचा, हा संशोधनाचा विषय आहे...

या वाक्यावरून शिवाजीराजांवरपण औरंगजेबाने जिझिया कराचे दडपण आणले आणि जो पर्यंत राजसिंग (म्हणजे मिर्झाराजे जयसिंग का?) देत नाहीत तोपर्यंत आम्ही पण देणार नाही असा प्रतिवाद शिवाजीराजांनी केलेला दिसतोय.

>>

साती,

पत्रात महाराज औरंगजेबाच्या राज्यातील हिंदू लोकांची बाजू घेऊन युक्तिवाद करत आहेत हे स्पष्ट आहे. (जर नसेल तर मला परत मराठी क्लास लावावा लागेल) त्यामुळे इकडून म्हणजे ज्या बाजूच्या वतीने बोलतोय ती बाजू असे मला वाटते.

<<राज्याचा सुर्य उद्यचळापासुन तेजस्वी असो.>>
हे वाक्य केवळ 'डिप्लोमॅटिक प्लेजंटरी आहे ना?'

>>> अर्थात, होय. त्यास साखरपेरणी असेही म्हणता येईल. महाराज आणि त्यांचे कर्मचारी प्रचंड तरबेज होते ह्यात

अवांतर:

मिर्झा राजा, महाराज आग्र्याहून परतले, तेव्हाच विष पिऊन मेला. मेला की त्याचा खून पाडला गेला हे अज्ञात आहे. इथे उल्लेखलेला राजसिंह हा बहुधा मेवार की मारवाड मधला राजा होता. हे राजे जसे ब्रिटीशकालीन भारतात संस्थानिक होते तसले औरंगजेबाचे मांडलिक राजे होते. मुघल साम्राज्याच्या प्रशासकीय अधिकाराच्या भूभागात त्यांचा प्रदेश येत नसे. मुघल प्रशासकीय भाग वेगळे आणि मांडलिक राजांचे प्रशासकीय विभाग वेगळे. जिझिया हा बहुधा मुघल प्रशासकीय विभागातून घेतला गेला असेल, असं मला वाटते. जिझिया कर म्हणजेच शरिया लागू झाली असून तुम्ही इतर धर्माच्या नागरिकांना राज्यात राहायचे असेल तर हा कर द्यावा लागेल अन्यथा मुसलमान व्हावे लागेल. जेव्हा राजसत्ता धर्मसत्तेच्या हातात हात मिळवते तेव्हा त्यास धर्मांध राजाच म्हणावं लागेल, नुसता इतर राजांसारखा राजा नाही

अर्थात वेगळेही असेल, पण महाराजांच्या राज्यात कोणीही मुघलांना जिझिया दिली गेली नाही कारण ते एक स्वतंत्र राज्य होते.

अनिरुद्ध,
<<पत्रात महाराज औरंगजेबाच्या राज्यातील हिंदू लोकांची बाजू घेऊन युक्तिवाद करत आहेत हे स्पष्ट आहे.>>

हे स्पष्ट आहे का हेच मला कन्फर्म करायचे आहे.
माझं काही इतिहासाचं इतकं वाचन नाही.

मात्र स्वतःच्या राज्यातल्या लोकांना कर द्यावा लागत नसतानाही ,औरंगजेबाच्या राज्यातल्या लोकांना कर द्यावा लागतोय म्हणून जर शिवरायांनी त्याला चार शब्द सुनावले असतील तर ही गोष्ट शिवरायांविषयी माझ्या मनात असलेल्या आदरात आणखी भर पाडेल.

वाचनीय धागा आणी प्रतिसाद पण.

वाचनीय धागा आणी प्रतिसाद पण. >> +१

हे पत्र दिल्याबद्दल धन्यवाद

अकबर,जहांगीर आणि शहाजहां यांची महाराजांनी स्तुती केलेली दिसते, ती वक्रोक्तीपूर्ण आहे की खरोखर??

वाचनीय धागा आणी प्रतिसाद पण. >> +११

विठ्ठल

जो माणूस दिल्लीची पातशाही आपल्या मांडीखाली दाबू इच्छितो तो खरोखर स्तुती करीत असेल असे वाटत नाही. त्यांनी स्तुती केली त्याला कारण म्हणजे त्यांचे स्वधर्मिय औरंगजेबाच्या राज्यात या कराखाली भरडले जात होते.

तेंव्हा त्याच्या पितरांची स्तुती करून या करातून सुटका मिळवता आली तर पाहावी हाच उद्देश असणार बहुतेक!

तथापि, राजांनी औरंगजेबाला थेट आव्हान दिलेले असल्यामुळे त्याने या पत्राकडे दुर्लक्षच केले असणार.

सेना
औरंगजेबाने या पत्राला काही जबाब दिला असल्याची काही माहिती आहे का? जाणून घेण्यास आवडेल!

अकबर,जहांगीर आणि शहाजहां यांची महाराजांनी स्तुती केलेली दिसते, ती वक्रोक्तीपूर्ण आहे की खरोखर?? >>

गोड बोलून काम काढणे आहे. अरे हे बघ, तुझ्या पूर्वजाने देखील कर रद्द केला, त्याचे दाखले आहेत हे.

शिवाजी हे साधे व्यक्तीमत्व आपल्याला वाटते का? जस्ट क्युरियस?

त्यांच्या मनात मोगलाई बद्दल अपरंपार भक्तीभाव असता तर भूषणला त्यांनी कडेलोट नसते केले का?

>>>>> तर ही गोष्ट शिवरायांविषयी माझ्या मनात असलेल्या आदरात आणखी भर पाडेल. <<<<
होय, अन त्यागोष्टीमुळे तर अधिकच निश्चित होईल की राजे निव्वळ स्वतःच्या अंमलाखालील हिंदूचे हित बघत नव्हते तर आसेतुहिमालय अस्तित्वातील हिंदूंचे हित बघत होते !

सेनापती, समयोचित सुयोग्यवेळेस लेख आला हो तुमचा.. छान लेख.

साती, होय ते पत्र सत्यच आहे आणि त्यांना खरोखरीच मुघलांच्या आधीन असेलल्या हिंदूंविषयी कळकळ होती. आणि त्यांनी ती सत्ता झुगारून द्यावी ह्यासाठी प्रयत्नही भरपूर केलेत. असेही ऐकिवात आहे की मिर्झा जयसिंघास त्यांनी फितवायचा प्रयत्न केला. जर तो यशस्वी झाला असता तर मुघल सत्ता खाडकन उखडल्या गेली असती, पण मिर्झांची स्वामीनिष्ठा स्वातंत्र्यपेक्षा मोठी ठरली शेवटी त्यांच्याच वंशजाने म्हणजे दुसर्या जयसिंगाने जोखड फेकलेच आणि स्वतंत्र झाला.

बाकी महाराजा छत्रसालना त्यांनी मदत दिली आणि मुघलसत्तेविरुद्ध उभे केले.

विठ्ठल,

ती अर्थात वक्रोक्तीपूर्ण आहे. गोड बोलून काम होतेका ते बघणे आणि नंतर निरुपाय झाला की हल्ला चढवणे ही नीती होती. आदिलशहाने जिंजीला शहाजीराजांना कैद केले असतांना असेच शाहजहानला गोड बोलून आपल्या बाजूला वळवले आणि त्याच्याकरवी आदिलशहावर दबाव टाकून शहाजीराजांना सोडवले होते.

अफझलखानास वाईच्या सपाट प्रदेशातून जावळीच्या जंगलात बोलवले हा त्यांचा सर्वात मोठा विजय होता. नंतरचा इतिहास सर्वश्रुत आहेच.

सेनापती धन्यवाद!
अजूनही असे लेखन वाचायला आवडेल.

सुनटून्या,केदार,अनिरुद्ध - धन्यवाद

कसली वक्रोक्ती आणि कसली खरी स्तुती ? हे पत्र हा राजनीतीचा एक भाग होता, उत्तम नमुना....

छान माहिती ..
येथे टाकल्या बद्दल धन्यवाद ..

सेनापती धन्यवाद,

अक्खे पत्र आज वाचले … काय लिहिलेय
जबरदस्त!

होय, अन त्यागोष्टीमुळे तर अधिकच निश्चित होईल की राजे निव्वळ स्वतःच्या अंमलाखालील हिंदूचे हित बघत नव्हते तर आसेतुहिमालय अस्तित्वातील हिंदूंचे हित बघत होते !
<<
लिंबूभौ,
घाईगडबडीत औरंग्याला आसेतुहिमाचलचा राजा करून टाकलात पहा तुम्ही

उत्तम

धन्यवाद सेनापती ! माहितीपुर्ण धागा आणि प्रतिसाद.

औरंगजेब मराठी वाचायचा? की त्याला लिहिलेल्या फारसी पत्राचा हा त्या काळच्या मराठी मधला तर्जुमा आहे?