बोच

पहिले वाक्य सोडून प्रतिसादातील प्रत्येक वाक्य विचारांस चालना देणारे!

पहिले वाक्य अतिशय सहृदयतेतून आलेले!

ह्या प्रतिसादाबद्दल आभारी आहे.

>>>तुम्हाला एकाच वेळी आपल्यात काही अव्यक्त उरत नाही याचंही वाईट वाटतंय आणि पूर्वसुरींत ते कदाचित उरत असावं याचंही? स्मित<<<

होय. विचार केल्यावर वाटले की ह्या दोन्ही गोष्टी वेगळ्या आहेत. माझी पिढी फेसबूकसारख्या ठिकाणी व्यक्त होण्याचा अतिरेक करत आहे आणि पूर्वसुरींना व्यासपीठच नव्हते ह्या दोन गोष्टी मी एकाच ललितात गुंफल्या खर्‍या तुलनेकरता, पण गुणात्मकरीत्या दोन्हींकडे स्वतंत्रपणे पाहणे शक्य होत आहे.

>>>कुणास ठाऊक, त्यांच्यापैकी अनेकांना ऐकणार्‍याला काही मागचापुढचा संदर्भ सांगायची आवश्यकता नाहीये याचं सुखही वाटत असेल.<<<

उत्तम! किंवा असेही असेल, की ज्याला संदर्भ सांगण्याची आवश्यकताच नाही, फक्त त्यालाच एखादी गोष्ट सांगू शकण्याची मानसिक क्षमता असणे!

>>>सृजनशील व्यक्तीला तो विचार मनात रुजवायला, फुलवायला, त्याला वळण द्यायला (कलेत चॅनलाइज करायला) जो अवधी लागत आणि मिळत होता तो आता मिळत नाही / नाकारला जातो - असं होत असेल का?<<<

गंभीर कलाकार 'अभिव्यक्त होणे तात्काळ शक्य' ह्या सुविधेचा वापर कदाचित करणार नाही. पण कोणतीही कला/साहित्यनिर्मीती करण्याचा हेतू वा क्षमता नसलेला/लीही ती सुविधा प्राप्त करू शकते असे म्हणणे आहे. 'तिसाव्या सेकंदाच्या आत' अभिप्राय येतो असे मूळ लेखात म्हंटले आहे, तिसाव्या सेकंदाच्या आत विचार शेअर केला जातो असे नव्हे, तरीही, तेही शक्य आहेच.

>>>(मी तुमच्या साहित्याबद्दल अर्थातच बोलत नाहीये - सद्ध्याच्या पिढीबद्दल आणि एकूणच कलाजगताबद्दल घाऊक प्रकट विचार मांडते आहे.)<<<

हे कंसात आहे त्यामुळे हे वरील विधानामागील भूमिकेचे मैत्रीपूर्ण स्पष्टीकरण आहे हे समजू शकतोच. पण कंस वगळून वाचायचे झाले तर सध्याची पिढी आणि एकुण कलाजगत हे थोडेसे विसंगत उल्लेख जाणवत आहेत.

त्यापैकी सध्याची पिढी ह्याबाबत - एक्झॅक्टली! सध्याच्या पिढीला हे असे व्यक्त होणे, स्वतःच्याच भावनांना कुरवाळून घेणे शक्य होत आहे.

त्यापैकी 'एकुण कलाजगत' ह्याबाबत - काहीच माहीत नाही. कदाचित सूज्ञ, जबाबदार व गंभीर कलाकार निव्वळ सुविधा उपलब्ध आहे म्हणून विचार झर्रकन् विरघळवून प्रकट होत नसावेत, असे वाटते.

डीविनिता, जानादो!

तो माणूसही खूप सहृदय आहे आणि एच आय व्ही च्या रुग्णांसाठी एक डॉक्टर म्हणून झटत आहे हे मी इथे 'फुकटात' ललित लिहिण्यापेक्षा खूप मोठे कार्य आहे.

हे खरे आहे

सामाजीक नाही, माझ्यामते व माझ्यापुरता हा भावनिक प्रश्न आहे सशल!

लक्षात घ्या, फेसबूक तुम्हाला आणि मला कोणीतरी दिलं! आपल्या दोघांसाठी फेसबूक देणारा त्रयस्थ असला तरीही फेसबूक आपण आपल्या वैयक्तीक बाबींसाठी वापरू शकतो.

त्या पिढीला असे व्यासपीठ नव्हते, जे काही व्यासपीठ होते ते आयदर त्यांनी स्वतःसाठी निओर्मिलेले होते किंवा सर्कम्स्टन्सेसमधून त्यांच्यासाठी निर्माण झालेले होते. उदाहरणार्थ, तेव्हाच्या सुना 'आज माझी सासू अशी वागली' असे स्टेटस टाकू शकत नव्हत्या वा त्यावर समविचार्‍यांकडून भावनिक 'लाईक्स' अपेक्षित करू शकत नव्हत्या.

तेव्हाच्या सुनांना स्वतःचे व्यासपीठ शोधायला लागत होते.

ते मिळतच होते असे नव्हे.

मिळाले तरी ते एक्स्क्ल्युझिव्हली त्यांचे होते असेही नव्हे.

असले तरी त्यात भावनिक भ्रष्टाचार होणारच नाही ह्याची खात्री होती असे नव्हे.

वगैरे!

>>>लिहून व्यक्त होण्याच्या virtual माध्यमांनी आपल्या इतर प्रकारे व्यक्त होण्यावर काही परिणाम होत असेल का? ज्या व्यक्ति लिहून व्यक्त होऊ शकत नाहीत त्यांना काय social networking sites बद्दल वाटत असेल? हे जाणून घेण्यासाठी काय केले पाहिजे?<<<

उत्तम प्रश्न!

(यथाशक्ती उत्तरे नंतर देईन)

किंबहुना जिज्ञासा, त्या प्रश्नांची उत्तरे देणे हे ह्या ललिताचे काम नाही. तो विषय बराच व्यापक व वेगळा आहे असे वाटत आहे.

हे ललित एक विशिष्ट मानसिक अवस्था प्रदर्शीत करत आहे.

फाटे फोडणे हे नेहमीच दुर्लक्षण नसतेच! अनेकदा ते कंट्रिब्युटरी असते. पण येथे जे म्हणायचे आहे ते म्हणून झाले आहे. त्यानुसार उद्भवणारे इतर अनेक प्रकारचे प्रश्न हे चर्चाप्रस्तावाला शोभतील.

अर्थातच, तुमच्या प्रतिसादाचा संपूर्ण सन्मान व्यक्त करून मी हे लिहिले. कृपया राग नसावा,.

>>>ह्यावरून हा तुमच्यापुरता प्रश्न आहे असं वाटत नाही ..<<<

अ‍ॅक्च्युअली मी माझ्या मनात आलेला विषय मांडला सशल, तो आणखीन काहींसाठी त्यांचाही विषय होत असेल तर ते माझ्या नियंत्रणाबाहेर जाईल.

>>>तेव्हाच्या सुनांनां शेजारणी होत्या, हळदी कुंकू, मंगळागौर इत्यादी नेटवर्कींग अव्हेन्यूज् होते .. दळण कांडण, लोणची घालणे, वाळवणं इत्यादी .. अर्थात त्या काळच्या संस्कृती प्रमाणे क्तपत व्यक्त होऊ शकता येत होतं ह्यावर आपल्या काळाच्या तूलनेत बंधनं होती .. पण ती जाचक अलिखीत बंधनं होती तेव्हा म्हणून कोणीतरी नवनविन साधनं शोधली .<<<

तुमच्या ह्या म्हणण्यासंदर्भात कृपया मूळ धाग्यातील ही विधाने विचारात घ्यावीत अशी विनंती!

आधीच्या पिढीतील लोक जेव्हा व्यक्त व्हायचे तेव्हा त्यांना अनेकदा अश्यांच्याच समोर व्यक्त व्हावे लागायचे ज्यांना आगा, पीछा सगळे ज्ञात असेल आणि त्यामुळे अभिव्यक्ती 'टोन' करावी लागायची.

शूम्पी,

तुमच्या प्रतिसादातील मुख्य प्रश्नाचे उत्तर सशल ह्यांच्या प्रतिसादाला उत्तर देताना कव्हर झालेले आहे असे मला वाटत असल्याने पुन्हा तेच लिहीत नाही.

उदाहरणार्थ फेसबूक घेतलेलं आहे.

जेथे माणूस हवे ते लिहू शकतो.

माणसाने जे लिहिले आहे ते आणि तितकेच सत्य आहे असे वाचकांना (स्पेशली अननोन वाचकांना, जे बहुसंख्य असतात) वाटते.

त्यामुळे त्या माणसाला आपोआपच भावना सुखावणारे 'मित्र'(?) मिळतात.

हे आधी होत नव्हते असे म्हणायचा प्रयत्न केला आहे.

बाकी अमितव,

मायबोलीवर वेगळे, फेसबूकवर वेगळे असे लिहायचा मला अनुभव नाही व तशी माझीतरी सवय नाही.

त्यामुळे 'प्रतिसादमर्यादा' मान्य करतो.

अवांतर - मायबोलीवर मी जितके फ्रॅन्कली लिहिले आहे व लिहू शकलो आहे तितके कोठेही लिहिलेले नाही व लिहू शकतो की नाही हे तपासत बसलेलो नाही. मायबोली प्रशासनाचे आभार!

==============

अमितव,

एखादे, एखादे, एखादे!

हे सर्व 'एखादे' वेगळी असू शकतात ना?

मी जे मित्रांसमवेत बोलतो, बोलू शकतो ते बायकोसोबत बोलत नाही, बोलू शकत नाही, ह्याचा अर्थ तो विषय असा विषय होत नाही जो मला सर्वत्र व्यक्त करायचाच होता पण नाही करता आला.

माझ्याकडे वेगवेगळ्या फोरमवर / ग्रूपमध्ये बोलण्यासाठी वेगवेगळे विषय असणे हे वेगळे आणि एकच विषय मला सर्वत्र बोलावासा वाटत असूनही मला तो फार तर एखाद्याच ग्रूपमध्ये / व्यक्तीशी बोलता येणे किंवा तेथेही न बोलता येणे हे वेगळे!

प्रॅक्टिकल प्रतिसाद सायो!

ह्यासाठी खास धन्यवाद!

काही प्रतिसाद वाचून मनात आले की:

ललित ह्या फॉर्ममध्ये मनात नैसर्गीकरीत्या आलेल्या काही भावना मांडल्या तर त्या डिफेंड का कराव्या लागाव्यात, अनलेस त्या भावना अमानवी, पाशवी, अन्याय्य, विकृत किंवा दुसर्‍याचे नुकसान करणार्‍या नाहीत?

त्या डिफेंड कराव्या लागणे हे 'येथे बोलणे शक्य आहे पण होकारात्मक बोलण्याची इच्छा नाही' ह्या विचाराचे लक्षण तर नाही?

>>>'आजच्या घडीचे कलाकार' असं वाचा ते. म्हणजे एखादी चमकदार कल्पना सुचली, शेअर केली, अमुक इतके लाइक्स आले - संपला विषय - अशी उदाहरणं तुम्ही पाहिली असाल. ते शेअर करणं इतकं सहजसाध्य नसतं तर ती कल्पना कवितेत किंवा लेखात इ. फुलवली गेली असती का असा विचार आहे तो.<<<

गंभीर कलाकार 'अभिव्यक्त होणे तात्काळ शक्य' ह्या सुविधेचा वापर कदाचित करणार नाही

असं त्यावर मी म्हंटलं होतं.

म्हणजे, कल्पना पुरेशी फुलवल्याशिवाय समाधानच होत नाही, असे लोक त्या सुविधेचा विनियोग करणार नाहीत.

(अर्थात कल्पना पुरेशी फुलवणं, तेही 'स्वतःच्यामते' हे ती व्यक्ती गंभीर कलाकारच असेल ह्याचे लक्षण आहे असे मुळीच म्हणायचे नाही, पण निदान गंभीर कलाकार स्वतःच्या निकषांनुसार ती शक्य तितकी फुलवेल असे म्हणायचे आहे) (एक फाटा कमी केला :डोमा:)

पण सध्याची पिढी कलाकार असो नसो, त्या पिढीच्यामते मनात आलेला जो विचार चमकदार असेल तो तात्काळ प्रकाशित करून ती पिढी मोकळी होऊ शकते.

सध्याची पिढी आणि एकुण कलाजगत ह्यातील तफावत (जी मला जाणवली असे मला वाटले ती) फक्त एलॅबोरेट करून पाहिली.

>>>व्यक्त होण्यासाठी रेडीमेड माध्यम आणि व्यक्त होता(क्षणी)च मिळणारं इन्स्टन्ट ग्राटिफिकेशन यामुळे अभिव्यक्तीचा दर्जा खालावत असेल का?<<<

लेखनाबाबत गंभीर असणारे त्यांच्या निकषांनुसार तसे होऊ देणार नाहीत.

>>>तुम्ही तेव्हढं "व्यक्त" व्हायचं पण आम्ही नाही का? <<<

तसं नव्हे सशल, ललित मी लिहिलं आहे. तुम्ही त्या ललितावर व्यक्त झाला आहात. तुम्ही स्वतंत्रपणे तुमचे मुद्दे लिहिलेत तर ते डिफेंड करायची वेळ आल्यावर कदाचित तुमच्या मनात तो विचार येईलही जो माझ्या मनात आला.

बाकी, यूअर रिप्लाईज आर मोस्ट वेलकम!