९० डिग्री साऊथ - ९

Submitted by स्पार्टाकस on 9 May, 2014 - 05:25

स्कॉट दक्षिण धृवावर पोहोचला असताना अ‍ॅमंडसेन ८१'३०'' अक्षवृत्त गाठलं होतं. दिवसाला ३५ मैलांच्या वेगाने तो झपाट्याने फ्रामहेमकडे धाव घेत होता. अंटार्क्टीका सोडण्याची आणि दक्षिण धृवावरील विजयाची बातमी सर्वप्रथम जाहीर करण्याची त्याला घाई झाली होती. त्या मानसिक अवस्थेत आपल्या सहका-यांशी क्षुल्लक कारणावरुन त्याचे खटके उडत होते. काही कारणावरुन त्याने हॅन्सनशी अबोला धरला होता !

फ्रामहेम सोडण्यापूर्वी प्रेस्टर्डने दक्षिण धृवावर पोहोचणं महत्वाचं आहे मात्रं अ‍ॅमंडसेन किंवा स्कॉट दोघांपैकी प्रथम कोण पोहोचतं याला फारसं महत्वं नाही असं विधान केलं होतं. खवळलेल्या अ‍ॅमंडसेनने त्याची चांगली हजामत केली होती. हॅसल म्हणतो,

" कोणत्याही परिस्थितीत आपल्या पूर्वी स्कॉट दक्षिण धृवावर पोहोचणं अ‍ॅमंडसेनला सहन झालं नसतं ! त्याच्यासाठी तो प्रतिष्ठेचा प्रश्न होता !"

१९ जानेवारीला स्कॉटने परतीची वाट धरली. अ‍ॅमंडसेनने राजा हकून ७ वा याच्या नावाने लिहीलेलं पत्रं आणि आपल्या नावे लिहीलेली चिठी त्याने बरोबर घेतली होती. ३ दिवसांपूर्वी दिसलेल्या अ‍ॅमंडसेनचा खुणेचा झेंडा त्यांनी ओलांडला.

" नॉर्वेजियनांची ही शेवटची खूण !" काहीशा कडवटपणे स्कॉटने आपल्या डायरीत नोंद केली.

त्यांच्यापाशी सात दिवस पुरेल इतकी सामग्री होती. वाटेतील कँपमध्ये सामग्रीची तरतूद केलेली होती.
टेडी इव्हान्सला स्नो ब्लाईंडनेसने ग्रासलं होतं. त्यामुळे नॅव्हीगेटरची जबाबदारी लॅशीवर आली होती. बिअर्डमूर ग्लेशीयरवरील मिडल ग्लेशीयर डेपोवरुन ते पुढे निघाले. निघण्यापूर्वी लॅशीने स्कॉटच्या नावाने चिठी लिहून ठेवली. बिअर्डमूर ग्लेशीयरच्या पायथ्याला गेट वे कडे जाणारी वाट त्यांनी पकडली.

परतीच्या मार्गावर स्कॉटच्या तुकडीला हिमवादळाने गाठलं. बिअर्डमूर ग्लेशीयरवरुन दक्षिण धृवाच्या दिशेन उतार असूनही स्लेज ओढणं त्यांना कठीण गेलं होतं. आता चढाच्या वाटेवर ते अधिकच जिकीरीचं होत होतं. बॉवर्सकडे स्कीईंगचं सामान नव्हतं, त्यामुळे पदयात्रा करण्याशिवाय त्याला तरणोपाय नव्हता !

२१ जानेवारीला अ‍ॅमंडसेन ८० अंश दक्षिण अक्षवृत्तावरील आपल्या डेपोमध्ये पोहोचला. त्याला तिथे प्रेस्टर्डने लिहीलेली चिठी मिळाली. प्रेस्टर्ड आणि योहान्सन १३ मार्चला तिथे येऊन फ्रामहेमवर परतले होते. खाद्यपदार्थांचा एवढा साठा तिथे होता, की तो सगळा स्लेजवर लादून परत नेणं त्यांना अशक्यं झालं होतं ! आवश्यक तितकी सामग्री बरोबर घेऊन त्यांनी पुढचा मार्ग पकडला.

स्कॉटने ८९ अंश अक्षवृत्तावरील आपला कँप गाठला !

बिअर्डमूर ग्लेशीयरवरुन खाली उतरत असलेले लॅशी, क्रेन आणि इव्हान्स शेवटच्या उतारावर होते. एक वळण पार केल्यावर दूरवर पसरलेलं रॉस आईस शेल्फ त्यांच्या नजरेस पडलं !

रॉस आईस शेल्फचं दर्शन होताच क्रेनने जोरदार आरोळी ठोकली. बिअर्डमूर ग्लेशीयर उतरुन ते खाली आले होते. इथून हट पॉईंट ३६० मैलांवर होता ! लॅशी म्हणतो,

" क्रेनने ठोकलेल्या आरोळीने गेट वे जवळ बळी पडलेले घोडेही ताडकन उभे राहतात की काय असं क्षणभर मला वाटून गेलं. बिअर्डमूर ग्लेशीयरवरुन अखेर आम्ही खाली उतरलो होतो !"

टेडी इव्हान्सच्या पायात वेदना जाणवत होती. लॅशीच्या मते ही स्कर्व्हीची सुरवात होती. आपली चिंता त्याने क्रेनपाशी व्यक्त केली. इव्हान्सला पुढे चालणं कठीण जाणार हे उघड होतं.

स्कॉटला एडगर इव्हान्सची काळजी वाटत होती. इव्हान्सच्या बोटांना फ्रॉस्टबाईटची चिन्हं दिसत होती ! त्याला सतत सर्दीचाही त्रास जाणवत होता. त्यालाही कारण नाकाला झालेला फ्रॉस्टबाईटच असावा अशी स्कॉटला शंका येत होती. ऑएट्सच्या पायांत वेदना जाणवत होत्या. विल्सनच्या डोळ्यांनाही त्रास जाणवू लागला होता ! स्कॉट आणि बॉवर्स मात्र अद्यापही सुस्थीतीत होते. हवामान बिघडत चाललं होतं. हिमवादळाला सुरवात झाली होती ! लवकरात लवकर ८७ अंश अक्षवृत्तावरील ३ डिग्री डेपोमध्ये पोहोचण्यासाठी स्कॉटचा आटापिटा चालला होता.

फ्रामहेमच्या मार्गावर असलेल्या अ‍ॅमंडसेनच्या तु़कडीला वाटेत बर्फवृष्टीला तोंड द्यावं लागत होतं. भुसभुशीत बर्फात मध्येच स्लेज रुतत होती. आठ मैल अंतर पार केल्यावर त्यांच्या नजरेला काळ्या रंगाची एक मोठी वस्तू आढळून आली. जवळ जाऊन पाहील्यावर ती आपलीच जुनी स्लेज असल्याचं अ‍ॅमंडसेनच्या ध्यानात आलं.
दक्षिण धृव गाठण्यासाठी ज्या ठिकाणाहून त्यांनी प्रस्थान केलं होतं, त्याच ठिकाणी ते परत येऊन पोहोचले होते !
पहाटे अ‍ॅमंडसेनने फ्रामहेम गाठलं !

स्लेजला बांधलेल्या कुत्र्यांना मोकळं सोडून अजिबात आवाज न करता अ‍ॅमंडसेन, जालांड, विस्टींग, हॅन्सन आणि हॅसलने फ्रामहेमध्ये प्रवेश केला.

" गुड मॉर्नींग लिंडस्ट्रॉम !" अ‍ॅमंडसेन खेळकर आवाजात म्हणाला, " आमच्यासाठी थोडी कॉफी आहे का ?"
" गुड गॉड ! तुम्ही ?" लिंडस्ट्रॉमला आश्चर्याचा धक्का बसला होता !

हाका मारून त्याने सगळ्यांना उठवलं. अ‍ॅमंडसेन आणि इतर सर्वजण परत आलेले पाहून सर्वजण चकीत झाले. ते इतक्या लवकर परत येतील अशी कोणालाच अपेक्षा नव्हती.

" तुम्ही धृवावर पोहोचलात ?" कोणीतरी प्रश्न केला.
" हो !" अ‍ॅमंडसेन उत्तरला.

अ‍ॅमंडसेनच्या या उत्तराबरोबर तिथे एकच जल्लोष झाला !

दक्षिण धृव गाठून फ्रामहेमवर परतण्यास अ‍ॅमंडसेनच्या तुकडीला ९९ दिवस लागले होते. मूळ योजनेपेक्षा १० दिवस कमी ! त्याच्याबरोबर गेलेल्या ५२ कुत्र्यांपैकी १२ परत आले होते ! दक्षिण धृव गाठून फ्रामहेमपर्यंतच्या परतीच्या प्रवासात त्यांनी २१५० मैल अंतर पार केलं होतं !

२५ जानेवारी १९१२ - पहाटे ४.०० वाजता रोनाल्ड अ‍ॅमंडसेन फ्रामहेमवर परतला होता !

थॉर्वल्ड निल्सनने उत्तर धृवावर न जाता ऐनवेळी दक्षिण धृवाच्या दिशेने गेल्यामुळे उमटलेल्या कडवट प्रतिक्रियांची अ‍ॅमंडसेनला कल्पना दिली. इंग्लंडमध्ये अ‍ॅमंडसेनवर अतिशय कडवट टीका करण्यात आली होती. ब्रिटीश वृत्तपत्रांनी अ‍ॅमंडसेनने स्कॉटला फसवल्याचा आणि शिष्टाचाराचा भंग केल्याचा सूर लावला होता. नॉर्वेतही अनेक प्रतिकूल प्रतिक्रिया उमटल्या होत्या. नॉर्वेच्या लोकसभेने तर ब्रिटीशांशी वाद टाळण्यासाठी फ्रामला परतीचा हुकूम द्यावा असा बहुमताने ठराव केला होता !

नॉर्वेचा राजा ७ वा हकून याने मात्र अ‍ॅमंडसेनला संपूर्ण पाठींबा जाहीर केला होता ! लोकसभेचा प्रस्ताव त्याने साफ धुडकावला होता. फ्रिट्झॉफ नॅन्सनेही अ‍ॅमंडसेनची पाठराखण केली होती. आपल्यावर थोडीफार टीका होईल हे अ‍ॅमंडसेनने गृहीत धरलं होतं, परंतु नॉर्वेतच इतक्या कडवत प्रतिक्रियांची त्याला अपेक्षा नव्हती. त्याचा भडका उडाला.

" हे लोक मूर्ख आहेत का ?" अ‍ॅमंडसेनने आपल्या डायरीत घुश्श्यात नोंद केली, " दक्षिण धृवावर फक्त स्कॉटचा हक्क आहे अशी यांची समजूत आहे का ?"

राजा हकून बद्दल अ‍ॅमंडसेन लिहीतो,
" दक्षिण धृवाच्या या मोहीमेचं सगळं श्रेय राजेसाहेबांना आहे ! त्यांच्या पाठिंब्याशिवाय ही मोहीम आम्हाला अर्धवट सोडावी लागली असती ! सर्वांनी पाठ फिरवली असताना महाराज आमच्या पाठीशी खंबीरपणे उभे राहीले. पार्लमेंटचा प्रस्तावही त्यांनी फेटाळून लावला !"

नॅन्सन आणि डॉन पेड्रो क्रिस्तोफर्सनने केलेल्या मदतीबद्दल त्याने आपल्या डायरीत लिहीलं,
" आमच्यावर चौफेर टीका होत असताना, महाराजांप्रमाणेच या दोघांनीही आम्हाला अमूल्य मदत केली. लोकांच्या मूढपणाविषयी मात्रं काय बोलावं ते समजत नाही !"

फ्रामहेमला पोहोचल्यावरही अ‍ॅमंडसेन समाधानी नव्हता. त्याला आता ऑस्ट्रेलियातील होबार्ट गाठून स्कॉटच्या आधी आपलं यश जाहीर करण्याची घाई झाली होती. फ्रामहेममध्ये ' सेलिब्रेशन डिनर ' आटपल्यावर त्याने लवकरात लवकर तिथून बाहेर पडण्याचा आदेश दिला !

८५ अंश दक्षिण अक्षवृत्तावरुन परत फिरलेले अ‍ॅटकिन्सन, राईट, कोहेन आणि-चेरी गॅराड २६ जानेवारीला हट पॉईंट्ला पोहोचले होते.

स्कॉटची उत्तरेच्या दिशेने आगेकूच सुरू होती. हवामान अद्यापही फारसं अनुकूल नव्हतं. २८ जानेवारीला ते आपल्या डेपो पासून ४३ मैलांवर होते.

रॉस आईस शेल्फवर असलेल्या लॅशी आणि क्रेनने वा-याचा अनुकूल उपयोग करुन घेण्यासाठी स्लेजवर चक्क शीड उभारलं होतं ! मात्रं त्यांच्याबरोबर असलेल्या इव्हान्सचं पोट बिघडल्यामुळे त्यांना वाटेत अनेकवेळा थांबावं लागत होतं !

अ‍ॅमंडसेनच्या तुकडीने दोन दिवसांत आपली साधनसामग्री फ्रामवर चढवली होती. दक्षिण धृवापर्यंत जाऊन परतलेल्या १२ कुत्र्यांसह एकून ३९ कुत्रे फ्रामवर होते !

अ‍ॅमंडसेनने फ्रामहेमला शेवटची भेट दिली. लिंडस्ट्रॉमने संपूर्ण फ्रामहेम स्वच्छ केलं होतं. सूर्यप्रकाशात ते चमकत होतं. अ‍ॅमंडसेन म्हणतो,

" फ्रामहेमचा निरोप घेणं मला खूप जड गेलं. भर थंडीत - अंटार्क्टीकावरील थंडीतही आम्हांला उबदार ठेवण्यात फ्रामहेमने कसूर केली नव्हती ! आमच्यानंतर कोणी तिथे आलंच, तर फ्रामहेम व्यवस्थित आणि स्वच्छ असावं अशी आमची इच्छा होती !"

" ज्या कोणाला फ्रामहेम आणि अंटार्क्टीकावरील त्या जागेची मालकी हवी असेल त्याला ती लखलाभ !" जालांड म्हणतो, " फ्रामहेम, आसपासचा बर्फ, आम्ही शिकार केलेले आणि रिचवलेले सील आणि पेंग्वीन आणि दक्षिण धृव यांच्यामुळे आमचं तिथलं वास्तव्यं अपेक्षेपेक्षा सुखदायक झालं होतं !"

२९ जानेवारी १९१२ - व्हेल्सच्या उपसागरावर धुक्याचं आवरण असतानाच फ्रामने होबार्टकडे प्रस्थान केलं !

स्कॉटची तुकडी अद्यापही बिअर्डमूर ग्लेशीयरवरच होती. हवामान आता काहीसं निवळलं होतं, त्यामुळे भराभर मार्ग कापणं त्यांना शक्यं होत होतं. ३१ डिसेंबरला त्यांनी आपला डेपो गाठला. बॉवर्सला हायसं वाटलं. आपली स्कीईंगची सामग्री मिळाल्यामुळे तो भलताच खुश झाला. त्याची ३५० मैलांची पदयात्रा संपुष्टात आली होती !

एडगर इव्हान्सच्या बोटांना झालेल्या फ्रॉस्टबाईटने हळूहळू उग्र स्वरुप धारण करण्यास सुरवात केली होती. त्याच्या उजव्या हाताची दोन नखं मुळापासून निघून बाहेर आली होती ! स्लेजची पुनर्रचना करताना त्याच्या हाताला झालेली जखमही चिघळण्याची लक्षणं दिसत होती ! भरीला विल्सनच्या पायाचा स्नायू दुखावला होता ! तो स्लेजच्या बाजूने अडखळत चालत होता ! ओएट्सचे पायही मधूनच थंडगार पडत होते !

रॉस आईस शेल्फवर लॅशी, क्रेन आणि टेडी इव्हान्सने पुढचा कँप गाठला होता. तिथून निघण्यापूर्वी इंधनाचा एक कॅन लीक होत असल्याचं लॅशीच्या ध्यानात आलं. स्कॉटसाठी ठेवलेल्या संदेशात लॅशीने हे नमूद केलं होतं. आवश्यक सामग्री घेऊन त्यांनी पुढचा मार्ग सुधारला.

स्कॉटने आपल्या तुकडीच्या आहारात आता थोडीशी वाढ केली होती. त्याचा परिणाम ताबडतोब दिसून आला. विल्सनच्या पायाची परिस्थिती बरीच सुधारली. स्वतः स्कॉट मात्रं एका उतारावरुन खाली येताना कोलमडून पडला आणि त्याच्या खांद्याला चांगलाच मार बसला परंतु फार मोठी दुखापत टळली होती. या प्रसंगावरुन धडा घेऊन स्कॉटने स्कीईंगचा आधार घेतला !

रॉस आईस शेल्फवर असलेल्या टेडी इव्हान्सची अवस्था गंभीर झाली होती. त्याला एक पाऊल उचलणंही शक्यं होत नव्हतं. लॅशी आणि क्रेनने स्कीईंगच्या फळ्यांवर त्याचे पाय बांधले आणि त्याला स्लेजबरोबर ओढण्यास सुरवात केली. दोघं त्याला सतत उत्तेजन देत होते, परंतु इव्हान्सला मात्रं आता आपण यातून वाचत नाही अशी शंका येऊ लागली होती ! मात्रं असं असूनही त्याचं दिशादर्शनाचं काम मात्रं अचूकरित्या सुरू होतं !

अपर बिअर्डमूर ग्लेशीयरवरील आपल्या डेपोकडे वाटचाल करत असलेल्या स्कॉटच्या वाटेत अनेक संकटं आडवी येत होती. एकदा स्कॉट आणि इव्हान्स कमरेपर्यंत खोल कपारीत रुतले होते ! पुढे आल्यावर इव्हान्सने पुन्हा एकदा कपारीत गटांगळी खाल्ली ! त्याची अवस्था अगदीच दयनीय झाली होती. हाताच्या बोटांबरोबरच त्याच्या नाकालाही फ्रॉस्टबाईटने ग्रासलं होतं !

५ फेब्रुवारीला टेरा नोव्हा केप इव्हान्सला परतलं ! स्कॉटच्या योजनेनुसार खेचरं आली होती ! सिम्प्सनने आपला पूर्वीचा बेत बदलला आणि अंटार्क्टीका सोडून परतण्याचा निर्णय घेतला. आपलं काम त्याने राईटवर सोपवलं. मेयर्सनेही सिम्प्सनप्रमाणेच परतीचा मार्ग पत्करला.

टेडी इव्हान्सची अवस्था दिवसेदिवस गंभीर होत चालली होती. आधीच दक्षिण धृवावर जाण्याची संधी हुकल्याने तो मनातून खचला होता. त्यातच स्कर्व्हीने ग्रासल्यामुळे आपल्या भवितव्याविषयी त्याला शंका वाटत होती. लॅशी आणि क्रेन त्याला घेऊन शक्य तितक्या घाईत हट पॉईंट गाठण्याच्या प्रयत्नात होते. मात्रं स्कॉटसाठी ठेवलेल्या संदेशात लॅशीने इव्हान्सच्या अवस्थेबद्दल एक शब्दही काढला नव्हता. स्कॉटला काळजीत न टाकण्याचा त्याचा इरादा होता.

स्कॉटची तुकडी आता कपारींनी भरलेल्या प्रदेशात पोहोचली होती ! वाटेत उभ्या राहणा-या कपारींमुळे अनेकदा त्याला आपला मार्ग बदलावा लागत होता. त्यातच वा-याचा जोर हळूहळू वाढत होता. स्कॉट म्हणतो,

" हवामान हळूहळू बिघडत चाललं आहे. आमच्याजवळ आता मोजकेच खाद्यपदार्थ शिल्लक आहेत ! इव्हान्सचं काही खरं वाटत नाही. लवकरच आम्ही अपर बिअर्डमूर ग्लेशीयरवरील डेपो गाठू अशी आशा आहे. गेले अठ्ठेचाळीस दिवस ग्लेशीयरवरील या हवामानाशी आमची झुंज सुरु आहे !"

७ फेब्रुवारीला स्कॉट अपर बिअर्डमूर ग्लेशीयरवरील आपला डेपो गाठला. इथे स्कॉटला टेडी इव्हान्सचा संदेश मिळाला. त्यांचा प्रवास सुखरुप चालू असल्याचं टेडीने कळवलं होतं. अर्थात त्याच्या सद्यस्थितीबद्दल स्कॉटला काहीच कल्पना नव्हती. दुस-या दिवशी स्कॉटने बॉवर्सला माऊंट डार्वीनच्या पायथ्याशी खडकांचे नमुने जमा करण्यासाठी पिटाळलं ! शास्त्रीय संशोधनासाठी हे नमुने जमा करणं आवश्यक होतं असा विल्सनचं ठाम मत होतं !

९ फेब्रुवारीला लॅशी आणि क्रेन टेडी इव्हान्ससह एक टन डेपोमध्ये पोहोचले ! तिथे ताजे खाद्यपदार्थ मिळाल्यावर त्यांना हायसं वाटलं. लॅशीने आपल्या डायरीत नोंद केली,

" एक टन डेपोवर पोहोचल्यावर आम्हांला बरंच सुरक्षीत वाटलं. टेडी इव्हान्सला आता रक्तस्त्राव होतो आहे ! त्याची अवस्था दिवसेदिवस बिघडते आहे. स्लेज ओढण्यासाठी मी आणि क्रेन दोघंच असल्याने आम्हांला जास्त सामान नेणं शक्यं होणार नाही !"

होबार्टच्या वाटेवर असलेल्या फ्रामने अंटार्क्टीक सर्कल ओलांडलं होतं !

आपल्या केबिन मध्ये बसून अ‍ॅमंडसेन होबार्टहून पाठवण्याच्या तारेचा मजकूर लिहून काढण्यात मग्न होता. आपल्या सफरीची सविस्तर हकीकत लिहून काढण्याचं त्याचं कामही सुरु होतं. त्याच्या भावाने वर्तमानपत्राशी करार केला होता ! त्याबरोबरच ऑस्ट्रेलियात लेक्चर टूर करण्याचा दृष्टीनेही त्याची तयारी सुरू होती.

जॅल्मर योहान्सनबद्दल अ‍ॅमंडसेनच्या मनातील राग कधीच गेला नव्हता. फ्रामवर योहान्सनची जवळजवळ वाळीत टाकल्यासारखी अवस्था झाली होती. वास्तवीक योहान्सनच्या प्रसंगावधानामुळे प्रेस्टर्डचा जीव वाचला होता. अ‍ॅमंडसेन आणि इतरांनी त्यांना हिमवादळात सोडून फ्रामहेम गाठलं होतं, परंतु योहान्सनच्या स्पष्टवक्तेपणा अ‍ॅमंडसेनला सहन झाला नव्हता.

आपल्या पत्नीला लिहीलेल्या पत्रात योहान्सनने आपली खंत व्यक्त केली.
" मी दक्षिण धृवावर सहज जाऊ शकलो असतो याबद्दल माझ्या मनात कोणतीही शंका नाही, परंतु दुर्दैवाने ते माझ्या नशिबात नव्हतं. मला सुदैवाने कोणतीही दुखापत झालेली नाही. किंग एडवर्ड ७ लँडवर आम्ही केलेलं शास्त्रीय संशोधनाचं कामही तितकंच महत्वपूर्ण होतं, परंतु लोकांच्या नजरेत दक्षिण धृवावर पोहोचणारेच हिरो ठरणार आहेत यात शंका नाही. अर्थात मला त्याची फारशी पर्वा नाही ! मी स्वतः धृवावर गेलो नसलो, तरी त्यांच्या मोहीमेला माझा हातभार निश्चितच लागला होता !"

अ‍ॅमंडसेनने योहान्सनच्या जा़णीवपूर्वक केलेल्या उपेक्षेला आता कुठे सुरवात झाली होती !

बिअर्डमूर ग्लेशीयरवरुन खालच्या वाटेला लागलेल्या स्कॉटच्या तु़कडीला बर्फातून मार्ग काढणं कठीण जात होतं. अनेकदा खुणेचे मार्कर न आढळल्याने भरकटण्याची पाळी त्यांच्यावर आली. त्यातच आता भुसभुशीत बर्फाचा आणि फसव्या कपारींचा प्रदेश सुरु झाला.

अन्नाचा तुटवडा भासू लागला होता !

" आम्ही वाट चुकून एका वेगळ्याच प्रदेशात पोहोचलो आहोत !" स्कॉट म्हणतो, " कपारींचं इथे जाळं पसरलेलं आहे ! आमच्यापाशी फक्त एका माणसाला एका वेळेस पुरतील इतकेच खाद्यपदार्थ शिल्लक आहेत ! उद्या कोणत्याही परिस्थितीत डेपो गाठणं आम्हाला भाग आहे !"

स्कॉटच्या सुदैवाने दुस-या दिवशी विल्सनला मिडल ग्लेशीयर डेपोचा शोध लागला ! चार दिवस पुरतील इतके खाद्यपदार्थ तिथे होते ! अ‍ॅटकिन्सन आणि टेडी इव्हान्सने तिथे मेसेज ठेवले होते.

आदल्यादिवशीच्या अनुभवाने स्कॉट चांगलाच हादरला होता.
" कालच्यासारखी परिस्थिती पुन्हा उद्भवणार नाही याची आम्हांला काळजी घ्यावी लागेल. असुरक्षिततेची भावना किती भयानक असू शकते याचा पुरेपूर अनुभव काल आम्ही घेतला !"

१३ फेब्रुवारीला अ‍ॅटकिन्सन आणि डिमीट्री यांनी कुत्र्यांच्या दोन तुकड्यांसह केप इव्हान्सहून एक टन डेपोकडे प्रस्थान केलं.

स्कॉटच्या सूचनेनुसार खरंतर अ‍ॅटकिन्सनने १ फेब्रुवारीलाच निघणं आवश्यक होतं, परंतु कुत्र्यांना आवश्यक असलेल्या अन्नाचा एक टन डेपोवर तुटवडा असल्याची त्याला कल्पना होती. त्यामुळे स्कॉटच्या सूचनेनुसार ८२' किंवा ८२'३०'' अंश अक्षवृत्तावर कुत्र्यांसह जाणं त्याला शक्यं होणार नव्हतं ! त्यातस स्वतः स्कॉटने कोणत्याही परिस्थितीत कुत्र्यांबाबत रिस्क घेऊ नको असं अ‍ॅटकिन्सनला बजावलं होतं. टेडी इव्हान्सबरोबर स्कॉटने मेयर्सला पाठवलेला निरोप अद्याप केप इव्हान्सपर्यंत पोहोचला नव्हता !

टेडी इव्हान्सला आता एक पाऊलही चालणं अशक्यं झालेलं होतं !

ही परिस्थिती उद्भवणार याची लॅशी आणि क्रेनला आधीच कल्पना आलेली होती. इव्हान्स दिवसेदिवस अशक्त होत चालला होता. आपण यातून वाचत नाही याची पक्की खात्री त्याला झाली होती.

" मला इथेच सोडा !" टेडीने लॅशीला हुकूम सोडला ! " तुम्ही दोघे पुढे जा !"

टेडी इव्हान्स लेफ्टनंट होता. लॅशीचा तो वरिष्ठ अधिकारी होता, परंतु लॅशीने त्याचा हुकूम धुडकावून लावला.

" आम्ही त्याला तिथे सोडणं शक्यंच नव्हतं !" लॅशी म्हणतो, " त्याला तिथे सोडणं म्हणजे सरळ-सरळ मृत्यूमुखात ढकलणं होतं ! ते निव्वळ अशक्यं होतं !"

लॅशी आणि क्रेनने एक विलक्षण धाडसी निर्णय घेतला.

आपल्या स्लेजवर अत्यावश्यक असलेल्या स्लीपींग बॅग, अन्न शिजवण्यासाठीचा कुकर, खाद्यपदार्थ इतक्याच गोष्टी ठेवून इतर सर्व सामान त्यांनी आपल्या कँपवर ठेवलं. टेडी इव्हान्सची उचलबांगडी करून त्याला स्लेजवर चढवलं आणि स्लेजवरुन कलंडून पडू नये म्हणून त्याला दोरीने घट्ट बांधून टाकलं ! हे काम आटपल्यावर स्लेज ओढत त्यांनी पुढची वाट पकडली !

रॉस आईस शेल्फच्या दिशेने उतरत असलेल्या स्कॉटच्या तुकडीला अन्नपदार्थांचा तुटवडा भासू लागला होता. साधनसामग्रीचा पुढचा डेपो अद्याप ३० मैलांवर होता. त्यांच्याजवळ केवळ तीन दिवस पुरतील इतकेच खाद्यपदार्थ होते !

" आमच्यापैकी कोणीही ठणठणीत राहीलेला नाही !" स्कॉटने आपल्या डायरीत नोंद केली, " सर्वात वाईट अवस्था आहे ती इव्हान्सची. त्याच्या बोटांबरोबरच नाकाला आणि आता पायालाही फ्रॉस्टबाईटन झाला आहे ! तो लवकरच सुधारेल अशी आशा आहे. विल्सन आणि ओएट्सच्याही पायांच्या तक्रारी सुरू आहेत. आमच्या जवळ पुरेसं अन्नही नाही !"

" इव्हान्सची अवस्था अतिशय गंभीर आहे !" ओएट्सने नोंद घेतली, " केप इव्हान्स अद्याप ४०० मैल दूर आहे. तिथपर्यंत तो कसा पोहोचणार हा प्रश्नच आहे. तो बर्फात जवळपास कोसळलाच होता !"

१७ फेब्रुवारीला सकाळी इव्हान्स बराच सुधारलेला दिसत होता. हा रात्रीच्या गाढ झोपेचा परिणाम असावा असं बॉवर्सला वाटलं. अर्धा तास इतरांच्या जोडीने वाटचाल केल्यावर तो मागे पडू लागला. बर्फात रुतलेली स्लेज ओढत मार्ग काढणं अतिशय कठीण होत चाललं होतं. तासभराच्या वाटचालीनंतर सर्वजण इव्हान्ससाठी थांबले होते. काही वेळाने तो त्यांना येऊन मिळाला. त्याचा बूट निघाल्यामुळे तो मागे पडला होता.

जेमतेम तासाभराच्या वाटचालीनंतर इव्हान्स पुन्हा मागे पडला. यावेळी त्याने बॉवर्सकडून दोर मागून घेतला होता. स्कॉटने त्याला लवकरात लवकर येण्याची सूचना केली आणि ते पुढे निघाले.

काही अंतरावर त्यांनी मागे वळून पाहीलं असता इव्हान्स अद्यापही बराच मागे रेंगाळत असल्याचं त्यांच्या नजरेस पडताच दुपारच्या जेवणासाठी थांबण्याचा त्यांनी निर्णय घेतला. मात्रं चहा आणि जेवण आटपलं तरीही इव्हान्स आला नव्हता. अद्यापही तो बराच मागे रेंगाळत होता !

स्कॉटच्या डोक्यात धोक्याची घंटा वाजली. शक्य तितक्या त्वरेने ते सर्वजण त्याच्यापाशी पोहोचले. मात्रं त्याचा अवतार पाहून त्यांना जबरदस्त हादरा बसला होता.

इव्हान्स गुडघ्यांवर बर्फात कोसळला होता. त्याचे कपडे अस्ताव्यस्त झालेले होते. फ्रॉस्टबाईटमुळे हात काळे-नि़ळे पडले होते. नजरेत साफ अनोळखी भाव होते. तो बहुधा बेशुध्द झाला असावा अशी स्कॉटला शंका आली.

बॉवर्स आणि ओएट्सच्या आधाराने इव्हान्स उठून उभा राहीला खरा, पण जेमतेम दोन पावलं जाताच तो बर्फात कोसळला. ओएट्सला त्याच्यापाशी ठेवून स्कॉट, विल्सन आणि बॉवर्स स्लेज आणण्यास धावले, परंतु स्लेज घेऊन परत येईपर्यंत इव्हान्स बेशुध्द झाला होता. स्लेजवर घालून त्याला तंबूत आणेपर्यंत तो कोमात गेला !

मध्यरात्री साडेबारा वाजता एडगर इव्हान्सने अखेरचा श्वास घेतला.

पहिली आहुती पडली !

इव्हान्सचा मृत्यू सर्वांनाच हादरवणारा होता.

" आम्ही सुन्न झालो आहोत !" स्कॉट म्हणतो, " बहुतेक आम्ही दक्षिण धृवावर पोहोचण्यापूर्वीच तो अशक्तं झाला असावा. फ्रॉस्टबाईट झाल्यावर तर तो मानसिकरित्या अतिशय खचला होता. त्याचा आत्मविश्वास गमावला होता. आपला एक सहकारी गमावणं हे किती क्लेशदायक असतं ! विल्सनच्या मते तो बर्फात कोसळला तेव्हा त्याच्या मेंदूला दुखापत झाली असावी. मात्रं तटस्थपणे विचार केला तर त्याच्यासह परतणं आम्हाला शक्यंच नव्हतं !"

Edgar_Evans.jpgएडगर इव्हान्स

इव्हान्सच्या मृत्यूनंतर अवघ्या अर्ध्या तासात त्यांनी पुढचा मार्ग अनुसरला. इव्हान्स गेला होता, परंतु इतरांना पुढे जाणं आवश्यक होतं !

काही वेळातच ते आपल्या पुढील कँपवर पोहोचले. इथेच त्यांनी घोड्यांची हत्या केली होती. घोड्याचं मांस मुबलक प्रमाणात उपलब्ध असल्याने त्यांनी भरपेट जेवण करुन विश्रांती घेतली. इथून पुढे मध्ये असलेल्या डेपोतील सामग्रीच्या सहाय्याने एक टन डेपो गाठणं त्यांना शक्य होणार होतं.

रॉस आईस शेल्फवर अर्धवट शुध्दीत असलेल्या टेडी इव्हान्ससह लॅशी आणि क्रेनची वाटचाल सुरु होती. मात्रं खराब हवामानामुळे त्यांची प्रगती खूपच हळू होती. त्यांच्याजवळ अन्नपदार्थांचा साठाही मर्यादीत प्रमाणात होता.
लॅशी आणि क्रेनने आपसात चर्चा केली आणि क्रेनने एकट्याने ३० मैलांवरील हट पॉईंट गाठून इव्हान्ससाठी मदत आणण्याचा निर्णय घेतला. थोडेफार खाद्यपदार्थ घेऊन क्रेन पुढे निघाला.

क्रेन गेल्यावर लॅशीनेही एक मैलावर असलेला कॉर्नर कँप गाठला. तिथे मिळालेले थोडेफार खाद्यपदार्थ घेऊन तो टेडी इव्हान्सजवळ परतला. परंतु तिथे मिळालेल्या डे च्या संदेशामुळे तो काळजीत पडला होता.

" कॉर्नर कँपपासून हट पॉईंटपर्यंतच्या मार्गावर अनेक मोठ्या कपारी असल्याचं डे च्या संदेशात लिहीलं होतं. क्रेनजवळ स्कीईंगचं साहित्य नव्हतं. इव्हान्सला स्लेजवर चढवल्यावर वजन नको म्ह्णून आम्ही स्कीईंगचं साहीत्य मागेच ठेवून दिलं होतं. पायी चालताना क्रेन कपारीत कोसळण्याची जास्त शक्यता होती. मला त्याची काळजी लागून राहीली होती !"

स्कॉटच्या तुकडीची प्रगती अतिशय मंदगतीने होत होती. वाळवंटी प्रदेशातून जात असल्याप्रमाणे स्लेज ओढण्यास त्यांना कष्ट पडत होते. दिवसभरात जेमतेम पाच मैलाची मजल त्यांना मारता आली होती. सध्यातरी खाणं-पिणं मुबलक प्रमाणात उपलब्ध होतं, परंतु आपल्याला परतण्यास झालेला उशीर स्कॉटसाठी काळजीचं कारण ठरला होता.

लॅशीला क्रेनच्या काळजीने घेरलं होतं. त्याच्याजवळ मर्यादीत खाद्यपदार्थ उपलब्ध होते. मात्रं तेलाचा ब-यापैकी साठा असल्याने खाद्यपदार्थ संपल्यास गरम पाण्यावर भागवण्याचा त्याचा विचार होता. क्रेन हट पॉईंटला पोहोचण्यात यशस्वी झाला तर सगळेच प्रश्न मिटणार होते.

१९ जानेवारीला अ‍ॅटकिन्सन आणि डिमीट्री हट पॉईंटवरील डिस्कव्हरी हट मध्ये असताना एक माणूस धडपडत आत शिरला.

टॉम क्रेन !

वा-याशी मुकाबला करत आणि कपारी टाळून सावधपणे वाटचाल करत क्रेन अखेरिस हट पॉईंटला पोहोचला होता !

" टेडी इव्हान्सला स्कर्व्हीने ग्रासलं आहे डॉक्टर !" क्रेन अ‍ॅटकिन्सला म्हणाला, " त्याला चालता येत नाही. तो स्लेजवर आहे ! त्याच्याबरोबर लॅशी आहे. कॉर्नर कँपच्या पुढे एक मैल !"

क्रेनकडून इव्हान्सची गंभीर अवस्था कळताच अ‍ॅटकिन्सन आणि डिमीट्री कुत्र्यांसह कॉर्नर कँपच्या दिशेने निघाले.

स्कॉटच्या तुकडीची प्रगती धीमेपणानेच सुरु होती. स्कीईंगचा वापर करूनही त्यांना वेगाने मार्गक्रमणा करता येत नव्हती. त्यातच स्लेज ओढण्याचा भार होताच. रात्री त्यांनी गेट वे पासून दहा मैलांवर असलेला आपला कँप गाठला. इथेच बिअर्डमूर ग्लेशीयरवर चढाई करण्यापूर्वी हिमवादळाने त्यांना चार दिवस अडकवून ठेवलं होतं. आपल्या प्रगतीबद्दल स्कॉट समाधानी नव्हता. आपली शारिरीक क्षमता कमी पडत असल्याचं त्याच्या ध्यानात आलं होतं.

कॉर्नर कँपच्या पुढे मैलभर अंतरावर असलेले लॅशी आणि टेडी इव्हान्स मदतीची वाट पाहत होते. लॅशी इव्हान्सला सतत धीर देत होता.

अचानक लॅशीच्या कानावर दूरवरुन भुंकत येणा-या कुत्र्यांचा आवाज आला !

लॅशीने तंबूतून बाहेर झेप घेतली. अ‍ॅटकिन्सन आणि डिमीट्रीला आलेले पाहून त्याच्या डोक्यावरचं ओझं एकदम उतरलं !

" थँक गॉड !" लॅशी म्हणतो, " डॉक्टर आणि डिमीट्रीला पाहून माझ्या मनावरचं दडपण एकदम नाहीसं झालं. आम्ही सुरक्षीत होतो. टेडीला मदत मिळणार होती !"

होबार्टच्या वाटेवर असलेल्या अ‍ॅमंडसेनने आपल्या जहाजावरील सर्वांना उद्देशून एक प्रश्न केला होता,
" उत्तर धृवावर येण्यासाठी कोण कोण तयार आहे ?"

अ‍ॅमंडसेनच्या प्रश्नाला आईस पायलट असलेल्या बेकचा अपवाद वगळता सर्वांनी ठाम नकार दिला होता. चिडलेल्या अ‍ॅमंडसेनने प्रत्येकाला एकेकटं गाठून त्यांची हजेरी घेतली ! पुन्हा तोच प्रश्न करताच सर्वांनी उत्तरेकडे जाण्याची तयारी दर्शवली. अपवाद फक्त जालांडचा ! त्याचा नकार कायमच होता !

स्कॉटपुढे आता वेगळीच समस्या उभी राहीली होती. धृवाच्या दिशेने जाताना लावलेले मार्कर शोधून काढण्यास त्यांना त्रास होत होता. कित्येकवेळा दोन मार्करच्या मधील प्रदेशात वाट चुकून ते भलत्याच दिशेला जात होते. मधूनच घोड्यांच्या बर्फात उमटलेल्या आणि अद्याप न मिटलेल्या खुणांवरुन त्यांना दिशेचा अंदाज येत होता. स्कॉटने आपल्या डायरीत चिंता व्यक्त केली होती,

" मार्करवरुन वाट शोधणं बरंच अवघड होत चाललं आहे. दिवसाला आठ मैलापेक्षा जास्तं अंतर कापणं आवश्यक आहे ! वाट चुकल्यामुळे वेगळ्याच दिशेन एक कँप ओलांडून आम्ही पुढे आलो आहोत, त्यामुळे तिथे असलेलं अन्न आता मिळू शकणार नाही. माझ्या अपेक्षेपेक्षा हा परतीचा प्रवास जास्तच त्रासदायक ठरतो आहे ! हिवाळ्याला सुरवात होण्यापूर्वी आम्ही एक टन डेपो गाठणं आवश्यक आहे !"

२२ जानेवारीला लॅशी आणि टेडी इव्हान्ससह अ‍ॅटकिन्सन आणि डिमीट्री हट पॉईंटला पोहोचले ! क्रेनला बरोबर घेऊन डिमीट्रीने केप इव्हान्सकडे कूच केलं. अ‍ॅटकिन्सनने त्यांच्याबरोबर सिम्प्सनला संदेश दिला होता.

डॉक्टर असल्याने टेडी इव्हान्सवर उपचार करण्यासाठी अ‍ॅटकिन्सनला हट पॉईंटला थांबणं भाग होतं. परतीच्या वाटेवर असलेल्या स्कॉटला गाठण्यासाठी डिमीट्रीबरोबर उत्कृष्ट नॅव्हीगेटर असलेल्या राईटला एक टन डेपोवर पाठवण्याची अ‍ॅटकिन्सनने सूचना केली होती.

अ‍ॅटकिन्सनचा संदेश मिळाल्यावर राईट आणि चेरी-गॅराड डिमीट्रीसह हट पॉईंटला परतले. सिम्प्सनने राईटला स्कॉटला गाठण्यासाठी पाठवण्यास नकार दिला होता. सिम्प्सन स्वतः अंटार्क्टीकातून परत जाणार होता. हवामानाच्या अभ्यासाचं आणि संशोधनाचं काम त्याने राईटवर सोपवलं होतं. डिमीट्री बरोबर चेरी-गॅराडला पाठवण्याची सिम्प्सनने सूचना केली होती.

टेडी इव्हान्सबरोबर स्कॉटने अ‍ॅटकिन्सनला कुत्र्यांसह ८२ आणि ८३ दक्षिण अक्षवृत्ताच्या मध्ये पोलर पार्टीची भेट घेण्याचा आदेश दिला होता. परंतु हा आदेश अमलात आला नाही !

याचा काय परिणाम होणार होता ?

चेरी-गॅराडला दृष्टीदोष होता. त्याची दूरची नजर अधू होती ! नॅव्हीगेशनचा आणि कुत्र्यांसह स्लेज हाकारण्याचा कोणताही अनुभव नव्हता ! आपल्या डायरीत त्याने प्रत्येक कँपची जागा आणि दिशादर्शक बारीक-सारीक गोष्टी संदर्भासाठी टिपून घेतल्या. स्कॉटच्या तुकडीच्या परतीचा अंदाज बांधून ती तारीखही त्याने डायरीत नोंदवली !

स्कॉटने आपला डेपो गाठला. इथे घोड्याचं मांस मुबलक प्रमाणात असल्याचं पाहून त्याला हायसं वाटलं. मात्रं इंधनाची कमतरता त्यांना जाणवत होती. दहा दिवस पुरेल इतकी सामग्री आणि घोड्याचं मांस त्या डेपोमध्ये होतं. इथे मेयर्स, अ‍ॅटकिन्सन आणि टेडी इव्हान्सने ठेवलेले संदेशही स्कॉटला मिळाले. टेडीच्या संदेशावरुन त्याला वाटचालीला बराच त्रास झाला असावा अशी स्कॉटला शंका आली.

अंटार्क्टीकवर हवामान आता थंडं होत चाललं होतं. बर्फातून सतत चालल्याने आणि तापमान उतरल्यामुळे आपले बूट सतत ओले राहत असल्याचं त्याच्या ध्यानात आलं होतं. मधूनच पाय गारठत होते. विल्सनला मध्येच स्नो ब्लाइंडनेसने ग्रासलं. मात्र सुदैवाने बर्फ बराच टणक असल्याने त्यांना वाटचाल करताना फारशी अडचण येत नव्हती.

" हवामान झपाट्याने थंड होत चाललं आहे !" स्कॉटने आपल्या डायरीत नोंद केली, " थंडी असह्य होण्यापूर्वी आम्हांला भराभर पुढे जाणं आवश्यक आहे ! घसरत्या तापमानाशी आणि मोसमाशी आमची जणू शर्यतच लागली आहे ! आमच्यापाशी तीनच दिवस पुरेल इतकं इंधन आहे ! पुढचा डेपो गाठण्यास निदान चार दिवस लागतील. तिथे पोहोचल्यावर आम्ही कदाचित सुरक्षीत असण्याची शक्यता आहे, परंतु मला शंका वाटते. कुत्र्यांची तुकडी आम्हाला कुठे भेटू शकेल ?"

डिमीट्री आणि चेरी-गॅराड हट पॉईंटवरुन एक टन डेपोकडे निघाले. त्यांच्याजवळ २४ दिवसांची सामग्री आणि २१ दिवस पुरेल इतकं कुत्र्यांचं खाद्य होतं. निघण्यापूर्वी अ‍ॅटकिन्सनने चेरीला सूचना दिली होती,

" लवकरात लवकर तू एक टन डेपो गाठ. स्कॉट पोहोचला नसला तर परिस्थिती पाहून काय करायचं आणि किती दिवसा वाट पाहायची हे तूच ठरव ! पुढील वर्षी स्लेजला लावण्यासाठी आपल्याला कुत्रे लागतील, त्यामुळे कुत्र्यांच्या बाबतीत कोणतीही रिस्क घेऊ नका असा स्कॉटचा आदेश आहे. असंही परतीच्या वाटेवर स्कॉट कुत्र्यांवर अवलंबून नाही !"

टेडी इव्हान्सबरोबर स्कॉटने कुत्र्यांसह दक्षिणेला येण्यासा पाठवलेल्या आदेशाचं काय झालं होतं ?

एक टन डेपोवर कुत्र्यांच्या खाण्याचा साठाच करण्यात आलेला नव्हता !

डे, हूपर, नेल्सन आणि क्लिसॉल्ड एक टन डेपोवर गेले तेव्हा त्यांच्याबरोबर कुत्र्यांचं खाणं नव्हतं ! याचा अर्थ कुत्र्यांना पुढे नेण्यासाठी खाण्याची समस्या उभी राहणार होती !

स्कॉट कुत्र्यांच्या तुकडीच्या आशेवर होता !

रॉस आईस शेल्फवर तापमान -४० अंशांपर्यंत घसरलं होतं. रोज पुढच्या प्रवासाला निघण्यापूर्वी बुटात पाय घालणं हे देखील जिकीरीचं होत होतं. अद्यापही मिडल ग्लेशीयर डेपोपासून ते २४ मैलांवर होते ! इंधनाचा तुटवडा आता चांगलाच जाणवत होता.

२९ फेब्रुवारीला मेयर्स, सिम्प्सन आणि स्कर्व्हीने ग्रस्त असलेला टेडी इव्हान्स यांच्यासह टेरा नोव्हाने केप इव्हान्सहून न्यूझीलंडला जाण्यासाठी नांगर उचलला. व्हिक्टर कँपबेलच्या शास्त्रीय संशोधन मोहीमेला घेण्यासाठी टेरा नोव्हाने इव्हान्स कोव्ह गाठलं, परंतु अनेकदा प्रयत्नं करुनही त्यांना किनारा गाठणं शक्यं होत नव्हतं ! कँपबेलची सहा जणांची तुकडी हिमवादळामुळे तेरा दिवसांपासून आपल्या तंबूत अडकून पडली होती !

डिमीट्री आणि चेरी-गॅराडने चार दिवसांत नव्वद मैल अंतर पार करुन ब्लफ डेपो गाठला होता. घोड्यांच्या तुलनेत बर्फावर सफाईने वावरण्याची कुत्र्यांची क्षमता चेरी-गॅराडच्या ध्यानात आली !

२ मार्चला स्कॉट मिडल बॅरीअर डेपोवर पोहोचला. खाद्यपदार्थांची काळजी नव्हती, परंतु इथेही इंधनाचा तुटवडा होता ! इंधनाच्या कॅनमध्ये अपेक्षेपेक्षा कमी इंधन पाहून स्कॉट निराश झाला. हे कमी होतं म्हणूनच की काय, ओएट्सच्या पायाचं दुखणं वाढीस लागलं होतं ! त्याच्या बोटांवर काळपट निळसर छटा दिसू लागल्या होत्या ! ही फ्रॉस्टबाईटची सुरवात असल्याची स्कॉटला कल्पना आली. रात्री घसरत जाणा-या तापमानाने आणि जोरदार वा-याने त्यांच्या हालात अधिकच भर घातली होती. स्लेज ओढताना त्यांना अपार कष्ट पडत होते.

३ मार्चला डिमीट्री आणि चेरी-गॅराडने एक टन डेपो गाठला. पोलर पार्टीचा तिथे मागमूस नव्हता. चेरीने २ दिवस वाट पाहून पुढची हालचाल करण्याचा निर्णय घेतला.

व्हिक्टर कँपबेलच्या तुकडीतील सहका-यांनी निवा-यासाठी इग्लू बांधण्यास सुरवात केली होती !

" आमच्यापाशी जेमतेम एक महिना पुरेल इतके खाद्यपदार्थ होते !" जॉर्ज लेव्हीक म्हणतो, " ६ किंवा ७ मार्चपर्यंत जहाज येऊन पोहोचलं नाही तर त्यानंतर येणं अशक्यंच आहे ! संपूर्ण हिवाळा आम्ही इथे कसा घालवणार हा कठीण प्रश्न आहे !"

स्कॉटच्या तुकडीच्या हालांत दिवसेदिवस भर पडत होती. आपल्या पुढच्या डेपोपासून ते अद्याप तीसेक मैलांवर होते. ओएट्सचा पाय चांगलाच सुजला होता. त्याल पावलागणिक वेदना होत्या. गरम अन्न मिळाल्यास त्याची परिस्थिती सुधारेल अशी विल्सनला खात्री होती, परंतु इंधनाचा प्रश्न उग्र बनत चालला होता. जेमतेम तीन दिवस पुरेल इतकंच इंधन त्यांच्यापाशी शिल्लक होतं. पुढच्या डेपोवरही इंधनाची कमतरता असली तर ? हा प्रश्न स्कॉटला भेडसावत होता !

" इतक्या कमी तापमानाची आम्हांला अपेक्षा नव्हती !" स्कॉटने डायरीत नमूद केलं.

एक टन डेपोमध्ये असलेल्या चेरी-गॅराडने तापमान -३७ अंश सेल्सीयसपर्यंत खाली उतरल्याची नोंद केली. चेरी-गॅराड नॅव्हीगेटर नव्हता. स्कॉटला भेटण्यासाठी आपण पुढे गेलो आणि स्कॉटशी चुकामूक झाली या भीतीने त्याला ग्रासलं होतं. एक टन डेपोवर कुत्र्यांचं खाद्य नसल्याने कुत्र्यांना घेऊन पुढे जायचं असल्यास किमान काही कुत्र्यांचा बळी देऊन त्यांचं मास इतर कुत्र्यांना खायला घालावं लागणार होतं. परंतु कुत्र्यांच्या बाबत कोणतीही रिस्क घेऊ नका असा स्कॉटचा आदेश असल्याचं अ‍ॅटकिन्सनने त्याला बजावलं होतं. चेरी-गॅराड कात्रीत सापडला होता. तो म्हणतो,

" मला स्कॉटला अन्नपदार्थांचा तुटवडा भासत असेल अशी जराही शंका आली नाही ! आणखीन दोन-तीन दिवसांत पोलर पार्टी येऊन पोहोचेल अशी माझी अपेक्षा होती. "

४ मार्चला फ्रामच्या डेकवर असलेल्या जालांडला दूरवर जमिन दिसली !

टास्मानिया !

दक्षिण धृव पादाक्रांत करुन अ‍ॅमंडसेन ऑस्ट्रेलियाच्या किना-याजवळ येऊन पोहोचला होता !

स्कॉटच्या नशिबात काय लिहीलं होतं ?

क्रमश :

९० डिग्री साऊथ - ८                                                                                                             ९० डिग्री साऊथ - १०

विषय: 
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

स्कॉटच्या नशिबात काय लिहीलं होतं ?>>> ह्या गोष्टीची उत्सुकता आहेच.
लेखमालिका अत्यंत उत्कंटावर्धक टप्यावर आली आहे. पण इतक्या प्रतिकुल परिस्थितीवर मात करुन स्कॉट व त्याच्या साथीदारांनी दक्षिण धृव पादाक्रांत करण्यात यश मिळवले त्याच प्रमाणे ते सुखरुप पोहचले असतील अशी आशा वाटते.