अद्वैत

कृष्णवेडी होई मीरा>>>> यात वृत्त चुकले. 'होइ' हे बरोबर होईल! (म्हणजे मनोरमा वृत्त अभिप्रेत असल्यास)

गझलेची मूळ भाषा मराठी आहे की उर्दू ते सांगा, मग गझल कशी वाटली तेही सांगतो

इश्क म्हणजे काय आणी
हुंदका अन धुंद गाणी>>>>>

प्रीत म्हणजे काय आणी
हुंदकाअन धुंद गाणी

का कधी त्या दो दिलांची
वेगळी असते कहाणी

दोन हृदयांची कधी त्या
वेगळी असते कहाणी ?

आसवांना हाक देते
ही वफाई दीनवाणी

आसवांना हाक देते
एक निष्ठा दीनवाणी

वरील शेरांत असे बदल करता येतील.

छोट्या बहरातला चांगला प्रयत्न...मात्र मला मतला वगळता इतर गजल तितकिशी आवडली नाही.

बरी वाटली गझल.
लिहित रहा.

कलेला भाषेच्या मर्यादा नसतात, समाजाच्या रुढींच्या मर्यादा नसतात, अवकाशाच्याही मर्यादा नसतात. जे विश्वातच नाही (असे माणसाला वाटेल) तेही कलेत असू शकते.

भाषा ही एखाद्या गटाची, भौगोलिक प्रांताची मक्तेदारी नाही.

भाषा स्थलांतरीत होताना अनेक शब्द मिसळत गेले. मराठी तमाशा लावणी यात ईश्क हा शब्द सहज योजला गेलेला आहे. महाराजांच्या युद्धप्रणालीला गनिमी कावा म्हंटले जाते त्यातील गनिमी हा शब्द (म्हणजे गनीम हा शब्द) मराठी नाहीच.

त्यामुळे विविध भाषेतील शब्द एखाद्या साहित्यीक कलाकृतीत असणे हे समर्थनीय असो नसो, शक्य मात्र आहेच.

एखादा लेखक जर मिश्र भाषा बोलल्या जाणार्‍या प्रांतात मोठा झाला असेल तर त्याची बोली भाषा ही अशी मिश्र असू शकते व त्याच्यादृष्टीने कलाकृतीत ती भाषा येणे यात काही गैरही नसते.

ही वरील सर्व मते पटण्यासारखी व 'रिझनेबल' आहेत.

मात्र चर्चेत असलेल्या 'अद्वैत'या रचनेबाबत ही सर्व मते लागू करण्याआधी रचनेची स्वभावप्रकृती जाणून घेणे महत्वाचे ठरेल. गुलबर्गा येथे निवासास असलेल्याने गझल रचली असता त्यात उर्दू शब्दांचा अंतर्भाव होईल हे वरवर पटण्यासारखे मत या विशिष्ट रचनेला का लागू करू नये हे नोंदवण्याचा प्रयत्न करत आहे.

या रचनेत ईश्क ऐवजी प्रेम, दिलांची ऐवजी मनांची हे समवृत्तीय पर्याय उपलब्ध आहेत.

तसेच, याद ऐवजी स्मृती हा भिन्नवृत्तातील पर्याय शब्दरहना बदलून वापरता येईल.

आम्ही वर दिलेले पर्यायी शब्द हे दुर्मीळरीत्या वापरात असणारे तर मुळीच नाहीत शिवाय दोन पर्याय तर समवृत्तीयही आहेत. हे पर्याय बोली मराठीत वापरले जातात व रोज वापरले जातात. तुझ्या मनात काय आहे ते तर सांग, त्यांना हल्ली कुटुंबाबद्दल फारस प्रेम वाटत नाही अशा अनेक वाक्यात हे शब्द सर्रास व योग्यपणे वापरले जातात. हे शब्द न आठवण्याजोगेही नाहीत व सीमाभागात राहिल्यामुळे माहीतच नसतील असेही नाहीत. ते योजल्यामुळे अवघडलेपणही येणार नाही आणि आशयाला धक्काही बसणार नाही.

असे असताना केवळ गझल उर्दू फार्सीतून येथे आली व आपण सीमाभागात वावरलो आहोत या बाबी समर्थनार्थ घेऊन सहसा बोली / लेखी / प्रमाण मराठीत न वापरले जाणारे शब्द योजणे हे अयोग्य ठरावे.

जसे कलेला भाषेच्या मर्यादा नसतात तसेच कलेला एक स्वतःची भाषाही असते. दगडाच्या शिल्पातील सैनिकाला प्लॅस्टिकची टोपी घातलेली दिसत नाही. गझलेला एक स्वतःची भाषाही आहे, जी सहज असायला हवी, बहुसंख्यांना सहज वाटायला हवी.

एवढे बोलून थांबलो असतो, पण आपल एकंदर लेखन बघून पुढचाही मुद्दा लिहितो.

शेवटी कोण कोणाला जाब विचारू शकणार? परंतु या प्रांतात 'मी बदल घडवणारच' अशी भूमिका सुरुवातीपासून घेण्याइतपत खणखणीत आशयाचे काव्य आधी रचले जायला हवे.

कळावे.

गंभीर समीक्षक

परंतु या प्रांतात 'मी बदल घडवणारच' अशी भूमिका सुरुवातीपासून घेण्याइतपत खणखणीत आशयाचे काव्य आधी रचले जायला हवे. > ते रचले गेले आहे. हे तुम्हाला माहीतच आहे असे मी मानुन घेतो म्हणजे आहेच मानुन. त्या नंतर तुमचा जन्म.

या रचने बद्द्ल...

ही रचना ना इथली आहे न तिथली.

अवांतर नावाचा प्रतिसाद प्रथम दिला म्हणून राग मानुन घेउ नये कृपया.

धन्यवाद!!

भेटले अद्वैत आता
मीच माझा चक्रपाणी

>>> हा शेर फारच आवडला