सकाळी सातची नदीपलीकडून सुटणारी एसटी पकडायची होती. थंडीचे दिवस तरीही पहाटे आंघोळ उरकून माझी लाडकी, माडाना हुलकावणी देत, मुरडत जाऊन तरीवर पोचवणारी वाट धरली. बाजूच्या विस्तीर्ण मळ्यातल्या विरळ धुक्याच्या हलक्या ओलाव्याची चाहूल माडांच्या झापांतून ठिबकत होतीच. दंवाच्या थेंबानी ओथंबलेली वाटेवरच्या गवताचीं पातीं पायावर अभिषेक करतच होती. मऊशार पण कांहीशा निसरड्या झालेल्या त्या वाटेने मग गर्रकन वळण घेऊन मला नदीच्या कांठावरच आणून सोडलं. तरीची होडी जागेवर आहेना हे पहायला नदीकडे नजर टाकली आणि.... जागीच थिजून गेलो.
मला धुकं तसं नवीन नव्हतं. दाट धुक्याने इतर वस्तुंचं अस्तित्व झांकलेलं मी पाहिलंही होतं. पण केवळ नदीच नाही तर पलीकडची सर्व सृष्टीच गायब करून टाकणारं अनादि-अनंताचं सोंग पांघरलेलं असं दाट धुकं मी आजच बघत होतो - नदीच्या कांठावरचं गवत जणूं चराचर सृष्टीची सीमारेषाच असल्यासारखं वाटायला लावणारं. इतर धुक्यात कांही पुसटशा खुणा, हलकेसे आवाज तुम्हाला तिथल्या झांकलेल्या अस्तित्वाचा, ओळखीचा दिलासा तरी देत असतात; इथं होतं फक्त एका धूसरशा विवरात अचानक सारंच गडप करणारं अन तुम्हालाही त्यात खेचूं पाहाणारं असं कांहीतरी अनामिक, अकल्पित व अघोरसं ! मी थिजून, अवाक उभाच !!
" काय रे, थंडीन गारठलस कीं काय ?", घरून येवून पहिल्या शीफ्टला ड्यूटीवर हजर होत असलेल्या तरवाल्या धाकूच्या भवानीच्या प्यासिंजरला केलेल्या या 'गुड मॉर्निंग"नेच मी भानावर आलो. " तरीची होडी दिसता की नाय तां बघी होतंय", माझी सारवासारव. "रे , तरीक काय धाड भरलीहा. चल , चल,येस्टी येवक झाली" म्हणत तो नदीकडे वळला. मी त्याच्या पुढे असूनही नकळत थांबून मी त्यालाच पुढे जायला दिलं; पँट गुडघ्यावर खेचून घेऊन खोचताना माझी नजर मात्र त्या गूढ अस्तित्वहीन पोकळीत बेधडक शिरणार्या धाकूवर खिळून होती. क्षणभर तोही त्या आभासी गुढतेत विरून गेला कीं काय असं वाटलं; अन इतक्यात माझ्या खूप परिचयाचा पण दूर, खोलवरून आल्यासारखा आवाज माझ्या कानांना व थिजलेल्या चित्तवृत्तीला सुखावता झाला; 'ख..ळ्ळ...ळ्ळ... प..च..क ".. पाण्यात टाकलेल्या पावलांचं नदीनं खळखळीत हंसत केलेलं स्वागतच होतं तें ! नेहमीचंच . पाठोपाठ अदृश्य झालेला धाकू दावणीला धरून म्हशीला खेचत आणावं तसं तरीच्या होडीला घेऊन पुन्हा अवतरला. एव्हाना मलाही एस्टीची घाई जाणवायला लागली होती. पटकन चपला काढून घेऊन मी पाण्यातला एकेक पाय झटकून सराईतासारखा होडीच्या दृश्य भागात अलगद चढलो. होडीला हलकसं ढकलून, टुणकन उडी मारून धाकूही सुकाणूकडच्या फळीवर चढला व रवळनाथाचं नाव घेऊन लांब काठी टेकत माझ्यासकट त्याने होडीला त्या संवेदनशून्य अदृश्यात लोटलं.
होडीतला ओलावा जाणवत होता म्हणून नव्हे पण मला फळीवर बसावंसच वाटलं नाही ; जणूं मी उभा राहिल्यानेच पैलतीर - असलाच तर - लवकर गाठणं शक्य होणार होतं ! पाण्यावर होडीची हलकीशी वर-खाली होणारी हालचाल मला जाणवत होती पण गतीची चाहूल मात्र अजिबात लागत नव्हती. त्या नि:शब्द निश्चलतेतून भेडसावणारा आत्यंतिक एकाकीपणा असह्य होऊन मी संवादाचा अश्रय घेतला. धाकूला म्हटलं, " रे, दुसर्या खंयच्या होडीवर आदळली ही होडी तरी कळांचा नाय असल्या धुक्यात ".
" एक धर्मा गाबीत [ मच्छीमार ] सोडलो तर कोण मरांक येताहा हंयसर ह्या वेळाक ! " लांबून आकाशवाणी व्हावी तसा मागून कुठूनतरी धाकूचा आवाज आला.
" तो तरी ख्येका येतलो ? पागूंक [ मासे पकडायला] मासे तर दिसांक होये त्येकां ", मी माझी रास्त शंका मांडली.
" जाळां नाय टाकणां तो अशा वेळाक; काठीक आठ-दहा गळ बांधून पाण्यात सोडता आणि बसता आरामात. मुडदुश्ये [ खाडीतला एक चविष्ट मासा] सहसा जाळ्यात नाय गावनत पण गळाक मात्र नेमके अडाकतत ", धाकूने माझ्या ज्ञानात भर टाकली.
" असल्या धुक्यात इतक्या फाटफटी [ पहांटे] एकट्यान होडीत असां निवांत बसणां जमता तरी कसा ह्या धर्माक ! " ही देखील माझी समयोचित रास्त शंकाच.
" जन्मापासून चाळीस वर्सां कर्लीच्याच अंगा-खांद्यावर खेळताहा तो ; जमीनच उलट टोचता त्येच्या पायांक ! ", धाकूनं माझ्या आणि धर्मातला जमीन- अस्मानाचा - व पाण्याचा देखील - फरक एका वाक्यात स्पष्ट केला होता !
हे संभाषण चालू असतान माझी नजर मात्र आतुरतेने समोर टक लावूनच होती. कुठंतरी एक तांबूस ठिपका डोळ्यासमोर चमकल्यासारखा वाटला. मग कांठावर रेंगाळणार्या पाण्याची एक शुभ्र,पुसटशी, तुटकीशी रेषा मधेच दिलासा देऊं लागली. धाकूने आता काठी टेकायचं बंद करून होडी अलगद कांठाला लागण्याची तो वाट पहात होता हे जाणवलं. आधी दिसलेला तो तांबडा ठिपका मग बांधावरच्या जास्वंदीचं फूल झालं व ती पुसटशी रेषा कांठावर लोळण घेणार्या हलक्या लहरी झाल्या. एसटीच्या स्टॉपवर जाणारी वाटही आता खुणवत होती. मी हलकेच होडीतून उतरलो व चप्पल तसंच हातात घेऊन धावत सुटलो; नेहमीप्रमाणे मागे वळून एकदा तरी डोळे भरून नदीकडे पहायची आज इच्छाच झाली नाही.
[क्रमशः]
नदीची नजाकत ; प्रस्तावना - http://www.maayboli.com/node/25588
भाऊ, भावला !!! अप्रतिम !!!
भाऊ, भावला !!! अप्रतिम !!! शचि आणि पेचि प्रत्ययकारी . चित्रांबरोबर अशेच आठवणींचे शिम्पले साठवन आमच्याफुढे ठेव.
मस्त, मस्त, मस्त.
मस्त, मस्त, मस्त.
भाऊंनूं, अप्रतिम लेखन आणि
भाऊंनूं, अप्रतिम लेखन आणि सुरेख चित्रे !
भाऊ काका आज बघूक आन वाचूक
भाऊ काका
आज बघूक आन वाचूक गावला ह्या.. अप्रतिम चित्रा आन त्यास शब्दाची जोड..
कौतुक करावा तर किती आन कोणत्या शब्दात?
खूपच सुंदर. हा लेख वाचायचा
खूपच सुंदर. हा लेख वाचायचा राहिला होता तो जिप्सीचा एक जुनालेख वर काढला गेल्यामुळे तिथल्या लिंकमध्ये मिळाला हे माझे सुदैव. नाही तर एव्हढी सुंदर चित्रे आणि इतके सुंदर, थेट अंतर्मनाच्या गुहेत पोचवणारे लेखन वाचायला मिळाले नसते. चित्रांत वातावरणातली गूढरम्यता आणि गहन आकाशपोकळीचा भास अगदी अचूक पकडला आहे.
सुनीताबाई देशपांड्यांनीही धामापुरच्या तलावाविषयी लिहिले आहे. ते आणि आरती प्रभूंच्या कोंडुराची सुरुवात हे दक्षिणकोंकणी वातावरणाचे आणि त्यामुळे मनात उठणार्या तरंगांचे अप्रतिम चित्रण आहे. दक्षिण कोंकणी सृष्टिसौंदर्याचे विशेष रूप म्हणजे ते केवळ दृष्टिसुख देते असे नाही तर ते मनाचा डोह आरपार घुसळते. तळाशी निवांत पहुडलेल्या अनेक गोष्टी वर आणते, पण डोह गढूळ करीत नाही, उलट अधिक पारदर्शी करते.
एक पारलौकिक अनुभवात स्नान करण्याची आणि नखशिखांत चिंब भिजण्याची संधी दिल्याबद्दल धन्यवाद.
निशब्द!! धन्यवाद हिरा धागा
निशब्द!! धन्यवाद हिरा धागा वरती काढल्याबद्दल! अप्रतिम सुरेख वर्णन आणि चित्रे!!
>>>>... ओळखीचा दिलासा तरी देत असतात; इथं होतं फक्त एका धूसरशा विवरात अचानक सारंच गडप करणारं अन तुम्हालाही त्यात खेचूं पाहाणारं असं कांहीतरी अनामिक, अकल्पित व अघोरसं ! मी थिजून, अवाक उभाच !!>>>>
मी थिजून अवाक स्क्रीनवरच्या शब्दांकडे आणि रेखाचित्राकडे बघत! आठवणीच्या धुक्यात!
>>>> क्षणभर तोही त्या आभासी गुढतेत विरून गेला कीं काय असं वाटलं; अन इतक्यात माझ्या खूप परिचयाचा पण दूर, खोलवरून आल्यासारखा आवाज माझ्या कानांना व थिजलेल्या चित्तवृत्तीला सुखावता झाला; 'ख..ळ्ळ...ळ्ळ... प..च..क ".. पाण्यात टाकलेल्या पावलांचं नदीनं खळखळीत हंसत केलेलं स्वागतच होतं तें ! नेहमीचंच . >>>>
मी पण ऐकला तो आवाज
अतिसुंदर लेख. मनाने जाऊनच
अतिसुंदर लेख. मनाने जाऊनच पोहोचले नदीवर
अप्रतिम!! हीरा,
अप्रतिम!!
हीरा, धन्यवाद..
भाऊ, अतिशय सुंदर शब्द.. संवादातून अक्षरशः सर्वच डोळ्यासमोर उभं राहिलं. त्यात जोडीला ती अप्रतिम चित्र!
मुंबईतून निघालेली कर्ली गाडी कर्लीच्या काठावर सोडत असे. मग आम्हाला तिथे न्यायला आलेल्या मामांबरोबर होडीतून दुतोंडात घरी जात असू. आठवणी पुन्हा एकदा दाटून आल्या..
वाह! एकदम मस्त लेख!!!
वाह! एकदम मस्त लेख!!!
भाऊंच्या या अप्रतिम लेखाने
भाऊंच्या या अप्रतिम लेखाने कर्ली नदीच्या काठी घालवेलेले अनेक क्षण आठवले. या नदीच्या काठावर असंख्यवेळा सूर्यास्त अनुभवलाय. कितीही वेळा पाहूनही मन भरत नाही. नदीवरची रात्र, पौर्णिमा असेल तर आवर्जून अनुभवण्यासारखी. सगळीकडे पसरलेलं टिप्पूर चांदणं, भुरभुर वारं, उड्या मारणारे मासे आणि त्याने मध्येच पाण्यात होणारा आवाज, ओरडत जाणारी एखादी टिटवी, लांबवर कुर्ले किंवा मासेमारी करणारं एखादं होडकं, त्यात ठेवलेल्या पेट्रोमॅक्सच्या प्रकाशाचा हळूहळू हलणारा ठिपका बाकी सगळं शांत शांत.
नदीचे काही फोटो इथे शेअर करायचा मोहं आवरत नाहीये.
घराकडून नदीवर जाणारी वाट..
दोन वाड्यांना जोडणारा नदीवरचा छोटासा पूल. या पूलावर शांत बसावं आणि सगळा निसर्ग अनुभवावा.. वाटलच तर चांदण्यारात्री होडीतून मनमुराद फेरफटका मारावा.
नारळीच्या झाडांमध्ये बसून सूर्यास्त पाहणं म्हणजे सूख.
काही अविस्मरणीय क्षण.
हिरा धागा वरती काढल्याबद्दल
हिरा धागा वरती काढल्याबद्दल धन्यवाद!
भाऊ, सुंदर वर्णन आणि चित्र पण.
सगळीकडे पसरलेलं टिप्पूर चांदणं, भुरभुर वारं, उड्या मारणारे मासे आणि त्याने मध्येच पाण्यात होणारा आवाज, ओरडत जाणारी एखादी टिटवी, >>>>>>>>>>.बालपणात फ़िरून आले.
(No subject)
गेले दोन-तीन महिने मला खूपच
गेले दोन-तीन महिने मला खूपच अडचणीचे गेले त्यामुळे इथं फारसा फिरकलोही नाही. आज आलो तर माझी जुनी पोस्ट व.त्यावरचे ताजे अभिप्राय पाहून सुखद आश्चर्यच वाटलं. नेमकी गरज असताना मला दिलेल्या उमेदीच्या या टॉनिकबद्दल सर्वांचे मनःपूर्वक धन्यवाद !
किरू आणि सतीश यांनी सादर केलेल्या प्रची मला पुनःप्रत्ययाचा आनंद देताहेत;माझ्या रांगड्या चित्रकलेतलं [ जलरंग ]कर्ली नदीचंच एक मला भावलेलं रुपडं म्हणूनच नम्रपणे सादर करतोय.[ बहुतेक किरूच्या ओळ्खीचंच हें रुपडं असावं ]
Pages