चिऊताई चिऊताई दार उघड

धन्स गं!

हो त्या मुळ गाण्यात आई फक्त नीलुला लाडु देते आणि नीलु हसायला लागते.

मुळ गाणं असे आहे -

चिव चिव चिमणी
गाते गाणी
बांधले घरटे
झाले उलटे
पडले पिलु
पहाते निलु
निलुने बोट लावल पिलुने बोट चावलं
निलु लागली रडायला
आई समजुत घालायला
लाडु दिला खायला
निलु लागली हसायला

पण त्या बिचार्‍या पिलाचे काय? ते पण तर पडले आहे ना घरट्यातुन? म्हणुन मी बदलले.

पोस्ट विषयाशी संबंधित नसल्याने उडवली आहे.

कुडुम कुडुम ,जुन्या गोष्टीतला कावळा हरबर्‍याची डाळ खातो,इथे सुपारी !मजा आहे कावळ्याची!

आवडली !!

निंबे, possum हा ईथे सापडणारा एक प्राणी आहे. घराच्या आसपास आढळतो.

अरे हे अजून चालूच आहे का? मुलांच्या आकलनशक्ती अन जाणिवेच्या अनुशंगाने ईथे पालकांची वैचारीक चिरफाड जास्त दिसते आहे.. कशाला ईतका गुंता करायचा? सर्वांनीच लहान्पणी याच गोष्टी ऐकल्या आहेत म्हणून कधी कुणाला त्याचे अनुकरण वा त्यानुसार टोकाचे काही विचार करताना त्या लहान वयात पाहिलय का?
ऊद्या एखादा पावसात भिजलेला कावळा आलाच तुमच्या खिडकीवर तर मुलाने/मुलीने त्याला टॉवेल ने पुसायचा हट्ट धरला तर त्याला आत घेणार आहात का?

जाईजुई आणि योग यांना अनुमोदन
मला वाटतं, चिऊकाऊची मूळ गोष्ट आहे ती त्यातला लयीमुळे (काऊ - चिऊताई चिऊताई दार उघड
चिऊ - थांब मी माझ्या बाळाला.......) लहान मुलांना अपील होते. अगदी लहान मुले, जी नीट बोलूही शकत नाहीत, त्यांच्यासाठी अश्या लय असलेल्या गोष्टी सांगितल्या जातात, जेणेकरून त्या लयीमुळे तरी ती नवे शब्द शिकतील. एक-दीड वर्षाची मुलं ती.... त्यांना 'कसं वागायचं, कसं नाही' शिकवायची काय गरज आहे? जरा मुलांच्या विश्वात राहू दे त्यांना एक-दोन वर्षं... मग आहेतच की आयुष्यभर मॅनर्स आणि एटीकेटस्.
असं म्ह्टलं तर बडबडगीतांना तरी काय अर्थ असतो? केवळ मुलांना शब्द कळत जावेत, भाषा कळत जावी यासाठी लयीत बांधलेले शब्द असतात ते, त्यातही अर्थ शोधू लागलो तर अवघड होईल.
जरा तीन-चार वर्षांची झाली मुलं की त्यांच्यासाठीच्या गोष्टीही वेगळ्या होतात, जसे इसापनिती,पंचतंत्र.... तोपर्यंत अश्याच निरर्थक गोष्ती सांगाव्या त्यांना, त्यात अर्थ/तात्पर्य शोधायचा बोजा नका टाकू त्या लहानग्यांवर

प्राची अनुमोदन !!

मी लहानपणी ऐकलेली ही गोष्ट फारच छोटी आहे.
..............................................

एक होती चिऊ.
एक होता काऊ.
काऊचं घर होतं शेणाचं.
चिऊचं घर होतं मेणाचं.

एकदा काय झालं?
धो - धो पाऊस आला
काऊचं घर वाहून गेलं.
चिऊचं घर राहून गेलं.

मग काऊ गेला चिऊकडे
म्हणाला, चिऊताई-चिऊताई
थोडीशी राहायला जागा देता काय?
चिऊ म्हणाली मलाच पुरत नाही तर
तुला कुठून देऊ?
.......................................

मला वाटतं मुळ गोष्ट पहिल्या दोन कडव्यापुरतीच असावी.
आणि सांगतांना छोटी वाटते म्हणुन कुणीतरी इतरांनी तिला वाढवली असावी.
......................................

मुळ कथाकाराने एवढीच बोधकथा लिहिली असावी.

एक होती चिऊ.
एक होता काऊ.
काऊचं घर होतं शेणाचं.
चिऊचं घर होतं मेणाचं.
..
एकदा काय झालं?
धो - धो पाऊस आला
काऊचं घर वाहून गेलं.
चिऊचं घर राहून गेलं.

एवढीशी गोष्ट लहानशी असली तरी फार मोठा संदेश देवून जाते.

अर्थात हे माझे मत आहे जर-तरवर आधारीत.

प्राचीला अनुमोदन.
चिऊताई शहाणी असते म्हणून ती मेणाचं घर बांधते.
मेणाचं म्हणजे भक्कम,मजबूत. या गोष्टीत चांगली आणि वाईट अशा दोन्ही बाजू दाखवायच्या आहेत.
' थांब माझ्या बाळाला आंघोळ घालते ' पासूनच्या संपूर्ण वर्णनात आई बाळाकरिता काय करते...... म्हणजे आंघोळ घालणं, आंग पुसणं, पावडर लावणं, तीट लावणं, अंगा घालणं इ... ती प्रोसेस सांगायची आहे. ....... आणि शेवटच्या दोन ओळींमधे कावळा लबाड आहे, पण आपण असं वागायचं नसतं असं सूचित केलं आहे.
हे सगळं सांगूनही मी म्हणेन की प्राचीने जे लिहिलंय तेच खरं आहे.

प्राचीशी सहमत!
अति विचार करुन आपण पालकच आपले ताण वाढवून घेतोय. माझ्या ६ वर्षाच्या मुलाला तो लहान असताना मी जुनीच गोष्ट सांगितली होती, आणि आता २ वर्षाच्या मुलालाही तीच गोष्ट सांगते. "काहीतरी गंमत " या पलिकडे त्याला काही विशेष अर्थ आहे असे नाही. मुले ३-४ वर्षाची झाली की आपण त्याना ही गोष्ट नक्कीच सांगणार नाहियोत.

परिस्थिती बदलत आहे, त्यानुसार बालसंगोपनाच्या व्याख्येतही बदल करणे आवश्यक आहे, ही मान्य आहे.
पण मला एवढंच म्हणायचं होतं, की राजस खूपच लहान आहे अजून. त्याने प्रत्येक गोष्टीतून काहीतरी शिकले, समजले पाहिजे असा अट्टाहास का? प्रत्येक गोष्टीत नीतीमुल्यं कशाला लावायची? त्याला जरा मोठा होऊ दे. सध्या त्याला शिकण्यासारख्या अनेक गोष्टी आहेत, अजून बोजा नको टाकू त्याच्यावर. निरागसता हरवू नका त्याची.

छान बदल,

आता राजस फारच लहान आहे. मला नाही वाटत आता जसे आहे तसे सांगितले तर त्याच्या ते फार लक्षात राहिल किंवा तो ते पुढे जाऊन आमलात आणेल (बालमानसशास्त्र काय सांगते ते मला माहिती नाही).
काही वर्षानी शाळेत गेल्यावर इंग्रजी र्‍हाईम्स शिकवतिल त्या तर आपण नाही बदलू शकत ना? jack and jill पडतात, rock a by baby मधले बाळ झाडावरुन पडते आणि बर्‍याच गाण्यात बरेच काही वाईट होते.
मला असे वाटते की मुलं इतके लहान असल्यापासून आपण प्रत्येक गाण्याचा/गोष्टीचा काय परिणाम होईल वगैरे विचार करत बसू नये.

मी बर्‍याच दिवसांपुर्वी ह्या बीबीवर आले होते, पण प्रतिक्रीया देयची टाळले. पण आज न रहावून देत आहे.

मला वाटतं ह्या कथेची अनेक versions आहेत, आणि मी ऐकलेली गोष्ट अशी कि ह्या गोष्टीतला कावळा लबाड असतो म्हणुन चिमणी त्याला धडा शिकविते वैगरे..

माझ्या मते हि गोष्ट आपण अगदी लहान बाळांना म्हणजे ६ महिने ते १ वर्ष इतक्या वयातील मुलांना सांगतो. त्या वयात गोष्टीचा अर्थ समजुन त्यामुळे वाईट संस्कार होउन कोणी बिघडेन असे मला अजिबातच वाटत नाही.

लहान बाळ, अथवा मुलेच कशाला पण कोणीही गोष्ट वाचुन त्यामुळे बिघडला असे अतर्क्य होवु शकते ह्या मताची मी नाही.

लहान मुलांवर संस्कार हे आपण आपल्या आचरणातुन करतो. मुलांवर संस्कार हे भोवतालचे surrounding च करते. आई-वडिल जसे वागतात मुले त्यांचेच अनुकरण करतात. त्यामुळे असं करु नये बरं का, असं वाईट, तसं चांगलं असे उपदेश करुन कोणी घडत नसतं. उपदेश दिल्याने मुले फारतर फार पुढच्या पिढीला उपदेश देयला शिकतील.
पण आई-वडिलांनी स्वतःचे वर्तन जर चांगले ठेवले तर मुलांवर चांगुलपणाचे नकळत संस्कार होतात. म्हणजे आई-वडीलांनी मुलांना चांगले वाईर्ट शिकवुच नये असे मी म्हणत नाही आहे.

म्हणतात ना यथा राजा तथा प्रजा. जसा बॉस तसेच कर्मचारी आणि जसे आई-वडील अथवा surrounding तसेच मुलंही घडतात.

तेव्हा १ वर्षाच्या मुलाला चिउ काउची गोष्ट सांगतांना खुप जास्त विचार करु नये. हि पिढ्यानपिढ्या चालत आलेली गोष्ट आहे, आणि त्यात काहीतरी नक्कीच आहे म्हणुन ती इतक्या पिढ्या चालुच आहे आणि राहील.
पण एक curiosity म्हणुन हि नक्की original गोष्ट काय आहे हे जाणुन घेयची मलाही खुप दिवसांपसुनची इच्छा आहे. तेव्हा आपल्या तज्ञ मंडळींनी सांगावं मुळ गोष्ट काय आहे ते.

हे सर्व वाचुन , 'चल रे भोपळ्या टुणुक टुणुक ' गोष्टीतल्या म्हातारीवरचे चर्चासत्र असा काहीतरी विनोदी धडा आम्हाला होता त्याची आठवण झाली सगळे आठवत नाहीये, पण म्हातारी तुप ऱोटीच का खाते गरीबाच्या मुलाला साधा भाकर तुकडा पण दृष्टीस पडत नाही ( सामाजिक कार्यकर्ते ) , तुप ऱोटी म्हातारीच्या तब्बेतीला मानवणार नाही ( आरोग्यतज्ञ ) . ई . वेग्वेगळ्या दृष्टीकोनातुन गोष्टीचे विश्लेषण तज्ञ करत असतात. आणि अशा गोष्टी मुलांना सांगुन आपण कसे अयोग्य गोष्टी शिकवतोय ई.

काय ग बाई.. एव्हडे शिकूनही भोपळेच सगळे!

(शिळ्या कढीला ऊत आणण्याचा दोष पत्करून. )

एवढा विचार नाही हो करायचा. सगळं सांगायचं लहान मुलांना. विचार करायचं वय झालं, की विचारही करू द्यायचा. आपण मुळ गोष्टीचा, व्हर्जनचा जास्त विचार करायचा नाही. पाहिजे तितकी व्हर्जन्स पाडायची. इतकंच नाही, तर 'सांग बघू, आता चिऊताई काय करेल ते?' असं आपणच वेळोवेळी विचारून त्यांना त्यांची स्वतःची व्हर्जन्स पाडू द्यायची. तात्पर्य वगैरे सांगायच्या भानगडीत प्रत्येक वेळेस पडायचं नाही, पडू द्यायचं नाही, याला अनुमोदन. खूप वर्षे चालत आलं आहे, म्हणून तसंच करा नि सांगा- याला माझा विरोध. हिरो, व्हिलन्स असले तरी त्यांत ब्लॅक-ग्रे-व्हाईट शेड्स असं सारं सारं असतं, हे मुलांना कळू देत. मुलांनी अनावश्यक भाबडे, स्वप्नाळू, झापडबंद असण्याचे दिवस संपले आहेत.

आता विषय निघाला आहे, तर हे घ्या माझं व्हर्जन.
http://www.maayboli.com/node/2102

निंबुडा,
छान बदल केलेत गोष्टीत. मलाही काऊ-चिऊची गोष्ट खटकली होती. मी ऐकलेल्या वर्जनमध्ये - चिऊ काऊला घरात घेते तेव्हा पावसात भिजल्यामुळे तो कुडकुडत असतो आणि चिऊताईला शेकोटी मागतो. चिऊताई त्याला तापलेला तवा देते :-O आणि काऊ त्यावर बसल्यामुळे त्याचं अंग पोळतं :-O
इतकी क्रूर चिऊताई गोष्टींमधून लहानमुलांना सांगितली तर त्यात वर्णभेद, लिंगभेद इ. अनेक अहितकर संस्कार आपण कळत-नकळत बाळांवर करतो ही बाब फारच खटकते. तुमचं (निंबुडा)वर्जन खरोखरच फार उपयुक्त आहे.
आता तुमच्या चिऊताईचं ते मेणाचं घर वितळू नये म्हणून त्या घरात काही बदल करता येतात का, यावर विचार करतो आणि आयडियाची कल्पना सुचली की इथेच कळवतो.

धन्यवाद.
-प्रशांत

उस्फ़ूर्तपणे सापडलेले चिऊच्या घरबांधणीतले उपाय

घर शेणाचं बांधायचं आणि मेणाचं त्याला कोटिंग करायचं.

किंवा मेणाचं घर बनवून आतल्याबाजूने शेणाने सारवायचं.

निंबु : मला माझी आई ही गोष्ट सांगायची आणि अजुन पुढे एक गोष्ट सांगायची

पावसाळा निघुन जातो
हिवाळाही जातो
आता येतो उन्हाळा. चिऊच मेणाचं घर वितळुन जातं
आता चिऊला मुळ्ळीच कळत नाही आपण काय करावं
ती जाते कावळ्याकडे. पहाते तर त्याने छानस घर बांधलयं
बाहेरुन काट्याकुट्याचं आत मात्र मऊ मऊ कापुस....
ती दार वाजवते : कावळ्या कावळ्या दार उघडं
आतुन आवाज येतो : कोण ते आलय बाहेर?"
"मी चिऊ, माझं घर वितळलं रे"
"थांब थांब आलोच मी."
कावळा येतो आणि पटकन दार उघडतो... चिऊ पहाते कावळा त्याच्या बाळाला जेवण देत असतो.
"बस गं ताई! आणि हे घे.. हा खाऊ तुझ्या बाळांना पण खाऊ घाल!"
चिऊला वाटतं मी तर दार पण उघडलं नव्हतं आणि हा आपल्या बाळाचा खाऊ माझ्या बाळांना देतोय.
"चिऊताई तू रहा हो इथेच ! उन्हाळा संपला की जा तुझ्या घरी!"
चिऊला आनंद होतो
रोज कावळा लवकर उठुन बाहेर जायचा आणि रात्री परत यायचा
चिऊही दोघांच्या बाळांना खाऊ खायला घालायची.
एके दिवशी कावळा येतो आणि म्हणतो
"आजपासुन तु माझ्या घरी रहायचं नाहीस!"
चिऊला खुप वाईट वाटतं
"दादा मी कुठे रे जाऊ आता?"
"चल माझ्या बरोबर"
चिऊ त्याच्या मागे निघते. बघते तर कावळ्याने तिच्यासाठीही एक घर बांधलेलं असतं
ते पाहुन चिऊला खुप आनंद होतो.ती रडायला लागते. कावळा म्हणतो
"मला माझ्या कठिण प्रसंगांमध्ये तू मदत केलीस. मी तुझे उपकार कसे विसरेन? ही माझ्याकडुन तुझ्यासाठी एक भेट समज!"
चिऊ आनंदाने त्या घरात रहायला लागते आणि काऊ आनंदाने आपल्या पिल्लाला घेऊन उडुन जातो"

अशी काहीशी होती
म्हणजे आईची शैली आणि कथा मला नीट नाहीच सांगता येणार पण ती तेंव्हा बरच काही सांगायची.
त्याने तिला कशी मदत केली आणि तिच्या मदतीची जाणिव ठेवली वैगेरे वैगेरे

फारच मोठ्ठी पोस्ट झाली