खडकी व भीमा कोरेगावच्या लढाया

पेशव्यांनी माघार घेतली हा उल्लेख विकीपीडीयाच्या पेजवर गेल्या दोन दिवसांपासून दिसू लागलेला आहे. त्या आधी तिथे वेगळी माहीती होती.

या पेजचं एडीटिंग ३१ डिसेंबरलाही केलं गेलं आहे आणि १ जानेवारीला संध्याकाळी ४ जानेवारीपर्यंत ते चालूच होतं. हे बदल अनडू होऊ शकत नाहीत असा मेसेज येतो.

तुमच्या माहीतीचा स्त्रोत कुठला ?

कुठून घेतली आहे. हिंदुतवावाद्यांची पेजेस सोडून अन्य कुठे २०००० च्या ऐवजी २००० सैन्य होते हे तपशील सापडले हे सांगणार का ?

पेशव्यांच्या सैन्यातले हरले तर अरब, जिंकले तर ? असा प्रश्न तुमच्याकडून विचारायचा राहून गेला, ते अभिनिवेशापोटी तर नाही ना ? समजा हरवलं ५०० महार सैनिकांनी आणि त्या विजयाचा आनंद साजरा केला गेला तर अस्वस्थ होण्याचं कारण काय ?

ब्राह्मणांनी गर्वाने पेशव्यांचा इतिहास सांगायचा, राजपूतांनी त्यांच्या राजाचा सांगायचा असा प्रत्येक जातीने आपला इतिहास सांगायचा यात जातीयवाद नाही का ? की देशभक्ती दिसते यात ?
या राजांच्या काळात ज्यांचा इतिहास पुसला गेला, नष्ट केला गेला, त्यांचा स्वाभिमान जागृत करण्यासाठी या शौर्याचा उल्लेख केला तर त्यावर इतकी आगपाखड करण्याचे कारण कळालेले नाही.

हे सर्व जाऊ द्या.
विकीपीडीयाचे ते पेज हाच तुमचा स्त्रोत असेल तर या धाग्याला काहीही अर्थ नाही.

http://self.gutenberg.org/articles/battle_of_koregaon

विकीपीडीयाच्या त्या पेजवर बदल करण्याआधी कुठली माहीती होती हे या लिंकवर कळून येईल. या लिंकवर विकीपीडीयाचा संदर्भ देऊन तिथली माहीती कॉपी पेस्ट करण्यात आलेली दिसून येईल. दोन्ही मधे काय फरक आहे ते स्पष्टच आहे.

गुटेनबर्ग डॉट ओरजी असा पत्ता असल्याने इथल्या कुणी खोडसाळपणा करण्याचा प्रश्नच मिटला, नाही का ?
ज्या माहीतीचा आधार घेऊन तुम्ही इतके प्रश्न विचारले आहेत तिच्याबद्दलची ही माहीती..

जुन्या ऑफिसमध्ये माझा एक श्रीलंकन मित्र होता. त्याला मी एकदा चिडवायला म्हटलेले की आमच्या रामाने तुमच्या रावणाला वानरसेनेच्या जीवावर हरवलेले.... पुढचा कितीतरी वेळ तो बावळटसारखा हसत बसलेला... थोड्यावेळाने मीच त्याला काहीतरी बावळटसारखे बोललोय हे लक्षात आले

सहज आठवले म्हणून लिहिले, यात काही गहन अर्थ वा उपरोध वा टोमणा वगैरे शोधायला जाऊ नका.

कपोचे हे संकेतस्थळही काँट्रिब्युटरीच आहे. आणि त्यात इम्प्रूव्हमेंटची सोय आहे आहे आणि तसे आवाहनही आहे.

तेव्हा केवळ विकीवरील माहितीवर जाऊ नका. >>>>

विकीच्या त्या पेजवर कुणी कुठले बदल केले हे पाहता येतंय. आयपी अ‍ॅड्रेसेस देखील आहेत.

त्यावरून ३१ डिसेंबरला २०००० च्या ऐवजी २०००, पेशवा आर्मीच्या ऐवजी मराठा आर्मी असे किरकोळ बदल केले गेले आहेत. तर सप्टेंबरला २०१५ ला मेजर बदल केले गेले आहेत. २०१३ पूर्वीच्या या पेजवरची जी माहीती होती ती हास्यास्पद वाटेल असे बदल झाले आहेत. मात्र संदर्भ व अन्य गोष्टी जुळत नाहीत. अन्य एका ठिकाणी मूळ पेजवर काय माहीती होती हे दिसते. तसेच विकीवर देखील बदल करण्यापूर्वी काय माहीती होती हे दिसून येते.

पेशव्यांनी माघार घेतली हे बरोबर. पण त्याआधी रात्रभर केवळ ५०० सैनिकांनी लढून २०००० सैन्याला थोपवून धरले ही माहीती अन्यत्र आहे. हे ज्यांना सह्न होत नाही त्यांनी ते बदललं हे उघड आहे. जे शहीद झालेत त्यांची नावे विजयस्तंभावर आहेत. तसे शासकीय रेकॉर्ड असल्याचे पूर्वी वाचलेले आहे.

अशा बदलत राबणा-या संस्थळांवरची माहीती आपल्या लिखाणाचा स्त्रोत आहे हा मुख्य मुद्दा आहे महाराज. इतिहास या विषयात पडून नाहक वेळ घालवायचा नसल्याने इतकेच.

लबाड व रक्तपिपासू पेशवाई त्यांच्या कर्माने , बहुजनांच्या संघर्षाने व नारायणरावाच्या भुताच्या शापाने संपली.

त्यानंतरच्या इंगेअजी सत्तेतूनच आजच्या लोकशाहीची सुरुवात झाली.

हिंदु राजे व पेशवे यांनी नेहमी मोघल व इंग्रजानी लुटले म्हणुन बोंबा मारल्या , प्रत्यक्षात लुटण्यालुबाडण्यात हेही तितकेच अग्रेसर होते.

पेशवाईने या निमित्त्याने अखेरचे आचके दिले.

अर्थात , युद्धात हरुनही दुसरा बाजीराव सुमारे आठ लाख रु वार्षिक पेन्शन इंग्रजांकडुन खात होता.... हरल्यावरही इतकी पेन्शन ! म्हणजे सत्तेतच असते तर यानी किती अगणित प्रमाणात लुटले असते , याची कल्पना येते... नंतर वारसासाठी या पेशव्याने अजुन दोन चार लग्ने केली. पण अपत्यप्राप्ती झाली नाही. ( नाना हा दत्तकपुत्र )

हा रेफरंस घ्या तुमच्या माहितीसाठी. खडकी आणि भीमा कोरेगावच्या लढाईचे उत्तम वर्णन केले आहे.

https://archive.org/stream/historyofmaratha03kincuoft/historyofmaratha03...

आपली उगाच एक पिंक:

----------

General Smith followed him ; but, fearing that the Maratha army might slip past him into the Konkan and overwhelm the small English detachment there under Colonel Prother, he directed Colonel Burr to send reinforcements to Colonel Prother and to call in from Sirur the 2nd Battalion of the 1st Regiment. Colonel Burr acted on these instructions, and, on receiving their orders, the 2nd Battalion of the 1st Regiment, five hundred strong, and three hundred irregular horse, accompanied by two guns and twenty-four English artillerymen, set out for Poona at 8 p.m. on the 31st December, 1817.

---------

पुढे किंक्लेड असेही सांगतो की बाजीरावाचे २५ हजार घोडदळ होते, पण प्रत्यक्ष युद्धात ३०० च्या ३ तुकड्यांनी (पायदळ) हल्ला चढवला. १ आणि २ जानेवारीला इतक्याच लोकांमध्ये युद्ध झाले, आणि नंतर पेशव्याने हल्ला केला नाही तर निघून गेला. बर्र आणि मंडळी परत गेली शिरूरला. ह्या प्रतिकारामुळे बाजीराव दुसरा खचला असे इंग्रज लिहितात तर दुसऱ्या बाजीरावास तिथे युद्ध करायचेच नव्हते तर त्याला पुणे परत जिंकायचे होते असे मराठा इतिहासकार लिहितात.

शेवटी इतिहास जिंकणारे लिहित असतात. त्यामुळे पेशवा का निघून गेला की त्याला निघून जायचे होते; ह्यास काही अर्थ राहत नाही. पेशवा हरला हे अंतिम सत्य

बाकी राजकारण आणि अस्मितांचा खेळ हो.

इंग्रज पेशव्याला पेन्शन का देत होते ?

लबाड व रक्तपिपासू पेशवाई त्यांच्या कर्माने , बहुजनांच्या संघर्षाने व नारायणरावाच्या भुताच्या शापाने संपली.
>>

मस्त वाक्य !! बहुजनांनी संघर्ष करून पेशवाई संपवली आणि इंग्रजांना सत्ता का दिली हा मला आजतागायत पडलेला प्रश्न

----------
त्यानंतरच्या इंगेअजी सत्तेतूनच आजच्या लोकशाहीची सुरुवात झाली.

हिंदु राजे व पेशवे यांनी नेहमी मोघल व इंग्रजानी लुटले म्हणुन बोंबा मारल्या , प्रत्यक्षात लुटण्यालुबाडण्यात हेही तितकेच अग्रेसर होते.
----------

ह्यास संपूर्ण अनुमोदन. मुद्दलात स्वातंत्र्य समता आदिक पाश्चात्य मुल्यांची ओळख भारतिय उपखंडात इंग्रजी सत्तेमुळेच झाली. आधुनिक शिक्षण मिळाले आणि लोकशाहीची मुहूर्तमेढ रोवल्या गेली.

१८५७चा स्वातंत्र्यलढा म्हणजे संस्थानिकांनी केलेलं बंड! हे माझे मत बनत चालले आहे.

इंग्रज पेशव्याला पेन्शन का देत होते ?
>>

परत महाराष्ट्रात जाऊन युद्ध पुकारू नये म्हणून तसे पाहता इंग्रज चांगले होते. सगळे संस्थानिक त्यांच्या उरावर भार सोपवून ऐश करत राहिले.

नानासाहेबाचे चुकलेच. राज्य गेले ... पेशवा खिताब नाकारला राजा ऑफ बिठूर हा खिताब दिला म्हणून येड्यासारखा युद्ध करत सुटला. मस्त राहायचं असत ८ लाखाची पेन्शन खात.

काय मोगा बरोबर का नाय?

>>>बहुजनांनी संघर्ष करून पेशवाई संपवली आणि इंग्रजांना सत्ता का दिली हा मला आजतागायत पडलेला प्रश्न<<<

बहुजनांच्या संघर्षाने
>> हा तुकडा वगळता अनुमोदन. बहुजनांना संघर्षाची पेरणा मिळण्याइतके आत्मभान कोठे होते त्या कालात. ? लढाया तर पगारी सैन्यावरच चालत.

नारायणरावाच्या भुताच्या शापाने ही तर अंधश्रद्धा झाली. हो, त्या घटनेच्या कॉन्सिक्वेन्सने पैस्थिती डिटोरिअ‍ॅट होत जाऊन पाया खचला असे म्हणता येईल.

बेफिकीर,

सिरियसली घ्या हो.

सिरियसलीच घेतोय. हसू आले ते तुम्ही अचूक लिहिलेत म्हणून!

धन्यवाद

Ardythe Basham

सर्च देऊन पहा.

इथे बाकीचे विवेचन आहे.
http://www.ambedkar.org/research/The%20Mahar%20Movement.htm

कपोचे,

नेमकं काय म्हणायचं ते नाही उमगल. म्हणून इतकच लिहितोय. महार मंडळीनच्या सैनिकी कौशल्याबाबत तिथे लिहिलंय.

निर्विवाद सत्य आहे ते

३०० च्या तीन तुकड्या होत्या हे कुठून घेतलंय ? लिंक किंवा संदर्भ मिळेल का ?
बरं ते हरत असताना२५०००० चं सैन्य गंमत बघत का उभे राहीले ? केवळ ५०० च्या सैन्याला घाबरून त्यांनी माघार का घेतली असावी ?

की पुरते पराभूत झाल्यानंतर तह वगैरे होऊन पेन्शन चालू झाली असावी ?
पेशव्यांचं सैन्य पुण्यात परत येऊ नये म्हणून नाकाबंदी करण्यात येत होती ना ? पेशव्यांनी मार्ग बदलून शिरूरकडून येण्यामागचे कारण वगैरे कळाले तर पुढे चर्चा करता येईल.

अवांतर आहे. नंतर योग्य तो धागा पाहून ही पोस्ट तिकडे हलवण्यात येईल.

प्रो. देवपूरकरांना परत बोलवावे. त्यांच्या गजला मायबोलीवरच्या उत्कृष्ट गजला होत्या. शिवाय गजलेविषयीची त्यांची मतं नेहमी अचूक असत.

वर दिलीय लींक. त्यात किंक्लेडने लिहिलंय तस. बाकी बाजीरावाने माघार का घेतली हा सगळ्यांनाच अनुत्तरीत प्रश्न आहे

तीनशेच्या संख्येने तीन ग्रुप्समधे नऊशे सैनिक हरत असताना आणि पाचशेच लोक समोर दिसत असताना पंचवीस हजार सैन्य हाताची घडी घालून गंमत बघत उभे राहील हे पटते का ?
तुम्ही तो सारा इतिहास वाचलेला आहे का ?

तात्या याचे उत्तर तुम्ही खडकीच्या लढाईत बाजीरावाने स्वतःच्या लढवय्याचा -बापू गोखल्यांचा जो आणि ज्या पद्धतीने पोपट केला त्यावरून येईल. अभ्यास वाढवा. मेहनत करा. दंडबैठका काढा . '२१ अपेक्षित' वर विसम्बून राहू नका. ::फिदी:

ती लिंक पेशवाईच्या इतिहासकारांच्या नोंदीवर आधारीत आहे असं दिसतंय.

तात्या याचे उत्तर तुम्ही खडकीच्या लढाईत बाजीरावाने स्वतःच्या लढवय्याचा -बापू गोखल्यांचा जो आणि ज्या पद्धतीने पोपट केला त्यावरून येईल.

>>

पादुकानंद स्वामी,

नाही माहिती बापू गोखल्याचे सैन्य दलदलीत फसले एवढेच माहिती आहे. बाकी सल्ल्याबद्दल धन्यवाद, तेच करत असतो

कापोचे,

मामला मलातरी नाही पटला. २५ हजार सैन्य काय करत होत आणि त्याने का हल्ला केला नाही हे प्रश्न तुम्हास माहिती असतील तर सांगून टाका. आम्हास इतिकीच माहिती.

हा आता किंक्लेडचा लिखाण तुम्हास मान्य नसेल तर आपली माघार बर.

तुम्ही लिंक दिलेली आहे म्हणून तुम्हाला शंका विचारतोय.
किंक्लेडने मराठी इतिहासकारांकडून संदर्भ घेतले असावेत असं म्हटलंय. पटले तर मान्य करूयात की..

पेशव्यांच्या बाजूने काहींनी पुस्तके देखील लिहीलेली आहेत. पण ती एकांगी वाटतात.
राकु
२००० सैन्य पुढे पाठवून बाकीचे सैन्य कुठे होते याचा खुलासा व्हावा,