सेकंड होम?

आईगगं

अमितव + १

माझ्या माहितीत असेही अनेक लोक आहेत हे शहरात सुद्धा एक राहायला दुसरं, तिसरं, चौथं घर इन्व्हेस्टमेंटसाठी घेतात. स्वतः त्यात राहात नाहीच पण त्यातले काही जण ते भाड्यानेही देत नाहीत. त्यातले काही जण त्या घरात कधीही राहणार नसतात. काही जण कायमसाठी देश सोडून बाहेर गेलेले असतात. खरच एवढ्या बांधलेल्या प्रॉपर्टीजची गरज एका कुटुंबाला असते का? तुमच्या पैशाचा तुमच्या स्वतःसाठीच अधिक सदुपयोग करू शकत नाही का? >>> प्रत्येकाच्या सदुपयोगाच्या कल्पना वेगळ्या असतात वेल.

शहरातून जाऊन चार दिवसांकरता कौलारू घर, विहीर, चुलीवरचा स्वयंपाक वगैरे परिकथेतील गोष्टी छान वाटतात. पण म्हणून ते बदलून नये असे म्हणणे योग्य ठरणार नाही.

तुमचा लेख, भाऊ आणि फारेंडची प्रतिक्रिया आणि उत्तरादाखल आलेली वरची तुमची प्रतिक्रिया सगळे आवडले.

सौमी, उत्तम प्रतिसाद!
विकास आणि निसर्गसंवर्धन याचा ताळमेळ साधणे भारतासारख्या हुशार देशात बिलकुल शक्य आहे.>>> फार वर्षापूर्वी कोणी एक गांधी म्हणून होते, ते बहुतेक असेच काही म्हणत, पुढे काय झाले माहिती नाही!

पंचक्रोशीमध्ये एखादा चांगला दवाखाना आणि तालुक्याच्या ठिकाणी सुसज्ज हॉस्पिटल्स असणं

>>> का बरं तालुक्याच्या ठिकाणी? प्रत्येक छोट्या गावातही हॉस्पिटल असलं तर जास्त उत्तम.

जिल्ह्याच्या तालुक्याच्या ठिकाणी नोकरीच्या संधी का बरं? घराजवळ, गावातल्या गावात का नकोत?

निसर्ग जपूनही विकास साधता येतो. खेड्यातील जीवनमान आणि राहणी तीच ठेवण्याचा आग्रह मात्र चुकीचा वाटतो.

सौमि, प्रतिसाद आवडला.

मामी, भाउ आणि अमित +१

पण असे सेकंड होम बांधणारे किती आहेत? मला ठाउक नाही म्हणुन विचारतोय.

तुमचा मूळ हेतू योग्य आहे पण मुद्द्यांची फारच सरमिसळ झाली आहे. निसर्गाच्या होणार्‍या र्‍हासाला एकच एक गोष्ट (सेकंड होम्स) कारणीभूत आहे आणि त्याकरता ती करू नये असं तुमचं म्हणणं आहे का?

मग शहरातील फर्स्ट होम्स तरी कशाला? गावातले टुमदार घर सगळ्यांकरता का नको? आपण गावं सोडून शहरात का आलो? जगभर गावांचा विकास होऊन शहरं का बनतात? शहरात राहणारे आणि खेडेगावातल्या राहणीमानाला वाखाणणारे आपण आपली नोकरी, घरं सोडून कायमचे खेड्यात जाऊन का राहत नाही? विहीरीचं पाणी शेंदून, फाट्याच्या चुलीवरचं जेऊन वाकळ पांघरून का झोपत नाही? जिम लावण्यापेक्षा स्वत:च्या शेतीत अंगमेहनत का करत नाही?

विषय अत्यंत व्यापक आहे. त्याला असा चिमुटभर उपाय उपयोगी नाही.

************************

मुळातच बारा महिने सौंदर्याने नटलेली ती विराटनगरी आणखी सुंदर व्हावी हे उत्तम, पण वाईचं झुरिच करू किंवा बर्न करू अशी कल्पना एखाद्या मेंढराच्या डोक्यात उद्या शिरली तर ती दरिद्रीच नव्हे का?
>>> प्रॉब्लेम असा आहे की वाईची धारावी होण्याचे चान्सेस जास्त आहेत. त्यापेक्षा झुरीच आणि बर्न झालेले नक्कीच बरे.

अतिशय संकुचित, आत्मकेंद्रीत आणि मी म्हणतो तेच बरोबर असा लेखकाचा दृष्टीकोन दिसतो आहे. आपण ज्या so called अनुभुती (?) घेतल्या आहेत, त्याच खर्‍या great आणि कोणी सेकंड होम घेतले तर ते मात्र अगदीच टुच्चे.

तुम्हाला इतके गाव, जंगला चे प्रेम असेल तर ते तिथे कायमचे जाउन राहुन दाखवा. शहरात कशाला लोकांना त्रास देत रहाताय.

स्वताचे काही कतृत्व नाही आणि दुसर्‍यांचा उपहास करायचा.

थोडक्यात लेखक महाशय तुम्ही भंपक आणि Typical समाजवादी ( सर्व वाईट अर्थाने ) आहात. स्वता काही करायचे नाही आणि दुसर्‍यांना काही करुन द्यायचे नाही.

<< विषय अत्यंत व्यापक आहे. त्याला असा चिमुटभर उपाय उपयोगी नाही.>> कॅरम हा माझा अत्यंत आवडीचा बैठा खेळ. माझ्याकडचे तीन हस्तीदंती स्ट्रायकर्स एका सुबक डबीत ठेवून मीं जीवापाड जपत असे. मग अचानक हस्तीदंती स्ट्रायकर्सवर आंतराष्ट्रीय बंदी आली. मीं तेंव्हां जाम जळफळलों. हत्तींच्या बेकायदा शिकारीला [ 'पोचींग'] हा चिमूटभर उपाय काय कामाचा, असाच विचार मनांत आला. पण मग लक्षांत आलं, ह्या स्ट्रायकर्सचा व 'पोचींग'चा संबंध थेट आहे; हस्तीदंती वस्तूंवर लोक जीव टाकतात म्हणूनच तर' पोचींग' होतं ना ! पर्यावरणाचा र्‍हास, नैसर्गिक सौंदर्याला बाधा, जमीनी मिळवण्याकरतां गैरव्यवहार, सोयी-सुविधा पुरवण्याकरतां पैसे व सत्ता यांचा गैरवापर हें सर्व जर कमी-अधिक प्रमाणात पंचतारांकीत 'सेकंड होम' वसाहती निर्माण करताना होत असेल, तर त्याला अशा वसाहतींविषयीं निर्माण झालेली/केलेली 'क्रेझ'च जबाबदार नाही का ? मग त्याविषयीं कुणी पोटतिडीकेने बोललेल्याची निदान गंभीर दखल तरी कां घेवूं नये !

दोघांचंही (या इकडे वर जे दोन गट आहेत ते) थोड-थोडं काहीतरी चुकतंय.सुसंगत विकासाबद्दल कोणीच बोलत नाहीये.स्थानिक गावकर्‍यांचा सेकंड होमच्या संकल्पनेने कसा फायदा होईल बरं?इकडे जंगलं तोडून माणसं वसवली म्हणून तेच करायच,असं कसं?

परदेशात खेडी जपली जातात.तिथला खेड्यांचा विकास खेडेपण जपून होतो.मुद्दा खेड्यात जाऊन चार दिवस राहण्याचा नसून (मामी) जे आयुष्यच तिथे काढतात्,त्यांच्या एकंदरीत फायद्याचा आहे.तो फायदा विकासाच्या माध्यमातून गावपण टिकवून मिळवता येईलच की...त्यासाठी गावाचं शहरीकरण का करायचं? (काहीही)

विकास हा डिस्ट्रक्टीव्ह कशासाठी,नैतिकतेने कंन्स्ट्रक्टीव्ह बनावा की.वास्तविक सेकंड होम पाहीजेच कशाला लोकहो,एवढं कंटाळलो आपण पहिल्या घराला...?

टोच्याजी जरा 'असंयमीत' प्रतिसाद दिसतुया. वाईच आवरा...काय कर्तृत्व काय्,भंपक काय..?

अमितव अनुमोदन!!

मी माझ्या निवाऱ्याला जातो माझी ती मुलभूत गरज आहे.>> अश्याच प्रकारची काही गरज अंबानी, टाटा, बिर्लांसारख्यांचीही असू शकते.

उपलब्ध आहे म्हटल्यावर ज्याला गरज आहे, कुवत आहे तो घेणारच. असंतुलन साधणारे घटक उपलब्धच होणार नाहीत असं काही करता येतंय का पहा.

तुमच्या कन्सर्न बद्दल शंका घेतलेली नाही. पण काही गोष्टी न प्टण्यासारख्या आहेत. ंओबाइलवरूनजून लिहिणे शक्य नाही त्यामुळे सध्याइतकेच पुरे

प्रश्न कुणी सेकंड होम घ्यावे अथवा न घ्यावे (खरंतर इथे हॉलिडे होम हा शब्द जास्त योग्ग्य ठरला असता असे माझे मत) हा नाही, तर ते करताना स्थानिक पर्यावरणाची केलेली जाणारी अपरिमित हानी हा कळीचा मुद्दा आहे. आणि अशी होणारी हानी आम्हीतरी डोळ्यांनी बघत आहोत.

कोकणामध्ये सध्या हे हॉलिडे होम्स फार चलतीमध्ये आहेत. मला तरी ही संकल्पना मनापासून आवडते. मलादेखील माझे एखादे घर गावामधे असलेले आवडेल. परंतु, हे हॉलिडे होम्स बांधण्यासाठी जंगलं कापली जात आहेत. बरं जंगले कापून इथे तसेच निसर्गाच्या जवळपास वाटणारं एखादं सुसज्ज घर बांधले गेले तर बरे वाटेल. प्रत्यक्षामधे अपार्टमेंट्स उठत आहेत. त्याच्या आजूबाजूला स्थानिक वृक्षवल्लरी लावण्याऐवजी लॅन्डस्केप गार्डनच्या नावाखाली शोभेची झाडे लावली जात आहेत. पाण्ञाच्या अत्यंत अयोग्य नियोजनामुळे जवळच्या गावातील लोकांना पाणी मिळत नाही. सांड पाण्याचय चुकीच्या नियोजनामुळे ओढे नाले व्गिरे प्रदूषित होत आहेत. आता या समस्या [हार छोट्या प्रमाणावर आहेत. पण आहेत. त्याक्डे दुर्ल़्ष केले तर भयाण होतीलच.

बरे! जे कोण मुंबई पुण्यामधून लोक इथे येऊन चाराठ दिवस सुट्टीसाठी राहतात ते काय करतात? टीव्ही पाहणे, स्विमिंगपूलमधे खेळणे, जवळच्या एखाद्या होटेलमधे मासे खाणे आणि दारू पिणे (वरील गोष्टी चुकीच्या आहेत असे माझे मत नाही!) पण ज्या निसर्गासाठी आपण हे घर घेतलंय त्याचा नक्की कसा आस्वाद घ्यावा याचाच त्यांना विसर पडलेला असतो (अर्थात अपवाद आहेतच). ठिकठिकाणी प्लास्टिकच्या बीअरच्या बाटल्या टाकणे, स्थानिकच काय पण आपल्या हॉळिडे होममधील इतर कुणाशीही कसलाही संवाद न ठेवणे, टीव्ही, मोबाईल, इंटरनेट वापरत बसण=, आपल्याच कोषात जगणे यात कसला आलाय "गावाकडचा फील आणि नॉस्टॅल्जिया?"

ही घरी काही स्वस्तामध्ये वगैरे मिळत नाहीत. चांगलपस्पैसा मोजावा लागतो पण गावाकडे आपलं एक तर घर पाहिजे, ही आपली स्वाभाविक मानसिकता आहे, त्याच मानसिकतेला बरोबर हेरून बिल्डर लोकं नुसती आमिषं दाकह्वून गावाकडच्या दुप्पट तीप्पट किमतीमध्ये ही घरे (खरंतर खोल्या) विकतात. घेणारी जनता बरोबर फसणार हे त्यांना माहित असतं. बहुतेक वेळा हे फ्लॅटइबंगले इन्व्हेस्टमेण्ट म्हणून घेतलेले असल्याने ब्लॅक मनीचा सर्रास वापर केलेला असतो.

गावामधे जमिनीला आलेल्या या प्रचंड किमतीने आजचा तरूण हुरळून गेलेला आहे, ही समस्येची दुसरी बाजू. वाडी करून तिथे वर्षाला हजारोंनी मिळवण्यापेक्षा एकदाच विकून लाखोंनी कमवू या, ही आशा सध्या प्रबळ ठरते आहे. आलेल्या पैश्याचा नक्की विनियोग कसा करायचा हे माहित नसल्याने तिथे वेगळ्याच समस्या उद्भवत आहेत.

यातील बहुतेक समस्या या चुकीच्या आणि अयोग्य धोरणांमुळे निर्माण होणार्‍या आहेत. त्यासाठी जनजागरण, शासकीय पातळीवरून प्रयत्न या सर्वांचीच गरज लागणार आहे.

माझा गावाकडे घर घेऊन रहायला अजिबात विरोध नाही, पण विरोध असलाच तर गावांचे होणारे बकाल शहरीकरणाला मात्र आहे.