मार्तन्डोपदेश

लग्न झालेल्या आणि न झालेल्या (शेपुट तुटलेल्या आणि न तुटलेल्या) मायबोलीकरांना... (समर्थांची क्षमा मागून)

काव्य शक्तीची कराया जोखणी | कैक दिसांनी स्पर्शली लेखणी |
मित्र लज्जेची मात्र राखणी | हेतु इतुकाची असे ||

न्रुपाविन जैसा प्रदेशू | यौवनाविन आवेशू|
पात्रता नसता उपदेशू | तैसाची जान ||

हा विषयू अवघा अगम्य | बाष्फळ तरीही सुरम्य |
गर्दभापुढील गीतेशी साम्य | उपदेशाचे तुम्हाप्रती ||

आपण तो व्यासंगमुर्ती | सांगणे काय तुम्हाप्रती |
मित्रवर्गाची किर्ती | सांभाळली पाहीजे ||

तुमचे साठी कष्ट केले | परंतू दखलेस ना घेतले |
रुणानूबंधे विस्मरन जाले | काय कारणे ||

लग्न एकच अवघा शब्द | आपणा सारीखा होय निर्बुद्ध |
गर्दभ जातीची ही लक्षणे शुद्ध | थोडी शरम पाहीजे ||

श्वसुर स्थानी दाखवावा स्वाभीमान | नाहीतो त्याहूनी बरा श्वान |
स्वजनात कसला मानापमान | मनी बाळगावा ||

जैसा हरिणकळपा माजी केसरी | सर्पराजा सामोरी बासरी |
तैसा जामात श्वसुर घरी | शोभला पाहिजे ||

सागराने देखीता अगस्ती | परशूरामे देखता क्षत्रीयवस्ती |
जामाते पाहूनीया स्थिती | श्वसुराची व्हावी ||

सदैव ध्यानी ठेवावे | मुठ झाकोनीया रहावे |
सत्यस्थिती कळो न द्यावे | दारा पित्याशी ||

वेळू असूनही पावा | काक असूनही रावा |
गर्दभ असूनही उच्चैश्रवा | जामात श्वसूरघरी || (उच्चैश्रवा = ईंद्राचा घोडा)

पाटातील तुंब होऊनी रहावे | पाणी चालोच न द्यावे |
विचार करुनी घसरावे | श्वसूरावरी ||

आधी गाजवावे तडाखे | तरी मग श्वसूरस्थान धाके |
ऐसे न होता धक्के | संसारास बसती ||

या मित्रमंडळाच्या ठायी | लज्जा रक्षी ऐसा नाही |
त्या पुरता राहीलो मी काही | तुम्हा कारणे ||

अंती एकच सांगणे तुम्हा प्रती | मित्र, माता आणिक मती |
यावीन नाही कधीही गती | मनूष्य देहा ||

कटू वचने तुम्हा दुखावले | यातून अंती काय साधले |
योग्यता नसता सर्व लिहिले | क्षमा केली पाहिजे ||

|| इती श्री मित्रदास रचितम्, श्वसूर संकट निरसनम्, अक्कल व्रुध्दी स्त्रोत्रम्, संपुर्णम् ||