॥पंचमपुराण॥

खूप आवडला लेख. ती सगळी गाणी आताच्या आता ऐकावीशी वाटतायत.
----------------------
एवढंच ना!

सुंदर लेख. पंचमदांचं संगीत हे जीव की प्राण आहे त्यामुळं ढापूगिरी की इंप्रोव्हायझेशन की अजून काही,
अपनेको क्या? ते जे काही आहे ते अविस्मरणीय आहे!!!

सॉरी, गाण चुकलं. ते " ओ माझी रे" होतं.

नंतर का आत्ता लिही... तुमच्या सारखे लोक आहेत म्हणुन आम्ही फक्त देव म्हणुन हात जोडलेया देवाच्या कथा ऐकायला मिळता आहेत... थांबु नका...

कुणी तरी ह्रुदयनाथ, श्रिनिवास खळें वर पण लिहा रे....

उशीर झाला वाचायला पण चुकलं नाही हे नशीब. जुन्या गाण्यांशिवाय दुसरं काही मी ऐकत नाही. रस्त्यावर सुद्धा कधी कधी तेच शोधत असतो. त्यामुळे बरचं जुनं कलेक्शन जमा झालय. पण गाण्याबाबत मी फक्त कानसेन आहे.
पुढील लेखांची वाट पहातोय. भक्तांनी आपल्या प्रतिक्रिया बिनधास्त द्याव्यात. आमचं ज्ञान वाढतयं त्याने.
.........................................................................................................................

http://kautukaachebol.blogspot.com/

आगाऊ, काल एक गाणं ऐकलं... त्याच्या स्टाईलवरून ते पंचमदाचं वाटतय.. थोडं इथे तिथे नेटवर बघितलं तर कळेलही. पण तुम्ही सांगा ते पंचमदांचं आहे का?
लता दिदींचं - सिली हवा छू गयी... सिला बदन छिल गया
बहुतेक गुलजार ने शब्दं धरतीवर आणलेत आणि पंचमदांनी सुरांमधे बांधलेत... लतादिदींनी परत आकाशात सोडलय त्यांना...

लता दिदींनी इतक्या म्हणजे इतक्या संयमानं गायलय की.. बस्स!

खामोश सा अफसाना
पानीपे लिखा होता
ना तुमने कहां होता
ना हमने सुना होता

लता अन सुरेश वाडकर या जोडीच हे गीत. सुंदरच आहे... टिपिकल पंचम (ऑफ) बीट मधे बांधलेलं. The Lgeneds R D Burman या 5 cd संचात अशी अन इतर बरीचशी गाणी याचं खास पंचम मेकींगही आहे.
"रिमझिम गिरे सावन" या गीतातील एक उत्कृष्ट composition contrast हे अजून एक उदाहरण. किशोरदांनी गायलेलं अन लता ने गायलेलं यातला भाव तोच आहे पण composition ची बांधणी अशी काही unique आहे की बस्स! "मेरे नैना सावन भादो" चही तसच आहे. पंचमदांची ही आणखीन एक खुबी. कुठल्या गायकाच्या तोंडी एखादी composition कशी उत्कृष्ट बसू शकेल यानुसार ते बदल करत असत. चित्रपटातील प्रसंग, एकंदर पार्श्वभूमी, गीताचे शब्द, मूड त्यानुसार एखाद्या रागावर बेतलेली रचना, त्या अनुशंगाने वाद्यांचा वापर हे बरेच संगीतकार करतात पण त्याहीपलिकडे जावून एखाद्या गायकाच्या तोंडी एखादी धून किंव्वा तीच धून दोन वेगळ्या गायकांकडून गावून घ्यायची असेल तर तेव्हा composition मधे केलेले बदल हे मला वाटतं R D Burman खेरीज फारच थोड्या लोकांन्ना जमलय. पंचमच्या अशा प्रत्त्येक composition वर, त्याची सौंदर्यस्थळे उलगडून बघण्यात एक लेख लिहीता येईल इतकं अफाट काम या माणसाने करून ठेवलं आहे.

सुंदर लेख ....

आगाऊ, छान माहिती...आत्ता पर्यंत पंचम ला फक्त ऐकत होते...आता ओळखु ही लागले...

'किताब' मधल्या 'मास्टरजी की आयी चिठ्ठी' या गाण्याचे डाउनलोडेबल एमपी ३ कुथे मिळेल का? बरेच दिवस शोधतेय. विडीओ आहे यु टुब वर, पण मी ऑडिओ शोधतेय

दाद,
हे गाणं ऐकलं नसशील तर जरूर् ऐकः (सापडलं नाहीतर mp3 पाठवतो)
"जाने क्या सोचकर नही गुजरा... एक पल रातभर नही गुजरा"..
किनारा चित्रपटातील.. अर्थातच गुलजार, पंचम अन किशोरदा या त्रिकुटाचं.
किशोरदांनी काय भन्नाट संयत अन हळूवार गायलं आहे.. आणि आवाजाबद्दल काय बोलायचं..?
पण विशेष म्हणजे थोडसं गझलेच्या अंगाने जाणारं हे गीत पंचमने सरोद, संतूर, गिटार (स्ट्रींग अन लीड गिटार), सॅक्सोफोन, क्लॅरीनेट, xylophones, अशी नेहेमीची त्याची आवडीची वाद्ये घेवून काय भलत्याच उंचीवर नेवून ठेवलय... गाण्याच्या सुरुवातीची सारंगी ऐकली तर उमराव जान चा फील येतो थोडा अन मधले काही सॅक्सोफोन तुकडे ऐकले तर तिसरी मंझिल मधलं "तुमने मुझे देखा" हे रफीचं गीत आठवतं..

असच, "लावा" चित्रपटातील एक गीत आहे:
जीने दे न दुनिया.. चाहे मार डाले (आशा, मनमोहन सिंग )
(हेच गीत याच चित्रपटात पुन्हा लता अन किशोर च्या आवाजातही आहे)
रुपक तालात बांधलेलं आहे पण ठेक्याची "चाल" अशी काही ठेवलीये की ते गाणं टिपिकल रुपक च्या "शास्त्रीय" अंगाने ने जाता एका वेगळ्याच मस्त अंगाने जातं..
गम्मत म्हणजे या गाण्याचे अगदी सुरुवातीपासून धृवपदातील गिटाच चे chords, bars, notes ऐकलेस तर लक्षात येईल की जो जिता वोही सिकंदर या चित्रपटातील खालील दोन गीते अगदी थेट inspired आहेतः
१. रुठ के हमसे कही जब चले जाओगे तुम
२. हमसे है सारा जहा (दिवाने हम प्यार के)

लावातील वरील गीताची कडवी- त्याची चाल अन परत तो एक off beat रुपक ठेका हा पुन्हा अदनान सामीचे फेमस " कभी तो नजर मिलाओ" गीताच्या कडव्यास बराचसा तसाच वापरला आहे.

अर्थात यातून कुणालाही कमी लेखायचा उद्देश नाही कारण जतिन ललित, अन अदनान यांन्नी वेळोवेळी त्यांच्यावरील पंचमदांचा प्रभाव मान्य केला आहेच. पण अशी साधर्म्य असलेली बरीच गीते आहेत...

वर लेखात पंचमदांचे बरेच पैलू मांडले आहेत पण एखाद्या गाण्यावर पंचमनी केवळ तांत्रिक दृष्ट्या रेकॉर्डींग रुम मधे काय भन्नाट संस्कार (प्रयोग शब्द थिटा वाटतो) केले आहेत. त्याच्या वेळच्या सर्व संगीतकारांपेक्षा पंचम तांत्रिक बाबतीतही फारच पुढे होता त्यामुळे चित्रपटातील त्याच्या गाण्याचं "सादरीकरण" हे त्या प्रसंगाला अधिक फुलवायचं. अर्थात मूळ गायक, वाद्य, हे सर्व सुरेल अन उत्कृष्ट दर्जाचं होतच त्यावर technical modifications was only icing on the cake. आजकाल सर्रास अगदी भेसूर गायक्/गायिकेलाही गावून घेतात अन मग थेट technology वापरून सर्व सारवासारव केली जाते..

पंचम प्रेमींनो,

नुकत्याच आम्ही सादर केलेल्या 'आनेवाला पल' या पंचम-गुलजार गाण्यांच्या कार्यक्रमाच्या वेळी सराव करताना आम्ही तो बाटलीचा प्रयोग केला होता - ओ माझी रे साठी.

त्यावेळी हवा तो सूर बाटली मध्ये मिळवताना आम्ही जे उपद्व्याप केले त्याच्या २ लिंक्स -

http://www.youtube.com/watch?v=MwuudLHI_jA&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=hMDr7bK_jEI&feature=related

की-बोर्ड वर मी आहे, तबला - विक्रांत केळकर, गिटार - देवेन पानसे, आणि आमची ग्यांग ....

काय लेख काय विपु , वाचताना फक्त वेड लागायच बाकी राहिल यार ! मला वाटायच माबोवर सगळे साहित्यीक तज्ञ आहेत. आता पटलय की इथे फक्त साहित्यीकच नाहीत तर अनेक क्षेत्रातले तज्ञ रमतात आणि इतरांना रमवतात.

जबरदस्त लेख आहे

नंद्याने लिन्क दिली नसती तर हा लेख कधी वाचलाच गेला नसता. जबरी लिहिलं आहेस आगाऊ. करंदीकर, प्रशांत, योग यांनीही सुरेख भर घातली आहे. आवडत्या संगितकारावर आज लागोपाठ दोन मस्त लेख वाचायला मिळाले.

जबरा लिहिले आहे.

मला सदे फारच जास्त apeal होतात पण पन्चम मध्ये सदे आहेच पण अजुन बरेच काही आहे. मला वाटते की पन्चम सारखी लोक ही "शापित गन्धर्व" असावीत. वरती काही mistake केली म्हणुन देवाने पाठवले जा खालच्या लोकान्चे कौतुक घेवुन ये.

त्यामुळेच की काय रफी किशोर पन्चम सारखी लोक लवकर गेली त्याना बहुतेक आतुन कळले असेल कि आपले काम झाले आहे!!!

शोले चे background music सुसाट आहे. अगदी सत्ते पे सत्त चे सुद्धा बाबु च्या entry ला मस्त आहे.

मलाही कधितरी ओ.पी वर लिहायला खुप आवडेल.