"तो दिवस"

मी त्या वेळेस आर्टीकल शीप करत होते. आमचे एक काम मुंबई शेअर बाजारात होते. मोठ्ठ्या ब्रोकर चे खूप काम आमचे सर करायचे. त्यामुळे खूपशी मुलं नेहेमी त्यांच्या ऑफिसला जायचो. एकदा गेले की ३-४ महिने आम्ही रोटेशन ने तिकडेच असायचो. मला तिकडे जाणं आवडायचं. याच कारण मला तो फोर्ट आणि आजूबाजूचा परिसर खूप आवडायचा. त्या ब्रोकरची दोन ऑफिसे होती. एक मोठ्ठ शेअर बाजाराच्या इमारती मध्ये आणि दुसरे त्याच्याच मागच्या बाजूला कर्‍हाड बँकेच्या इमारती मध्ये. आम्ही बर्याचदा कर्‍हाड बँकेच्या इमारती मध्ये बसायचो. शेअर बाजाराची इमारत आणि आमची इमारत ह्यात एक अगदी छोटा रस्ता होता. जेमतेम एक गाडी जाऊ शकेल एवढा. त्यावर असंख्य खाण्याचे स्टोल आणि गाड्या लागायच्या. आम्ही बर्‍याचदा तिकडे खादाडी करायला जायचो. समोरच शेअर बाजाराच्या इमारतीचा तळमजला होता. तिकडे तळ मजल्यावर एक बँकेची शाखाही होती. बहुदा बँक ऑफ बडोदा.

तो दिवस होता १२ मार्च १९९३. आम्ही नेहेमी प्रमाणे सगळे ऑडीट करत, आमच्या कर्‍हाड बँकेच्या इमारती मध्ये बसलो होतो. १ल्या मजल्यावर ऑफीस होत. साधारण रोज सव्वा किंवा दीड वाजता जेवायला बाहेर जायचो. घरून डबा आणला असेल तर खालच्या दुकानातल प्रसिध्द "मसाला छास " नाहीतर " गंगा जमुना " ज्यूस प्यायला जायचो. त्या दिवशी मी, मोना, सुभाष आणि आनंद, असे चारजण होतो. चौघांची भंकस चालू होती. मोनाला कशा वरून तरी ते दोघे जाम पिडत होते. कोनीच सीनीयर्स न्हवते. मी पण त्या दोघांना प्रोत्साहन देत होते. मजा येत होती. नेहेमी प्रमाणे आधी घराचा डबा खायचा की खाली जाऊन खायचं ह्यावर जोरदार चर्चा झाली. तेवढ्यात काहीतरी जोर्रात आवाज आला.

आनंद खुर्ची वरून फेकला गेला. शेल्फ वरची काही पुस्तके पडली. भयानक किंकाळ्या यायला लागल्या. काहीतरी भयंकर घडल्याची जाणीव झाली. आम्ही सगळे कोरिडोर मध्ये धावलो. बघतो तर काय सगळी कडे प्रचंड धूर, करपट वास. नक्कीच बाजाराच्या इमारतीला काहीतरी झालं. माझी एक मैत्रीण तळ मजल्यावरच्या बँकेत काम करायची. बापरे काय झालं असेल??? डोकं फुटायची वेळ आली.

आमची वयं काही जास्त न्हवती. २०-२१ वर्ष. बरोबर कोणी सिनियर नाही. काही कारणास्तव ते आमच्या दुसर्या ऑफिसला गेले होते. आम्ही चौघं घाबरून चक्क रडायला लागलो. काही काळात न्हवत. डोक्यात घण पडत होते. आमच्या इमारतीमधली इतर माणसे पण गटा गटाने चर्चा करत होते. त्या वेळेस मोबाईल फोन असे प्रत्येका कडे असायचा जमाना न्हवता. आम्ही सगळे जण फोन मशीन कडे धावलो. त्यातल्या त्यात सिनियर मी !!! आम्ही आमच्या कल्याण ऑफिसला फोन केला. किती तरी वेळा प्रयत्न केला तरी फोन लागेना. आनंद म्हणाला " अरे लायनी तुटल्या असतील" ...खरच असतील... काय माहित. आता काय करायचं. समजेना....

शेवटी सर्वानुमते आम्ही स्टेशनवर चालत जायचं ठरवलं. चौघेही खाली जायची तयारी केली. त्या ऑफिसची चावी आमच्या कडे असायची. आधी दार बंद केल. सगळ्यांना भीतीने घेरले होते. खाली आलो, तर अक्षर्शः हाहाकार उडाला होता. रस्त्यावर आलो, आणि भीषण दृश्य दिसलं. रस्त्यावर तुटलेले हात पाय, इतर अवयव पडलेले होते. मला भडभडून उलटी झाली. जवळचं पाणी पिऊन चालायला सुरुवात केली. माणसे सैरावैरा धावत होती. आम्ही ज्या दुकानात नेहेमी खायचो प्यायचो त्याच्या दुकानात काचांचा खच पडलेला होता. समोर बाजाराची इमारत म्हणजे युद्ध भूमी झाली होती. रक्त, वेदना, किंकाळ्या.

घाबरतच, बाजाराच्या पुढच्या बाजूला आलो. तिकडे तर भयानक गर्दी होती. सुभाषने आम्हा दोघींना बाजूला उभे केले. तो आणि आनंद नक्की काय झाले ते विचारायला गेले. ते आले ते रडतच. "अरे बॉम्बस्फोट झालाय. खूप लोक मेलीयेत. सगळ्या काचा आहेत. रिंग चालू होती ना, त्याच्या खालच्या बेसमेंट मध्येच स्फोट झाला. रिंग चालू असल्याने खूप लोक मेले. गाड्यांचा चक्काचूर झाला. बँकेतले सगळे मेले. रिंग च्या भोवती काचा होत्याना त्या अंगात घुसल्या!!!" सगळा त्रासदायक वृत्तांत कळला.
आता? .... आता काय.
" आपण घरी जाउया!!!" मोना रडायला लागली. "चला ! चला !! तुम्हा दोघींना सोडतो स्टेशन वर. मीरा तिला घरी सोड . पण तू ऑफीस ला जा.. आत्ता पर्यंत बातम्या गेल्या असतील.सगळे काळजीत असतील. चला चला लौकर " सुभाषने सगळी सूत्र हातात घेतली.

आम्ही भराभर स्टेशनच्या दिशेने जाणार्या लोंढ्यात सामील झालो. भराभर चालत. व्ही.टी. ला पोहोचलो. तिकडे स्टेशनवर मरणाची गर्दी होती. स्टेशनवर पोहीचलो तर हवालदार तरुण मुलांना पकडून रक्तदाना साठी आव्हान करत होते. मोनाची हालत खूप वाईट होती. ती डोम्बिवालीला रहायची. मला रक्तदान करायचे होते. पण तिला एकटीला कसे सोडणार? सुभाष आणि आनंद दोघे सरळ पोलिसांनी थांबवलेल्या taxit बसून हॉस्पिटलला गेले. मी आणि मोना कशा बाशा एका गाडीत चढलो. तिकडे तिच्या शेजारची मुलगी भेटली. ती एल. आय. सी. मध्ये काम करायची. तिच्या कडून कळले की एअर इंडिया च्या बिल्डिंग मध्ये आणि जव्हेरी बाजारात पण स्फोट झाले होते . बाप रे !! हे काय नवच!!!

सगळी कडे ह्याच गप्पा. आम्ही दादर ला पोहोचलो. तिकडे तर मोठ्ठा लोंढा आत शिरला. अजून दोन स्फोट प्लाझाला आणि सेना भावना जवळ झाल्याचे कळले. सगळा सावळा गोंधळ.

मोना त्या मुली बरोबर डोंबीवलीला उतरली. त्याच तंद्रीत ऑफिसला गेले. तिकडे तर रडून रडून आकांत झाला होता. पहिले आई बाबांना फोन केला. आमच्या काळजीने सगळे वेडे झाले होते. फोन नाहीत काही बातमी नाही !! सगळे खूप काळजीत होते. सरांच्या डोळ्याला धारा लागल्या होत्या. आनंद आणि सुभाष च्या घरी पण कळवले. मुख्य भीती आम्हा दोघींची होती. कारण लंच टाईमला कर्‍हाड बँकेच्या इमारतीमध्ये लेडीज toilet नसल्याने आम्ही स्टॉक एक्शेंज च्या इमारती मध्ये जायचो. नेमकी तीच वेळ असल्याने सगळे सहकारी घाबरून गेले. सरांनी मला घरी जायला सांगितले. त्यांच्या कडूनच कळले की अजून १३ ठिकाणी असे बॉम्बस्फोट झालेले आहेत. मन सुन्न झालं.

मी परत घरी निघाले. कोणतीच सोबत नाकारली. शांत रहावसं वाटत होत.

ठाण्याला उतरले. बाहेर आले, सरळ घरी गेले. घरी आई आणि बाबा दोघेही ऑफीस मधून आलेले होते. त्यांना पाहिल्यावर मात्र हमसा हमशी रडत सुटले. तिघे ह्याच विषयावर गप्पा मारत बसलो.
१२ मार्च, १९९३, मला एक वेगळीच अनुभूती देऊन गेला. मी कशाला घाबरले होते? कान अजूनही सुन्न होते. नीट ऐकायला यायला ३ दिवस लागले. मन बधीर झालं होतं. मृत्यूच दर्शन खूप काही शिकवून गेलं. त्यातलं राजकारण, आरोप, प्रत्यारोप...... कशालाच काहीच अर्थ नाही. मृत्यू हेच अंतिम सत्य. त्या रिंग मध्ये "आपो लीधो" करणार्याने "त्याचं" काय वाईट केलं होत? बँकेतल्या माझ्या मैत्रिणीने उगाचच जीव गमावला. तुमची भावना, देशप्रेम, सगळ खड्ड्यात जाउदे. त्यांचा तर जीव गेला ना !! अंतिम सत्य तेच.

ही तर सुरुवात होती. त्या नंतर मग अशा घटनांची आवर्तने होतच राहिली. आपण निबरपणे म्हणतच राहिलो " मेरा देश महान"