आम्ही आणि आमचे परीक्षक किंवा आमचा अभ्यास!

आमची पाच वर्षाची एक भाची आहे. ती इंग्रजी शाळेत आहे. तिला के.जी. नामक इयत्तेत तब्बल अठ्ठ्यानौ ९८% मार्क्स म्हणजे गुण मिळाले. तेंव्हा आम्ही आमच्या गुणपत्रिकेबद्दल (बालवाडी ते एम.ए.पर्यंत) विचार करू लागलो. तब्बल अठरा इयत्ता (बालवाडीसह) आणि दोनदा दहावी नापास अशा एकंदर वीस शालेय आणि एम.पी.एस.सी. आदी तब्बल दहा अशा तीस परीक्षेत आम्हाला कधी पन्नास टक्क्यांपेक्षा जास्त गुण मिळाले नाहीत अगदी दहावीतील दोन परीक्षेची बेरीज करून देखील! आम्हाला खरोखर आमच्या भाचीचा आणि एकंदर आजच्या पिढीचा हेवा वाटला.
तर मग आम्ही अजून गहन विचारात पडलो. कारण जे पन्नास टक्के गुण मिळाले, ते तरी आम्हास परीक्षकाने कशाच्या आधारावर दिले, देव जाणे! कारण आठवून आठवून ही आज काही म्हणता काही आठवत नाही कारण तसा अभ्यासाचा आमचा संबंध नसला तरी कधी आम्ही कॉपी (नक्कल) केली नाही. खरंच! मग परीक्षक कसे गुण देत असावेत यासंबधी आम्ही परीक्षकाच्या जागी स्वतःला ठेवून बघितले तर उत्तर थोडे असे मिळाले..
त्याचे असे आहे की, आम्ही पडलो मागास भागातले! साहजिकच शिक्षणात गुणवत्तेचे प्रमाण कमी, मग आहेत ती मुले सरसकट पास (उत्तीर्ण) करा. असा शासकीय आदेश असल्याप्रमाणे दहावीपर्यंत ढकलपास! पुढे काहीच न येणा-यासाठी कला शाखा! आम्ही कला शाखेत गेलो. बारावी काही कठीण गेली नाही तसेच पुढील पदवी आणि पदव्युत्तर शिक्षणही. कारण हजेरी नाही! साहजिकच कॉलेजला न गेल्यामुळे(च) आम्ही शिक्षणात पन्नास टक्के पर्यंत आम्ही मजल मारू शकलो. आता अधिक पाल्हाळ न लावता परीक्षक आमचा पेपर कसा तपासीत असावा याबद्दल आमचा अंदाज असा.. प्रथम पेपर कसा लिहिला याचे दोन एक उदाहरणे बघू!
उदा:१ पेपर एम.ए.भाग २ मराठ्यांचा इतिहास: त्यात शिवाजी महाराजावर प्रश्न आला तर आम्ही सुरवात अशी करायचो की, शिवाजी महाराजांच्या जन्माबद्दल इतिहासकारांत मतभेद आहे.....तिथून स्वराज्याची शपथ ते थेट पुरंदर चा तह आणि शेवटी राज्याभिषेक आणि गुडगेदुखी!!साहजिकच इतके सगळे माहित आहे म्हटल्यावर पन्नास मार्क्स देण्यास परीक्षकास देखील हरकत नसेल!
उदा:२ एम.ए. आग्नेय आशियाचा इतिहास! आईशपथ, मला तो पेपर वाचेपर्यंत अग्न्येय आशियात किती देश आहेत हे माहित नव्हते! त्यात समजा प्रश्न आला....थायलंड च्या इतिहासाबाबत तर ठोकून द्यायचे.. थायलंड मध्ये पहिल्या रामाने अधुणुकीकरणाला सुरुवात केली....तिस-या रामाने आर्थिक सुधारणांना वेग दिला(म्हणजे नेमके काय केले?) त्याच कित्ता सातव्या रामाने गिरवला म्हणून थायलंड आज विकसनशील देश आहे....हे वाचून परीक्षकालाही नक्कीच बरे वाटेल की चला आज कितवा राम आहे देव जाणे पण याला थायलंडमध्ये राम आहे हे तरी कळले! हेही नसे थोडके! पुढे...देवाशपथ लाओस नावाचा देश आहे हे देखील मला पेपर वाचतानाच माहित झाले..वयाच्या २२व्या वर्षापर्यंत लाओस हा शब्द देखील ऐकला नव्हता!!
इंडोनेशियात सुहार्तो आणि सुकार्नो यातील फरक अजूनही कळत नाही पण त्यांनी 'आर्थिक सुधारणांना वेग दिला'(?)
त्यात खरी गम्मत पुढेच आहे..फ़िलिपाइन्स नाव ऐकून होतो आणि किरण बेदींना मॅगेसेसे पुरस्कार मिळाला तो याच्या अध्यक्षांच्या नावे हेदेखील अजि म्या ब्रम्ह पाहिले सारखे वाटले!
पण त्यांनीदेखील आर्थिक सुधारणांना वेग दिला असावा. असो.