सुखास माझ्या कधीच नव्हता दु:खाचाही धाक!

पण मायबोलीवरील गझलांवर मी दिलेल्या अभ्यासपूर्वक प्रतिसादांचा मला मात्र भरपूर फायदा झाला आहे हे मी कबूल करतो व त्याकरता मी मायबली गुलमोहरचा ऋणी आहे!
>>>
ह्यात माझ्या हा शब्द मायबोलीवरील व गझलांवर ह्या दोन शब्दांच्या मध्ये घालायचे विसरला आहात का?

अ‍ॅग्री!

अवांतर - नकात हा शब्द मराठी व्याकरणानुसार चुकीचा आहे ते माहीत आहे पण एका मैत्रिणीकडुन मी तो ऐकला आणि मला फार आवडला मग मीही ढापला
मला मज्जा वाटते 'नकात' हा शब्द वापरायला

चिनुक्स, येशील का इकडे? सांगतोस का जरा या बद्दल थोडंसं?

प्रताधिकाराच्या कायद्यात एखादी रचना मुळ गझलकाराच्या परवानगी शिवाय छापणे हा गुन्हा ठरत असेल ना? त्या रचनेचा अभ्यास जरी एखाद्याला करायचा असला आणि त्यावर काही लिहाअयचं असेल तरी माझ्यामते हे मुळ लेखकाच्या परवानगीने करावं लागत असेल.

profspd | 11 July, 2014 - 00:29 नवीन

धन्यवाद
<<<

ह्यांचं तिसरंच चाललंय

प्रोफेसरांच्या पुस्तकाच्या मुद्द्याला धरून काही facts देत आहे:

संशोधनात आपण कोणाची रचना भागात कोट करू शकता संदर्भासह. मात्र पूर्ण रचना देण्यासाठी
मूळ लेखकाची परवानगी लागते. जसे स्प्रिंगर वा साहित्य अकादमी उदाहरणार्थ अगोदर copyrights चा form स्वाक्षरीसह भरून मागतात. त्यातही मूळ रचना पुस्तकरूपी प्रकाशित नसतील तर संदर्भ देणार तरी कसा ? वेबचा संदर्भ आज आहे उद्या नाही. ह्यावरून मला इतकेच वाटते की असे पुस्तक प्रकाशित करणे कोणाही प्रकाशकाला कायद्याने शक्य नसावे.

धन्यवाद.

माझ्या माहितीप्रमाणे वेबचा संदर्भ चालतो!

आपल्या माहितीचा संदर्भ द्याल का ?
वेबचा संदर्भ चालतो पण वेगळ्या संदर्भात.
उदा. एखादे अर्टिकल रेफर करायचे असेल की जे कागदावर प्रकाशितच नाही.
अश्यावेळेस संदर्भ देऊन *** journal, to appear असे लिहिले जाते.
वेबच्या संदर्भाचा एक प्रोब्लेम दिसत आहे. ब-याचदा साइट बंद पडते, किंवा लिखाण अप्रकाशित होऊ शकते.
तेव्हा हा संदर्भ निरर्थ ठरतो.

पुस्तकं काय कुणीही छापू शकतं...फक्त पैसा ओतायची तयारी हवी....पण अशी पुस्तकं फुकट मिळाली तरी कुणी घेईल आणि अगदी समजा घेतलीच तर ती वाचेल अशी सुतराम म्हणतात तशी अजिबात शक्यता नाहीये.
अगदी नामांकित कवींची पुस्तकेही सहजासहजी खपत नाहीत...कवी खपला तरी!
तरीही, तुम्ही छापाच तुमचे ते पुस्तक...अरे हो, ग्रंथ नाही का! हं, तर छापा तुमचा ग्रंथ! अगदी एक लाख वगैरे इतक्या प्रती छापून घ्या...उगाच कमी नको पडायला....त्यानिमित्ताने काही लोकांचे (मुद्रक,प्रकाशक आणि रद्दीवाला वगैरे) उखळ पांढरे होईल हे काय कमी आहे?
बाकी तुमचे आडनाव लय भारी आहे...देवपूरकर....ज्याच्या समोर 'कर' जोडावेत असा (सगळ्यांना) 'पुरून' उरणारा 'देव!',

योग्य वेळ येता सर्व साक्षात दिसेल!>>>>>> हे मी उगीचच 'वदनी कवळ घेता' च्या चालीत वाचले.

अगझल चर्चा का करताय प्रोफेसर?

रिया आणि डॉ. समिर चव्हाण सरांशी सहमत.

बेफि, प्रताधिकाराच्या कायद्याअंतर्गत एखाद्याला कोर्टाचे उंबरठे शिजवायला भाग पाडणे अशक्य नाही.
देवपूरकरने प्रताधिकार कायद्याचा अजिबात विचार न करताच काहीही व कसेही छापण्याचा प्रयत्न केलाच व छापलेच तर एखाद्याकडून देवपूरकरला कायद्याच्या जंजाळात असे काही लटकवले जाईल की, देवपूरकरला त्याचे म्हातारपणच कोर्टाच्या पायर्‍यावर समर्पित करावे लागेल.

बाकी त्याला छापूच द्या! त्याची आयुष्याची आर्थिक पुंजी त्याने कशी उधळायची हा त्याचा प्रश्न आहे. मी कशाला आडकाठी आणू.

मात्र आंतरजालावर त्याच्या गझला फारसे कोणी वाचत नाही. पण निदान फुकटात असल्याने कोणीतरी वाचत असते. पैसे खर्च करून कोणीच वाचणार नाही. फुकटात पुस्तके वाटली तर लोक वाचतीलच याची अजिबात खात्री नाहिये.

आंतरजाल हे प्रत्यक्ष दुनियेचेच छोटे व्हर्जन आहे. त्यामुळे जे इथे तेच तिथे.

वेगळे काही घडणार नाही.:)

माझी ३०-३५वर्षांची डोळस गझलसाधना >>>>::हहगलो:

मला तार्किक दृष्ट्या विचार "इथे" मांडणा-यांचे आश्चर्य वाटते आहे इथे तर पालथा घडा क्लब चे संस्थापकच राहतात ना!!

मी पालथा पडलो गझलेवरी, काही केल्या उठेना!
रोका ठोका नि विचार सुचवा, मला काही उमजेना!

मध्यंतरी 'सकाळ'मध्ये संदीप खरेंनी एक लेख लिहिला होता. त्यात एका कवी महोदयांची संपूर्ण कविता होती. प्रताधिकार कायद्याचे उल्लंघन केल्याप्रकरणी 'सकाळ'ला दंड झाला होता.

बाकी ज्याची त्याची मर्जी.

प्रताधिकार कायदा कमजोर नाही, एव्हढे निश्चित.

श्री. ललित कुमार नामक व्यक्तीने हा एक लेख लिहिला होता. मूळ लेख हिंदीत आहे, त्याचे भाषांतर इथे देतो आहे. पटलं तर घ्या नाही तर उधळा मोकळ्या माळावर....

* * * * * * * * * * * * *

मी 'कॉपीराईट'चा जाणकार नाही. म्हणून जर ह्या लेखात दिलेल्या माहितीत काही चूक असेल, तर मला क्षमा करावी. 'कॉपीराईट'ला कुठेही नोंदणीकृत करणे आवश्यक नसते. 'कॉपीराईट' नोंदणीकृत करता येतो, परंतु ते बंधनकारक नाही. 'पेटंट' नोंदणीकृत करणे बंधनकारक असतं, 'कॉपीराईट' नाही.
ज्या क्षणी आपण आपल्या साहित्यास कुठेही प्रकाशित करता, त्याच क्षणी त्यावर आपला 'कॉपीराईट' आपोआप लागू होतो. माझा हा लेख आपण वाचत असतेवेळी ह्यावर माझा 'कॉपीराईट' स्थापित झालेला असेल. मी त्याची कुठेही नोंदणी केली नसली, तरीही.
जर आपल्या साहित्याची कुणी चोरी केली, तर न्यायालय हे लक्षात घेईल की कोणत्या व्यक्तीचे साहित्य आधी प्रकाशात आले. केवळ "मी हे आधी लिहिले होते" असं म्हणण्याला काही अर्थ नाही. आपले साहित्य प्रकाशात येणे (अर्थात प्रकाशित होणे) आवश्यक आहे. समजा, आपली एखादी कविता कुठल्याश्या अंकात छापून आली. दोन महिन्यांनी तीच कविता अजून एका अंकात कुणा दुसऱ्याच व्यक्तीने स्वत:च्या नावानिशी छापली. इथे आपल्या 'कॉपीराईट'चं उल्लंघन होत आहे. आपण न्यायालयासमोर दोन्ही अंक ठेवून आपल्या 'कॉपीराईट'ला अबाधित ठेवू शकता. आपल्या नावाने संबंधित कविता आधी छापली गेली, म्हणून ती कविता आपली आहे.
समजा, आपण कागदावर एखादा लेख लिहिलात आणि बसमधून जाताना तो कागद गहाळ झाला आणि ज्या कुणा व्यक्तीला तो कागद मिळाला त्याने/ तिने त्या लेखाला स्वत:च्या नावानिशी छापून आणले. अश्या परिस्थितीत आपण फार काही करू शकत नाही. कायद्याच्या दृष्टीने त्या लेखावर आपला काहीही अधिकार नाही. जर त्या लेखात एखादी अशी काही खास गोष्ट असेल, ज्यावरून आपण हे सिद्ध करू शकलात की त्यास आपणाशिवाय इतर कुणीही लिहू शकत नाही; तर कदाचित न्यायालय आपल्या बाजूने निवाडा देईल. परंतु, असं सिद्ध करणं खूप कठीण असतं.
आता असा प्रश्न असेल की ब्लॉगवर प्रकाशित होण्याने 'कॉपीराईट' स्थापित होतो का? हो. नक्कीच स्थापित होऊ शकतो. 'कॉपीराईट' सिद्ध करण्यासाठी आपल्याला केवळ हे सिद्ध करावं लागेल की (प्रस्तुत) रचना आपण आधी प्रकाशित केली होती. जर एखाद्या वर्तमानपत्रात आपली रचना प्रकाशित झाली, तर त्या वर्तमानपत्रावरील दिनांक आपल्या 'कॉपीराईट'चा आधार असतो. तसेच ब्लॉग पोस्ट वर आलेला दिनांकसुद्धा 'कॉपीराईट'चा आधार बनू शकतो.
दिनांक वगळता, आपले वाचकही अशी साक्ष देऊ शकतात की (प्रस्तुत) लेख आपण आधी लिहिला होता. 'कॉपीराईट' आपल्याला कुठेही नोंदणीकृत करायचा नसतो. केवळ आपल्याकडे पुरावा असायला हवा की आपले प्रकाशन आधी झाले. असा पुरावाच 'कॉपीराईट' असतो.
आपल्या रचनेवर 'कॉपीराईट'चं चिन्ह (©) टाकणं किंवा तशी नोटीस लिहिणंसुद्धा आवश्यक नसतं. परंतु, अशी एक प्रथा आहे की 'कॉपीराईट'धारकाचं नाव प्रसिद्ध करण्यासाठी 'कॉपीराईट'चं चिन्ह वापरलं जातं. त्यामुळे केवळ 'कॉपीराईट'धारकाचं नाव सुस्पष्टच होत नाही, तर चोरी करणाऱ्याला हे चिन्ह सावध करायचं कामही करतं. तसं पाहता रचना प्रकाशित झाल्याबरोबरच 'कॉपीराईट' अस्तित्त्वात येतो, पण काही बुद्धिहीन लोकांना "ह्या रचनेला विनापरवानगी कुठेही उपयोगात आणू नये" हे आठवून देण्यास 'कॉपीराईट' चिन्हाचा उपयोग होतो.
'कॉपीराईट' हक्क आणि चिन्ह ही एक गोष्ट झाली. पण जर आपण आपल्या 'कॉपीराईट'चं संवर्धन केलं नाही तर हे सर्व काही निरर्थक आहे. जर कुणी आपल्या रचनेचा विनापरवानगी उपयोग करत असेल आणि आपण त्याबाबत काहीही कायदेशीर कारवाई केली नाही तर आपला 'कॉपीराईट' हक्क हळूहळू करत स्वत:च नामशेष होईल. चोरी करणाऱ्या लोकांना जेव्हा असं जाणवेल की, काहीच केलं जात नाही; तेव्हा त्यांना चोरीसाठी प्रोत्साहनच मिळेल.
'कॉपीराईट' केवळ एक हक्क आहे जो तेव्हाच कामाला येतो जेव्हा आपण त्याला अबाधित ठेवण्यासाठी न्यायालयात जाण्यास तयार असता. 'कॉपीराईट' म्हणजे ह्याची हमी नाही की आपली रचना कधीच चोरी केली जाऊ शकणार नाही.

मूळ लेखक - ललित कुमार (२६ नोव्हेंबर २०११)

रसपः

प्रताधिकार कायदा कमजोर नाही, एव्हढे निश्चित.

तुम्ही म्हणता ते अगदी बरोबर आहे.
तसेही कोणत्याही शोधनिबंधात दुस-या शोधनिबंधाचा (जो प्रकाशित असणे अपेक्षित असते) एखादा भाग संदर्भासह देतात. पूर्ण कोट केल्याचे आढळत नाही. ही ऐकीव माहिती नाही.

इथे प्रताधिकाराचा विषय सुरू आहे, म्हणून लिहीत आहे -

१. एक गझल किंवा एक कविता ही पूर्ण कलाकृती समजली जाते.
२. समीक्षेसाठीसुद्धा पूर्ण कलाकृती छापणं हे प्रताधिकार कायद्याविरुद्ध आहे. त्यासाठी मूळ कवीची आणि प्रकाशकाची परवानगी हवी.
३. मूळ लिखाण आंतरजालावर प्रकाशित झालेलं असेल, तरी प्रताधिकार कायदा लागू होतो. आंतरजालावरील लेखन इतरत्र प्रकाशित करण्यासाठी प्रताधिकारधारकाची परवानगी आवश्यक असते.
४. प्रताधिकार आपोआप लागू होतो. नोंदणी केली नसली तरी.

धन्यवाद चिनूक्स

प्रोफेसरः

एखाद्याचं मत पटत नसेल तर टाळण्याचा, किंवा प्रत्युत्तर नाही हे लपवण्याचा उत्तम उपाय ब्रिटीशांनी दिलेल्या धन्यवादाने साधला आहे. पुढे काय बोलणार.
आपल्या येणा-या सगळ्या धन्यवादांसाठी अगोदरच धन्यवाद देत आहे.
आनंद आहे.

समीर

तुला इतके संयतपणे चिडताना प्रथमच पाहिले