वाघुळफुले

वाघुळफ़ुले.

काहि दिवसांपुर्वी बसमधून या झाडाला फ़ुले आलेली बघितली होती, पण हि फ़ुले दिवसा झाडावर दिसणे कठिण म्हणून, अगदी सकाळीच दादरच्या पाच उद्यानाजवळच्या या झाडाला गाठले. डोळ्यासमोरच फ़ुले टपाटप खाली पडत होती. पुरेसा प्रकाश नसल्याने झाडावरच्या फ़ुलांचे फ़ोटो तितकेसे नीट आलेले नाहीत.

हि आहेत वाघुळफ़ुले. आकारावरुन वटवाघळाचाच भास होतोय ना ? या झाडाची पाने साधारण वारसवृक्षासारखीच. पण याची पानझड होत नाही. झाड सदा गच्च पर्णसंभार लेऊन असते. भक्कम दांडोर्‍यावर अशी झुंबरासारखी फ़ुले येतात. धसमुसळ्या वटवाघळाना लटकणे सोयीचे व्हावे म्हणून फ़ुलांचा दांडा लांब आणि भक्कम. वटवाघळे ध्वनिलहरी सोडुन त्याच्या प्रतिध्वनीचा मागोवा घेत उडतात हे आपल्याला माहित आहेच, तर या ध्वनिलहरी नीट प्रतिद्वंदीत व्हाव्यात म्हणुन या फ़ुलाचा आकार हा असा कर्ण्यासारखा. शिवाय त्याना आकर्षित करण्यासाठी कुजका मांसासारखा गंध. बघा म्हणजे पाहुण्यांची किती सोय करुन ठेवली आहे ती. मग त्याबदल्यात परागीभवनाची अपेक्षा ठेवली तर कुठे बिघडले.

पुरेसा प्रकाश मिळण्यासाठी मला उजाडायची वाट बघावी लागली, तर या फ़ुलानी जमिनीवर उड्या घ्यायला सुरवात केलीच होती. आणखी उशीर होता तर गाड्यांच्या चाकाखाली आणि पादचार्‍यांच्या पायाखाली याचा चुथडा झाला असता. परिसरात घाण कुजकट वास येत होता तो या फ़ुलांचाच. हा वास इतका तीव्र होता कि या फ़ुलांवर घरमाश्या घोंघावत होत्या.

वरच्या फ़ोटो दिसताहेत तसी छोट्या दूधीभोपळ्यासारखी हि फ़ळे आधी या रंगाची आणि सुबक दिसतात मग मात्र ती सुकुन लाकडासारखी होतात आणि थोडीशी ओबडधोबडही. गोरखचिंचेसारखी दिसत असली तरी या फळांचा खाण्यासाठी उपयोग होत नाही. त्यामूळे हि वजनदार फ़ळे दोरीला बांधलेल्या वरवंट्यासारखी ( हि उपमा जी एंची ) झाडाला लटकत असतात. जी एंच्याच मते एकमेकाच्या टाळक्यात हाणण्याशिवाय याचा दुसरा उपयोग नाही. हि झाडे ज्या परिसरात आहेत त्याना पण हिच भिती वाटत असते. त्यामुळे हि झाडे तोडून टाकावीत अशी मागणी काहि वर्षांपुर्वी होत होती, पण अजुनतरी ती झाडे तिथे आहेत. उद्याचे काय सांगावे. ?

याचे शास्त्रीय नाव आहे Kigelia pinnata हे आलेय मुळ आफ़्रिकन नावावरून. आणि इंग्लिशमधे याचे नाव सॉसेज ट्री.