पिठलं भात
'हं, मग कुठे जायचंय जेवायला?' गाडी रिव्हर्समधे घेताघेताच नवर्याचा प्रश्न.
'कुठेही चालेल.'
मागच्या सीटवरून हेडफोन्स कानात घालतच मुलीचं उत्तर.
'कुठेही' या नावाचं हॉटेल अजून आपल्या गावात निघालेलं नाहीय.' नवर्याचा आवाज किंचित चढलेला.
'आस्क मॉम. तिचाच नेहमी प्रॉब्लेम असतो.' इति चिरंजीव.
'माझा?' माझा आवाज चांगलाच चढलेला.
'नाहीतर काय? चायनीज तुला आवडत नाही. थाई तिखट होतं, मेक्सिकन नि इटालियन बोअर होतं- मग शेवटी उरलं भारतीय रेस्टॉरंट. तिथेही सगळ्या पंजाबी डिशेस असतात म्हणून तुझी कुरकूर असते.....घरचा पिठलं भात तुला भलताच प्रिय.....'( बायकोविरुद्धच्या वादात मुलांची 'री' ओढली नाही, तर तो प्राणी नवरा नव्हेच.)
'बाबा, असू दे. आई म्हणेल तिथे जाऊया.' मुलगा पडतं घेतो. तसंही घरी पोळी भाजी वा तत्सम पदार्थ खाण्यापेक्षा कुठलंही बाहेरचं जेवण त्याला चालणार असतं.
मुलांचं नि नवर्याचं संभाषण ऐकता ऐकता माझं मन आपसूकच कित्येक वर्ष मागे गेलं.
माणसाची रसना जागृत आणि तृप्त करणार्या अनेक पदार्थांचं वरदान परमेश्वरानं त्याला दिलेलं आहे. पुलं च्या म्हणण्याप्रमाणे ते आपलेसे करण्यात भेदभाव नसावा हे अगदी खरं, पण कधीकधी तो अजाणतेपणी होतो हेही तितकंच खरं.
माझे वडील मूळचे अकोल्याचे. वकिलीच्या निमित्ताने ते जरी पुढे नागपूरला स्थायिक झाले, तरी अकोल्याच्या शेतात नि तिथल्या जीवनपद्धतीतच त्यांचं मन कायम रेंगाळत असावं. कारण घरी जरी पोळ्यांना बाई असल्या, तरी रात्रीच्या जेवणात बाबांना भाकरीच आवडत. नि त्या फक्त आईच्याच हातच्या.
आमच्याकडे भाकरी म्हणजे फक्त ज्वारी वा बाजरीच्याच. आई फार सुरेख भाकरी करत असे. भाकरीबरोबर डाव्या बाजूचे शिलेदार म्हणजे मुठीनं फोडलेला कांदा, लिंबाच्या फोडी, नि आंब्याच्या मोसमात कैरीच्याही फोडी असत. उजवीकडच्या पदार्थात मात्र भरपूर विविधता असे. कधी भरल्या वांग्यांची भाजी, कधी भरीत, कधी लाल माठाची भाजी तर रविवारी खास बाबांसाठी लालभडक तवंग असलेला कोंबडीचा रस्सा.
मधूनमधून लसणाच्या फोडणीचं चरमरीत पिठलंही व्हायचं. ते मात्र माझं सर्वात आवडतं,
आम्हां शाकाहारी लोकांसाठी केलेल्या पिठल्यातही आई वेगवेगळ्या प्रकारांनी बहार आणत असे. ताक घालून केलेलं, कोकम घातलेलं, तर कधी ज्वारीच्या पिठाचंही.
पिठलं मी शिकले आईकडूनच. पण गंमत म्हणजे जेव्हा ती वयोमानाने पारच थकली, तेव्हा तिला फक्त माझ्या हातचंच आवडायचं पिठलं. ते करून तिला हळुवार हाताने भरवावं, असं फार मनात होतं, पण त्याआधीच ती निघून गेली. परदेशात वास्तव्य असल्याने आपल्या आईबाबांच्या मृत्यूसमयी आपण भारतात असूच- ही कधी खात्री नसतेच. पण ती शक्यता वास्तवात उतरली की काळीज पार चिरल्या जातं. असो.
माझ्या जावा नि नणंदा स्वैपाकात अगदी तरबेज आहेत. पण पिठलं मात्र खावं तर माझ्याच हातचं असं माझ्या नवर्याचं मत. यात किती तथ्य आहे ते तोच जाणे, पण पिठलं माझ्या आवडीचंच. माझ्या दृष्टीने अगदी कंफर्ट फूडच आहे ते. कुठल्याही गात्रं थकवून टाकणर्या प्रवासातून घरी आलं, की झटपट करता येणारा नि रुचकर असा हा प्रकार. अजूनही एखाद्या दिवशी मी एकटीच घरी असले, की फोन करून नवरा मिश्किलपणे विचारतो- 'मग काय, आज पिठलं भाताचा मेनू ना तुझा?'
माझ्या लेकाला पिठल्यात मुळीच रस नाही. तो तसा गुणाचा असल्याने केलेला पदार्थ खातो विनातक्रार. फक्त खाताना त्याच्या चेहर्याकडे बघायचं नसतं. पास्ता, पिज्झा यासारखे स्वर्गीय पदार्थ सोडून हे लोक हे 'धावतं' पिठलं नामक प्रकार करतात का नि त्यापेक्षाही खातात कसे ह्याचं आश्चर्य नि विषाद दोन्ही दिसत असतात त्याच्या चेहर्यावर.
पण लेकीला मात्र खूप आवडतो पिठलं भात. 'मॉम, कॅन यू मेक पिटालं प्लीज?' अशी फर्माईश ती अनेकदा करते. मूळची अमेरिकन असल्याने चमच्याने पिठलं खाते- नि बोटांऐवजी चमचाच चाटत बसते.
मला कधीकधी खूप भीतीही वाटते माझ्या आवडीनिवडींची. म्हातारपणी जर एखाद्या नर्सिंग होममधे रहायला लागलं, तर मला भारतीय पदार्थ कसे मिळतील? नि माझ्ं आवडतं पिठलं कसं मिळेल?
यावर माझी लेक म्हणते, 'आई, तू कशाला नर्सिंग होममधे जाशील? तू माझ्याकडेच राहा. मी शिकून घेईन तुला आवडणार्या डिशेस....' ( शहाणी माझी बाळी ती)
माझी बहीण म्हणते, 'त्याची नको काळजी. आपल्या खानदानात म्हातारपणी भ्रमिष्ट होतात लोक. मग पास्ता खाल्ला काय नि पिठलं, कसं कळणार?'
माझी मात्र त्या परमेश्वराला - (अनेक मागण्यांसोबत) ही देखिल एक मागणी आहे- 'शेवटपर्यंत माझे आवडते पदार्थ, ज्यात पिठलं भात अर्थातच अग्रक्रमावर आहे, खाऊ दे मला. अगदी तृप्त होईस्तोवर.
हो ना, नाहीतर पिठलं भाताची इच्छा अपुरी राहिली, म्हणून मला पुन्हा पृथ्वीतलावर जन्म घ्यायला पाठवावं लागलं, तर कसं??
.............................................
छान लिहिलयं, कैक वर्षात पिठलं
छान लिहिलयं,
कैक वर्षात पिठलं खाल्लं नाहीये. चव मात्र अजुनही ताजीच आहे.
लेख भावला अशाच वेगवेगळ्या
लेख भावला
अशाच वेगवेगळ्या प्रकरच्या पिठल्यांच्या आठवणी आहेत. ' धावतं' पिठलं, कोरडं पिठलं , जिरं लावलेलं किती तरी प्रकार. त्या कोरड्या पिठल्याच्या खरपुड्याकरता तर भांडणं होत. भाकरी पिठलं खरंच कंफर्ट फुड आहे 
सुमॉ , किती दिवसानी
सुमॉ , किती दिवसानी लिहीलं.आवडला लेख. पिठलं-भात, झुणका भाकरी अतीव आवडीचं आहे.
खूप आवडला लेख. मस्त!
खूप आवडला लेख. मस्त!
सुमॉ, बर्याच दिवसांनी ? कुठे
सुमॉ, बर्याच दिवसांनी ? कुठे गायब होतीस म्हणे? छान लिहिलंय !
धन्स लोकहो. मैत्रेयी, अग होते
धन्स लोकहो.
मैत्रेयी, अग होते इथेच. पण रोमात
वाह, काय मस्तं
वाह, काय मस्तं लिहिलंय.
कंफर्ट फुड इनडीड!!
सुमॉ: मस्त लिहिलय. पिठलं
सुमॉ: मस्त लिहिलय. पिठलं माझ्यापण आवडीचं .....
मस्तच.
मस्तच.
छान लिहिले आहे.
छान लिहिले आहे.
छानच लिहिलय !! लहानपणी मी
छानच लिहिलय !!
लहानपणी मी सुध्दा फार कटकटी करायचे पिठलं खायला.
आता मात्र आईला विचारून विचारून बनवते - शेवगाच्या शेंगांचं, मेथीचं , ताकातलं पिठलं !
किती ते स्वतःचे कौतुक.
किती ते स्वतःचे कौतुक.
कौतुक पिठल्याचं आहे
कौतुक पिठल्याचं आहे हो...
मस्त लिहिलंय..तोंडाला पाणी सुटणारं..
खूप सुरेख लेख, सुमॉ. माहेरी
खूप सुरेख लेख, सुमॉ.
)
माहेरी सदा पिठल्याला नावं ठेवलीत.
पण का कुणास ठाऊक आत्येसासूबाईंच्या हातचं पिठलं खाल्लं एकदा. धुंवाधार पावसात भिजून घरी आलो. आणि चुलीजवळ शेकत शेकत पिठलं भाकरी खाल्ली. मग मागून भातावरही तेच. काय खात होत्ये ते कळल्च नव्हतं खूप वेळ. शेवटी बोटांनी ताट पुसता पुसता पिठल्याची तना-मनाशी पुरती गाठभेट झाली असणार. ती आजून सुटली नाहीये.
आत्येसासूबाई गेल्या... माझं पिठल्याशी संगनमत करून देऊन.. किती ऋणी आहे मी त्यांची.
आत्ता सध्या इथे माझ्याकडे सासूबाई आहेत. त्यांच्या मागे लागून करून घेते त्यांच्याकडून. पिठल्या-बिठल्यासारख्या कंफर्ट फूडांचे डोहाळे दुसर्यांनीच पुरवायला हवेत.
(नवर्याला शिकवायला हवं पिठलं करायला
मस्त लिहिलय....!
मस्त लिहिलय....!
दाद, कित्ती दिवसांनी भेटलीस
दाद, कित्ती दिवसांनी भेटलीस ग.
पिठल्याची तू म्हणतेस तशीच एक आठवण आहे ग माझी.
एकदा अशीच एका नातेवाईकांकडे जेवायला गेले होते. स्वैपाकघरात चुलीपाशी पानं मांडलेली. फार मोठी नव्हते तेव्हा. खूप भूक लागलेली. 'हे काय, जेवायला पिठलं भात?' असा विचार आला मनात. पण खरंच सांगते, त्यांनी अगदी वेगळ्याच पद्धतीने केलं पिठलं. आधी पातेल्यात भात जरा अर्धाकच्चाच शिजवला. मग बेसनाचं कालवलेलं पीठ- त्यात कसले mystery ingredients होते माहीत नाही- तर ते पीठ पसरवलं त्या भातावर. मग ते सारं प्रकरण शिजल्यावर एकदम खमंग फोडणी घातली वरच्या थरावर. काय लागत होतं ते प्रकरण म्हणून सांगू? त्याला वडीचं पिठलं म्हणतात असं त्यांची लेक म्हणाली. पण नीट रेसिपीच माहीत नसल्याने कधी करायची हिंमत नाही केली मी.
माझ्या मावशीच्या हातचंही पिठलं अफाट व्हायचं. काय घालतेस त्यात असं विचारल्यावर- 'त्यात मन घालावं लागतं बायो' असं हसून सांगायची.
आहाहा सुपर कंफर्ट
आहाहा सुपर कंफर्ट फूड!!!!!!!!
दाद्,सुमॉ तुमच्या आठवणी ही खूप सुंदर आहेत..
मस्त लिहलयं! माझंही कंफर्ट
मस्त लिहलयं! माझंही कंफर्ट फुड!
लहानपणी कधीही कोणीही विचारलं की जेवायला काय करु तर माझं (मामाचं - मावशीचं पण) नेहमीच उत्तरं 'पिठलं'! ह्यामुळे माझ्या आईला आम्ही तिघे गेल्या जन्मी तुरुंगात होतो असं वाटतं
किती दिवसांनी लेखणी पाझरली
किती दिवसांनी लेखणी पाझरली तुझी सुपरमॉम!!
शेवग्याच्या शेंगांचं पिठलं वगळता सगळी पिठली - कांद्याचं पिठलं, लसणीचं, कांदा-कोथिंबीर, लसूण कोथिंबीर, सुक्या मिरच्यांचं, हिरव्या मिरच्यांचं, कांदा पातीचं, कुळथाचं इत्यादी सगळीच पिठली माझ्यासाठी कम्फर्ट फूड आहेत.
मनोमोहोरचाही पिठल्यावर खूप सुंदर लेख आहे मायबोलीवर.
मनोमोहोरचाही पिठल्यावर खूप
मनोमोहोरचाही पिठल्यावर खूप सुंदर लेख आहे मायबोलीवर.>>>> येस्स मलाही तोच आठवला लेख .
शेवग्याच्या शेंगांचं पिठलं वगळता सगळी पिठली - कांद्याचं पिठलं, लसणीचं, कांदा-कोथिंबीर, लसूण कोथिंबीर, सुक्या मिरच्यांचं, हिरव्या मिरच्यांचं, कांदा पातीचं, कुळथाचं इत्यादी सगळीच पिठली माझ्यासाठी कम्फर्ट फूड आहेत.>>> +1
खुप छान लिहिलंय.
खुप छान लिहिलंय.
खुप छान. आज डब्यात कोरड्यास
खुप छान.
आज डब्यात कोरड्यास पिठलंच आहे कांद्याचे. 
आवडत्या पदार्थावर असा छान लेख
आवडत्या पदार्थावर असा छान लेख वाचला की भुक खवळते. सो आज रात्री पिठलं भाकरी.
खुप छान लिहिलंय.
खुप छान लिहिलंय.
आत्ता मलाही ईच्छा झालिये फार
आत्ता मलाही ईच्छा झालिये फार पिठलं भाकरी खायची. पण पिठलं म्हटलं की ते मलाच करावं लागतं. आमच्या घरी सर्वांना माझ्याच हातचं पिठलं आवडतं.
आता जेवणाला पिठलंच करावं
आता जेवणाला पिठलंच करावं झालं. मस्त लेख.
मला पिठल्यासोबत पोळीभात नस्लाअ तरी चालतो. नुसतं पिठलंच वाटीवाटी हादडते!
आज रात्रिच करते
आज रात्रिच करते
मस्त! सासरी पिठलं म्हणजे
मस्त! सासरी पिठलं म्हणजे कोणी गेल्यावर करायचा पदार्थ; म्हणून फारसा करत नाहीत. माहेरी मात्र आठवड्यातुन एकदा तरी असायचाच. लोखंडी कढई होती एक. आई नेहेमी त्यातच करायची. काय सुरेख लागायचं!
लेख आवडला मी खरंच भाग्यवान
लेख आवडला
मी खरंच भाग्यवान आहे की मला आई,आजी,आनि आता सासुबाईच्या हाताच पिठल खायला मिळतय.तिघी ही वेगवेगळ्या पदधतीने पन ऑसम चवीच करतात पिठल.
सुमॉ ! बरेच दिवसानी दिसलिस,
सुमॉ ! बरेच दिवसानी दिसलिस, पिठल आवडिच पण ते गरमच हव.
गरम ताकातल पिठल गरम वाफाळता भात आणि हातातोडाशी गाठ.
Pages