पर्यावरण

माझ्या लहानपणी सुदैवानं पोकेमॉन वगैरे जन्मले नव्हते आणि असतील तरी भारतात अवतरले नव्हते. त्यामुळं लहानपणी असंख्य सुंदर गोष्टी ऐकता आल्या, चष्मे न लागता वाचता आल्या. जवळ-जवळ सगळ्या गोष्टीत चिमणी-कावळा असायचेच अन् या गोष्टीतल्याच हजारो चिमण्या गावभर असायच्याच. अगदी कधीही दिवसभरात एक मिनीट चिमणी नाही असं नाही. बघता-बघता अचानक चिमणी हा पक्षी कधीकाळी इतका दुर्मिळ होईल असं वाटलं नव्हतं.

पहिल्या भागाचा दुवा: https://www.maayboli.com/node/75247
दुसऱ्या भागाचा दुवा: https://www.maayboli.com/node/75248
भाग ३.१ चा दुवा: https://www.maayboli.com/node/75249
डिस्क्लेमर - सध्याची परिस्थिती अत्यंत वेगळी आहे. या लेखात सुचवलेले सगळे उपाय आत्ता लागू पडतीलच असे नाही. सर्वांनी प्रथम आरोग्याची काळजी घ्या.

पहिल्या भागाचा दुवा: https://www.maayboli.com/node/75247
दुसऱ्या भागाचा दुवा: https://www.maayboli.com/node/75248

भाग ३: आपण काय करू शकतो? - नैसर्गिक संसाधनांचा वापर

डिस्क्लेमर - सध्याची परिस्थिती अत्यंत वेगळी आहे. या लेखात सुचवलेले सगळे उपाय आत्ता लागू पडतीलच असे नाही. सर्वांनी प्रथम आरोग्याची काळजी घ्या.

पहिल्या भागाचा दुवा: https://www.maayboli.com/node/75247

भाग २ आपल्याला कोठे जायचे आहे?

यामध्ये एकूण चार उद्दिष्ट मांडावीशी वाटतात.

गेले काही महिने एका गटाबरोबर पर्यावरण विषयाचा अभ्यास करते आहे त्यातून तयार झालेले काही विचार इथे मांडण्याचा प्रयत्न करत आहे. यातील काही गोष्टी तुमच्या माहितीच्या असतील आणि काही नवीन असतील पण साकल्याने विचार केला तर आपल्यातल्या प्रत्येकाला यातून एक विचारांची नवीन दिशा सापडेल अशी मला आशा वाटते.

हिमालयातल्या बर्फात, दगड-गोट्यात रमणारा माझा मित्र रंजन. मी कधी त्याला रंजन म्हणालो नाही, “रंजा” हेच त्याचं नाव. हा गडी नेहमी मला म्हणायचा, “चल ट्रेकिंगला.” पण तो आपला प्रांत नव्हे हे मला पूरेपूर उमगलं होतं. १-२ वेळा मी हिमालयात गेलोही. पण तिथं सगळ्यांबरोबर चालणं माझ्याच्यानं नाही झालं. मी आपला फुलपाखरं, फुलं, पक्षी पहात पहात मागंच रेंगाळायचो. मी कधी त्याच्याबरोबर गेलो नाही ट्रेकिंगला, पण त्याच्या डोक्यात मी वनभ्रमंतीचा किडा सोडला. एका रविवारी दोघांनाही वेळ होता. त्याला जंगल दाखवायला घेऊन गेलो…आणि त्याला ती नशा पुरेपूर भिनली. त्याचा हिमालय सुटला नाही.

निर्वाणीचा इशारा

निसर्ग म्हणेआम्हांस तुम्हा साठी
रचिले मी सृष्टीचे मनमोहक चित्र.
परंतु मानवा तू नाही बनू
शकलास माझा सच्चा मित्र...

वेद- पुराणात शिकलास तू
वसुंधरा असे आमची माय.
परंतु तिला कुरुप बनविण्यास
रोविलेस तू तूझे पाय...

कारुण्याची झालर लेवूनी
जीवन कंठती अन्य सजीव.
भूतदयेचा धर्म विसरलास जर
तर तूच होशिल रे निर्जिव...

चंद्रावरती पाऊल तुझे पडे
किती असे तुझं त्याचा अभिमान.
पण... पण... आज तुझ्या त्याच
पावलांना उंबरठा ना देई मान...

मूर्ख कावळा आणि त्याला ‘मामा’ बनविणारी कोकिळा

कावळ्याचा परिचय कुण्या भारतीयाला करून द्यायची आवश्यकता नाही. आपल्या बालपणी ‘एक होता काऊ, एक होती चिऊ’ असं आपल्याला शिकविलं जातं. कावळ्याचा धूर्तपणा आणि चिमणीची निरागसता आपल्या मनावर ठसवली जाते. पंचतंत्रातल्या गोष्टी आणि लोककथांचा आपल्या मनावर ठसा उमटतो. मग आपल्याला जग तसंच वाटतं.

पक्ष्यांच्या घरट्यांमधील वास्तुकला

अरे खोप्यामधी खोपा
सुगरणीचा चांगला
देखा पिलासाठी तिनं
झोका झाडाले टांगला
खोपा इनला इनला
पाखराची कारागिरी
जरा देख रे माणसा!