कविता

भरून आले नभ
विचारांची झाली दाटी
ल्याली आठवं भरजरी
तरी.. अतृप्त मनाची दिठी

जुन्या भेटीचे पदरव
अजून झंकारत होते
रूणझुणती वेडे पैंजण
का गीत तुझेच गात होते?

अंधारून आलेही
नर्तनात रत पाऊस
छत्रीखालच्या ओंजळीत
एक थेंब..चिमुकला..स्तब्ध..

ती वेडी हृदयाची धडधड
दाहक स्पर्श होता ओला
कणाकणात ओवून घेत
तो पाऊस श्रीमंत झालेला....

(सर्वप्रथम मायबोली एडमिनचे आभार. माझेही एक रंगीबेरंगी पान असावे असे मला ठासून सांगणार्‍या दक्षिणास 'मला गवसलेला जीवनाचा अर्थ' समर्पित.)

गुज ते कुणी, हलके कानी,
सांगून जावे जसे
मिटले नयन, निमिष उघडून,
पाही कळी ती तसे

रवीकिरणे, समीप जेणे,
उघडझाप जाहली
आच्छादण्या, सुमना तान्ह्या,
मेघढाल धावली

स्पर्श छाया, उमजे काया,
नजर थेट ती नभा
नील निळाई, उरात न्हाई,
खुलली कळीची प्रभा

उषा रंगे, पुर्वेसंगे,
क्षितिजी सारे सडे
तीच पंखी, रंगपालखी,
फ़ूलपाखरू बागडे

अस्तित्वाची, उंचावरची,
खूण मनी हरखली
समाधाने, आनंदाने,
नजर धरेला झुकली

दर्पणाच्या, कुपी जळाच्या,

नेहरूंच्या डिस्कव्हरी ऑफ इन्डिया वर आधारित वैदिक काळापासून भारताचा प्रवाह दर्शविणारी 'भारत एक खोज ' नावाची एक विलक्षण मालिका १९८५ च्या दरम्यान दूरदर्शन वर येऊन गेली. ५३ भाग होते तिचे. दिग्दर्शक शाम बेनेगल. शिवकालावरही एक एपिसोड होता. दूरदर्शनच्या सर्वोत्कृष्ट मालिकापैकी ही एक. दर रविवारी सकाळी या ऋग्वेदातल्या ऋचा गम्भीरपणे सुरू होत आणि भाग सुरू होई. स्वतः नेहरू येऊन निवेदन करत. (रोशन सेठ म्हणजे अगदी नेहरूच.).
एपिसोडच्या सुरुवातीस व शेवटी या ऋचा असत. यातील शेवटचा काही भाग मालिका सम्पताना शेवटच्या म्हणजे ५३ भागातला आहे.

नासदासीन्नोसदासीत्तादानीं नासीद्रजो नो व्योमापरो यत |

गांधीजींच्या तीन माकडांप्रमाणे
कान-डोळे-मुख झाकून घेतले
तरीही रहावले नाहीच म्हणून
ताठ पाठ जगापुढे फिरवली
चवथे माकड जन्माला आले!

सलसलणारे प्रश्न होते,
रात्रीचा दिवस करून
डाच डाच डाचणारे होते,
डसणार्‍या प्रत्येक स्वप्नांवर
सारखे वाहणारे अश्रू होते,
धोपटमार्ग दिसत होते
पाऊल मात्र अडखळत होते,
अवघ्या जीवनाचे काय करावे
सर्व काही संभ्रमात होते,
एकेक आदर्श नाचत होते
लढ आयुष्याशी म्हणत होते,
निर्जीव वाटणार्‍या झाडातले
नवे अंकूर टोचत होते,
टाकं कात या शरीरातली
शरीर शरिरास म्हणत होते...

विरक्तीच्या प्रदीर्घ प्रवासानंतर
एके दिवशी डोळे उघडले
मुख पुटपुटले, कान टवकारले

मी हे आज वाचले.
http://www.loksatta.com/index.php?option=com_content&view=article&id=389...

"चाफा बोलेना" मधील चाफा म्हणजे ज्ञानदेव असा काहिसा निष्कर्श ह्यात आलेला आहे. खरा अर्थ मला माहित नाही किंवा ह्याविषयी मी फारसे वाचलेलेही नाही, पण ज्या ग्रुहितकावर हा निष्कर्श आलेला आहे ते अचूक वाटले नाहि. कोणाला ह्याबद्दल अधिक? माहिती आहे का ?

मी तुला नक्कीच भेटेन,
कुठे ? कशी? माहीत नाही!

कदाचित,
तुझ्या मानसीचे चित्र होऊन कॅनवासवर उतरेन.....
आणि कदाचित,
तुझ्या कॅनव्हासवरच्या चित्रातली
एक अमूर्त रेषा बनून तुला नजरेत साठवीत राहीन!

कदाचित,
सूर्याची तिरीप होऊन तुझ्या रंगात मिसळून जाईन,
नाहीतर रंगांच्या बाहुपाशात तुझ्या कॅनवासवर विसावेल...

काय सांगू, कुठे, कधी
पण तुला नक्कीच भेटेन...

नाहीतर,
अवखळ झरा होऊन तुझ्या अंगावर तुषार उडवीन,
आणि त्या तुषारानी तुझं सर्वांग भिजवून टाकीन,
एक गार शिरशिरी होऊन तुझ्या छातीला कवटाळीन..

मला बाकी काही माहीत नाही
पण एवढं कळतय की,
काळाने काहीही केलं तरी

मै तेनुं फिर मिलांगी....
कित्थे? किस तरह? पता नहीं..
शायद तेरे तखियुल की चिणग बनके.
तेरे कॆनव्हास ते उतरांगी.
जा खोरे तेरे केन्व्हास दे उत्त
एक रहसमयी लकीर बणके
खामोश तेनुं तकदी रवांगी...

जहां खोरे सूरजदी लू बणके
तेरे रंगाविच घुलांगी..
या रंगा दियां बाहवा विच बेठके
तेरी कॆनवासनु वलांगी...

पता नही किस तरह, कित्थे
पर तेनुं जरूर मिलांगी.....

जा खोरे एक चश्मा बनी होवांगी
ते जीवें झरनेया दा पानी उड्ड दा..
मै पानी दिया बून्दा ,तेरे पिन्डेते मलांगी...
ते ही एक ठण्डक जही बनके
तेरी छातीदे नाल लगांगी...
मै हौर कुछ नही जाणदी
पर एन्ना जाणदी हां
की वक्त जो भी करेगा

माझा बाप मरतो तेंव्हा ...
सारखं वाढणारं व्याज बघून, बाप बसला चेहरा पाडून

सावकाराचा पडण्या अगोदर घाला, फाशी घेतो बोलून गेला ॥

माझ्या काळजावर झाला आघात , आईचे अश्रू मावेना डोळ्यात

म्हटलं बघावं तरी जाउन, कोणी मदत करेल का हे ऐकून ॥

पहिले भेटले एक पुढारी, चालले होते सांभाळत ढेरी,

म्हटलं साहेब बाप मरतोय, 'कसं होणार'? म्हणून आत्महत्या करतोय ॥

साहेब म्हणाले जात सांग, किती मतदान घरात सांग,

विचारून घेइन एकदा मॅडमला, नाहितर येउच शेवटी सांत्वनाला ॥

मरू नकोस सांग त्याला, एक नोट देइन मी एका मताला,

त्याला म्हणाव भागव त्यात, स्वप्न सुद्धा पाहवित की रे आपल्या आवाक्यात.. ॥

काही रंग नवे... काही तसेच जुने
जयपुरचा गुलाबी, कुरुक्षेत्राचा रक्तलाल
मुंबईचा चंदेरी, पुण्याचा गुलाली मांदार
मथुरेचा श्यामल, पंजाबचा गव्हाळ
कश्मीरचा रक्तरंजित, बंगळुरचा रेताळ
गोव्याच्या निळसर, आग्र्याचा संगमवरी
हिमालयाचा धवल, चारीधामचा धुपसिक्त
कोल्हापुरचा तांबडा, शिमल्याचा हिरवा
केरळचा शहाळी, गयेचा कषाय
खांडववनाचा धगधगता, झाशीचा वादळी
काही झाले फिके... काही झाले दाट
काळाच्या फुलपाखराला माझा सलाम!

परतीच्या वाटेवर भेटली
करकरीत तिन्हीसांजेची राणी
सोनसळली झाडी ऐकवतात
दडलेल्या पक्षांची वेल्हाळ गाणी

चारी क्षितिज ओलेओलेसे
निवांत ओघळत चाललेले
निश्चल निळ्या तळ्यात
रंग अस्मानी उतरलेले

सांजेची मिटते पापणी